Nghiên cứu tư tưởng của Lênin về chủ nghĩa tư bản Nhà nước, để từ đó có sự vận dụng sáng tạo và đề ra đường lối, chính sách, cũng như trong chỉ đạo thực hiện ở Việt Nam

Lêi nãi ®Çu Trong hÖ thèng lý luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, lý luËn vÒ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc cã ý nghÜa hÕt søc to lín: Theo V.I.Lªnin, ®èi víi nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn nh­ n­íc Nga (thêi bÊy giê), khi nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng cßn chiÕm ®¹i bé phËn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt - nÒn t¶ng cña chñ nghÜa x· héi - ch­a cã, tr×nh ®é ph©n c«ng x· héi ho¸ s¶n xuÊt ch­a cao - th× viÖc chuyÓn sang chñ nghÜa x· héi tÊt yÕu ph¶i tr¶i qua mét lo¹t nh÷ng b­íc qu¸ ®é. Lªnin nãi r»ng: "Trong mét n­íc tiÓu n«ng, tr­íc hÕt c¸c ®ång chÝ ph¶i b¾c nh÷ng chiÕc cÇu nhá v÷ng ch¾c, ®i xuyªn qua chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc, tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi", "ph¶i lîi dông chñ nghÜa t­ b¶n (nhÊt lµ b»ng c¸ch h­íng nã vµo con ®­êng chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc) lµm m¾t xÝch trung gian gi÷a nÒn tiÓu s¶n xuÊt vµ chñ nghÜa x· héi, lµm ph­¬ng tiÖn, con ®­êng, ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng thøc ®Ó t¨ng c­êng lùc l­îng s¶n xuÊt lªn". Thùc tÕ ngµy nay, khi c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta ®­îc triÓn khai ngµy cµng s©u réng, khi nh÷ng quan niÖm vÒ chñ nghÜa x· héi nãi chung, vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi nãi riªng, ®· ®­îc cuéc sèng chøng minh ngµy cµng râ nÐt h¬n, chóng ta cµng nhËn thÊy ý nghÜa thùc tiÔn vµ tÇm quan träng cña chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc ®ã chÝnh lµ "trî thñ" lµ "xóc tiÕn chñ nghÜa x· héi". Víi ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cña m×nh, khi thùc hiÖn Bµi viÕt nµy, em mong muèn lµ gãp mét phÇn nhá bÐ nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vµo vÊn ®Ò rÊt lín hiÖn nay lµ: "Nghiªn cøu t­ t­ëng cña Lªnin vÒ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc, ®Ó tõ ®ã cã sù vËn dông s¸ng t¹o vµ ®Ò ra ®­êng lèi, chÝnh s¸ch, còng nh­ trong chØ ®¹o thùc hiÖn ë ViÖt Nam". Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o PGS-PTS Mai H÷u Thùc, ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em hoµn thµnh tèt Bµi viÕt nµy. néi dung I-/ Lý luËn cña lª nin vÒ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. I.1-/ ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ sù cÇn thiÕt sö dông chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc. Khi C¸ch m¹ng th¸ng M­êi võa thµnh c«ng th× chÝnh quyÒn X« ViÕt Nga ph¶i ®­¬ng ®Çu víi cuéc néi chiÕn vµ cuéc can thiÖp vò trang cña c¶ chñ nghÜa ®Õ quèc thÕ giíi. §øng tr­íc nguy c¬ mét mÊt, mét cßn chÝnh quyÒn X« ViÕt ®· t×m mäi c¸ch ®Ó tËp trung mäi lùc l­îng nh»m ®¸nh b¹i nh÷ng lùc l­îng thï ®Þch bªn trong vµ bªn ngoµi. ChÝnh s¸ch "Céng s¶n thêi chiÕn" ra ®êi trong hoµn c¶nh ®ã. Nh­ng theo Lª nin, chÝnh s¸ch nµy chØ lµ biÖn ph¸p t¹m thêi, nã kh«ng ph¶i vµ kh«ng thÓ lµ mét chÝnh s¸ch phï hîp víi nhiÖm vô kinh tÕ cña giai cÊp v« s¶n. Thêi ®ã Liªn X« ®· m¾c ph¶i mét sai lÇm nghiªm träng khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch "Céng s¶n thêi chiÕn", lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc Nga ®· kiÖt quÖ l¹i cµng kiÖt quÖ h¬n. Sai lÇm ë ®©y lµ ®· kÐo dµi c¸i ®­îc coi lµ ­u ®iÓm ra qu¸ giíi h¹n cÇn thiÕt cña nã vµ v× thÕ nã trë thµnh khuyÕt ®iÓm. Nguyªn nh©n cña sù kÐo dµi ®ã chÝnh lµ do quan niÖm Êu trÜ vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi - do ch­a cã kinh nghiÖm thùc tÕ cña mét n­íc ®Çu tiªn ®· më cuéc ®ét ph¸ vÜ ®¹i vµo t­¬ng lai, c«ng lao to lín cña Lªnin chÝnh lµ ®· nhËn ra sù Êu trÜ ®ã vµ ®· ph¸t triÓn ngay lý luËn cña M¸c khi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa míi giµnh ®­îc th¾ng lîi chØ trong mét thêi gian rÊt ng¾n. Lªnin ®· nhËn xÐt sai lÇm Êy lµ "Chñ nghÜa céng s¶n ë n­íc ta qua véi vµng, th¼ng tuét, kh«ng ®­îc chuÈn bÞ" V.I.Lªnin; toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va - 1978, tËp 43, trang 445 nghÜa lµ ®Þnh chuyÓn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng qua c¸c thêi kú më ®Çu mµ Lªnin gäi lµ "®Ó lµm cho nÒn kinh tÕ cò thÝch øng víi nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa" V.I.Lªnin, toµn tËp, tiÕng viÖt, NXB TiÕn Bé, Matxc¬va - 1978, tËp 43, trang 248 . §iÒu ®Æc biÖt cÇn l­u ý lµ trong ph¸t triÓn kinh tÕ "chóng ta tuyÖt nhiªn kh«ng nªu ra vÊn ®Ò: nÒn kinh tÕ sÏ cã quan hÖ nh­ thÕ nµo víi thÞ tr­êng, víi mËu dÞch" V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 44 trang 248 . Nh­ng ®Õn mïa xu©n n¨m 1921 khi thÊy râ sù thÊt b¹i trong c¸i ý ®Þnh dïng ph­¬ng ph¸p "xung phong" nghÜa lµ dïng con ®­êng ng¾n nhÊt, nhanh nhÊt, trùc tiÕp nhÊt ®Ó thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi theo nguyªn t¾c x· héi chñ nghÜa. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i rót lui vÒ nh÷ng vÞ trÝ cña chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc, cÇn ph¶i chuyÓn "xung phong" sang "bao v©y". Sù chuyÓn ®æi Êy ®­îc ®¸nh dÊu b»ng "chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" (NEP) (®­îc ®Ò ra vµo th¸ng 3-1921 trong ®¹i héi lÇn thø X cña §¶ng Céng s¶n B«nsªvÝc - Nga). Toµn bé néi dung chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cã thÓ ®­îc kh¸i qu¸t thµnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l­îng s¶n xuÊt, c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n, sö dông t­ b¶n t­ nh©n vµ h­íng nã vµo con ®­êng CNTBNN, ñng hé toµn diÖn s¸ng kiÕn cña ®Þa ph­¬ng, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa quan liªu vµ t¸c phong lÒ mÒ. §©y chÝnh lµ chÝnh s¸ch cñng cè khèi liªn minh c«ng n«ng - nguyªn t¾c cao nhÊt cña chuyªn chÝnh v« s¶n trªn c¬ së nh÷ng mèi quan hÖ míi, duy nhÊt, tøc lµ nh÷ng mèi quan hÖ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Lªnin nãi râ thªm: "ViÖc trao ®æi hµng ho¸ ®­îc coi lµ ®ßn xeo chñ yÕu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu" V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 43 trang 400 . VËy lµm thÕ nµo ®Ó thùc hiÖn ®­îc chñ nghÜa x· héi ë mét n­íc mµ tiÓu n«ng chiÕm ®¹i bé phËn d©n c­ ? Theo Lªnin th× ph¶i cã hai ®iÒu kiÖn: §iÒu kiÖn thø nhÊt, sù ñng hé kÞp thêi cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë mét sè n­íc tiªn tiÕn. §iÒu kiÖn thø hai lµ sù tho¶ thuËn gi÷a giai cÊp v« s¶n ®ang thùc hiÖn sù chuyªn chÝnh cña m×nh hoÆc ®ang n¾m chÝnh quyÒn Nhµ n­íc víi ®¹i ®a sè n«ng d©n. §Ó tho¶ m·n yªu cÇu cña n«ng d©n b»ng hai viÖc: Thø nhÊt, ph¶i cã sù tù do trao ®æi nhÊt ®Þnh, thø hai ph¶i kiÕm ra hµng ho¸ vµ l­¬ng thùc. Do ®ã, mét trong nh÷ng t­ t­ëng c¬ b¶n cña NEP lµ thiÕt lËp viÖc trao ®æi hµng ho¸ (hay s¶n phÈm) mét c¸ch cã hÖ thèng gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp gi÷a Nhµ n­íc víi n«ng d©n. T­ t­ëng nµy ®· ®­îc thÓ hiÖn trong mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch. Mòi ®ét ph¸ ®Çu tiªn lµ nh»m vµo quan hÖ Nhµ n­íc víi n«ng d©n, v× n­íc Nga lóc ®ã cÇn t¨ng thªm s¶n xuÊt vµ thu ho¹c lóa m×, t¨ng thªm dù tr÷, vËn t¶i vµ nhiªn liÖu. BiÖn ph¸p ®­îc Nhµ n­íc v« s¶n ¸p dông ®èi víi n«ng d©n lµ xo¸ bá chÝnh s¸ch tr­ng thu l­¬ng thùc thõa vµ thùc thi chÝnh s¸ch thuÕ l­¬ng thùc. ChÝnh s¸ch tù do trao ®æi lµ nh»m kiÕm ra hµng ho¸ c¨n cø vµo t©m lý ng­êi tiªu dïng. §iÒu chñ yÕu lµ ph¶i ®em l¹i cho ng­êi tiÓu n«ng mét sù khuyÕn khÝch, kÝch thÝch, mét sù thóc ®Èy trong ho¹t ®éng kinh doanh cña hä b»ng mét tæ chøc kinh tÕ thÝch øng víi nÒn kinh tÕ cña trung n«ng, cô thÓ lµ Nhµ n­íc chØ thu ë n«ng d©n mét sè thuÕ nhÊt ®Þnh vµ Ên ®Þnh tr­íc sè thuÕ ®ã - ®ã lµ mét c¸ch thùc tÕ, khÐo lÐo, kh«n ngoan vµ mÒm dÎo. Nh­ng tõ chÝnh s¸ch tù do trao ®æi trong n«ng d©n vµ v× chÝnh s¸ch ®ã mµ xuÊt hiÖn hai vÊn ®Ò dÉn ®Õn chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc. Bëi khi thùc hiÖn tù do trao ®æi mua b¸n nghÜa lµ lïi l¹i chñ nghÜa t­ b¶n, Nhµ n­íc v« s¶n chØ cã thÓ thõa nhËn cho CNTB ®­îc ph¸t triÓn trong mét chõng mùc nµo ®ã vµ chØ víi ®iÒu kiÖn lµ th­¬ng nghiÖp t­ nh©n vµ t­ b¶n t­ nh©n ph¶i phôc tïng sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. MÆt kh¸c trong ®iÒu kiÖn mét n­íc nh­ Nga võa b­íc ra khái chiÕn tranh c¬ së vËt chÊt kü thuËt bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ kh«ng cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp theo Lªnin nÕu kh«ng cã sù gióp ®ì cña t­ b¶n "th× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò. Theo ®ã cÇn ph¶i "du nhËp" chñ nghÜa t­ b¶n tõ bªn ngoµi b»ng nh÷ng hîp ®ång bu«n b¸n víi c¸c n­íc t­ b¶n lín, b»ng chÝnh s¸ch t« nh­îng. Tãm l¹i lµ b»ng nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau cña CNTBNN. §Ò x­íng ®ã cña Lªnin ®· lµm chÊn ®éng t­ t­ëng cña c¶ nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n vµ mäi tÇng líp nh©n d©n, nhiÒu ng­êi ®· kªu lªn: "®· tèng cæ bän t­ b¶n n­íc m×nh ®i råi, nay l¹i ®Þnh r­íc bän t­ b¶n n­íc ngoµi vÒ" V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 43 trang 24 . Ph¶i ch¨ng, Lªnin ®· b¸n rÎ lîi Ých quèc gia d©n téc, ®· ph¶n béi c¸ch m¹ng th¸ng M­êi: Kh«ng! Lªnin ®· phª ph¸n gay g¾t quan ®iÓm cùc t¶ ®ã vµ ng­êi chØ ra r»ng nghÖ thuËn chÝnh trÞ kh«ng ph¶i ë chç häc thuéc lßng mÊy ch÷ "CNTB lµ xÊu" vµ "CNXH lµ tèt", vÊn ®Ò lµ ph¶i biÕt sö dông ph­¬ng ph¸p c¸ch m¹ng ®óng vµ phï hîp víi tõng thêi kú c¸ch m¹ng vµ x¸c ®Þnh cho tõng nhiÖm vô x©y dùng CNXH nh­ thÕ nµo vµ lµm thÕ nµo ®Ó b¶o ®¶m ®­îc th¾ng lîi cuèi cïng lµ chÕ ®é XHCN. VËy chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc lµ g× ? ý nghÜa, vai trß vµ hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông nã ra sao ? I.2-/ Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi I.2.1 NhËn thøc vÒ kh¸i niÖm chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc Cho ®Õn nay, trong giíi lý luËn còng nh­ c¸c nhµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, kÓ c¶ ë trong vµ ngoµi n­íc ®ang cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vµ cã c¸c h×nh thøc vËn dông kh¸c nhau ®èi víi chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc. Ngay ë n­íc ta còng cã nhiÒu c¸ch gi¶i thÝch ch¼ng h¹n, trong c¸c v¨n kiÖn cña §¹i héi VIII, §¶ng ta kh«ng dïng kh¸i niÖm "chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc" mµ l¹i dïng kh¸i niÖm "kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc" (KTTBNN). §©y lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau hay lµ mét ? NÕu kh¸c nhau th× gi÷a chóng cã mèi quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo ?. Thùc tÕ lµ hiÖn nay hai kh¸i niÖm nµy th­êng ®­îc coi lµ mét vµ mäi ng­êi mÆc nhiªn thõa nhËn. Bëi vËy, ®· cã kh«ng Ýt ý kiÕn cho r»ng, kh«ng nªn gäi lµ CNTBNN mµ chØ nªn gäi lµ KTTBNN. §iÒu ®ã cã m©u thuÉn g× víi kh¸i niÖm chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc mµ Lªnin nªu ra kh«ng ? §Ó tr¶ lêi c©u hái ®ã, nhÊt thiÕt ph¶i trë l¹i nh÷ng luËn ®iÓm cña Lªnin vÒ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc, lÊy ®ã lµm xuÊt ph¸t ®iÓm cho viÖc nghiªn cøu. V× kh«ng ai kh¸c, chÝnh Lªnin lµ ng­êi ®Çu tiªn ®­a ra kh¸i niÖm míi vÒ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc d­íi chÝnh quyÒn X« ViÕt tøc chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc d­íi chÕ ®é céng s¶n. §iÒu nµy theo Lªnin tõ tr­íc tíi nay kh«ng cã mét quyÓn s¸ch nµo nãi tíi c¶. V× vËy, ngµy nay chóng ta ph¶i tù t×m ra lêi gi¶i. Tr­íc hÕt, Lªnin gi¶i thÝch: "Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc ë trong mét Nhµ n­íc mµ chÝnh quyÒn thuéc vÒ t­ b¶n vµ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc ë trong mét Nhµ n­íc v« s¶n ®ã lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau" V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 44 trang 58 . Râ rµng nã lµ thø chñ nghÜa t­ b¶n ®Æc biÖt, kh¸c víi kh¸i niÖm th«ng th­êng vÒ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc ë hai ®iÓm: Thø nhÊt, ë tÝnh chÊt giai cÊp cña Nhµ n­íc: "Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc cña chóng t«i kh¸c vÒ c¨n b¶n so víi chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc ë nh÷ng n­íc cã chÝnh phñ t­ s¶n, sù kh¸c biÖt chÝnh lµ ë chç Nhµ n­íc cña chóng t«i - kh«ng ph¶i ®¹i diÖn cho giai cÊp t­ s¶n mµ ®¹i diÖn cho giai cÊp v« s¶n" V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 45 trang 344 . Thø hai, sù kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt x· héi cña chÕ ®é së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. ë ®©y, tuy Lªnin dïng chung mét danh tõ "chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc" nh­ng ®ã lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau, thÓ hiÖn b¶n chÊt cña hai chÕ ®é x· héi kh¸c nhau. Trong ®iÒu kiÖn chuyªn chÝnh t­ s¶n, chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc lµ h×nh thøc biÕn d¹ng cña së h÷u t­ b¶n chñ nghÜa, mÆc dï ®ã lµ quyÒn së h÷u cña Nhµ n­íc, nh­ng h×nh thøc së h÷u nµy kh«ng lµm thay ®æi b¶n chÊt chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa v× nã vÉn dùa trªn c¬ së chÕ ®é t­ h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, cßn b¶n th©n Nhµ n­íc n»m trong tay c¸c tËp ®oµn t­ b¶n ®éc quyÒn Nhµ n­íc xuÊt hiÖn trong lÞch sö theo sù vËn ®éng cña quy luËt tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n, biÓu hiÖn cña tr×nh ®é s¶n xuÊt x· héi ho¸ trªn thùc tÕ cao ®é, lµ h×nh thøc míi cña së h÷u t­ b¶n chñ nghÜa. Lªnin cßn gäi chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc d­íi chÕ ®é t­ b¶n lµ "chñ nghÜa t­ b¶n th«ng th­êng" cßn chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc d­íi chÕ ®é céng s¶n lµ "chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc kh«ng th«ng th­êng, thËm chÝ cßn kh¸c th­êng n÷a". VËy, thÕ nµo lµ chñ nghÜa t­ b¶n d­íi chÕ ®é céng s¶n ? Lªnin luËn gi¶i r»ng: "HiÖn nay, thùc hiÖn chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc cã nghÜa lµ thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm kª vµ kiÓm so¸t mµ tr­íc ®©y giai cÊp t­ b¶n ®· thùc hiÖn. Chóng ta thÊy n­íc §øc lµ mét kiÓu mÉu vÒ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc" V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 36 trang 311 vµ r»ng, "chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc lµ c¸i g× cã tÝnh chÊt tËp trung, ®­îc tÝnh to¸n, ®­îc kiÓm so¸t vµ ®­îc x· héi ho¸, thÕ mµ chóng ta l¹i thiÕu chÝnh c¸i ®ã". Lªnin cßn cho r»ng chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc lµ mét b­íc tiÕn liÒn kÒ víi chñ nghÜa x· héi. §Ó h­íng nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá nh­ c¸c c¬ së kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n vµo con ®­êng x· héi chñ nghÜa th× cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc KTTBNN. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc ta cÇn ph¶i nghiªn cøu xem vai trß cña nã lµ nh­ thÕ nµo? I.2.2 Vai trß cña chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc Theo Lªnin th× "D­íi chÝnh quyÒn X« ViÕt, chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc sÏ cã thÓ lµ 3/4 chñ nghÜa x· héi - bëi v× ng­êi nµo tæ chøc ra nh÷ng xÝ nghiÖp Nhµ n­íc th× ta cã thÓ biÕn ng­êi ®ã thµnh trî thñ cña m×nh" V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 36 trang 313 . MÆt kh¸c tõ sù ph©n tÝch ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña n­íc Nga X« ViÕt, Lªnin ®i ®Õn kÕt luËn: thø chñ nghÜa t­ b¶n ®ã lµ "cã lîi vµ cÇn thiÕt" lµ "®iÒu ®¸ng mong ®îi". Lªnin ®· luËn cø nh­ thÕ nµo vÒ c¸i "cã lîi" nµy. Tr­íc hÕt, theo Lªnin cÇn ph¶i nhËn thøc râ, thùc hµnh chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc sÏ cã lîi cho ai ? khi thùc hiÖn t« nh­îng, râ rµng lµ nhµ t­ b¶n thu ®­îc lîi nhuËn kh«ng ph¶i th«ng th­êng mµ "bÊt th­êng", "siªu ng¹ch". Nhµ t­ b¶n ®­îc "lËp l¹i", ®­îc "du nhËp" kh«ng ph¶i v× lîi Ých cñng cè chÝnh quyÒn X« ViÕt, mµ v× lîi Ých cña b¶n th©n hä. ChÝnh Lªnin cßn dù kiÕn c¶ kh¶ n¨ng sù ph©n chia lîi Ých ®ã tho¹t ®Çu cã lîi nhiÒu cho c¸c nhµ t­ b¶n d­íi h×nh thøc "tr¶ gi¸" cho sù l¹c hËu, cho sù kÐm cái cña m×nh. Nh­ng kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c, ®iÒu cÇn thiÕt lµ cÇn ph¶i häc. Ph¶i häc c¸ch ph©n chia lîi Ých theo quy luËt ngù trÞ trong kinh doanh, ®ã lµ ph©n chia theo søc m¹nh kinh tÕ kü thuËt. Ph¶i tr¶ gi¸, ph¶i cã mét vµi hy sinh, vÊn ®Ò lµ kh«ng cÇn ph¶i che giÊu sù thËt: ph¶i nép cèng vËt. Nh­ng ®èi víi Nhµ n­íc v« s¶n th× sù dung n¹p vµ du nhËp chñ nghÜa t­ b¶n sÏ mang l¹i lîi Ých c¬ b¶n vµ l©u dµi. Sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n do Nhµ n­íc v« s¶n ®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t cã thÓ ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn ngay tøc kh¾c nÒn n«ng nghiÖp. Nhê viÖc t¨ng nhanh lùc l­îng s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp mµ æn ®Þnh x· héi, tho¸t ra khái khñng ho¶ng, tho¸t ra khái t×nh c¶nh gi¶m sót "tÝn nhiÖm cña n«ng d©n ®èi víi chÝnh quyÒn X« ViÕt, kh¾c phôc t×nh tr¹ng trém c¾p cña c«ng nÆng nÒ vµ n¹n ®Çu c¬ nhá lan trµn. MÆt kh¸c nÕu "du nhËp" ®­îc chñ nghÜa t­ b¶n th× sÏ cã thÓ c¶i thiÖn ®­îc nhanh chãng t×nh tr¹ng s¶n xuÊt, ®êi sèng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n, nÒn ®¹i c«ng nghiÖp X« ViÕt sÏ ®­îc kh«i phôc. §ã lµ c¸i lîi c¬ b¶n, cÊp thiÕt nhÊt cña giai cÊp v« s¶n khi míi giµnh ®­îc chÝnh quyÒn. Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc lµ c«ng cô ®Ó liªn hîp nÒn s¶n xuÊt nhá l¹i, kh¾c phôc t×nh tr¹ng ph©n t¸n vµ ®Êu tranh chèng tÝnh tù ph¸t tiÓu t­ s¶n vµ t­ b¶n chñ nghÜa. XÐt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn, th× chñ nghÜa t­ b¶n n­íc ngoµi vÒ kinh tÕ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, nÕu ph¸t triÓn ®­îc chñ nghÜa t­ b¶n n­íc ngoµi th× chÝnh quyÒn X« ViÕt sÏ t¨ng c­êng ®­îc nÒn s¶n xuÊt, cñng cè ®­îc nh÷ng quan hÖ kinh tÕ do Nhµ n­íc ®iÒu chØnh. Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc lµ mét b­íc tiÕn lín, nhê nã mµ chiÕn th¾ng ®­îc t×nh tr¹ng hçn ®én, t×nh tr¹ng suy sôp vÒ kinh tÕ, hiÖn t­îng láng lÎo, nh÷ng tËp qu¸n, nh÷ng thãi quen, ®Þa vÞ kinh tÕ cña giai cÊp Êy lµ c¸i quan träng h¬n hÕt. Bëi v× viÖc ®Ó t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ cña nh÷ng kÎ tiÓu t­ h÷u tiÕp tôc tån t¹i lµ mèi nguy h¹i lín nhÊt, ®¸ng sî nhÊt, nã sÏ ®­a ®Êt n­íc ®Õn chç diÖt vong. ChÝnh v× thÕ mµ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc sÏ ®­a n­íc Nga lªn chñ nghÜa x· héi b»ng con ®­êng ch¾c ch¾n nhÊt. NÕu kh«i phôc ®­îc t×nh tr¹ng nµy th× “tÊt c¶ nh÷ng con chñ bµi ®Òu n»m trong tay c«ng nh©n vµ sÏ b¶o ®¶m cho chñ nghÜa x· héi ®­îc cñng cè” V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 43 trang 252 . Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc cßn lµ c«ng cô ®Ó kh¾c phôc ®­îc “kÎ thï chÝnh trong néi bé” ®Êt n­íc, kÎ thï cña c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ cña chÝnh quyÒn X« ViÕt: ®ã lµ bän ®Çu c¬, gian th­¬ng, bän ph¸ ho¹i ®éc quyÒn cña Nhµ n­íc. Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc cßn ®­îc xem lµ c«ng cô ®Êu tranh chèng chñ nghÜa quan liªu vµ nh÷ng lÖch l¹c quan liªu chñ nghÜa. Theo Lªnin nhËn xÐt th× “Chóng ta lµm viÖc rÊt tåi, dÉn chøng lµ bÖnh quan liªu. Chóng ta kh«ng nªn sî thó nhËn r»ng ë ®©y chóng ta cã thÓ vµ ph¶i häc tËp nhiÒu n÷a ë bän t­ b¶n” V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 43 trang 280 . ë ®©y ViÖt Nam chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt vµ häc tËp. Th«ng qua chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc vµ chñ nghÜa t­ b¶n mµ giai cÊp c«ng nh©n cã thÓ häc tËp ®­îc c¸ch qu¶n lý mét nÒn s¶n xuÊt lín, tæ chøc ®­îc mét nÒn s¶n xuÊt lín. Khi Êy, giai cÊp v« s¶n Nga, so víi bÊt kú giai cÊp v« s¶n ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nµo kh¸c lµ giai cÊp tiªn tiÕn vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ cña m×nh, vÒ søc m¹nh chÝnh quyÒn c«ng n«ng, nh­ng l¹i l¹c hËu h¬n nh÷ng n­íc l¹c hËu nhÊt ë T©y ¢u vÒ mÆt tæ chøc mét chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc cã quy cñ, vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸, vÒ møc ®é chuÈn bÞ cho viÖc thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt. Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc nÕu thùc hiÖn ®­îc, sÏ gióp cho chÝnh quyÒn X« ViÕt kh¾c phôc dÇn ®­îc t×nh tr¹ng l¹c hËu ®ã. Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc th«ng qua sù “du nhËp” cña t­ b¶n tõ bªn ngoµi lµ h×nh thøc du nhËp tiÕn bé kü thuËt hiÖn ®¹i qua ®ã mµ hy väng cã ®­îc tr×nh ®é trang bÞ cao cña chñ nghÜa t­ b¶n. Chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc cßn mang l¹i c¸c lîi lµ th«ng qua sù ph¸t triÓn mµ phôc håi ®­îc giai cÊp c«ng nh©n. NÕu chñ nghÜa t­ b¶n ®­îc lîi thÕ, th× s¶n xuÊt c«ng nghiÖp còng sÏ t¨ng lªn vµ giai cÊp v« s¶n còng theo ®ã mµ lín nhanh lªn. VËy víi ý nghÜa cña viÖc thùc hiÖn chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc nh­ vËy, mµ Lªnin nãi r»ng ®ã lµ “®iÒu cã lîi vµ cÇn thiÕt”, “®¸ng mong ®îi” trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh quyÒn X« ViÕt. Nh­ng khi nhÊn m¹nh vai trß cña chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc th× ta cÇn ®Æc biÖt chó träng vai trß cña Nhµ n­íc. Cã thÓ hiÓu chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc lµ sù can thiÖp, sù chi phèi, t¸c ®éng cña Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa b»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ sù kiÓm kª, kiÓm so¸t vµo c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dùa trªn chÕ ®é së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Nhµ n­íc h­íng sù vËn ®éng cña c¸c c¬ së kinh tÕ ®ã th«ng qua luËt ®Çu t­ vµ luËt ph¸p së t¹i nh»m võa ®¹t ®­îc lîi Ých kinh tÕ cña n­íc chñ nhµ võa tho¶ m·n lîi nhuËn thÝch ®¸ng. I.3-/ C¸c h×nh thøc cña chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc Khi gi¶i thÝch v× sao dïng danh tõ chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc, Lªnin ®· nãi “®iÒu mµ t«i lu«n lu«n quan t©m tíi lµ môc ®Ých thùc tiÔn” V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 45 trang 426 . Theo Lªnin môc ®Ých thùc tiÔn Êy lµ t×m ra nh÷ng h×nh thøc cô thÓ ®Ó thùc hiÖn. Lªnin kh«ng trãi buéc chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc chØ vµo mét sè h×nh thøc ®· tån t¹i. T­ t­ëng cña Lªnin lµ “... ë chç nµo cã nh÷ng thµnh phÇn tù do bu«n b¸n vµ nh÷ng thµnh phÇn t­ b¶n chñ nghÜa nãi chung, th× ë ®ã cã chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc d­íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c, ë tr×nh ®é nµy hay tr×nh ®é nä” V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 43 trang 268 . Cã thÓ kÓ ra nh÷ng h×nh thøc sau: I.3.1 T« nh­îng: Theo Lªnin “§ã lµ mét sù liªn minh víi chñ nghÜa t­ b¶n c¸c n­íc tiªn tiÕn, ph¶i hiÓu thËt râ b¶n chÊt cña c¸c t« nh­îng”. §ã lµ mét sù liªn kÕt, mét sù liªn minh, mét hîp ®ång kinh tÕ víi t­ b¶n tµi chÝnh tiªn tiÕn ë c¸c n­íc tiªn tiÕn, mét hîp ®ång sÏ lµm cho chóng ta t¨ng thªm ®­îc mét sè Ýt s¶n phÈm nh­ng ®ång thêi còng lµm t¨ng thªm s¶n phÈm cho phÝa ký kÕt víi chóng ta hay “t« nh­îng lµ hîp ®ång gi÷a Nhµ n­íc vµ mét nhµ t­ b¶n, ng­êi nµy cam kÕt tæ chøc hoÆc hoµn thiÖn s¶n xuÊt (ch¼ng h¹n nh­ ®èn vµ chë gç, khai th¸c than, dÇu löa, kho¸ng s¶n...) tr¶ cho Nhµ n­íc mét phÇn s¶n phÈm s¶n xuÊt ra, vµ nhËn mét phÇn kh¸c d­íi danh nghÜa lµ l·i”. Môc ®Ých cña t« nh­îng lµ trong sù liªn minh gi÷a Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa vµ Nhµ n­íc t­ b¶n th× sù t« nh­îng nh»m môc ®Ých chèng l¹i thÕ lùc t­ ph¸t t­ h÷u. Lªnin v¹ch râ “¸p dông mét c¸ch cã chõng mùc vµ thËn träng, chÝnh s¸ch t« nh­îng nhÊt ®Þnh sÏ gióp chóng ta c¶i thiÖn ®­îc nhanh chãng (®Õn mét møc ®é nµo ®ã kh«ng cao l¾m) t×nh tr¹ng s¶n xuÊt ®êi sèng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n, dÜ nhiªn lµ ph¶i cã mét vµi hy sinh, lµ th¶ cho t­ b¶n hµng chôc triÖu pót s¶n phÈm v« cïng quý b¸u” V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 43 trang 269,270 . T« nh­îng lµ mét h×nh thøc ®¬n gi¶n râ rµng, rµnh m¹ch vµ s¸ng tá, dÔ chÊp nhËn tuy nhiªn kh«ng ph¶i lµ sù chÊp nhËn v« ®iÒu kiÖn. Mét sè nguyªn t¾c cña t« nh­îng: - §Ó thùc hµnh chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc (T« nh­îng) cÇn ph¶i tõ bá chñ nghÜa ¸i quèc ®Þa ph­¬ng cña mét sè ng­êi cho r»ng tù m×nh cã thÓ lµm lÊy, kh«ng chÊp nhËn trë l¹i chÞu ¸ch n« dÞch cña chñ nghÜa t­ b¶n. - Ng­êi nhËn t« nh­îng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm c¶i thiÖn ®êi sèng c«ng nh©n trong xÝ nghiÖp t« nh­îng sao cho ®¹t tíi møc trung b×nh cña n­íc ngoµi. C¶i thiÖn ®êi sèng cña c«ng nh©n c¸c xÝ nghiÖp t« nh­îng vµ ngoµi t« nh­îng ®­îc xem lµ “c¬ së cña chÝnh s¸ch t« nh­îng''.Ngoµi ra ng­êi nhËn t« nh­îng ph¶i b¸n thªm cho chÝnh quyÒn X« ViÕt (nÕu cã yªu cÇu) tõ 50 - 100% sè l­îng s¶n phÈm tiªu dïng. - VÊn ®Ò tr¶ l­¬ng cho c¸c c«ng nh©n ë xÝ nghiÖp t« nh­îng: tr¶ b»ng ngo¹i tÖ, b»ng phiÕu ®Æc biÖt hay b»ng tiÒn X« ViÕt v.v... - Cßn ®èi víi nh÷ng c«ng d©n Nga - chuyªn gia cã tr×nh ®é cao nÕu c¸c xÝ nghiÖp t« nh­îng muèn mêi th× ph¶i ®­îc sù ®ång ý cña c¬ quan chÝnh quyÒn trung ­¬ng theo tinh thÇn kh«ng thÓ ®Ó c¸c chuyªn gia ­u tó nhÊt lµm viÖc ë c¸c xÝ nghiÖp t« nh­îng. - Ph¶i t«n träng luËt ph¸p cña n­íc Nga. - Ph¶i nghiªm chØnh tu©n theo nh÷ng quy t¾c khoa häc vµ kü thuËt phï hîp víi ph¸p luËt cña n­íc Nga vµ cña n­íc ngoµi. Vµ nh­ vËy Ng­êi cho r»ng mçi hîp ®ång t« nh­îng sÏ lµ mét lo¹i chiÕn tranh míi, mét cuéc chiÕn tranh kinh tÕ, mét sù chuyÓn chiÕn tranh sang mét lÜnh vùc kh¸c. I.3.2 C¸c hîp t¸c x·. C¨n cø vµo nh÷ng thêi ®iÓm lÞch sö, cã thÓ nhËn thÊy r»ng Lªnin quan niÖm vÒ c¸c hîp t¸c x· ®Òu lµ h×nh thøc cña chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc. Tuy nhiªn cÇn ph©n biÖt tæ chøc kinh tÕ nµy trong nh÷ng chÕ ®é kh¸c nhau. NghÜa lµ trong thùc tÕ tån t¹i hai chÕ ®é hîp t¸c x·: T­ b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa. ChÕ ®é hîp t¸c x· t­ b¶n chñ nghÜa trong lßng X« ViÕt ®­îc coi lµ mét h×nh thøc chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc. Tån t¹i d­íi chÝnh quyÒn X« ViÕt ®©y lµ mét kiÓu xÝ nghiÖp thø ba, tøc lµ xÝ nghiÖp hîp t¸c x· ®Æc tr­ng cña xÝ nghiÖp nµy lµ sù kÕt hîp nh÷ng xÝ nghiÖp t­ b¶n t­ nh©n víi nh÷ng xÝ nghiÖp kiÓu x· héi chñ nghÜa chÝnh cèng. Cßn mét con ®­êng kh¸c mµ Lªnin gäi lµ con ®­êng cña chñ nghÜa t­ b¶n hîp t¸c x·. NÕu viÖc chuyÓn tõ chÕ ®é t« nh­îng - tøc chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc lªn chñ nghÜa x· héi th× còng cã nghÜa lµ chuyÓn tõ mét h×nh thøc ®¹i s¶n xuÊt nµy sang h×nh thøc ®¹i s¶n xuÊt kh¸c. Cßn viÖc chuyÓn tõ chÕ ®é hîp t¸c x· cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá lªn chñ nghÜa x· héi lµ chuyÓn tõ tiÓu s¶n xuÊt sang nÒn ®¹i s¶n xuÊt, nghÜa lµ ph¶i qua b­íc qu¸ ®é phøc t¹p h¬n “hîp t¸c x· s¶n xuÊt còng lµ mét h×nh thøc cña chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc nh­ng Ýt ®¬n gi¶n h¬n cã h×nh thï Ýt râ rÖt h¬n, phøc t¹p h¬n vµ v× thÕ trong thùc tÕ nã ®Æt chÝnh quyÒn X« ViÕt tr­íc nh÷ng khã kh¨n lín h¬n” V.I.Lªnin, toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va, tËp 43 trang 271 . ý nghÜa cña chÕ ®é hîp t¸c x· lµ ë chç kh«ng ph¶i xo¸ bá ng­êi s¶n xuÊt nhá víi lîi Ých t­ nh©n cña hä, mµ lµ ®Æt lîi Ých ®ã d­íi sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc vµ phôc tïng lîi Ých chung. I.3.3 §¹i lý th­¬ng nghiÖp. Lµ h×nh thøc Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa l«i cuèn c¸c nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp, hä bá vèn ra thuª lao ®éng vµ tæ chøc c¸c cöa hµng ®Ó b¸n hµng ho¸ Nhµ n­íc - tøc th­¬ng nghiÖp x· héi chñ nghÜa giao cho, ®ång thêi bao gåm c¶ viÖc tæ chøc thu mua s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng tù do. I.3.4 Cho t­ b¶n trong n­íc thuª xÝ nghiÖp, vïng má, vïng ®Êt... Cho t­ b¶n trong n­íc thuª xÝ nghiÖp, vïng má, vïng ®Êt, ®Ó hä bá vèn tù tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh khai th¸c, trång c©y... H×nh thøc nµy còng gÇn gièng víi h×nh thøc t« nh­îng (t« nh­îng “néi ®Þa”). H×nh thøc cßn nµy ®­îc coi lµ h×nh thøc riªng biÖt ®Ó ph©n biÖt nã víi h×nh thøc t­¬ng tù nh­ng ®èi t­îng thuª chØ lµ t­ b¶n trong n­íc. I.3.5 C«ng ty hîp doanh Trong b¸o c¸o t¹i §¹i héi IV Quèc tÕ Céng s¶n, Lªnin ®· nãi vÒ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc do thùc hµnh chÕ ®é chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc. Khi nãi vÒ lÜnh vùc th­¬ng nghiÖp, chÝnh quyÒn X« ViÕt ®ang cè g¾ng lËp ra nh÷ng c«ng ty hîp doanh vµ ®· thµnh lËp ®­îc theo thÓ thøc tiÒn vèn lµ mét phÇn cña t­ b¶n t­ nh©n, ngoµi ra cña t­ b¶n n­íc ngoµi vµ mét phÇn lµ cña chÝnh quyÒn X« ViÕt. I.4-/ KÕt qu¶ cña viÖc thùc hiÖn chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc thêi Lªnin §Õn th¸ng 11/1922 (kho¶ng h¬n mét n¨m thùc hµnh chÕ ®é nµy), Lªnin ®· tr×nh bµy kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nãi chung, chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc nãi riªng nh­ sau: Tr­íc hÕt vµ chñ yÕu lµ t×nh h×nh giai cÊp n«ng d©n. Tõ chç ®ãi kÐm mét bé phËn rÊt lín trong n«ng d©n bÊt b×nh, ®Õn chç trong vßng mét n¨m, n«ng d©n ch¼ng nh÷ng tho¸t khái n¹n ®ãi mµ cßn nép ®­îc thuÕ l­¬ng thùc hµng tr¨m triÖu pót, n«ng d©n ®· phÇn nµo hµi lßng víi t×nh h×nh hiÖn t¹i cña hä. C«ng nghiÖp nhÑ ®ang cã ®µ ph¸t triÓn, ®êi sèng cña c«ng nh©n ®­îc c¶i thiÖn, t×nh h×nh bÊt m·n kh«ng cßn n÷a. C«ng nghiÖp nÆng tuy cßn khã kh¨n nh­ng ®· cã sù thay ®æi nhÊt ®Þnh: Nh÷ng kho¶n cho vay lín kh«ng cßn, vÉn ch­a cã mét chÝnh s¸ch t« nh­îng sinh lîi nµo trong c«ng nghiÖp n