Nguồn gốc và kết cấu giai cấp

lêi më ®Çu Trong x· héi cã giai cÊp, giai cÊp thèng trÞ chiÕm ®o¹t lao ®éng cña c¸c giai cÊp vµ tÇng líp bÞ trÞ, chiÕm ®o¹t cña c¶i x· héi vµo tay m×nh. C¸c giai cÊp, tÇng líp bÞ trÞ kh«ng nh÷ng bÞ chiÕm ®o¹t kÕt qu¶ lao ®éng mµ hä cßn bÞ ¸p bøc vÒ chÝnh trÞ, x· héi vµ tinh thÇn. Kh«ng cã sù b×nh ®¼ng gi÷a giai cÊp thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ trÞ, ch¼ng h¹n gi÷a giai cÊp c¸c nhµ t­ b¶n víi giai cÊp nh÷ng c«ng nh©n lµm thuª. Giai cÊp bãc lét bao giê còng dïng mäi biÖn ph¸p vµ ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ ®Þa vÞ giai cÊp cña hä, duy tr× cñng cè kinh tÕ x· héi cho phÐp hä ®­îc h­ëng nh÷ng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi giai cÊp. C«ng cô chñ yÕu lµ quyÒn lùc nhµ n­íc. Lîi Ých c¬ b¶n cña giai cÊp bÞ trÞ ®èi lËp víi lîi Ých c¬ b¶n cña giai cÊp thèng trÞ. §©y lµ ®èi kh¸ng vÒ quyÒn lîi gi÷a nh÷ng giai cÊp ¸p bøc bãc lét vµ nh÷ng giai cÊp, tÇng líp bÞ ¸p bøc, bÞ bãc lét. §èi kh¸ng lµ nguyªn nh©n cña ®Êu tranh giai cÊp. Cã ¸p bøc th× cã ®Êu tranh chèng ¸p bøc. V× vËy ®Êu tranh giai cÊp kh«ng do mét lý thuyÕt x· héi nµo t¹o ra mµ lµ hiÖn t­îng tÊt yÕu kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc trong x· héi cã ¸p bøc giai cÊp. §Êu tranh giai cÊp lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi cã sù ph©n chia giai cÊp. Ch­¬ng I. Giai cÊp I. Giai cÊp lµ g×? Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö chØ ra r»ng, c¸c giai cÊp x· héi h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan g¾n liÒn víi nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh cña s¶n xuÊt. Trong t¸c phÈm "S¸ng kiÕn vÜ ®¹i", Lª Nin ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ giai cÊp nh­ sau: "Ng­êi ta gäi lµ giai cÊp, nh÷ng tËp ®oµn to lín gåm nh÷ng ng­êi kh¸c nhau vÒ ®Þa vÞ cña hä trong mét hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi nhÊt ®Þnh trong lÞch sö, kh¸c nhau vÒ quan hÖ cña hä (th­êng th× nh÷ng quan hÖ nµy ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh vµ thõa nhËn) ®èi víi nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt, vÒ vai trß cña hä trong nh÷ng tæ chøc lao ®éng x· héi, vµ nh­ vËy lµ kh¸c nhau vÒ c¸ch thøc h­ëng thô vµ vÒ phÇn cña c¶i x· héi Ýt hoÆc nhiÒu mµ hä ®­îc h­ëng. Giai cÊp lµ nh÷ng tËp ®oµn ng­êi mµ tËp ®oµn nµy th× cã thÓ chiÕm ®o¹t lao ®éng cña tËp ®oµn kh¸c, do chç c¸c tËp ®oµn ®ã cã ®Þa vÞ kh¸c nhau trong mét chÕ ®é kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. II. Nguån gèc vµ kÕt cÊu giai cÊp. 1. Nguån gèc giai cÊp. Trong x· héi cã nhiÒu nhãm ng­êi, tËp ®oµn ng­êi ®­îc ph©n biÖt b»ng nh÷ng ®Æc tr­ng kh¸c nhau: tuæi t¸c, giíi tÝnh, d©n téc, ch­ng téc, quèc gia, nghÒ nghiÖp… Trong nh÷ng sù kh¸c nhau ®ã, cã mét sè lµ do nguyªn nh©n tù nhiªn, mét sè kh¸c lµ do nguyªn nh©n x· héi. Nh÷ng sù kh¸c biÖt ®ã tù nã kh«ng s¶n sinh ra sù ®èi lËp vÒ x· héi. ChØ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi nhÊt ®Þnh míi dÉn ®Õn sù ph©n chia x· héi thµnh nh÷ng giai cÊp kh¸c nhau. Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö kh¼ng ®Þnh sù ph©n chia x· héi thµnh giai cÊp lµ do nguyªn nh©n kinh tÕ. S¶n xuÊt x· héi dÇn dÇn ph¸t triÓn, viÖc sö dông c«ng cô b»ng kim lo¹i lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn ®· dÉn tíi sù ph©n c«ng l¹i lao ®éng trong x· héi: ch¨n nu«i t¸ch khái trång trät, s¶n xuÊt thñ c«ng còng dÇn dÇn trë thµnh mét ngµnh t­¬ng ®èi ®éc lËp víi n«ng nghiÖp, lao ®éng trÝ ãc t¸ch khái lao ®éng ch©n tay. Víi lùc l­îng s¶n xuÊt míi, chÕ ®é lµm chung, ¨n chung nguyªn thñy kh«ng cßn thÝch hîp n÷a, s¶n xuÊt gia ®×nh c¸ thÓ trë thµnh h×nh thøc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n. T­ liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lµm ra trë thµnh tµi s¶n riªng cña tõng gia ®×nh. Së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt xuÊt hiÖn vµ dÇn dÇn thay thÕ së h÷u céng ®ång nguyªn thuû. ChÕ ®é t­ h÷u ra ®êi dÉn tíi sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ t µi s¶n trong néi bé c«ng x·. X· héi ph©n ho¸ thµnh nh÷ng giai cÊp kh¸c nhau, giai cÊp bãc lét thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ bãc lét, bÞ thèng trÞ. Nh­ vËy, sù ph©n chia x· héi thµnh giai cÊp lµ kÕt qu¶ tÊt nhiªn cña chÕ ®é kinh tÕ dùa trªn sù chiÕm h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Sù h×nh thµnh giai cÊp diÔn ra theo hai con ®­êng: - Thø nhÊt, sù ph©n ho¸ bªn trong néi bé c«ng x· thµnh kÎ bãc lét vµ ng­êi bÞ bãc lét. - Thø hai, nh÷ng tï binh bÞ b¾t trong chiÕn tranh gi÷a c¸c bé l¹c kh«ng bÞ giÕt nh­ tr­íc mµ bÞ biÕn thµnh n« lÖ. ChÕ ®é cã giai cÊp ®Çu tiªn trong lÞch sö x· héi loµi ng­êi lµ chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ, tiÕp theo lµ chÕ ®é phong kiÕn, chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa lµ b­íc ph¸t triÓn cuèi cïng vµ cao nhÊt cña x· héi cã giai cÊp. 2. KÕt cÊu giai cÊp. Trong x· héi cã giai cÊp, mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®Òu cã mét kÕt cÊu giai cÊp nhÊt ®Þnh. Khi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµy thay thÕ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi kh¸c, kÕt cÊu giai cÊp còng thay ®æi. Mçi kÕt cÊu giai cÊp trong x· héi cã giai cÊp ®Òu cã c¸c giai cÊp c¬ b¶n vµ kh«ng c¬ b¶n. Nh÷ng giai cÊp c¬ b¶n lµ nh÷ng giai cÊp xuÊt hiÖn vµ tån t¹i g¾n liÒn víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt thèng trÞ cña x· héi. Sù ®èi kh¸ng vµ cuéc ®Êu tranh cña c¸c giai cÊp ®ã biÓu hiÖn m©u thÉun c¬ b¶n cña ph­¬ng tøhc s¶n xuÊt ®· sinh ra chóng. Bªn c¹nh nh÷ng giai cÊp c¬ b¶n, trong kÕt cÊu giai cÊp cßn cã giai cÊp kh«ng c¬ b¶n. Trong x· héi chiÕm h÷u n« lÖ, ®ã lµ nh÷ng n«ng trÞ do cã Ýt ruéng ®Êt. Trong x· héi phong kiÕn, ®ã cã thÓ lµ giai cÊp n« lÖ vµ chñ n« víi t­ c¸ch tµn d­ cña x· héi cñ; lµ giai cÊp t­ s¶n ra ®êi trong lßng x· héi phong kiÕn. Trong x· héi t­ b¶n, nh÷ng giai cÊp kh«ng c¬ b¶n lµ giai cÊp ®Þa chñ víi t­ c¸ch lµ tµn d­, giai cÊp n«ng d©n. Cïng víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, mçi giai cÊp trong mét kÕt cÊu giai cÊp - x· héi còng cã nh÷ng biÕn ®æi nhÊt ®Þnh. Nh÷ng sù biÕn ®æi Êy dÉn ®Õn sù thay ®æi ®Þa vÞ cña c¸c giai cÊp ®ã trong hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi. Trong kÕt cÊu cña x· héi cã giai cÊp, ngoµi c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng cßn cã tÇng líp trÝ thøc lµm c«ng viÖc chñ yÕu b»ng trÝ ãc. TÇng líp trÝ thøc kh«ng ph¶i lµ mét giai cÊp. Nã ®­îc h×nh thµnh tõ nh÷ng giai cÊp kh¸c nhau vµ còng phôc vô nh÷ng giai cÊp kh¸c nhau. Ph©n tÝch kÕt cÊu giai cÊp vµ sù biÕn ®æi cña nã gióp ta hiÓu ®Þa vÞ, vai trß vµ th¸i ®é chÝnh trÞ cña mçi giai cÊp ®èi víi mçi cuéc vËn ®éng lÞch sö, ®Æc biÖt lµ trong cuéc ®Êu tranh cña thêi ®¹i ngµy nay. ch­¬ng ii. ®Êu tranh giai cÊp. " §Êu tranh giai cÊp lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi cã sù ph©n chia giai cÊp". §Êu tranh giai cÊp thùc chÊt lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a nh÷ng giai cÊp mµ lîi Ých c¨n b¶n ®èi lËp nhau. §Êu tranh giai cÊp lµ mét trong lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng. §iÒu ®o ®­îc thÓ hiÖn tr­íc hÕt ë chç: Th«ng qua ®Êu tranh giai cÊp sù xung ®ét gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt míi vµ quan hÖ s¶n xuÊt giµ cçi ®­îc gi¶i quyÕt, b­íc qu¸ ®é tõ mét chÕ ®é x· héi lçi thêi sµng mét chÕ ®é míi cao h¬n ®­îc thùc hiªn. XÐt ®Õn cïng, nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Song sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt chØ diÔn ra khi quan hÖ s¶n xuÊt cßn phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Khi quan hÖ s¶n xuÊt ®· lçi thêi th× m©u thuÉn víi lùc l­îng s¶n xuÊt, m©u thuÉn nµy biÓu hiÖn vÒ mÆt x· héi thµnh m©u thuÉn gi÷a giai cÊp c¸ch m¹ng ®¹i biÓu cho ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi, víi giai cÊp bãc lét, thèng trÞ - ®¹i biÓu cho nh÷ng lîi Ých g¾n liÒn víi quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi. MÉu thuÉn ®ã chØ cã thÓ ®­îc gi¶i quyÕt b»ng cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña giai cÊp c¸ch m¹ng vµ quÇn chóng bÞ bãc lét, mµ ®Ønh cao cña nã lµ c¸ch m¹ng x· héi, thay thÕ quan hÖ x· héi cò b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi, më ra ®Þa bµn míi cho s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn. S¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn, ®­¬ng nhiªn kÐo theo sù ph¸t triÓn cña toµn bé ®êi sèng x· héi. Tõ khi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa xuÊt hiÖn trªn vò ®µi lÞch sö, viÖc x· héi n¾m lÊy quyÒn së h÷u toµn bé t­ liÖu s¶n xuÊt ®· lu«n lu«n lµ mét lý t­ëng t­¬ng lai mµ nhiÒu c¸ nh©n còng nh­ nhiÒu m«n ph¸i trän vÑn ®· tõng ph¶ng phÊt nh×n thÊy Ýt nhiÒu lê mê ë tr­íc m¾t. Nh­ng viÖc chiÕm h÷u ®ã chØ cã thÓ trë thµnh mét kh¶ n¨ng, trë thµnh mét tÊt yÕu lÞch sö, mét khi mµ c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó thùc hiÖn viÖc ®ã ®· cã s½n råi. Còng nh­ mäi sù tiÕn bé kh¸c cña x· héi, viÖc ®ã mµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc, th× kh«ng ph¶i lµ do ë chç ng­êi ta ®· hiÓu r»ng sù tån t¹i cña giai cÊp lµ tr¸i víi chÝnh nghÜa, tr¸i víi b×nh ®¼ng,… kh«ng ph¶i lµ do ë chç chØ ®¬n thuÇn cã ý muèn tiªu diÖt c¸c giai cÊp Êy, mµ lµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ míi nhÊt ®Þnh. T×nh tr¹ng x· héi ph©n chia thµnh mét giai cÊp bãc lét vµ mét giai cÊp bÞ bãc lét, thµnh mét giai cÊp thèng trÞ vµ mét giai cÊp bÞ ¸p bøc lµ mét hËu qu¶ tÊt nhiªn cña t×nh tr¹ng ph¸t triÓn thÊp kÐm cña nÒn s¶n xuÊt tr­íc kia. Chõng nµo tæng sè s¶n phÈm do lao ®éng cña x· héi lµm ra chØ míi cung cÊp ®­îc mét sè gäi lµ v­ît chót Ýt c¸i sè thËt cÇn thiÕt ®Ó võa ®ñ ®Ó ®¶m b¶o sù sinh sèng cña mäi ng­êi mµ th«i, chõng nµo mµ lao ®éng vÉn cho¸n hÕt hay hÇu hÕt thêi giê cña ®¹i ®a sè thµnh viªn trong x· héi, th× tÊt nhiªn x· héi ®ã ph¶i chia thµnh gia cÊp lµ ®iÒu tÊt yÕu xÈy ra. Khi giai cÊp thèng trÞ nµy, hay mét giai cÊp thång trÞ kh¸c trë thµnh mét sù lçi thêi, mét tr¹ng th¸i cæ hñ th× cÇn ph¶i cã mét giai cÊp míi tiÕn bé h¬n, ph¸t triÓn h¬n phï hîp víi quan hÖ s¶n xuÊt míi vµ diÔn ra cuéc ®Êu tranh gi÷a nh÷ng giai cÊp nµy, giai cÊp tiÕn bé tÊt yÕu sÏ giµnh th¾ng lîi vµ cø nh­ thÕ thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn ®i lªn. C.M¸c vµ Ph.¡ngghen chøng minh r»ng, s¶n xuÊt vËt chÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña con ng­êi vµ x· héi loµi ng­êi lµ hµnh ®éng lÞch sö ®Çu tiªn cña con ng­êi. T¸c ®éng biÖn chøng gi÷a c¶i tiÕn s¶n xuÊt víi nhu cÇu kh«ng ngõng t¨ng lªn lµ ®éng lùc ph¸t triÓn c¬ b¶n, th­êng xuyªn cña tÊt c¶ x· héi. S¶n xuÊt vËt chÊt bao giê còng ph¸t triÓn trong mét quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Khi quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng cßn phï hîp víi lùc l­îng s¶n xuÊt, th× nã trë thµnh xiÒng xÝch cña lùc l­îng s¶n xuÊt, dÉn ®Õn nh÷ng cuéc khñng ho¶ng ph¸ ho¹i lùc l­îng s¶n xuÊt,. Trong c¸c x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp, nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi kh«ng tù ®éng nh­êng chç cho quan hÖ s¶n xuÊt míi. Chóng ®­îc giai cÊp thèng trÞ b¶o vÖ b»ng tÊt c¶ søc m¹nh chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ t­ t­ëng, ®Æc biÖt lµ b»ng b¹o lùc cã tæ chøc. Muèn thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó gi¶i phãng søc s¶n xuÊt ph¶i g¹t bá lùc c¶n lín lao Êy. §iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc qua ®Êu tranh giai cÊp vµ c¸ch m¹ng x· héi. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm xem sù vËn ®éng néi t¹i cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña toµn bé lÞch sö x· héi, C.M¸c vµ Ph ¡ngghen ®· xem ®Êu tranh giai cÊp mµ ®Ønh cao lµ thêi kú c¸ch m¹ng, nh­ ®ßn bÈy ®Ó thay ®æi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi do ®ã "®Êu tranh giai cÊp lµ ®éng lùc trùc tiÕp cña lÞch sö c¸c x· héi cã giai cÊp. Trong x· héi cã ¸p bøc giai cÊp, ®Êu tranh giai cÊp ch¨ng nh÷ng c¶i t¹o x· héi mµ cßn cã t¸c dông c¶i t¹o b¶n th©n c¸c giai cÊp c¸ch m¹ng vµ quÇn chóng lao ®éng. ChØ qua ®Êu tranh cho tù do, kh«ng cam chÞu sè phËn n« lÖ, c¸c giai cÊp bÞ ¸p bøc míi gét söa ®­îc tinh thÇn n« lª vµ nh÷ng tËp qu¸n xÊu do chÕ ®é ng­êi ¸p bøc ng­êi s¶n sinh ra. LÞch sö nh©n lo¹i ®· chøng minh vai trß to lín cña ®Êu tranh giai cÊp chèng ¸p bøc bãc lét. Thêi cæ ®¹i nÕu kh«ng cã c¸c cuéc ®Êu tranh ngµy cµng m¹nh mÏ cña hµng chôc v¹n n« lÖ vµ tÇng líp b×nh d©n chèng giai cÊp chñ n« th× chÕ ®é n« lÖ dï ®· thèi n¸t còng kh«ng thÓ sôp ®æ. Cuèi x· héi phong kiÕn c¸c phong trµo ®Êu tranh cña n«ng d©n, thî thñ c«ng, th­¬ng nh©n, trÝ thøc… do giai cÊp t­ s¶n l·nh ®¹o ®· dÉn ®Õn c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n trong c¸c thÕ kû XVI, XVII, XVIII lµm sôp ®æ chÕ ®é phong kiÕn, ®­a x· héi chuyÓn sang thêi ®¹i t­ s¶n. Cuéc ®Êu tranh giai cÊp do giai cÊp c«ng nh©n tiÕn hµnh lµ cuéc ®Êu tranh giai cÊp cuèi cïng trong lÞch sö loµi ng­êi. Nã lµ p­h¬ng tiÖn tÊt yÕu ®Ó gi¶i phãng chia giai cÊp do giai cÊp c«ng nh©n tiÕn hµnh lµ cuéc ®Êu tranh giai cÊp cuèi cïng trong lÞch sö loµi ng­êi. Nã lµ ph­¬ng tiÖn tÊt yÕu ®Ó gi¶i phãng toµn x· héi khái ¸ch ¸p bøc, bãc lét, khái sö ph©n chia giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp. V× vËy ®©y lµ mét qu¸ tr×nh ®Êu tranh rÊt l©u dµi vµ v« cïng phøc t¹p. Cuéc ®Êu tranh giai cÊp ph¸t triÓn tÊt yÕu dÉn ®Õn c¸ch m¹ng v« s¶n. Cuéc c¸ch m¹ng nµy th¾ng lîi tr­íc hÕt ë nh÷ng kh©u yÕu nhÊt cña chñ nghÜa t­ b¶n, n¬i giai cÊp c«ng nh©n vµ c¸c lùc l­îng c¸ch m¹ng cã nh÷gn ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan ®Ó giµnh chÝnh quyÒn. Sau khi giai cÊp c«ng nh©n d©n lao ®éng giµnh ®­îc chÝnh quyÒn, ®Êu tranh giai cÊp ch­a biÕn mÊt mµ tiÕp tôc diÔn ra gay go phøc t¹p trong ®iÒu kiÖn míi. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi môc tiªu ®Êu tranh trùc tiÕp cña gai cÊp c«ng nh©n ®· thay ®æi: tõ môc tiªu giµnh chÝnh quyÒn chuyÓn sang môc tiªu c¬ b¶n vµ chñ yÕu lµ cñng cè chÝnh quyÒn cña nh©n d©n lao ®éng x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi, träng t©m lµ x©y dùng kinh tÕ. Giai cÊp t­ s¶n ®· bÞ lËt ®æ, tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chèng c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa nh»m phôc håi chñ nghÜa t­ b¶n. §iÒu kiÖn ®Êu tranh thay ®æi, môc tiªu trùc tiÕp cña c¸c giai cÊp thay ®æi th× h×nh thøc ®Êu tranh giai cÊp còng thay ®æi. Lªnin d· nãi: "Trong ®iÒu kiÖn chuyªn chÝnh v« s¶n, nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n kh«ng thÓ gièng nh­ tr­íc:1 1. V.I.Lªnin: Toµn tËp, NXB. TiÕn bé, M¸txc¬va, 1977, t.39, tr.298 Cuéc ®Êu tranh giai cÊp trong thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t­ bant lªn chñ nghÜa x· héi diªn xra trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi v¨n ho¸, t­ t­ëng. V.I.Lªnin cho r»ng chñ nghÜa x· héi chØ giµnh ®­îc th¾ng lîi triÖt ®Ó khai giai cÊp c«ng nh©n l·nh ®¹o ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n x©y dùng thµnh c«ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi, b¶o ®¶m chñ nghÜa x· héi t¹o ra ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n chñ nghÜa t­ b¶n. Môc tiªu nµy ch­a ®­îc thùc hiÖn th× kh¶ n¨ng phôc håi chñ nghÜa t­ b¶n vÉn cßn rÊt lín. C¸c thÕ lùc t­ b¶n quèc tÕ ra søc ng¨n c¶n giai cÊp c«ng nh©n ®· n¾m chÝnh quyÒn x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi b»ng nhiÒu ph­¬ng tiÖn vµ thñ ®o¹n tõ bao v©y, cÊm vËn, can thiÖp qu©n sù ®Õn "diÔn biÕn hoµ b×nh". §Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi, giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng ph¶i lµm thÊt b¹i c¸c thñ ®o¹n nãi trªn. Trong ®iÒu kiÖn ®· n¾m ®­îc chÝnh quyÒn, giai cÊp c«ng nh©n ph¶i sö dông tæng hîp, linh ho¹t c¸c h×nh thøc ®Êu tranh míi, trong ®ã cã ®Êu tranh b»ng b¹o lùc vµ b»ng hoµ b×nh, b»ng gi¸o dôc thuyÕt phôc vµ b»ng hµnh chÝnh, ph¸p chÕ, b»ng chÝnh trÞ, qu©n sù vµ b»ng kinh tÕ, b»ng c¶i t¹o c¸c quan hÖ cò ®· lçi thêi vµ x©y dùng c¸c quan hÖ míi ®óng quy luËt; b»ng liªn minh gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi c¸c giai cÊp, tÇng líp lao ®éng vµ c¸c tÇng líp trung gian kh¸c; b»ng “sö dông” giai cÊp t­ s¶n ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi, v.v... Cuéc ®Êu tranh v× chñ nghÜa x· héi l©u dµi, gay go phøc t¹p nh­ thÕ nµo tuú theho ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. ë Liªn X« cò vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u cò, c¸c lùc l­îng chèng chñ nghÜa x· héi ®· lîi dông t×nh h×nh khñng ho¶ng cña chñ nghÜa x· héi, nhÊt lµ lîi dông nh÷ng sai lÇm nghiªm träng cña c¸c ®¶ng céng s¶n cÇm quyÒn ®Ó ®¶o ng­îc t×nh thÕ, lËp l¹i trËt tù t­ s¶n. Hai lo¹i sai lÇm nghiªm träng dÔ m¾c ph¶i lµ: . a. Chñ quan duy ý chÝ, coi nhÑ quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan, trong khi ®ã l¹i tuyÖt ®èi ho¸ ®Êu tranh giai cÊ, nhÊt lµ tuyÖt ®èi ho¸ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña ®Êu tranh giai cÊp; b. C¬ héi h÷u khuynh, m¬ hå vÒ ®Êu tranh giai cÊp, mÊt c¶nh gi¸c tr­íc ©m m­u diÔn biÕn hoµ b×nh cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch víi chñ nghÜa x· héi. Trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta, x· héi vÉn tån t¹i l©u dµi c¸c giai cÊp, c¸c m©u thuÉn giai cÊp. §Êu tranh giai cÊp lµ thùc tÕ kh¸ch quan kh«ng thÓ tr¸nh danh tõ ®Êu tranh giai cÊp, mµ lµ nhËn thøc cho ®óng tÝnh chÊt, néi dung, h×nh thøc cña cuéc ®Êu tranh, xö lý ®óng ®¾n c¸c quan hÖ x· héi - giai cÊp. §Ó thùc hiÖn môc tiªu c¸ch m¹ng lµ d©u giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh, ®iÒu c¬ b¶n lµ ph¶i ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, b¶o ®¶m ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa; thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. X©y dùng chñ nghÜa x· héi ph¶i ®i ®«i víi b¶o vÖ Tæ quèc, b¶o vÖ chÝnh quyÒn nh©n d©n vµ ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa. Toµn bé sù nghiÖp trªn ®©y lµ lîi Ých c¨n b¶n cña d©n téc vµ nh©n d©n lao ®éng. TuyÖt ®¹i ®a sè trong céng ®ång d©n téc ViÖt Nam bao gåm giai cÊp c«ng nh©n, giai cÊp n«ng d©n, tÇng líp trÝ thøc, c¸c tÇng líp lao ®éng kh¸c, tÇng líp t­ s¶n d©n téc, c¸c nh©n sÜ yªu n­íc... t¸n thµnh môc tiªu nãi trªn. Tuy nhiªn mét bé phËn nhá trong x· häi v× quyÒn lîi Ých kû, v× hËn thï giai cÊp, ®· vµ ®ang liªn kÕt víi c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng quèc tÕ chèng l¹i sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ta. V× vËy, ®Êu tranh giai cÊp trong thêi kú qu¸ ®é ë n­íc ta tr­íc hÕt lµ cuéc ®Êu tranh d­íi nhiÒu h×nh thøc gi÷a mét bªn lµ quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng, c¸c lùc l­îng x· héi ®i theo con ®­êng dÉn ®Õn môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng van minh, ®oµn kÕt trong mÆt trËn thèng nhÊt d©n téc do §¶ng l·nh ®¹o, víi mét bªn lµ c¸c thÕ lùc, c¸c tæ chøc, c¸c phÇn tö chèng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi, chèng §¶ng, Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, ph¸ ho¹i trËt tù x· héi va an ninh quèc gia. C¸c thÕ lùc ph¶n ®éng trong n­íc vµ quèc tÕ chèng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi chñ yÕu th«ng qua “diÔn biÕn hoµ b×nh” nh»m thñ tiªu sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n, lµm tan r· vÒ hÖ t­ t­ëng tiÕn tíi lËt ®é chÝnh quyÒn nh©n d©n b»ng h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c. Cuéc “®Êu tranh gi÷a hai con ®­êng”, con ®­êng x· héi chñ nghÜa vµ con ®­êng t­ b¶n chñ nghÜa còng lµ biÓu hiÖn cña ®Êu tranh giai cÊp trong thêi kú qu¸ ®é ë n­íc ta. §©y lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c nh©n tè thóc ®Èy ®Êt n­íc ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa víi c¸c nh©n tè thóc ®Èy ®Êt n­íc dÞch chuyÓn theo ®Þnh h­íng t­ b¶n chñ nghÜa. C¸c nh©n tè tù ph¸t t­ b¶n chñ nghÜa nµy ®­îc nh÷ng thÕ lùc chèng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi lîi dông phôc vô môc tiªu cña chóng. Cuéc ®Êu tranh gi÷a hai khuynh h­íng ph¸t triÓn trªn ®©y diÔn ra hµng ngµy hµng giê trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, tr­íc hÕt lµ lÜnh vùc kinh tÕ, lÜnh vùc t­ t­ëng vµ lÜnh vùc trËt tù x· héi. Trong c¬ cÊu giai cÊp - x· héi ë n­íc ta hiÖn nay, ngoµi c«ng nh©n, n«ng d©n, trÝ thøc vµ c¸c tÇng líp t­ s¶n, tÇng líop nµy cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §­¬ng nhiªn cã m©u thuÉn vÒ lîi Ých gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm thuª víi tÇng líp t­ s¶n vµ cã m©u thuÉn gi÷a sù ph¸t triÓn theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa víi khuynh h­íng tù ph¸t cña thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. §©y lµ nh©n d©n lao ®éng víi tÇng líp t­ s¶n. M©u thuÉn gi÷a giai cÊp c«ng nh©n, nh©n d©n lao ®éng víi tÇng líp t­ s¶n, tuy mang tÝnh chÊt m©u thuÉn gi÷a lao ®éng vdµ bãc lét lao ®éng, song trong ®iÒu kiÖn thêi kú qu¸ ®é n­íc ta l¹i lµ m©u thuÉn trong néi bé nh©n dana. Kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ tÇng líp t­ s¶n cã vai trß tÝch cùc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng tham gia tÝch cùc vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong x· héi ta hiÖn nay, lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c nhµ t­ s¶n c¨n b¶n thèng nhÊt víi lîi Ých chung cña céng ®ång. §©y lµ mÆt thèng nhÊt gi÷a giai cÊp c«ng nh©n, nh©n d©n lao ®éng víi tÇng líp t­ s¶n. Quan hÖ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n, nh©n d©n lao ®éng víi tÇng líp t­ s¶n lµ quan hÖ võa hîp t¸c võa ®Êu tranh; ®Êu tranh víi nh÷ng khuynh h­íng tiªu cùc cña tÇng líp t­ s¶n còng ®Ó thùc hiÖn hîp t¸c, ®oµn kÕt x©y dùng x· héi d©n giµu, n­íc m¹nh, c«ng b»ng v¨n minh. Trong x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ Tæ quèc x· héi chñ nghÜa ph¶i n¾m v÷ng quan ®iÓm giai cÊp cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin. §ã lµ quan ®iÓm c¸ch m¹ng vµ khoa häc. Sù tuyÖt ®èi ho¸ ®Êu tranh giai cÊp, sù c­êng ®iÖu ®Êu tranh giai cÊp còng nh­ sù m¬ hå vÒ ®Êu tranh giai cÊp ®Òu tr¸i víi quan ®iÓm giai cÊp M¸c - Lªnin, ®Òu g©y tæn h¹i cho sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. KÕt luËn §Êu tranh giai cÊp ch¼ng nh÷ng cã t¸c dông c¶i t¹o x· héi, xo¸ bá c¸c lùc l­îng x· héi ph¶n ®éng, mµ nã cßn cã t¸c dông c¶i t¹o b¶n th©n c¸c giai cÊp c¸ch m¹ng. Trong x· héi cã giai cÊp, sù ph¸t triÓn cña c¸c mÆt v¨n hoÝa, nghÖ thuËt vµ cd¸c mÆt kh¸c cña ®êi sèng x· héi kh«ng thÓ kh«ng mang dÊu Ên cña ®Êu tranh giai cÊp, vµ do cuéc ®Êu tranh ®ã thóc ®Èy. §Êu tranh giai cÊp lµ quy luËt chung cña x· héi cã giai cÊp. Song, quy luËt Êy cã nh÷ng biÓu hiÖn ®Æc thï trong tõng x· héi cô thÓ. §iÒu ®ã do kÕt cÊu giai cÊp cña mçi x· héi, do ®Þa vÞ lÞch sö cña mçi giai cÊp c¸ch m¹ng trong tõng giai ®o¹n vµ trªn tõng ®Þa bµn quyÕt ®Þnh. Muèn hiÓu ®óng quy luËt ®Êu tranh giai cÊp, cßn ph¶i ph©n tÝch cô thÓ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. Tµi liÖu tham kh¶o 1. TriÕt häc M¸c - Lªnin - toµn tËp Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 2. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c Lªnin Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia. 3. Chèng §uy - Rinh - Ph.¡ngghen Nhµ xuÊt b¶n sù thËt.