Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý dạy học chương trình giáo dục địa phương trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn

động viên, khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động học tập. 4.4.2.Về phương pháp giảng dạy học Kết hợp dạy học trên lớp với tổ chức tham quan thực tế, sưu tầm tư liệu, ngoại khoá nhằm tạo hứng thú học tập, nâng cao hiểu biết về văn hoá, lịch sử, kinh tế - xã hội địa phương cho học sinh. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ DẠY HỌC CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG... PROCEEDINGS OF INTERNATIONAL CONFERENCE EDUCATION FOR ALL KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC TẾ: GIÁO DỤC CHO MỌI NGƯỜI 506 Khuyến khích giáo viên tăng cường viết bài bồi dưỡng thường xuyên, sáng kiến kinh nghiệm, nghiên cứu khoa học và hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học về các nội dung Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Công nghệ, Mỹ thuật, Âm nhạc, v.v. địa phương. Chú ý đến tích tích hợp, liên môn trong dạy học chương trình địa phương; chủ động xây dựng các chủ đề dạy học thú vị, ý nghĩa nhằm thu hút học sinh, khuyến khích học sinh tìm tòi, chủ động lĩnh hội kiến thức chương trình địa phương, tổ chức dạy học theo dự án, các mô hình gắn với địa phương: lớp học cây quýt, lớp học vườn na, lớp học rừng hồi, v.v... Trong năm học 2016-1017 đã có 1414 chủ đề dạy học được thực hiện; năm học 2017-2018 có 1382 chủ đề dạy học được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau như trải nghiệm, trường học thực tế. Khuyến khích giáo viên và học sinh tìm tòi, nghiên cứu, khám phá văn hóa, lịch sử, địa lý và các phương diện khác của địa phương trong mô hình dạy học theo dự án hoặc tham gia các cuộc thi tìm hiểu văn hóa địa phương, cuộc thi Khoa học kĩ thuật dành cho học sinh trung học, thi Sáng tạo kĩ thuật, Sáng tạo Thanh thiếu niên nhi đồng, v.v... Đã có nhiều sản phẩm dự thi của học sinh nghiên cứu về vấn đề địa phương như: Đánh thức làng đá Thạch Khuyên; Sưu tầm và bảo tồn hát Sli Hải Yến huyện Cao Lộc, Bảo tồn lễ hội Lồng Thồng tỉnh Lạng Sơn; Xây dựng bộ cơ sở dữ liệu văn học, lịch sử, địa lý địa phương; Bước đầu tìm hiểu tục ngữ, thành ngữ người Tày Lạng Sơn... được đánh giá cao. Đây là cách thức giáo dục các nội dung địa phương cho học sinh một cách tự nhiên, say mê và hiệu quả, tuy nhiên chỉ phù hợp với đối tượng học sinh có năng lực tốt, khó thực hiện ở diện rộng. 4.4.3. Các nội dung môn học khác Với các môn học khác (Mĩ thuật, Âm nhạc, Thể dục, Công nghệ): Căn cứ các bài học có liên quan đến nội dung giáo dục địa phương trong CTGDPT để hướng dẫn dạy học. Cụ thể: Mĩ thuật: Các bài thực hành vẽ tranh theo đề tài được quy định cho giáo viên chọn, cần lựa chọn những chủ đề gần gũi cuộc sống, mô tả các danh lam, thắng cảnh, di tích lịch sử, văn hoá của địa phương. Ngoài những bài nói trên, giáo viên cần giới thiệu các di tích lịch sử, văn hoá, tác phẩm mĩ thuật địa phương (danh thắng Mẫu Sơn, hang động Nhất Nhị Tam Thanh, chùa Tiên, đền Kì Cùng, hội Lồng Thồng, v.v...) phù hợp với chủ đề bài học và vừa sức tiếp thu của học sinh. Âm nhạc: Trong chương trình, SGK đã quy định một số tiết giới thiệu về âm nhạc địa phương. Sở GD&ĐT hướng dẫn các trường dựa vào chủ đề bài học trong SGK để thực hiện nội dung giáo dục địa phương. Chọn lọc, giới thiệu vốn âm nhạc truyền thống, một số làn điệu dân ca đặc trưng của địa phương (sli, lượn, then...), giới thiệu 507 một số nhạc cụ dân tộc (đàn tính, sáo...) và hướng dẫn học sinh sưu tầm vốn âm nhạc dân gian địa phương. Khuyến khích các đơn vị thành lập và duy trì các câu lạc bộ hát then, hát sli... trong nhà trường. Đến nay đã có khá nhiều trường THCS và THPT hình thành và duy trì tốt câu lạc bộ này như: câu lạc bộ hát then tại THPT Lương Văn Tri, Bình Gia, THCS Tân Văn huyện Bình Gia, câu lạc bộ hát lí tại THCS Hải Yến huyện Cao Lộc Thể dục: Chương trình và sách giáo viên môn Thể dục của mỗi lớp đều quy định có 1 chương (Chương: Môn thể thao tự chọn) do địa phương tự chọn nội dung dạy học. Ngoài các môn đã biên soạn tài liệu trong sách giáo viên, có thể chủ động giới thiệu với học sinh về các môn thể thao phổ biến, có thế mạnh ở địa phương (bắn nỏ, đẩy gậy, ném còn, v.v...) nhưng phải vừa sức tiếp thu và không yêu cầu học sinh thực hành nếu không phù hợp tâm sinh lý lứa tuổi và khó bảo đảm an toàn. Công nghệ: Đối với vùng nông thôn miền núi, biên giới như Lạng Sơn, phần Trồng trọt, Lâm nghiệp và Chăn nuôi dạy bắt buộc, thời lượng còn lại dùng để ôn tập, củng cố môn Công nghệ (không dùng cho môn khác). Đối với thành phố và thị trấn, có thể chuẩn bị tài liệu để dạy học về nuôi trồng, chăm sóc cây cảnh, vật cảnh, thuỷ canh rau sạch, các giải pháp sinh học bảo vệ môi trường, v.v. thay thế một số bài của các phần Trồng trọt, Chăn nuôi, Lâm nghiệp, Thủy sản; thời lượng còn lại dùng để ôn tập, củng cố môn Công nghệ, không dùng cho môn học khác. 4.4. Tăng cường bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên về phương pháp dạy học chương trình giáo dục địa phương Trong năm học 2016-2017 và 2017-2018, Sở GD&ĐT đã tổ chức 3 đợt bồi dưỡng cấp tính cho CBQL, giáo viên cốt cán cấp THCS. Trong đó, bồi dưỡng cho 100% CBQL các trường (trực tiếp và trực tuyến qua 11 điểm cầu) về xây dựng kế hoạch phát triển chương trình nhà trường, kế hoạch các môn học, chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học, trong đó có chương trình địa phương. Bồi dưỡng cho các giáo viên môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, v.v. cấp THCS về sinh hoạt tổ chuyên môn, đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, phương pháp dạy học các môn học, trong đó có định hướng dạy học chương trình địa phương. Tổng số giáo viên được tập huấn trong 2 năm học là 365 người. Sau bồi dưỡng cấp tỉnh, 100% các phòng GDĐT huyện, thành phố đều tổ chức bồi dưỡng cấp huyện, thành phố cho toàn bộ giáo viên các môn học theo các nội dung, định hướng đã được bồi dưỡng tại cấp tỉnh. Sau bồi dưỡng, các giáo viên được trang bị thêm những kiến thức cần thiết, gợi mở thêm một số phương pháp dạy học phù hợp với việc thực hiện chương trình địa phương trong các nhà trường. Do vậy, việc dạy học chương trình địa phương được chú ý, quan tâm hơn, chất lượng giờ học cũng được nâng cao. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ DẠY HỌC CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG... PROCEEDINGS OF INTERNATIONAL CONFERENCE EDUCATION FOR ALL KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC TẾ: GIÁO DỤC CHO MỌI NGƯỜI 508 4.5. Chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá đối với việc thực hiện chương trình giáo dục địa phương Đối với giáo viên, Sở GD&ĐT chỉ đạo các đơn vị chú ý, tăng cường kiểm tra nội bộ đối với việc thực hiện chương trình địa phương, chỉ đạo các tổ chuyên môn tích cực thao giảng, dự giờ, hội giảng, thi giáo viên giỏi các bài dạy thuộc chương trình địa phương. Đối với học sinh, trong giờ học khuyến khích học sinh tự đánh giá sản phẩm học tập của bản thân, đánh giá sản phẩm của học sinh khác, được giáo viên đánh giá, v.v. nhằm mang lại sự đánh giá đa chiều, tích cực cho học sinh. Trong kiểm tra thường xuyên và định kì, giáo viên dành mức độ nhất định trong bài kiểm tra dành cho kiến thức, kĩ năng chương trình địa phương; thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá như các phần khác trong chương trình bộ môn và sử dụng kết quả để đánh giá, xếp loại học sinh từng học kì và cuối năm học. Kết quả kiểm tra được phân tích, đánh giá để có những giải pháp điều chỉnh, nâng cao hiệu quả dạy học chương trình địa phương. Sở GD&ĐT yêu cầu các đơn vị đánh giá cuối năm học, tổ chức rút kinh nghiệm về thực hiện chương trình giáo dục địa phương, báo cáo về tình hình thực hiện nội dung giáo dục địa phương với Sở GD&ĐT để theo dõi, chỉ đạo. Nếu vì lí do đặc biệt, có giờ học chương trình địa phương chưa thể thực hiện, đơn vị linh hoạt dành cho phần này được sử dụng để ôn tập, củng cố môn học đó. 5. Kết luận Việc thực hiện một nâng cao hiệu quả quản lý dạy học chương trình giáo dục địa phương cấp trung học cơ sở tỉnh Lạng Sơn mang lại hiệu quả tích cực, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập chương trình địa phương ở phổ thông, đặc biệt là bậc THCS. Các cơ sở giáo dục đã tích cực áp dụng hiệu quả các giải pháp trên một cách linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế, theo định hướng đổi mới giáo dục: phát triển chương trình nhà trường, dạy học tích hợp, kiến thức liên môn, dạy học theo dự án, trải nghiệm sáng tạo, v.v. Việc dạy học có trọng tâm, trọng điểm sẽ góp phần giảm bớt thời lượng và kinh phí cho các hoạt động không thực sự hiệu quả, lựa chọn các nội dung gắn bó với địa bàn nhà trường, gần gũi, tiết kiệm kinh phí trong tổ chức dạy học. Tăng cường dạy học chương trình giáo dục địa phương giúp tăng cường kiến thức địa phương, lịch sử, địa lý địa phương cho học sinh, nhằm phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, tạo nên mối liên hệ mật thiết giữa nhà trường với đời sống và cộng đồng các dân tộc ở địa phương. Từ đó đóng góp tích cực vào việc nâng cao tinh thần yêu nước, bồi đắp ý thức chủ quyền dân tộc cho học sinh, nhất là học sinh tỉnh miền núi, biên giới Lạng Sơn. 509 Tài liệu tham khảo 1. Luật Giáo dục năm 2005 (sửa đổi năm 2009 và 2013). 2. Đảng cộng sản Việt Nam (2013), Nghị quyết 29-NQ- TW, Nghị quyết hội nghị Trung ương 8 Khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, 2013. 3. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam, (2014) Nghị quyết 88/2014/QH13 ngày 28-11- 2014 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. 4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2012), Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020. 5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2015), Một số vấn đề đổi mới chương trình và sách giáo khoa phổ thông. 6. Bogue & Saunders, The evidence of quality: strengthening the test of academic and administrative effectiveness, Jossey-Bas Publishers, 1992. 7. Ilia Erenburg (I-li-a Ê-ren-bua), Lòng yêu nước, sách Ngữ văn lớp 6 tập II, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016. 8. Paula Polk Lillard, Phương pháp Montessori ngày nay, NXB Khoa học xã hội, 2016. 9. Nguyễn Văn Kha, “Nhận diện quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục”, báo Giáo dục & Thời đại, ngày 16/1/2018. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ DẠY HỌC CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG... 510 SOME SOLUTIONS TO ENHANCE THE EFFECTIVENESS OF THE TEACHING AND LEARNING MANAGEMENT FOR LOCAL CURRICULUM IN LANG SON PROVINCE MA. Luong Thi Bich Nga1 MA. Ho Cong Liem2 Abstract: Local curriculum is one of important contents that the Ministry of Education and Training requires to undertake for general education in Vietnam. In recent years, local curriculum has been implemented in learning and teaching activities on the basis of general requirements in Lang Son province. However, the management capacity, implementation and conditions to ensure the effectiveness of the implementation is still limited. This article mentions to the concepts and issues related to the management of education, the local curriculum and the management of teaching-learning activities for local curriculum in schools in Lang Son province. Thus, this article also proposes some solutions to enhance the effectiveness of teaching-learning management for local curriculum to meet the requirements of fundamental reform, comprehensive education in the current stage. Keywords: curriculum, local education, teaching and learning management for local curriculum in schools.2 1 Master of Literature, Division of High school education, Department of Education and Training, Lang Son province 2 Master of Education Management, Principal, Hoang Van Thu high school, Lang Son province