Lý luận về con người và vấn đề về đào tạo nguồn lực con người trong sự nghiệp công nghệp hoá hiện đại hoá đất nước

Lêi më ®Çu “D©n téc chóng t«i hiÓu ®Çy ®ñ r»ng: d©n téc m×nh lµ mét d©n téc nghÌo, mét ®Êt n­íc ®ang ph¸t triÓn ë møc thÊp... Chóng t«i hiÓu râ kho¶ng c¸ch gi÷a nÒn kinh tÕ cña chóng t«i vµ nÒn kinh tÕ cña nh÷ng n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Chóng t«i hiÓu râ khoa häc c«ng nghÖ trong thÕ kû 21 sÏ cã nh÷ng b­íc tiÕn khæng lå. Thùc hiÖn t­ t­ëng vÜ ®¹i cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh: LÊy søc ta mµ gi¶i phãng cho ta, chóng t«i ph¶i tri thøc ho¸ §¶ng, tri thøc ho¸ d©n téc, tiÕp tôc tri thøc ho¸ c«ng n«ng, c¶ n­íc lµ mét x· héi häc tËp, ph¸t huy truyÒn thèng nh÷ng ngµy míi giµnh ®­îc ®éc lËp 45, c¶ n­íc häc ch÷, c¶ n­íc diÖt giÆc dèt, c¶ n­íc diÖt giÆc ®ãi... Ph¶i n¾m lÊy ngän cê khoa häc nh­ ®· n¾m lÊy ngän cê d©n téc. Mét d©n téc dèt, mét d©n téc ®ãi nghÌo lµ mét d©n téc yÕu” (Lª Kh¶ Phiªu- Tæng bÝ th­ ban chÊp hµnh trung ­¬ng ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam- Ph¸t biÓu t¹i héi th¶o quèc tÕ t¹i ViÖt Nam trong thÕ kû 20) Kh«ng, d©n téc chóng ta nhÊt ®Þnh kh«ng ph¶i lµ d©n téc yÕu. Chóng ta ®· tõng chiÕn th¾ng bän thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü. Th¾ng lîi ®ã lµ th¾ng lîi cña lùc l­îng trÝ tuÖ ViÖt Nam ®èi víi lùc l­îng s¾t thÐp vµ ®« la khæng lå cña Mü. Con ng­êi ViÖt Nam ®· lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu t­ëng nh­ kh«ng thÓ lµm ®­îc, vµ t«i tin r»ng, con ng­êi ViÖt Nam trong giai ®o¹n míi víi nh÷ng thö th¸ch míi vÉn sÏ lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu kú diÖu nh­ thÕ. §Êt n­íc ViÖt Nam sÏ s¸nh vai ®­îc víi c¸c c­êng quèc n¨m ch©u cho dï hiÖn nay chóng ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, rÊt nhiÒu sù ®èi ®Çu. ChÝnh v× niÒm tin bÊt diÖt ®ã mµ t«i chän ®Ò tµi: Lý luËn vÒ con ng­êi vµ vÊn ®Ò vÒ ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cho tiÓu luËn triÕt häc cña m×nh. BiÕt ®©u, trong chót kiÕn thøc bÐ nhá nµy l¹i cã ®iÒu g× thËt sù h÷u Ých ... TiÓu luËn gåm cã c¸c néi dung sau: Lêi nãi ®Çu. Néi dung I.Lý luËn vÒ con ng­êi. 1. Kh¸i niÖm chung vÒ con ng­êi 2. Con ng­êi lµ mét thùc thÓ sinh häc – x· héi. 3. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ x· héi. II. VÊn ®Ò ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng ` nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 1. ThÕ nµo lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. 2. Gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta. a.Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc n­íc ta. b.Mét sè gi¶i ph¸p ý kiÕn c¸ nh©n. 1.ViÖt Nam trong dßng ch¶y chung cña thêi ®¹i. 2. ViÖc lµm cña ng­êi lao ®éng vµ vÊn ®Ò ®æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. 3. Sinh viªn ViÖt Nam tr­íc nh÷ng yªu cÇu, th¸ch thøc míi. 4.Tham kh¶o mét sè chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë mét sè n­íc kh¸c. B.Néi dung I. Lý luËn vÒ con ng­êi. 1.Kh¸i niÖm chung vÒ con ng­êi: Trong x· h«i kh«ng mét ai nhÇm lÉn con ng­êi víi loµi ®éng vËt, song kh«ng ph¶i v× thÕ mµ c©u hái“con ng­êi lµ g×” bÞ trë thµnh ®¬n gi¶n, v× c©u hái chØ lµ ch©n thùc khi con ng­êi cã kh¶ n¨ng t¸ch ra khái b¶n th©n m×nh ®Ó nhËn thøc m×nh víi t­ c¸ch lµ hÖ thèng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, sinh thµnh. Tõ thêi cæ ®¹i ®Õn nay vÊn ®Ò con ng­êi lu«n gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong c¸c häc thuyÕt triÕt häc. C¸c nhµ triÕt häc ®­a ra rÊt nhiÒu c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ con ng­êi nh­ng nh×n chung c¸c quan ®iÓm triÕt häc nãi trªn ®Òu xem xÐt con ng­êi mét c¸ch trõu t­îng ,do ®ã ®· ®i ®Õn nh÷ng c¸ch lý gi¶i cùc ®oan phiÕn diÖn. Chñ nghÜa M¸c ®· kÕ thõa vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ ®ång thêi ph¸t triÓn nh÷ng quan niÖm h¹n chÕ vÒ con ng­êi ®· cã trong c¸c häc thuyÕt tr­íc ®©y ®Ó ®i ®Õn nh÷ng quan niÖm vÒ con ng­êi hiÖn thùc, con ng­êi ho¹t ®éng thùc tiÔn c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi. Víi t­ c¸ch lµ con ng­êi hiÖn thùc, con ng­êi võa lµ s¶n phÈm cña tù nmhiªn vµ x· héi, ®ång thêi võa lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi. Hay nãi c¸ch kh¸c chñ nghÜa M¸c xem xÐt con ng­êi nh­ mét thùc thÓ sinh häc- x· häi. 2.Con ng­êi lµ mét thùc thÓ sinh häc- x· héi . Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ l©u dµi cña giíi h÷u sinh. Con ng­êi tù nhiªn lµ con ng­êi sinh häc mang tÝnh sinh häc. TÝnh sinh häc trong con ng­êi quy ®Þnh sù h×nh thµnh nh÷ng hiÖn t­îng vµ qu¸ tr×nh t©m lý trong con ng­êi lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña con ng­êi. Song con ng­¬× kh«ng ph¶i lµ ®éng vËt thuÇn tuý nh­ c¸c ®éng vËt kh¸c mµ lµ mét ®éng vËt cã tÝnh chÊt x· héi víi n«Þ dung v¨n ho¸ lÞch sö cña nã. Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña x· héi, lµ con ng­êi x· héi mang b¶n tÝnh x· héi. Con ng­êi chØ cã thÓ tån t¹i ®­îc mét khi con ng­êi tiÕn hµnh lao ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt tho¶ m·n nhu cÇu sinh häc cña m×nh. Lao ®éng s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh con ng­êi vµ ý thøc. ChÝnh lao ®éng ®· quy ®Þnh b¶n chÊt x· héi cña con ng­ßi, quy ®Þnh c¸i x· héi cña con ng­êi vµ x· héi l¹i quy ®Þnh sù h×nh thµnh c¸ nh©n vµ nh©n c¸ch . V× con ng­¬i lµ s¶n phÈm cu¶ tù nhiªn vµ x· héi nªn con ng­êi chÞu sù chi phèi cña m«i tr­êng tù nhiªn vµ x· héi cïng c¸c quy luËt biÕn ®æi cña chóng. Víi t­ c¸ch lµ con ng­êi x· héi, lµ con ng­êi ho¹t ®éng thùc tiÔn, con ng­êi s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt t¸c ®éng vµo tù nhiªn ®Ó c¶i t¹o tù nhiªn, con ng­êi chÝnh lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn. Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn song con ng­êi cã thÓ thèng trÞ tù nhiªn nÕu biÕt n¾m b¾t vµ tu©n theo c¸c quy luËt cña b¶n th©n giíi tù nhiªn. Con ng­êi kh«ng chØ lµ s¶n phÈm cña x· héi mµ cßn lµ chñ thÓ c¶i t¹o x· héi. B»ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt con ng­êi s¸ng taä ra toµn bé nÒn v¨n ho¸ vËt chÊt vµ tinh thÇn. MÆc dï tù nhiªn vµ x· héi ®Òu vËn ®éng theo quy luËt kh¸ch quan, nh­ng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, con ng­êi lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®éng c¬ vµ høng thó, theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh vµ do ®ã ®· t×m c¸ch h¹n chÕ hay më réng ph¹m vi t¸c dông cña quy luËt cho phï hîp víi nhu cÇu vµ môc ®Ých cña m×nh. Nh­ vËy con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi võa lµ chñ thÓ c¶i taä tù nhiªn vµ x· héi. Con ng­ßi lµ thùc thÓ thèng nhÊt sinh häc- x· héi. 3.Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi. XuÊt ph¸t tõ con ng­êi hiÖn thùc, M¸c ®· nhËn thÊy lao ®éng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ph©n chia ranh giíi gi÷a con ng­êi vµ ®éng vËt. V× lao ®éng lµ ho¹t ®éng x· héi nªn mäi sù kh¸c biÖt gi÷a con ng­êi vµ ®éng vËt ®Òu lµ kÕt qu¶ cña cuéc sèng con ng­êi trong x· héi. C¸ nh©n lµ thùc thÓ x· héi vµ b¶n chÊt con ng­êi cã tÝnh lÞch sö cô thÓ. §iÒu ®ã quy ®Þnh sù kh¸c nhau cña con ng­êi trong c¸c thêi ®¹i kh¸c nhau, sù kh¸c nhau nµy tuú thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña x· héi, sù thay ®æi c¸c quan hÖ x· vµ giao tiÕp. V× vËy, b¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ x· héi, kh«ng chØ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ trong hiÖn taÞ mµ c¶ trong qu¸ khø. Tèm l¹i, b¶n chÊt chung nhÊt, s©u s¾c nhÊt nhÊt cña con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a ng­êi vµ ng­êi trong x· héi diÔn ra trong hiÖn t¹i vµ c¶ trong qu¸ khø. B¶n th©n cña con ng­êi kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, bÊt biÕn mµ cã tÝnh lÞch sö cô thÓ. Chóng ta kh«ng thÓ hiÓu b¶n chÊt con ng­êi bªn ngoµi mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi. II. VÊn ®Ò ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta. 1.ThÕ nµo lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tõ quan ®iÓm ®æi míi vÒ c«ng nghiÖp hoµ hiÖn ®aÞ ho¸ cña ®¹i héi §¶ng lÇn thø VII rót ra tõ thùc tiÔn c«ng nghiÖp ho¸ trªn thÕ giíi vµ ë n­íc ta, cã thÓ ®­a ra ®Þnh nghÜa: C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ, x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i , dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt x· héi cao. 2.Gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta: Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc n­íc ta. Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét quy luËt kh¸ch quan, mét ®ßi hái tÊt yÕu cña n­íc ta. §Æc biÖt trong t×nh h×nh hiÖn nay, chóng ta ®ang thùc hiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã sù ®iÒu tiÕt qu¶n lý cña Nhµ n­íc th× c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ nhiÖm vô träng t©m xuyªn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Trong nh÷ng chÝnh s¸ch, ®­êng lèi vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, §¶ng ta lu«n chñ tr­¬ng lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. §Ó ®Èy nhanh, m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, chóng ta ph¶i cã mét nguån lùc cã ®Çy ®ñ søc m¹nh c¶ vÒ thÓ lùc lÉn trÝ lùc. Nguån nh©n lùc lµ yÕu tè, ®iÒu kiÖn ®Çu vµo quyÕt ®Þnh nhÊt v× nguån nh©n lùc quyÕt ®Þnh ph­¬ng h­íng ®Çu t­, néi dung, b­íc ®i vµ biÖn ph¸p thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Do ®ã cÇn chó träng tíi viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc- con ng­êi c¶ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, n¨ng lùc vµ tr×nh ®é. §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch, l©u dµi vµ c¬ b¶n trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. NghÞ quyÕt IV BCHT¦ §¶ng kho¸ VII nªu râ: Cïng víi khoa häc, c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, lµ ®éng lùc thóc ®Èy, lµ mét ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi. Nh­ vËy, Gi¸o dôc lµ mét d¹ng ®Çu t­ cho sù ph¸t triÓn v× nã lµ ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o cã tÝnh x· héi ho¸ cao, toµn cÇu ho¸ cao. NÒn Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tèt sÏ cho chóng ta nguån nh©n lùc víi ®Çy ®ñ søc m¹nh, ®¸p øng yªu cÇu tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Do ®ã, sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i lµ sù nghiÖp cña toµn ®¶ng, toµn d©n, ®ång thêi ph¶i tranh thñ sù hîp t¸c, ñng hé cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi th«ng qua viÖc hîp t¸c gi¸o dôc… MÆc dï nÒn Gi¸o dôc cña n­íc ta ®­îc sù quan t©m s©u s¾c cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, nh­ng nã vÉn ch­a ph¸t triÓn t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ vÉn ch­a hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao. T×nh h×nh ph¸t triÓn d©n sè qua c¸c giai ®o¹n tõ n¨m 1921-1954; 1955-1979; 1981-nay ®· chøng tá d©n sè chóng ta t¨ng kh¸ nhanh. Víi c¬ cÊu d©n sè ®«ng trÎ ( d©n sè 77,45 triÖu ng­êi n¨m 1997) , tèc ®é t¨ng nguån lao ®éng cao trong khi nÒn kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn l¹i mÊt c©n ®èi trÇm träng lµm n¶y sinh hai vÊn ®Ò: T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi lao ®éng trë nªn hÕt søc bøc thiÕt. Trong khi ®ã kh¶ n¨ng gi¶ quyÕt viÖc lµm cña ta cßn rÊt h¹n chÕ. V× vËy m©u thuÉn gi÷a cung- cÇu vÒ sè l­îng nguån nh©n lùc lín g©y søc Ðp ngµy cµng nÆng nÒ vÒ lao ®éng viÖc lµm . §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng di c­, g©y nhiÒu x¸o trén vÒ x· héi, m«i tr­êng, t¸c ®éng nhiÒu ®Õn c¬ cÊu vïng cña nguån nh©n lùc. Thªm vµo ®ã lµ sù thiÕu qu¶n lÝ , thiÕu kiÕn thøc nªn ng­êi di d©n lµ lùc l­îng ph¸ rõng, g©y « nhiÔm m«i tr­êng ë c¶ vïng hä rêi ®i vµ nhiÒu vïng hä ®Õn . T×nh tr¹ng thiÕu hôt kÜ n¨ng cña ng­êi lao ®éng rÊt râ rÖt. Lao ®éng cã tay nghÒ cao, c«ng nh©n cã kÜ thuËt thiÕu do ®Çu t­ gi¸o dôc ®µo t¹o ch­a ®ñ, c¬ cÊu ®µo t¹o ch­a hîp lÝ, thiÕu c¬ së ®Þnh h­íng, l¹i kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ tr­êng lao ®éng . HiÖn nay, c¶ n­íc cã 96 tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng, 436 tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ, sè l­îng c¸n bé cã tr×nh ®é cao ngµy cµng nhiÒu, víi h¬n 400 ng­êi cã b»ng th¹c sü vµ hµng tr¨m ngh×n c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trung häc. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc nh×n chung ®· ®­îc c¶i thiÖn nhiÒu nh­ng cung vÒ chÊt l­îng vÉn kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc cÇu vÒ mÆt thÓ lùc , trÝ lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cña lùc l­îng lao ®éng, nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam. ChÊt l­îng th× nh­ vËy, l¹i thªm viÖc ph©n bè, sö dông nguån nh©n lùc bÊt cËp, thiÕu ®ång bé cµng lµm t¨ng thªm m©u thuÉn vÒ nguån nh©n lùc c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng . ë c¸c vïng miÒn nói, vïng s©u vïng xa thõa lao ®éng gi¶n ®¬n nh­ng l¹i thiÕu trÇm träng lao ®éng cã tr×nh ®é g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn nhiÒu mÆt ë vïng nµy. Trong khi ®ã ë nh÷ng thµnh phè lín l¹i tËp trung nhiÒu lao ®éng cã tr×nh ®é, g©y ra sù l·ng phÝ lín ë nh÷ng n¬i nµy nh­ng l¹i thiÕu hôt ë nh÷ng n¬i kh¸c. §iÓm m¹nh cña chóng ta lµ sè ng­êi biÕt ch÷ cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. Nguån nh©n lùc n­íc ta cã ®éng lùc häc tËp tèt, th«ng minh, lu«n ®­îc ®¸nh gi¸ cao trong c¸c k× thi quèc tÕ . §iÓm yÕu cña n­íc ta vÒ nguån nh©n lùc chñ yÕu lµ tri thøc , nghiÖp vô kinh doanh, tiÕp thÞ bu«n b¸n, tr×nh ®é qu¶n lÝ vµ tri thøc khoa häc kÜ thuËt cËp nhËt. Nh÷ng h¹n chÕ ®ã cña nguån nh©n lùc n­íc ta trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cÇn ®­îc kh¾c phôc sím b»ng mäi biÖn ph¸p vµ kh¶ n¨ng vèn cã cña n­íc ta. b. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt hîp lý vÊn ®Ò vÒ nguån nh©n lùc. Nh×n râ ®­îc thùc tr¹ng vÒ nguån nh©n lùc cña n­íc ta ®Ó chóng ta ph¸t huy nh÷ng ®iÓm m¹nh , kh¾c phôc vµ h¹n chÕ nh÷ng ®iÓm yÕu ®ång thêi ®­a ra ®­îc nh÷ng yªu cÇu ®èi víi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc . Mét mÆt ph¶i trùc tiÕp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ chÊt l­îng nguån nh©n lùc, vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt, mÆt kh¸c ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n©ng cao thÓ lùc ng­êi lao ®éng vµ ph©n phèi nguån nh©n lùc mét c¸ch hîp lý. Trong tr×nh tù gi¶i quyÕt ph¶i ®i tuÇn tù tõ tiÕp tôc xo¸ mï ch÷, phæ cËp tiÓu häc, trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, ®µo t¹o nghÒ tõ s¬ cÊp ®Õn c¸c bËc cao h¬n nh­ng ph¶i t¹o ra mét bé phËn ng­êi lao ®éng cã chÊt l­îng cao, ®Æc biÖt ph¶i chó träng ®µo t¹o lao ®éng kÜ thuËt, nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña nh÷ng ngµnh c«ng nghÖ míi, c¸c khu c«ng nghiÖp vµ c¸c khu kinh tÕ më. Tr­íc tiªn , viÖc më réng quy m« gi¸o dôc ®µo t¹o lµ rÊt cÇn thiÕt. Nh­ng cè g¾ng më réng quy m« gi¸o dôc ®µo t¹o cña n­íc ta vÉn kh«ng theo kip ®­îc tèc ®é gia t¨ng d©n sè. Quy m« mäi ngµnh , bËc häc hiÖn nay ®Òu ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu theo häc cña mäi løa tuæi. Nh×n chung sè häc sinh vµ sè tr­êng líp ë mäi ngµnh häc tõ mÉu gi¸o , c¸c cÊp phæ th«ng , trung häc chuyªn nghiÖp , cao ®¼ng , ®¹i häc ®Òu t¨ng . C¸c hÖ thèng trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm, c¸c trung t©m kÜ thuËt tæng hîp , h­íng nghiÖp vµ nhiÒu c¬ së d¹y nghÒ b¸n c«ng , d©n lËp, t­ thôc ®­îc thµnh lËp. Quy m« ®µo t¹o cã chuyÓn biÕn lµ nhê t¨ng c­êng h×nh thøc ®µo t¹o ng¾n h¹n. Riªng ®èi víi quy m« cña hÖ thèng ®µo t¹o nghÒ ngµy cµng bÞ thu hÑp. §¶ng vµ Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch më réng vµ hç trî cho c¸c tr­êng d¹y nghÒ nh»m thu hót häc sinh, sinh viªn, kh¾c phôc sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu ngµnh häc , bËc häc cña gi¸o dôc ®µo t¹o. Gi¸o dôc mÇm non cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®øng tõ gãc ®é chuÈn bÞ nÒn t¶ng vÒ thÓ lùc vµ trÝ lùc cho nguån nh©n lùc . Gi¸o dôc phæ th«ng , ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc tiÓu häc theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh c¸c c¬ héi vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Gi¸o dôc ®µo t¹o chuyªn m«n nghiÖp vô kÜ thuËt ngoµi ý nghÜa víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ cßn ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn , gi¶m nguy c¬ tôt hËu. Tuy nhiªn , nh÷ng bÊt cËp gi÷a c¸c ngµnh ®µo t¹o , gi÷a c¸c bËc häc ®· g©y khã kh¨n kh«ng Ýt cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Mét sè ngµnh ®­îc häc sinh , sinh viªn theo häc nh­ mét phong trµo, mét sè ngµnh th× rÊt Ýt ng­êi theo häc. NÕu kh«ng cã sù ®iÒu chØnh kÞp thêi , ViÖt nam sÏ nhanh chãng gÆp ph¶i khã kh¨n vÒ ®éi ngò kÜ s­, c«ng nh©n kÜ thuËt nh­ ë nhiÒu n­íc Asean, nhÊt lµ ë Th¸i Lan. Gi¸o dôc ®µo t¹o ë thµnh phè , ®ång b»ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¬n ë n«ng th«n , vïng nói, vïng s©u vïng xa. V× vËy , viÖc gi¸o dôc ®µo t¹o con ng­êi ë nh÷ng vïng nµy rÊt khã kh¨n.§Ó n©ng cao tr×nh ®é cña nguån nh©n lùc ë c¸c vïng n«ng th«n , vïng s©u vïng xa, miÒn nói, Nhµ n­íc ®· cã chÝnh s¸ch cÊp häc bæng , gi¶m häc phÝ , ­u tiªn c¸c häc sinh nghÌo v­ît khã. Tõ ®ã gióp hä cã ®iÒu kiÖn häc tËp, t×m kiÕm viÖc lµm, n©ng cao møc sèng. ChÝnh nhê nh÷ng chñ tr­¬ng ®óng ®¾n nµy mµ nh÷ng bÊt hîp lÝ trong c¬ cÊu vïng, miÒn cña gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®­îc ®iÒu chØnh phÇn nµo. YÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh chÊt l­îng nguån nh©n lùc lµ viÖc ®æi míi môc tiªu , néi dung, ch­¬ng tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o. ViÖc héi nhËp vµ c¹nh tranh kinh tÕ ®ßi hái hµng ho¸ ph¶i ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, tõ ®ã ®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao vµ kh¶ n¨ng sö dông t­¬ng øng c¸c c«ng nghÖ ®ã . Ngoµi gi¸o dôc ®µo t¹o v¨n ho¸ chuyªn m«n , nghiÖp vô vÒ mÆt lÝ thuyÕt , cÇn chó ý ®iÒu kiÖn thùc hµnh, øng dông , gi¸o dôc kÜ luËt, t¸c phong lao ®éng c«ng nghiÖp , rÌn luyÖn kØ n¨ng vµ nh÷ng kh¶ n¨ng thÝch øng cña ng­êi lao ®éng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Song song víi vÊn ®Ò gi¸o dôc, ®µo t¹o con ng­êi, chóng ta ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò d©n sè, søc khoÎ, ®Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc , gi¶m søc Ðp ®èi víi quy m« vµ chÊt l­îng gi¸o dôc . Trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt nam hiÖn nay , yªu cÇu ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh gi¸o dôc ®µo t¹o rÊt cÇn thiÕt ®Ó bæ sung, c¶i thiÖn hiÖn tr¹ng nguån nh©n lùc nh»m kh¾c phôc nh÷ng bÊt hîp lÝ vÒ viÖc ph©n bæ nguån nh©n lùc, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ cña ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o ®Ó phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn . Trong lÜnh vùc gi¸o dôc h­íng nghiÖp, chóng ta cÇn ph¶i kÕt hîp mét c¸ch khoa häc gi÷a kÕ ho¹ch ph¸t triÓn toµn diÖn víi chÝnh s¸ch sö dông sau ®µo t¹o hîp lý ®Ó gi¶m l¶ng phÝ vÒ chi phÝ gi¸o dôc ®µo t¹o cña x· héi vµ cña gia ®×nh. Ng­êi lao ®éng ®µo t¹o ra ®­îc lµm viÖc ®óng ngµnh , ®óng nghÒ, ®óng kh¶ n¨ng vµ së tr­êng cña m×nh. Ngoµi ra, gi¸o dôc h­íng nghiÖp còng ®ßi hái ph¶i cã c«ng t¸c dù b¸o nghÒ ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc xu h­íng ph¸t triÓn vµ nhu cÇu vÒ lao ®éng trong tõng giai ®o¹n. Gi¸o dôc ®µo t¹o chÝnh quy, dµi h¹n lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh nªn bé phËn ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kü thuËt cao, cã kü n¨ng tiÕp cËn víi khoa häc, c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i. Ngoµi ra, cÇn më réng c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o ng¾n h¹n ®Ó c¶i thiÖn hiÖn tr¹ng nguån nh©n lùc hiÖn nay vµ nhanh chãng n©ng cao sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cña ta lªn. H×nh thøc gi¸o dôc t¹i chøc vµ tõ xa cÇn chó ý h¬n ®Õn chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc. ViÖc sö dông tèt h¬n, ph©n bæ hîp lý h¬n nguån lùc ®· cã, ®a d¹ng ho¸ vµ khai th¸c mäi nguån lùc kh¸c cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ rÊt cÊp thiÕt. Nguån tµi chÝnh h¹n hÑp hiÖn ®­îc coi lµ th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi hÖ thèng ®µo t¹o nghÒ. Tãm l¹i, Gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, mét nhiÖm vô träng t©m trong qu¸ tr×nh ®æi míi, x©y dùng ®Êt n­íc. MÆc dï nÒn gi¸o dôc ®µo t¹o ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tÝch to lín ( ViÖt Nam cã chØ sè HDI t­¬ng ®èi cao, ®­îc xÕp vµo c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn trung b×nh.) nh­ng so víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, nÒn gi¸o dôc ®µo t¹o cña n­íc ta vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc. Do ®ã, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch vµ nh÷ng ®­êng lèi ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ N­íc ®èi víi sù nghiÖp gi¸o dôc cña n­íc ta. C.ý kiÕn c¸ nh©n. ViÖt Nam trong dßng ch¶y chung cña thêi ®¹i . H­íng tíi mét nÒn kinh tÕ tri thøc lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i. Trong thÕ kØ 20, chóng ta ®· tõng biÕt ®Õn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch vµ nÒn kinh tÕ hçn hîp víi nh÷ng c«ng cô ph©n phèi ®Æc tr­ng vµ ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kinh tÕ cña chóng. Tiªu ®iÓm cña nÒn kinh tÕ tri thøc , kh«ng gièng hai lo¹i h×nh kinh tÕ trªn, nhÊn m¹nh vµo ®éng lùc ph¸t triÓn cña x· héi trong thêi ®¹i míi . NÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i kh«ng chØ ®­îc x©y dùng trªn c¬ së tµi s¶n vËt chÊt vµ nguån nh©n lùc mµ quan träng h¬n ph¶i ®­îc ®Æt nÒn mãng ë kh¶ n¨ng häc häc tËp, tiÕp thu vµ thÝch nghi cña mäi thµnh viªn cña nã nh»m thÝch øng víi m«i tr­êng toµn cÇu liªn tôc ph¸t triÓn vµ ®Çy biÕn ®éng. VÊn ®Ò cèt tö cña ViÖt nam hiÖn nay ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ dùa trªn tri thøc lµ gi¸o dôc. Nõu chóng ta kh«ng c¶i c¸ch gi¸o dôc m¹nh mÏ th× ng­êi d©n sÏ kh«ng ®ñ tr×nh ®é ®Ó hiÓu vµ xö lÝ th«ng tin kÞp thêi , kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng b¾t kÞp c¸c luång th«ng tin µo ¹t nh­ th¸c lò trªn m¹ng INTERNET vµ sÏ kh«ng t×m ®­îc kÎ hë trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cho hµng ho¸ ViÖt nam. NhÊt thiÕt chóng ta ph¶i x©y dùng ®­îc mét nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn phôc vô cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc;Nh­ng ®Ó x©y dùng ®­îc mét nÒn gi¸o dôc nh­ thÕ, cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi hç trî cho nÒn gi¸o dôc ®µo t¹o, trong ®ã gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng lµ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng. 2 ViÖc lµm cña ng­êi lao ®éng vµ vÊn ®Ò ®æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. a.ViÖc lµm cña ng­êi lao ®éng. Nãi ®Õn viÖc lµm vµ n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng lµ nãi ®Õn vÊn ®Ò bøc thiÕt vµ môc ®Ých cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . ViÖc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ph¶i ®­îc ®i ®«i víi viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, cã t¹o ®­îc cho ng­êi lao ®éng viÖc lµm æn ®Þnh vµ møc thu nhËp t­¬ng xøng th× míi t¹o ®­îc ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . ViÖc lµm lµ ho¹t ®éng t¹o ra gi¸ trÞ, cña c¶i vËt chÊt. M¸c-¡nghen ®· kh½ng ®Þnh: “Lao ®éng lµ nguån gèc cña mäi cña c¶i vËt chÊt…lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Çu tiªn cña toµn bé ®êi sèng loµi ng­êi.” Lao ®éng lµ nguån lùc quan träng ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng x· héi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn . Bªn c¹nh viÖc kÕt hîp c¸c gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh c¸c kinh tÕ x· héi lín, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, Nhµ n­íc ®· thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p hç trî , t¸c ®éng vµo nh÷ng ng­êi ch­a cã viÖc lµm hoÆcthÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm ®Ó hä cã thªm c¬ héi cã viÖc lµm.C¸c m« h×nh kinh tÕ hîp lý, nh­ m« h×nh V-A-C, h×nh thøc giao ®Êt giao rõng … ®­îc nh©n réng ë nhiÒu n¬i. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ N­íc cßn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi d©n tù lµm giµu cho chÝnh m×nh, cho gia ®×nh vµ cho x· héi. LuËt doanh nghiÖp ra ®êi n¨m 1999 ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn míi, mét b­íc ngoÆt thuËn lîi cho c¸c doanh nh©n ViÖt Nam; Lµm giµu chÝnh ®¸ng lµ tiªu chÝ cña nhiÒu cuéc héi th¶o, lµ môc ®Ých cña nhiÒu chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, lµ ®éng lùc cña nhiÒu ng­êi d©n ViÖt Nam cÇn cï, th«ng minh. Víi nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo ®Þnh h­íng XHCN, §¶ng vµ Nhµ N­íc lu«n ®Æt hiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lªn hµng ®Çu. HiÖu qu¶ kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi hiÖu qu¶ x· héi, trong ®ã viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao møc sèng ng­êi d©n ®­îc chó träng nhÊt; dù ¸n x©y dùng khu c«ng nghiÖp Dung QuÊt ë miÒn Trung kh¾c nghiÖt, dù ¸n më ®­êng mßn Hå ChÝ Minh… lµ nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p hîp lý ®· lÊy hiÖu qu¶ x· héi ®Æt lªn hµng ®Çu. Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, cña viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ, x· héi vµ c¸c gi¶i ph¸p hç trî trong ®ã viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò , ®iÒu kiÖn c¬ b¶n nhÊt lµ tõ nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng x· héi trong thêi gian qua lµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn, thùc tiÔn kh¸ch quan còng cho thÊy ®iÒu kiÖn t¹o ra viÖc lµm ch­a v÷ng ch¾c, nhiÒu yÕu tè kh¸c n¶y sinh lµm cho thùc tr¹ng lao ®éng viÖc lµm thªm khã kh¨n phøc t¹p . TØ lÖ thÊt nghiÖp ë c¸c ®« thÞ n­íc ta vµo lo¹i cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ cã xu h­íng t¨ng. ChÊt l­îng lao ®éng thÊp, chØ cã gÇn 19% lao ®éng qua ®µo t¹o chuyªn m«n , kÜ thuËt . C¬ cÊu lao ®éng kÜ thuËt bÊt hîp lÝ, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ vµ cµng bÊt cËp tr­íc yªu cÇu lao ®éng kÜ thuËt cao cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ViÖc ph©n bè lao ®éng theo ngµnh cßn nhiÒu bÊt hîp lÝ. Tèc ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng diÔn ra chËm . Lùc l­îng lao ®éng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c vïng. Vµ mét ®iÒu quan träng n÷a ®ã lµ c«ng t¸c qu¶n lÝ lao ®éng theo ngµnh vµ theo l·nh thæ bÊt cËp so víi yªu cÇu, ch­a gi¸m s¸t ®­îc sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng lao ®éng . HiÖn nay, ë thñ ®« Hµ Néi còng nh­ ë nhiÒu thµnh phè lín kh¸c, c¸c chî lao ®éng víi nguån nh©n lùc chñ yÕu lµ nh÷ng n«ng d©n ë vïng n«ng th«n, ®ang lµ vÊn ®Ò nan gi¶i. Chóng ta cÇn ph¶i s¸ng t¹o nhiÒu h×nh thøc kinh tÕ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ nh»m t¨ng thªm thu nhËp cho ng­¬× lao ®éng tËn dông ®­îc quü thêi gian trong nh÷ng ngµy n«ng nhµn. b.VÊn ®Ò ®æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. TiÒn l­¬ng vÒ thùc chÊt lµ kho¶n thï lao nhµ n­íc tr¶ cho c¸n bé , c«ng chøc t­¬ng xøng víi lao ®éng vµ tr×nh ®é nghiÖp vô, chøc tr¸ch ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc mµ nhµ n­íc uû quyÒn cho hä. §Ó x¸c ®Þnh ®óng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu chung cho c¸n bé, c«ng chøc, tr­íc hÕt ph¶i quan niÖm ®óng ®¾n vÒ gÝa trÞ søc lao ®éng . §ã lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt vÒ ¨n , mÆc, ë, ®i l¹i…v..v..bï ®¾p cho mét l­îng nhÊt ®Þnh vÒ c¬ b¾p, trÝ tuÖ ®· hao phÝ ®Ó duy tr× cuéc sèng cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng trong tr¹ng th¸i b×nh th­êng ®ång thêi t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi æn ®Þnh. Do ®ã , khi ®ång tiÒn mÊt gÝa, chØ sè gi¸ c¶ sinh ho¹t cao th× tiÒn l­¬ng danh nghÜa ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh thÝch øng vµ kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng thùc tÕ cho ng­êi lao ®éng. Míi ®©y chÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh t¨ng 20% l­¬ng c¬ b¶n cho c«ng nh©n viªn chøc, ®©y lµ mét ®iÒu ®¸ng mõng, khÝch lÖ tinh thÇn lµm viÖc vµ hiÖu qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n viªn chøc. §ång thêi , trong phiªn häp th­êng k× vµo th¸ng 6 n¨m 1999 chÝnh phñ còng ®· ®­a ra mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p nh»m ®¶o ®¶m sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña t×nh h×nh kinh