Nét văn hóa đặc trưng của các dân tộc Tây Nguyên

NÉT VĂN HÓA ĐẶC TRƯNG CỦA CÁC DÂN TỘC TÂY NGUYÊN DHTM_TMU Nét Văn Hóa Đặc Trưng Của Các Dân Tộc Tây Nguyên DHTM_TMU I. Đặc điểm tự nhiên Tây Nguyên Khu vực cao nguyên Gia Lai Đắk Lắk Đắk Nông Lâm Đồng Kon Tum DHTM_TMU 1. Địa Hình - Diện tích 54.639km2 - Tây Nguyên được chia thành 3 tiểu vùng: - Giới hạn lãnh thổ: Tiểu vùng địa hình Bắc Tây Nguyên (Kon Tum, Gia Lai) Trung Tây Nguyên ( Đắk Lắk, Đắk Nông) Nam Tây Nguyên (Lâm Đồng) DHTM_TMU DHTM_TMU Địa Hình Bao gồm một loạt các cao nguyên liền kề có độ cao 500 – 1500m. Đất đỏ bazan chiếm diện tích chủ yếu -> Thuận lợi phát triển những loại cây CN: cà phê, cao su, hồ tiêu, dâu tằm Cao nguyên Đất đỏ bazan 1. Địa Hình DHTM_TMU - Thảm thực vật đa dạng, phong phú. - Khoáng sản trữ lượng lớn. ( đặc biệt là quặng bô xít). DHTM_TMU Tài nguyên thủy năng Thủy điện Đa Nhim (160.000 kW) Thủy điện Đray H’inh (12.000 kW) Thủy điện Yaly ( 700.000 kW) Dự kiến xây dựng: -Thủy điện Bon Ron- Đại Ninh. -Thủy điện Plây Krông. DHTM_TMU www.themegallery.com 2. Khí Hậu Theo mùa Mùa mưa Từ tháng 5 – hết tháng 10 Mùa khô Từ tháng 11 - hết tháng 4 Theo độ cao 400 – 500m Khí hậu mát và mưa nhiều Trên 1000m Khí hậu mát mẻ quanh năm Khí Hậu - Nằm trong vành đai của khí hậu nhiệt đới gió mùa của phía nam châu Á -Lãnh thổ nằm ở cả Đông và Tây Trường Sơn -> Khí hậu đa dạng DHTM_TMU www.themegallery.com Mùa Mưa DHTM_TMU www.themegallery.com Mùa Khô DHTM_TMU II. Văn hóa xã hội 1. Dân số: Tây Nguyên có khoảng 20 dân tộc khác nhau với dân số: 5.107.437 người (2009) Đơn vị: người Nhận xét: Dân số tăng nhanh do gia tăng tự nhiên và gia tăng cơ học 1976 1993 2004 1.225.000 853.820 2.376.854 1.050.569 4.668.142 1.181.337 Dân số toàn vùng Dân thiểu số ( Đơn vị: người) HTM_TMU 2. Cư trú - Các tộc người tây nguyên cư trú thành từng buôn làng. Buôn làng tây nguyên DHTM_TMU - Làng được điều hành bằng Hội đồng già làng. Đứng đầu Hội đồng già làng là chủ làng. - Già làng là những người hiền minh nhất của làng, những người am hiểu rừng núi, đất đai, phong tục tập quán. Các già làng luôn luôn là chỗ dựa tinh thần cho cả cộng đồng. DHTM_TMU 3. Nơi ở - Nhà ở chủ yếu là nhà sàn, thường là nhà dài đủ sinh sống cho cộng đồng gia đình lớn. - Nhà cửa kiến trúc thô sơ bằng các vật liệu tự nhiên như tre, nứa, gỗ DHTM_TMU 4. Trang phục - Trang phục đặc trưng là váy mảnh, tấm choàng khố, loại áo chuôi đầu. DHTM_TMU 5. Hình thức di chuyển Dùng gùi đeo vai DHTM_TMU Di chuyển bằng thuyền độc mộc Di chuyển bằng voi DHTM_TMU 6. Ẩm thực: + Gồm nhiều món đặc sản: cơm lam, thịt thú rừng nướng, rau rừng. + Rượu cần là đồ uống thường xuyên, phổ biến của các cư dân bản địa Tây Nguyên. Cơm lam, thịt thú rừng DHTM_TMU Gỏi lá Rượu cần DHTM_TMU 7. Trồng trọt & chăn nuôi - Canh tác nông nghiệp nương rẫy là chủ yếu. - Diện tích trồng cây công nghiệp lớn, chủ yếu là cà phê. - Ngoài ra còn dựa vào hái lượm săn bắt các sản phẩm của rừng. DHTM_TMU - Phát triển chăn nuôi đại gia súc theo hướng công nghiệp, hình thành các vùng chăn nuôi tập trung, trang trại với quy mô vừa và lớn DHTM_TMU III. Văn hóa tinh thần - Thờ đa thần, coi trọng các vị thần tự nhiên. - Yàng là một vị thần có mọi quyền lực chi phối đến con người, là nơi trừng phạt cũng như làm phúc cho bất kỳ một người nào. Lễ thờ thần lửa và cúng Yàng DHTM_TMU 1. Lễ hội: nổi tiếng với các lễ nghi, phong tục tập quán của các dân tộc thiểu số như Ê đê, Gia Rai, Ba Na, Mơ Nông. Lễ hội đâm trâu Lễ hội bỏ mả Hội đua voi Lễ cúng bến nước DHTM_TMU www.themegallery.com Company Logo Luật tục 2. Luật tục 1 Toàn bộ những nguyên tắc ứng xử không thành văn được hình thành trong xã hội. 2 Những nguyên tắc sau một thời gian dài áp dụng đã trở thành truyền thống và được mọi người tuân thủ - Luật tục Tây Nguyên là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành KH. DHTM_TMU 2. Luật tục - Luật tục Tây Nguyên là nguồn tư liệu gốc để nhận biết về bức tranh văn hóa tổng hợp của các dân tộc mẫu hệ. - Sử dụng quyền lực của mẫu hệ trong việc điều hành, tổ chức, quan hệ và quản lý cộng đồng - Luật tục Tây Nguyên diễn đạt theo lối văn vần, ngôn ngữ giàu hình tượng của đời sống hàng ngày, của TN&XH DHTM_TMU Luật tục Ê Đê gồm 236 điều với 8.000 câu Luật tục M’Nông gồm 215 điều với 7.000 câu Hai bộ luật tục lớn của người Tây Nguyên DHTM_TMU 3. Tôn giáo - Gồm 4 tôn giáo chính: Công giáo, Phật giáo, Tin lành, Cao đài. - Tín đồ Công giáo và Tin lành chiếm số lượng đông đảo nhất. Tin Lành Công Giáo Số tín đồ dân tộc thiểu số (người) 324.135 248.039 Tỷ lệ (%) 89.3 30.9 DHTM_TMU 4. Trường ca Tây Nguyên - Là những câu chuyện dài, có vần điệu, thậm chí đôi khi được minh họa bằng động tác, hành động. - Kể về người anh hùng mang tầm vóc sử thi, đại diện cho cả cộng đồng, dân tộc. DHTM_TMU Hệ thống trường ca Trường ca sử thi Trường ca sinh hoạt - Khan của người Ê đê ở Đắk Lắk. - Hri của người Jrai ở Gia Lai. - H’amon của người Bana ở Gia Lai. Bana Rngao Bana Chăm - Ot N’trong của người M’nông ở Đắk Lắk. DHTM_TMU *Nội dung một số trường ca, sử thi: 2 3 1 + Sự sinh thành trời đất. + Phong tục mẫu hệ trong tộc người Ê Đê, Jrai. + Chế độ phụ hệ trong tộc người Bana. + Khát vọng tình yêu, đôi lứa thủy chung. - Các trường ca xoay quanh chiến công của người anh hùng, người chiến thắng cái ác và bảo vệ buôn làng. - Bên cạnh đó còn nổi lên hình ảnh những người phụ nữ chẳng những xinh đẹp mà còn dũng mãnh bảo vệ tình yêu. DHTM_TMU * Hình tượng nhân vật trong trường ca Tây Nguyên: - Nhân vật trung tâm là những chàng trai, cô gái khỏe đẹp, được sự giúp đỡ của thần linh. - Nhóm các anh hùng dũng mãnh: là các tù trưởng hùng mạnh. - Nhóm các chàng trai xuất thân nghèo khổ. - Nhóm các tù trưởng phi nghĩa. - Nhóm các vị thần linh. - Hình ảnh những người phụ nữ. DHTM_TMU * Nghệ thuật ngôn ngữ: - Sử dụng hình thức văn chương truyền miệng. - Mạch truyện phát triển chậm kết hợp lời hát kể bổng trầm của nghệ nhân. - Yếu tố thần thoại chiếm vị trí quan trọng. - Ngôn ngữ độc đáo với vốn từ vựng dồi dào. Ngôn ngữ khắc họa nét cá tính nhân vật, đặc thù của người mỗi vùng. DHTM_TMU 5. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên - Cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO công nhận là “ Di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu nhân loại”. - Chủ nhân của không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là đồng bảo các dân tộc thiểu số Tây Nguyên. DHTM_TMU 5.Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên - Cồng chiêng Tây Nguyên có truyền thống văn hóa lịch sử rất lâu đời. - Mỗi dân tộc Tây Nguyên có một cách chơi chiêng khác nhau. -> Cồng chiêng là phương tiện để khẳng định bản sắc văn hóa của từng tộc người nơi đây. DHTM_TMU 5.Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên - Cồng chiêng Tây Nguyên là loại hình sinh hoạt gắn liền với đời sống văn hóa tinh thần và tín ngưỡng con người từ lúc sinh ra đến khi về với đất trời. - Về kỹ thuật: mỗi chiêng chỉ được chơi bởi 1 người. Tuy vậy nhưng họ phải biết các chiêng khác đánh như thế nào. DHTM_TMU Phần II Ý Nghĩa Giữ Gìn Nét Văn Hóa Các Dân Tộc Tây Nguyên DHTM_TMU Kinh Tế Chính Trị Xã Hội Đối với khu vực Tây Nguyên DHTM_TMU 1. Kinh Tế - Tây Nguyên là vùng đất lý tưởng để làm du lịch, hoạt động du lịch các vùng tự nhiên còn nguyên sơ và các buôn làng dân tộc thiểu số, mang đậm bản sắc của Tây Nguyên chẳng những góp phần bảo tồn các nét đẹp văn hóa mà còn mang lại nguồn thu cho kinh tế. - Khai thác các tài nguyên khoáng sản, tài nguyên rừng -> phát triển công nghiệp đem lại hiệu quả kinh tế. DHTM_TMU 2. Chính Trị - Xã Hội - Hoạt động lễ hội, du lịch giúp tạo ra mối liên kết, sự kết hợp liên hoàn giữa các vùng, các địa phương -> Gia tăng mối quan hệ, tình đoàn kết giữa các dân tộc. DHTM_TMU Chính trị Xã hội Kinh tế An ninh Quốc phòng Đối với quốc gia DHTM_TMU 1. Kinh Tế + Khai thác khoáng sản ở Tây Nguyên giúp Việt Nam phát triển công nghiệp khai khoáng. Việc khai thác quặng boxit trữ lượng lớn ở đây đã đóng góp đáng kể cho GDP cả nước mỗi năm. + Hoạt động du lịch không những mang lại hiệu quả kinh tế cho vùng mà còn góp phần giới thiệu Việt Nam tới bè bạn quốc tế. + Thu hút vốn đầu tư của nước ngoài. DHTM_TMU 2. Chính trị - Xã hội + Bảo tồn các nét văn hóa truyền thống sẽ giúp nền văn hóa Việt Nam trơ nên giàu đẹp, tạo ra nền văn hóa đa sắc tộc. + Tạo ấn tượng tốt trong con mắt bè bạn quốc tế. DHTM_TMU 3. An ninh – Quốc phòng + Tây Nguyên là nơi cư trú của nhiều dân tộc khác nhau, vì thế mà nơi đây trở thành điểm nóng chính trị của nước ta. + Vấn đề chính sách cho các đồng bào thiểu số. + VD: Sự kiện Tây Nguyên diễn ra đầu tháng 2-2001 là một tình huống cụ thể trong chuỗi âm mưu hành động chống phá chế độ của đế quốc Mĩ. DHTM_TMU + Vấn đề đất đai trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số diễn ra hết sức phức tạp: việc các nông dân, lâm trường tập trung phát triển ở các vùng đất đai, canh tác thuận lợi làm cho diện tích đất canh tác của người dân tộc thiểu số + Việc ổn định chính trị Tây Nguyên là vấn đề quan trọng được đặt ra với Đảng và Nhà nước. Việc ổn định tình hình chính trị Tây Nguyên góp phần vào giữ sự hòa bình, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. DHTM_TMU