Một số giải pháp hoàn thiện công tác kế toán trong bệnh viện công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh

1174 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TẠI TP.HCM Lê Vỉ Khan, Phạm Khả Vy, Nguyễn Lý Thùy Trang, Lê Thiện Quát, Nguyễn Minh Thế Khoa Tài chính  Thương mại, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh GVHD: PGS.TS. Tr n Văn Tùng TÓM TẮT Công tác kế toán luôn là vấn đề quan trọng hàng đầu trong một tổ chức hoạt động ở nhiều lĩnh vực khác nhau trong đó bao gồm ngành y tế nói chung và bệnh viện nói riêng. Với việc sử dụng các dữ liệu sơ cấp và thứ cấp liên quan đến công tác kế toán tại các bệnh viện công lập TP.HCM. Kết quả nghiên cứu chính của đề tài là tìm hiểu, phân tích và đánh giá thực trạng công tác kế toán tại các bệnh viện, tìm ra những mặt còn tồn tại và nguyên nhân, từ đó mạnh dạn đề xuất các giải pháp cụ thể, khoa học nhằm hoàn thiện công tác kế toán tại đơn vị này. Từ khóa: Bệnh viện công lập, công tác kế toán, sự nghiệp công lập. 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Buổi giao thời của nền kinh tế chuyển từ cơ chế thị trường sang hội nhập kinh tế toàn cầu, xu hướng hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính ngày càng mạnh mẽ, đòi hỏi các bệnh viện cần tạo một vị trí vững chắc trên thị trường thì vấn đề hoàn thiện công tác kế toán trong bệnh viện là cần phải được quan tâm nhiều hơn cho các bệnh viện nói riêng cũng như cho cả ngành y tế nói chung là vấn đề cần thiết. Mặt khác, ban lãnh đạo các bệnh viện đã ngày càng nhận thức được vai trò quan trọng của công tác kế toán trong việc cung cấp thông tin tài chính phục vụ quản lý cho bệnh viện. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy công tác kế toán ở đơn vị còn nhiều bất cập khi chuyển đổi sang cơ chế tài chính mới. Công tác kế toán chưa đáp ứng được hết nhu cầu quản lý. Vì vậy, đặt ra yêu cầu cần có giải pháp hoàn thiện công tác kế toán tại bệnh viện. 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1 Giới thiệu đơn vị sự nghiệp công lập Đơn vị sự nghiệp công lập là đơn vị do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định thành lập hoạt động trong các lĩnh vực sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo và Dạy nghề; Sự nghiệp Y tế, Đảm bảo xã hội; sự nghiệp Văn hoá - Thông tin (bao gồm cả đơn vị phát thanh truyền hình ở địa phương), sự nghiệp Thể dục - Thể thao, sự nghiệp kinh tế và sự nghiệp khác. Đây là tổ chức chính trị- xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý Nhà nước. Đơn vị sự nghiệp công lập được xác định dựa vào tiêu chuẩn sau: 1175 – Có văn bản quyết định thành lập đơn vị sự nghiệp của cơ quan có thẩm quyền ở Trung ương hoặc địa phương; – Được Nhà nước cung cấp kinh phí và tài sản để hoạt đông thực hiện nhiệm vụ chính trị, chuyên môn và được phép thực hiện một số khoản thu theo chế độ Nhà nước quy định; – Có tổ chức bộ máy, biên chế và bộ máy quản lý tài chính kế toán theo chế độ Nhà nước quy định; – Có mở tài khoản tại kho bạc Nhà nước hoặc ngân hàng đề ký gửi các khoản thu, chi tài chính. 2.2 Công tác kế toán trong các đơn vị sự nghiệp công lập Theo Thông tư 107/2017/TT – BTC của Bộ Tài chính thì nội dung tổ chức công tác kế toán trong một đơn vị hành chính sự nghiệp bao gồm: Thứ nhất, công tác lập và chấp hành dự toán thu, chi: Lập dự toán đối với đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư; đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên. Lập dự toán đối với đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (do giá, phí dịch vụ sự nghiệp công chưa kết cấu đủ chi phí, được Nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công theo giá, phí chưa tính đủ chi phí) thì căn cứ tình hình thực hiện năm hiện hành, nhiệm vụ của năm kế hoạch, đơn vị lập kế hoạch về số lượng, khối lượng dịch vụ sự nghiệp công và dự toán thu, chi báo cáo cơ quan quản lý cấp trên theo quy định. Lập dự toán thu, chi phí theo pháp luật về phí, lệ phí, các nhiệm vụ không thường xuyên theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. Căn cứ vào dự toán thu, chi do đơn vị sự nghiệp công xây dựng, cơ quan quản lý cấp trên có trách nhiệm xem xét, tổng hợp dự toán thu, chi của đơn vị gửi cơ quan tài chính và cơ quan có liên quan theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. Việc phân bổ và giao dự toán của cơ quan quản lý cấp trên cho đơn vị sự nghiệp công cũng như đơn vị này chấp hành dự toán thu, chi được thực hiện theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. Thứ hai, công tác kế toán theo quá trình xử lý thông tin bao gồm: Vận dụng hệ thống chứng từ kế toán; vận dụng hệ thống tài khoản kế toán; vận dụng hệ thống sổ kế toán và vận dụng hệ thống báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán Thứ ba, công tác kiểm tra kế toán và công khai tài chính: Trong mỗi đơn vị hành chính sự nghiệp, thủ trưởng và kế toán trưởng đơn vị chịu trách nhiệm tổ chức việc kiểm tra công việc kế toán trong đơn vị mình theo đúng qui định của chế độ kiểm tra kế toán. Công khai tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện theo quy định tại thông tư số 61/2017/TT-BTC ngày 15 tháng 06 năm 2017 hướng dẫn về công khai ngân sách đối vơi đơn vị dự toán ngân sách, tổ chức được ngân sách Nhà nước hỗ trợ. Các nội dung công khai tài chính bao gồm: (1) Công khai kinh phí ngân sách Nhà nước hỗ trợ; (2) Công khai số liệu và thuyết minh tình hình thực hiện dự toán ngân sách Nhà nước hỗ trợ (quý, 6 tháng, năm); (3) Công khai quyết toán ngân sách Nhà nước hỗ trợ. 1176 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện đề tài tác giả sử dụng nhóm phương pháp nghiên cứu định tính như khảo sát, thống kê mô tả, phân tích và nội suy nhằm tìm hiểu, đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện công lập tại TP.HCM, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện. Dữ liệu sử dụng trong nghiên cứu là dữ liệu thứ cấp bao gồm tài liệu phản ảnh về tổ chức bộ máy kế toán; tổ chức hệ thống thông tin kế toán của các bệnh viện. Tác quả nghiên cứu chuẩn bị sẵn phiếu khảo sát với những nội dung đã được soạn thảo sẵn. Nội dung khảo sát của đề tài là một danh sách những câu hỏi gồm hai phần: Thông tin chung và thực trạng công tác kế toán tại bệnh viện. Tác giả gửi phiếu khảo sát đến các bộ phận kế toán có liên quan của Phòng Tài chính – kế toán của các bệnh viện và Ban Giám đốc bệnh viện (Tổng cộng khảo sát 37 đối tượng). Thông tin thu thập được tác giả tiến hành tổng hợp ý kiến trả lời của các đối tượng nghiên cứu bằng cách thống kê mô tả các câu trả lời của các đối tượng tính phần trăm các câu trả lời với sự hỗ trợ của phần mềm Excel. 4 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM 4.1 Thực trạng t chức nhân lực và trang bị phần mềm kế toán của các bệnh viện Trong công tác quản lý tài chính của đơn vị trong đó đơn vị 100% tự đảm bảo chi thường xuyên. Đơn vị đã xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ. Bắt đầu từ 01.01.2018 đơn vị áp dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp ban hành theo Thông tư số 107/2017/TT – BTC ngày 10/10/2017. Trong đó mô hình tổ chức bộ máy kế toán của đơn vị vừa tập trung vừa phân tán. Bảng 1: Thực trạng tổ chức nhân lực kế toán của bệnh viện (n=37) Thông tin n Tỷ lệ (%) Bộ phận kế toán của bệnh viện có đáp ứng được công việc do ban lãnh đạo yêu cầu Đáp ứng rất tốt 23 62,2 Đáp ứng tốt 14 37,8 Đáp ứng chưa tốt 0 0 Không đáp ứng được yêu cầu 0 0 Công việc được phân công cho các nhân viên bộ phận kế toán của đơn vị hiện tại với năng lực của từng cá nhân Rất phù hợp 16 43,2 Phù hợp 20 54,1 Chưa phù hợp 1 2,7 Không phù hợp 0 0 Kết quả từ Bảng 1 cho thấy bộ phận kế toán của các bệnh viện luôn đáp ứng tốt cho công việc mà lãnh đạo giao trong đó 62,2% đáp ứng rất tốt và 37,8% đáp ứng tốt. Các công việc được phân công cho các nhân viên bộ phận kế toán của đơn vị có 2,7% chưa phù hợp với cá nhân. 1177 Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán của các bệnh viện, hiện tại đơn vị chưa tổ chức phân tích tình hình tài chính kế toán của bệnh viện. Phần mềm hỗ trợ trong công tác kế toán của đơn vị là Misa 2019 và Excel. Khảo sát mức độ nhân viên đồng ý trang bị phần mềm kế toán misa cho thấy mức độ đồng ý của nhân viên trong việc sử dụng phần mềm quản lý tài chính Misa của nhân viên các bệnh viện chưa cao mức độ rất không đồng ý chiếm đến 37,8%. Dự toán thu, chi ngân sách tại đơn vị được thực hiện theo phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ cụ thể bệnh viện đã thực hiện: – Công tác lập và chấp hành dự toán thu – chi. – Tổ chức công tác kế toán theo quá trình xử lý thông tin. – Công tác kế toán một số phần hành chủ yếu tại bệnh viện. Dựa trên cơ sở khảo sát thực tế tại các bệnh viện, thông qua các số liệu và các tài liệu của bệnh viện từ đó nêu các đặc điểm về tổ chức quản lý cũng như thực trạng công tác kế toán ở các bệnh viện. Nhận thấy trong quá trình hoạt động, công tác kế toán ở đơn vị đã phần nào đáp ứng yêu cầu về cung cấp thông tin tài chính trung thực và có tác động tích cực đến công tác quản lý tài chính của đơn vị. Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm đạt được vẫn còn những hạn chế trong công tác kế toán cần phải khắc phục để ngày càng phù hợp hơn với cơ chế tự chủ tài chính tại đơn vị. 4.2 Một số giải pháp hoàn thiện công tác kế toán tại các bệnh viện Trong quá trình thực hiện tổ chức hoạt động, với tư cách là công cụ quản lý, kế toán gắn liền với hoạt động kinh tế, tài chính, tổ chức hệ thống thông tin hữu ích cho các quyết định kinh tế. Nói cách khác, kế toán có vai trò đặc biệt quan trọng đối với mọi loại hình hoạt động tài chính. Tuy nhiên, công tác kế toán tại bệnh viện vẫn còn nhiều bất cập và chưa thống nhất nên khó khăn cho việc quản lý tài chính. Việc thu thập số liệu kế toán, các thông tin cần thiết về kế toán vẫn chưa thật đầy đủ, kịp thời và chính xác. Vì vậy, việc hoàn thiện công tác kế toán tại bệnh viện là rất quan trọng và cần thiết. sau đây là một số giải pháp được tác giả đưa ra để hoàng thiện công tác kế toán tại bệnh viện: – Hoàn thiện tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế toán. – Hoàn thiện tổ chức vận dụng hệ thống sổ kế toán. – Hoàn thiện tổ chức vận dụng hệ thống báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán. – Hoàn thiện công tác kiểm tra kế toán và công khai tài chính. Bảng 2: Hoàn thiện Tài khoản nguồn kinh phí hoạt động và Tài khoản chi hoạt động Số hiệu Tên tài khoản Số hiệu Tên tài khoản 461 Nguồn kinh phí hoạt động 661 Chi hoạt động 4611 Năm trước 6611 Năm trước 46111 Nguồn kinh phí thường xuyên 66111 Chi thường xuyên 461111 Nguồn kinh phí cấp bằng dự toán 661111 Chi bằng nguồn kinh phí cấp bằng dự toán 1178 Số hiệu Tên tài khoản Số hiệu Tên tài khoản 461112 Nguồn kinh phí từ thu viện phí 661112 Chi bằng nguồn thu viện phí 461113 Nguồn kinh phí từ thu khác 661113 Chi bằng nguồn thu khác 461114 Nguồn kinh phí viện trợ 661114 Chi bằng nguồn viên trợ 4612 Năm nay 6612 Năm nay 46121 Nguồn kinh phí thường xuyên 66121 Chi thường xuyên 461211 Nguồn kinh phí cấp bằng dự toán 661211 Chi bằng nguồn kinh phí cấp bằng dự toán 461212 Nguồn kinh phí từ thu viện phí 661212 Chi bằng nguồn thu viện phí 461213 Nguồn kinh phí từ thu khác 661213 Chi bằng nguồn thu khác 461214 Nguồn kinh phí viện trợ 661214 Chi bằng nguồn viên trợ 5 KẾT LUẬN Với chủ trương xã hội hoá các lĩnh vực hoạt động xã hội trong đó có hoạt động y tế, Nhà nước đã và đang tiếp tục đổi mới cơ chế và hoàn thiện các chính sách về cải cách hành chính đối với các cơ quan đơn vị của Nhà nước. Một trong những chính sách cải cách đó là việc chuyển các cơ sở công lập trong đó có hệ thống các bệnh viện công lập đang hoạt động theo cơ chế bao cấp sang cơ chế tự chủ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng dịch vụ được cung cấp. Song song với việc ban hành các chính sách đổi mới cơ chế, việc ra đời của chế độ kế toán các đơn vị hành chính sự nghiệp mới đã có những tác động nhất định làm thay đổi tình hình công tác kế toán trong các bệnh viện công lập. Vì vậy, việc sửa đổi và dần hoàn thiện thực trạng công tác kế toán trong các bệnh viện công lập nhằm phù hợp với tính chất đặc điểm hoạt động, phù hợp với cơ chế tài chính mới là việc làm cần thiết có ý nghĩa và về mặt lý luận và thực tiễn trong điều kiện hiện nay. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Bộ Tài chính (2006), Thông tư số 71/2006/TT-BTC ngày 9/8/2006 hướng dẫn thực hiện Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập, Hà Nội. [2] Bộ Tài chính (2006), Thông tư số 81/2006/TT-BTC ngày 6/9/2006 hướng dẫn chế độ kiểm soát chi đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính, Hà Nội. [3] Bộ Y tế, Quy chế Bệnh viện theo Quyết định số 1895/1997/QĐ- BYT ngày 19/09/1997, Hà Nội. [4] Nguyễn Thị Thúy Anh (2011), Hoàn thiện công tác kế toán trong điều kiện ứng dụng ERP tại Bệnh viện C Đà Nẵng, Đại học Đà Nẵng. [5] Trần Văn Tùng và cộng sự (2019), Định hướng hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Trà Vinh, Tạp chí Công thương, ISBN: 0866-7756 – Số 3 – Tháng 3-2109.