Ngày càng nhiều trẻ em bị tâm thần

Ngày càng nhiều trẻ em bị tâm thần Lâu nay nhiều người cho rằng bệnh tâm thần thường chỉ xảy ra ở người lớn. Song thực tế, tại khoa khám tâm thần trẻ em Bệnh viện Sức khỏe tâm thần TPHCM hằng tuần tiếp nhận trung bình 400 - 500 lượt trẻ em đến khám và điều trị. Bị chấn thương tâm lý Bác sĩ Phạm Quỳnh Diệp - trưởng khoa khám tâm thần trẻ em Bệnh viện Sức khỏe tâm thần TPHCM - cho biết trường hợp em Huỳnh Thị Ngọc Trâm (11 tuổi, Đồng Tháp) bị tâm thần sau khi bị công an xã “hỏi cung” không phải là cá biệt. Có nhiều trẻ bị chấn thương tâm lý rất nặng nề. Trẻ đang bình thường đột nhiên có những biểu hiện bất thường: bỏ ăn, khó ngủ, học tập sa sút, sợ hãi, khóc cười vô cớ… Những bất thường ấy báo hiệu trẻ đang bị khủng hoảng, chấn thương tâm lý. Tháng 1/2007, một bé gái 12 tuổi ở TPHCM được người thân đưa đến khám bệnh vì bỏ học, suốt ngày giấu mặt trong nhà, không tiếp xúc v ai, hay khóc lóc. Thậm chí em có ý tưởng chết chóc, không muốn sống… Sau khi tìm hiểu hoàn cảnh gia đình và nhiều yếu tố khác, bác sĩ biết được em có thời gian dài sống trong gia đình thường xuyên bất hòa. Bố mẹ em hay cãi nhau và gần đây cha mẹ em đã ly dị. Trước đó, một bé gái khác đang học lớp 6 ở TPHCM sau khi bị một người hàng xóm “xâm hại” cũng đột ngột không tiếp xúc với bất kỳ ai. Em không ngủ được, lúc nào cũng sợ sệt, hoảng loạn, mỗi khi nghe tiếng động lại co rúm người, khóc lóc kêu cứu... Bé gái này cũng hay tấn công người khác, hay hoảng hốt mỗi khi nhìn thấy đàn ông. Nguyên nhân Theo bác sĩ Quỳnh Diệp, nguyên nhân của các rối loạn tâm thần ở trẻ em và trẻ vị thành niên rất phức tạp. Ngoài yếu tố sinh học (bệnh lý do di truyền, tổn thương não trước, trong hoặc sau sinh...), yếu tố môi trường như gia đình, trường học, xã hội có tác động rất lớn đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Về gia đình, những trẻ sống trong hoàn cảnh mà cha mẹ thường xuyên xung đột, trẻ bị bạo hành, đối xử bất công, bị xúc phạm, giáo dục lệch lạc (thiếu quan tâm khuyến khích hoặc áp đặt thô bạo, thường xuyên đánh mắng hoặc quá nuông chiều, phân biệt đối xử...) dễ bị ảnh hưởng và có nguy cơ bị các rối loạn tâm thần. Ở nhà trường, nếu chương trình học quá tải, nặng về nhồi nhét kiến thức, giáo viên không gương mẫu, thiếu công bằng, thiếu sự cảm thông và nâng đỡ tâm lý cho trẻ… cũng khiến trẻ chóng mệt mỏi, thiếu hứng thú học tập dẫn đến chán học, bỏ trường lớp. Bác sĩ Quỳnh Diệp cho biết tùy theo lứa tuổi mà trẻ có những biểu hiện bất thường về sức khỏe tâm thần khác nhau. Trẻ nhỏ và trẻ trước tuổi đi học thường biểu hiện: không chơi; không biết nói hoặc ngừng nói sau khi đã biết nói; không phát triển và tăng cân; không quan hệ với người khác; không tỏ ra gắn bó với cha mẹ… Ở trẻ tiểu học: thường xuyên khóc lóc và nhút nhát; lo âu quá mức về việc bị ở một mình; xáo trộn giấc ngủ; ác mộng dai dẳng; sa sút rõ rệt trong học tập; cười hoặc khóc vô cớ; bướng bỉnh hoặc gây hấn; quá lo sợ đến nỗi không thể làm được các hoạt động thông thường; trạng thái mơ mộng vào ban ngày quá nhiều đến nỗi ảnh hưởng đến các hoạt động thông thường; thường xuyên nổi giận; tàn ác với thú nuôi... Ở trẻ lớn và trẻ vị thành niên: buồn rầu và dễ bị kích thích, ăn không ngon, khó ngủ, hay nghĩ về cái chết; trở nên cô độc; thay đổi rõ rệt trong học tập; lạm dụng rượu, thuốc; thay đổi trong giấc ngủ, thói quen ăn uống; trốn tránh đi học, trộm cắp, đi lang thang; thường xuyên lo lắng, có những cơn giận dữ ... Thương yêu, tôn trọng trẻ Thực tế lâu nay không chỉ gia đình, nhà trường mà ngay cả ngành y tế cũng chỉ chú trọng đến vấn đề chăm sóc sức khỏe thể chất mà chưa chú ý quan tâm đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Trong khi tâm hồn trẻ thơ rất nhạy cảm, mong manh thì nhiều khi người lớn lại có những lời nói, hành động... làm tổn thương đến tình cảm của trẻ. Theo bác sĩ Quỳnh Diệp, chăm sóc và bảo vệ sức khỏe tâm thần cho trẻ em là một phần bắt buộc trong chương trình chăm sóc sức khỏe toàn diện ở trẻ. Nếu trẻ không được chăm sóc hợp lý có thể gây tổn thương sức khỏe tâm thần, có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần. Để trẻ luôn có sức khỏe tâm thần tốt, rất cần một tình yêu từ gia đình. Trẻ phải được yêu thương, được bảo vệ và được chấp nhận. Trẻ cũng rất cần được nuôi dưỡng và phát triển sự tự tin, lòng tự trọng. Cha mẹ Ảnh: www.inmagine.com có thể đặt ra cho trẻ những mục tiêu thực tế để phấn đấu nhưng cũng phải biết động viên, khích lệ trẻ đúng lúc, tránh mỉa mai châm chọc. Khuyến khích trẻ chơi đùa, vì chơi sẽ giúp trẻ học được tính sáng tạo, phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề, tự kiểm soát và học được cách hòa hợp với người khác. Dù bận rộn thế nào, hằng ngày cha mẹ cũng phải dành thời gian để trao đổi, lắng nghe trẻ nói và trao đổi với trẻ những điều đang xảy ra trong cuộc sống, chia sẻ cảm xúc và cảm nhận cùng trẻ. Đồng thời cung cấp cho trẻ môi trường sống an toàn; chỉ dẫn trẻ thực hiện các qui tắc chuẩn mực thích hợp để kiểm soát trẻ và cũng để giúp trẻ cách tự kiểm soát bản thân. Nếu trẻ có những biểu hiện bất thường, không nên vội vàng kết luận trẻ là lười biếng, ngu đần, điên khùng... mà phải tự hỏi tại sao, vì lý do gì mà trẻ có những biểu hiện như thế. Có tìm ra đúng những căn nguyên sâu xa mới hy vọng việc xử lý có hiệu quả. Một hành vi bất thường của trẻ có thể chỉ là một phản ứng nhất thời, nếu được xử lý thích hợp sẽ ổn định và trẻ sẽ tiếp tục phát triển bình thường. Cho nên thái độ của cha mẹ cũng không nên quá bi quan, hoảng sợ.