Luận văn Khảo sát ảnh hưởng của phụ gia đến chất lượng của bánh tráng rế

SV ne t.vn LA PHƯỚC CƯỜNG MSSV:DTP010780 KHẢO SÁT ẢNH HƯỞNG CỦA PHỤ GIA ĐẾN CHẤT LƯỢNG CỦA BÁNH TRÁNG RẾ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP KỸ SƯ NGÀNH CÔNG NGHỆ THỰC PHẨM GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN Ts. Nguyễn Văn Mười Ks. Phan Uyên Nguyên Tháng 06.2005 TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA NÔNG NGHIỆP- TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN SV ne t.vn LA PHƯỚC CƯỜNG MSSV: DTP 010780 KHẢO SÁT ẢNH HƯỞNG CỦA PHỤ GIA ĐẾN CHẤT LƯỢNG CỦA BÁNH TRÁNG RẾ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP KỸ SƯ NGÀNH CÔNG NGHỆ THỰC PHẨM GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN Ts. Nguyễn Văn Mười Ks. Phan Uyên Nguyên Tháng 06.2005 TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA NÔNG NGHIỆP- TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA NÔNG NGHIỆP - TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN SV ne t.vn KHẢO SÁT ẢNH HƯỞNG CỦA PHỤ GIA ĐẾN CHẤT LƯỢNG CỦA BÁNH TRÁNG RẾ Do sinh viên: LA PHƯỚC CƯỜNG thực hiện và đệ nạp Kính trình Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp xét duyệt Long xuyên, ngày……tháng….năm 200… GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN Ts. Nguyễn Văn Mười Ks. Phan Uyên Nguyên TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG SV ne t.vn KHOA NÔNG NGHIỆP- TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp đã chấp thuận luận văn đính kèm với tên đề tài: KHẢO SÁT ẢNH HƯỞNG CỦA PHỤ GIA ĐẾN CHẤT LƯỢNG CỦA BÁNH TRÁNG RẾ. Do sinh viên: LA PHƯỚC CƯỜNG Thực hiện và bảo vệ trước Hội đồng ngày:…………………..……… Luận văn đã được hội đồng đánh giá ở mức:………..…………………. Ý kiến của Hội đồng:…...……………………………………………. ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………….. Long xuyên, ngày…..tháng…..năm 200… DUYỆT Chủ Tịch Hội đồng BAN CHỦ NGHIỆM KHOA NN-TNTN (ký tên) SV ne t.vn TIỂU SỬ CÁ NHÂN - Họ và Tên: LA PHƯỚC CƯỜNG - Ngày tháng năm sinh: 08 – 05 – 1979 - Noi sinh: Bệnh viện Đa khoa thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang. - Con Ông: LA VĂN HOÀNG Và Bà: TRƯƠNG THỊ CÒN - Địa chỉ: Cư xá Bệnh viện Châu Đốc, đường Lê Lợi, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang. - Đã tốt nghiệp phổ thông: năm 1997, tại trường PTTH Lê Hồng Phong. - Vào trường Đại học An Giang năm 2001 học lớp DH2TP1 khoá II thuộc khoa Nông Nghiệp Và Tài Nguyên Thiên Nhiên và đã tốt nghiệp kỹ sư ngành Công Nghệ Thực Phẩm năm 2005. LỜI CẢM TẠ ------------------------------------------ SV ne t.vn Để hoàn thành được đề tài này em đã được sự giúp đỡ chân thành của Ban chủ nhiệm Khoa Nông nghiệp – Tài nguyên thiên nhiên và các thầy cô trong Bộ môn Công nghệ Thực phẩm trường Đại học An Giang. Em xin trân trọng gởi lời cám ơn đến: * Cơ sở sản xuất Ngân Hà và đặc biệt biết ơn chị Võ Thị Ngọc Điệp đã nhiệt tình giúp đỡ về mọi mặt, chỉ dẫn và cung cấp các thông tin quan trọng và cần thiết trong suốt thời gian thực tập tại Cơ sở. * Thầy Nguyễn Văn Mười, trưởng Bộ môn Công nghệ Thực phẩm, Đại học Cần Thơ; thầy Nhan Minh Trí giảng viên Bộ môn Công nghệ Thực phẩm, Đại học Cần Thơ và thầy Phan Uyên Nguyên, giảng viên Bộ môn Công nghệ Thực phẩm, Đại học An Giang là ba người đã không ngại khó khăn giúp đỡ nhiệt tình, không mệt mỏi, quan tâm từng chi tiết và hướng dẫn cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành tốt đề tài này. * Các thầy cô phụ trách phòng thí nghiệm bộ môn Công nghệ Thực phẩm, trường Đại học Cần Thơ. Trân trọng cảm ơn! La Phước Cường SV ne t.vn TÓM LƯỢC Từ lâu, món chả giò rế đã được nhiều người biết đến vì nó có mặt ở hầu hết các buổi tiệc. Để có được cuốn chả giò được ngon, giòn, xốp thì phải nói đến công dụng của miếng gói bên ngoài, chính miếng này đã tạo sự giòn tan cho cuốn chả giò rế. Tuy nhiên tên thật nó đã bị mất đi từ khi có tên chả giò rế, người quên nó đi theo năm tháng thời gian và bây giờ ít ai được biết đến nó, nó chính là chiếc “bánh tráng rế”. Bánh tráng rế là sản phẩm được sản xuất nhiều ở Tiền Giang, nhiều người biết đến nó thông qua cuốn chả giò rế giòn, xốp. Tuy nhiên qui trình sản xuất như thế nào? Vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm và chất lượng ra sao? Là vấn đề đang được nhiều người quan tâm. Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu: + Ảnh hưởng của CMC và Natri Polyphosphate đến sự mềm mại, độ dai và độ dính của sản phẩm. + Ảnh hưởng của Benzoat Natri đến thời gian bảo quản sản phẩm. Việc nghiên cứu sự ảnh hưởng của phụ gia đến chất lượng bánh tráng rế ngoài mục đích là cải thiện chất lượng cho bánh tráng rế vừa ngon vừa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm thì còn giúp ta hiểu rõ hơn qui trình sảncòn nghiên cứu thời gian ủ bột để tăng hiệu quả kinh tế của quá trình sản xuất. Do hạn chế về mặt thời gian cũng như điều kiện của phòng thí nghiệm chưa cho phép nên sản phẩm làm ra chỉ đánh giá chất lượng bằng phương pháp cảm quan và đo cấu trúc. Vì vậy, để có tính thuyết phục chúng tôi tiến hành so sánh, đánh giá chất lượng sản phẩm làm ra với các sản phẩm hiện có trên thị trường bằng cách so màu và so sánh cấu trúc của bánh. xuất từ đó có thể đánh giá, cải tiến lại qui trình cho phù hợp, đa dạng hóa sản phẩm và có thể làm cơ sở để nâng lên qui mô sản xuất công nghiệp. Bên cạnh việc nghiên cứu để cải thiện chất lượng cho bánh tráng rế chúng tôi SV ne t.vn Đề tài này được nghiên cứu dựa trên qui trình chế biến của cơ sở Ngân Hà và các thông số cố định trên qui trình được cơ sở cung cấp như: khối lượng các loại bột, muối, đường, nước,… Kết quả đạt được qua khoảng thời gian nghiên cứu như sau: + Chất lượng và thời gian bảo quản bánh được cải thiện tốt hơn khi bổ sung hàm lượng CMC 0,2%, Natri Polyphosphate 0,6% và Benzoat Natri 0,15%. + Tăng hiệu quả kinh tế khi ủ khối bột trong thời gian 12 giờ. Do thời gian nghiên cứu có giới hạn và đây cũng là lần đầu tiên tôi nghiên cứu đề tài này nên có gì sai sót mong quí thầy cô cùng các bạn thẳng thắn góp ý cho tôi được học hỏi và rút kinh nghiệm cho những lần sau và để cho đề tài được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn sự góp ý của quí thầy cô và các bạn! SV ne t.vn MỤC LỤC Nội dung Trang LỜI CẢM TẠ ....................................................................................... i TÓM LƯỢC .......................................................................................... ii MỤC LỤC .............................................................................................. iv DANH SÁCH BẢNG ............................................................................. vi DANH SÁCH HÌNH .............................................................................. vii CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU .................................................................... 1 1.1 Đặt vấn đề ........................................................................................ 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................ 2 CHƯƠNG 2: LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU ................................................ 3 2.1 Giới thiệu tinh bột ............................................................................. 3 2.1.1 Hình dáng và kích thước tinh bột ................................................. 3 2.1.2 Thành phần hóa học của hạt tinh bột ............................................ 3 2.1.2.1 Amylose ...................................................................................... 4 2.1.2.2 Amylopectin ............................................................................... 4 2.1.3 Một số tính chất của tinh bột ........................................................ 5 2.1.3.1 Tính hòa tan và hút ẩm ............................................................... 5 2.1.3.2 Tính hồ hóa ................................................................................. 5 2.1.3.3 Tính chất nhớt - dẻo của hồ tinh bột ........................................... 6 2.1.3.4 Sự thoái hóa của tinh bột ............................................................ 7 2.1.3.5 Khả năng tạo sợi của tinh bột ..................................................... 7 2.1.3.6 Tính chất cơ cấu trúc của tinh bột .............................................. 8 2.2 Các chất phụ gia ............................................................................... 9 2.2.1 CMC (Carboxy Metyl Cellulose) .................................................. 9 2.2.2 Natri Polyphosphat ........................................................................ 9 2.2.3 Benzoat Natri ........................................................................................... 10 CHƯƠNG 3: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................... 11 3.1 Phương tiện thí nghiệm .................................................................... 11 3.1.1 Địa điểm nghiên cứu ..................................................................... 11 3.1.2 Thời gian thực hiện ....................................................................... 11 3.1.3 Vật liệu ......................................................................................... 11 3.1.4 Dụng cụ ......................................................................................... 11 SV ne t.vn 3.1.5 Hóa chất sử dụng .......................................................................... 11 3.2 Phương pháp thí nghiệm .................................................................. 11 3.2.1 Phương pháp thí nghiệm ................................................................ 11 3.2.2 Tiến hành thí nghiệm .................................................................... 14 3.2.2.1 Thí nghiệm 1: Khảo sát ảnh hưởng CMC và Natri Polyphosphat đến sự mềm mại, độ dai và độ dính của sản phẩm ..................... 14 3.2.2.2 Thí nghiệm 2: Khảo sát ảnh hưởng của thời gian ủ bột đến hiệu quả kinh tế và mùi vị của sản phẩm ........................................... 16 3.2.2.3 Thí nghiệm 3: Ảnh hưởng của Natri Benzoat đến thời gian bảo quản sản phẩm ........................................................................... 18 3.3 Phương pháp thu thập số liệu và thống kê ........................................ 19 3.3.1 Phương pháp thu thập số liệu ....................................................... 19 3.3.2 Phương pháp thống kê .................................................................. 19 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 20 4.1 Thành phần hóa học của tinh bột trong nguyên liệu ....................... 20 4.2 Ảnh hưởng của các công thức phối chế với lượng sử dụng CMC, Natri Polyphosphate khác nhau lên chất lượng của sản phẩm ........ 20 4.3 Ảnh hưởng của thời gian ủ bột đến mùi vị và hiệu quả kinh tế ................. 24 4.4 Ảnh hưởng của Benzoat Natri đến thời gian bảo quản của sản phẩm ................................................................................................ 26 4.5 So sánh sản phẩm với các sản phẩm khác đang được bán trên thị trường............................................................................................... 27 4.5.1 So sánh đối chứng về màu sắc của các loại bánh tráng rế ...................... 27 4.5.1.1 So sánh đối chứng về màu trắng ........................................................... 27 4.5.1.2 So sánh đối chứng về màu xanh .......................................................... 28 4.5.1.3 So sánh đối chứng về màu vàng .......................................................... 29 4.5.2 So sánh đối chứng về độ dai của các loại bánh tráng rế ......................... 30 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 33 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 36 PHỤ CHƯƠNG Phương pháp đánh giá cảm quan sản phẩm ........................................... pc-1 Cách phân tích các chỉ tiêu hóa học ........................................................ pc-1 Số liệu thống kê trong quá trình thí nghiệm ........................................... pc-6 SV ne t.vn DANH SÁCH BẢNG Bảng số Tựa bảng Trang 1 Thành phần amylose và amylopectin của một số loại tinh bột ....... 4 2 Bảng bố trí thí nghiệm ..................................................................... 15 3 Đánh giá cảm quan sự ảnh hưởng của CMC và Natri Polyphosphate đến độ dính của sản phẩm ....................................... 20 4 Ảnh hưởng của các nghiệm thức đến độ dai của sản phẩm ............ 21 5 Ảnh hưởng của các nghiệm thức đến sự mềm mại của sản phẩm ... 22 6 Bảng đánh giá cảm quan mùi của sản phẩm thay đổi theo thời gian ủ bột ................................................................................................. 24 7 Ảnh hưởng thời gian ủ bột đến tính chất của sản phẩm .................. 24 8 Số lượng bánh tráng rế thu được trong các thời gian ủ khác nhau .. 24 9 Ảnh hưởng của Benzoat Natri đến thời gian bảo quản sản phẩm ... 25 10 Bảng so sánh màu trắng của các loại bánh tráng rế ......................... 27 11 Bảng so sánh màu xanh của các loại bánh tráng rế ......................... 28 12 Bảng so sánh màu vàng của các loại bánh tráng rế ......................... 28 13 Bảng so sánh độ cứng của các loại bánh tráng rế ............................ 30 14 Bảng so sánh sự mềm mại của các loại bánh tráng rế .................... 30 15 Bảng tổng hợp các đặc điểm của ba loại bánh tráng trên ................ 31 16 Bảng các chỉ tiêu hóa học của bánh tráng rế ................................... 33 PHỤ CHƯƠNG 17 Bảng điểm cảm quan độ dính ......................................................... pc-1 18 Bảng điểm cảm quan mùi ................................................................ pc-1 19 Bảng ANOVA cho bảng 3 ............................................................... pc-6 20 Bảng ANOVA cho bảng 4 ............................................................... pc-7 21 Bảng ANOVA cho bảng 5 ............................................................... pc-8 22 Bảng ANOVA cho bảng 6 ............................................................... pc-8 23 Bảng ANOVA cho bảng 8 ............................................................... pc-9 24 Bảng ANOVA cho bảng 9 ............................................................... pc-9 25 Bảng ANOVA cho bảng 10 ............................................................. pc-9 26 Bảng ANOVA cho bảng 11 ............................................................. pc-10 27 Bảng ANOVA cho bảng 12 ............................................................. pc-10 28 Bảng ANOVA cho bảng 13 ............................................................. pc-10 29 Bảng ANOVA cho bảng 14 ............................................................. pc-11 SV ne t.vn DANH SÁCH HÌNH Hình số Tựa hình Trang 1 Đồ thị biểu diễn điểm cảm quan về độ dính của các mẫu ................ 21 2 Đồ thị biểu diễn sự mềm mại của sản phẩm ..................................... 22 3 Đồ thị biểu diễn thời gian ủ ảnh hưởng đến số lượng bánh .............. 25 4 Đồ thị biểu diễn ảnh hưởng của Benzoat Natri đến thời gian bảo quản sản phẩm ................................................................................... 26 5 Đồ thị so sánh màu trắng của ba loại bánh tráng rế .......................... 27 6 Đồ thị so sánh màu xanh của ba loại bánh tráng rế ........................... 28 7 Đồ thị so sánh màu vàng của ba loại bánh tráng rế ........................... 29 8 Đồ thị so sánh độ cứng của ba loại bánh tráng rế ............................. 30 9 Đồ thị so sánh sự mềm mại của ba loại bánh tráng rế ....................... 31 PHỤ CHƯƠNG 10 Hình máy so màu Colorimeter .......................................................... pc-12 11 Hình đo cấu trúc bánh tráng rế .......................................................... pc-12 12 Hình đầu đo cấu trúc ......................................................................... pc-12 13 Hình máy đo cấu trúc Rheo-tex ......................................................... pc-12 14 Hình lon rế ......................................................................................... pc-13 15 Hình so màu ...................................................................................... pc-13 16 Hình sản phẩm bánh rế ...................................................................... pc-13 17 Hình nguyên liệu bột ......................................................................... pc-13 Chương 1 GIỚI THIỆU SV ne t.vn 1.1 Đặt vấn đề Không biết bánh tráng rế có từ bao giờ và do ai nghĩ ra, chỉ biết rằng bánh tráng rế được dùng để cuốn chả giò rế, là sản phẩm sáng tạo độc đáo của người Cần Thơ. Món chả giò rế là món ăn ưa thích của nhiều người và nó phổ biến trong thực đơn các bữa tiệc của người Việt Nam bởi cấu trúc giòn xốp, không gãy vụn và hình dáng đẹp mắt. Bánh tráng rế là sản phẩm được làm từ hỗn hợp bột gạo, bột bắp, bột mì ngang mà trong đó bột gạo là nguyên liệu chính. Tuy cũng làm từ bột gạo như bánh tráng gạo nhưng bánh tráng rế lại có hình dáng đẹp với những sợi bột mãnh mai đan xen nhau. Hiện nay, bánh tráng rế được dùng để làm nhiều món ăn khác nhau và được nhiều người ưa thích. Do đó, nghề làm bánh tráng rế cũng bắt dầu phát triển từ sản xuất nhỏ với kỹ thuật đơn giản, phương tiện thô sơ nay trở thành sản xuất qui mô lớn với kỹ thuật được cải tiến, chất lượng ổn định và có sự hỗ trợ của máy móc. Ở nước ta, Tiền Giang là tỉnh phát triển mạnh về nghề làm bánh tráng rế, sản phẩm sản xuất có chất lượng ổn định và được phân phối đi nhiều tỉnh khác. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn lớn nhất hiện nay là các cơ sở chế biến lại thiếu kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm nên sử dụng các chất phụ gia vượt quá giới hạn cho phép hoặc sử dụng các chất cấm dùng trong thực phẩm. Chính vì vậy, việc nghiên cứu để cải thiện chất lượng cho bánh tráng rế vừa đạt được chất lượng cảm quan, vừa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và đáp ứng được thị hiếu của người tiêu dùng là vấn đề rất cần thiết. SV ne t.vn 1.2 Mục tiêu Dựa trên qui trình sản xuất của cơ sở Ngân Hà chúng tôi tiến hành bổ sung thêm một số phụ gia được Bộ Y Tế cho phép vào công thức phối chế và khảo sát thời gian ủ bột nhằm: - Làm tăng giá trị cảm quan. - Chống hiện tượng dính bánh. - Chống cũ, tăng độ dai và độ mềm mại. - Kéo dài thời gian bảo quản. - Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm cho người tiêu dùng. - Nâng cao hiệu quả kinh tế SV ne t.vn Chương 2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 2.1 Giới thiệu về tinh bột Tinh bột có nhiều trong các hạt lương thực, do đó lương thực được xem là nguyên liệu chủ yếu để sản xuất tinh bột cũng như những sản phẩm có liên quan đến tinh bột. Hình dáng, thành phần hoá học và những tính chất của tinh bột phụ thuộc vào giống cây, điều kiện trồng trọt, quá trình sinh trưởng của cây… Tinh bột là polysaccharide (carbohydrate) dự trữ chủ yếu trong tế bào thực vật, tinh bột tìm thấy ở quả, hạt cùng với những chất khác như protid, lipid và những chất phosphat hữu cơ. Ngoài ra, tinh bột được tìm thấy ở thân, vỏ, củ, rễ và nhựa của một số thực phẩm đặc biệt.(Hồ Quang Trí,1999) 2.1.1 Hình dáng và kích thước của tinh bột Trong thực vật tinh bột ở dạng nhỏ được giải phóng sau khi tế bào bị phá vỡ, tùy theo dạng nguyên liệu, tinh bột có hình dáng và kích thước khác nhau: hình tròn, hình bầu dục, hình đa giác… + Tinh bột gạo: hạt tinh bột có kích thước nhỏ 3÷8μm, được bao bằng vỏ protein cứng, có dạng hình đa giác. + Tinh bột mì: gồm một loại các hạt có kích thước từ 20÷35μm và một số loại hạt nhỏ có kích thước trung bình và nhỏ 2÷10μm, có hình dạng elip hay hình tròn. + Tinh bột sắn (khoai mì): hạt tinh bột sắn có kích thước trung bình từ 1,5÷30μm, có hình bầu dục. Kích thước hạt khác nhau sẽ dẫn đến hạt có những tính chất khác nhau như: nhiệt độ hồ hoá, khả năng hấp phụ xanh metylen, hạt nhỏ thường có cấu tạo chặt trong khi hạt lớn có cấu tạo xốp.(Vũ Trường Sơn, Nhan Minh Trí, 2000) 2.1.2 Thành phần hóa học của hạt tinh bột Tinh bột được cấu tạo từ hai loại polysaccharide hoàn toàn khác nhau về tính chất vật lý và hóa học là amylose và amylopectin. Tùy theo từng loại nguyên liệu, thành phần amylose và amylopectin trong tinh bột khác nhau. SV ne t.vn Bảng 1: Thành phần amylose và amylopectin của một số loại tinh bột Loại tinh bột Amylose, % Amylopectin, % Gạo 18,5 81,5 Nếp 0,3 99,7 Bắp 24 76 Đậu xanh 54 46 Khoai tây 20 80 Khoai lang 19 81 Khoai mì 17 83 (Vũ Trường Sơn, Nhan Minh Trí, 2000) 2.1.2.1 Amylose Amylose thường ở dạng kết tinh có lớp hydrate bao quanh xen kẽ với các amylose kết tinh không có lớp hydrate. Cấu tạo mạch thẳng không phân nhánh gồm 200 đến hàng ngàn gốc glucose liên kết với nhau bằng liên kết α- 1,4 glucozid. Amylose có trọng lượng phân tử khoảng 50.000÷160.000, do cấu trúc mạch thẳng, amylose có gốc hydroxyl tự do nhiều nên dễ hoà tan trong nước ấm. Tuy nhiên, ở dạng tinh thể không bền vững nên khi để yên tinh thể sẽ tách ra. * Phản ứng tạo phức của amylose Amylose có khả năng tạo phức với một số hợp chất hữu cơ có cực và độ hoà tan khác nhau trong nước cũng như trong các hợp chất không cực kiểu hydrocacbua: parafin, butanol, izopropanol, acid béo (stearic, oleic), phenol… 2.1.2.2 Amylopectin Amylopectin có cấu tạo vô định hình, có dạng phân nhánh. Ngoài liên kết α-1,4 glucozid, các phân tử glucose còn liên kết với nhau theo liên kết α-1,6 glucozid, mỗi nhánh có không quá 24 gốc glucose. Amylopectin có khối lượng khoảng 2÷4.10 8. Amylopectin chỉ tan được trong nước ở nhiệt độ cao tạo thành dung dịch có độ nhớt cao và rất bền vững. Amylopectin không có khả năng tạo SV ne t.vn phức với butanol và các hợp chất hữu cơ khác, không bị hấp phụ trên cellulose.(Vũ Trường Sơn, Nhan Minh Trí, 2000) 2.1.3 Một số tính chất của tinh bột 2.1.3.1 Tính hoà tan và hút ẩm Ở nhiệt độ thường tinh bột không có khả năng hòa tan trong nước, cồn, ete, benzen, cloroform. Tinh bột có khả năng hòa tan trong dung dịch kiềm và dung dịch của một số muối kiềm loại nặng, riêng thành phần amylose của tinh bột có khả năng hòa tan trong nước ấm. Tuy không hòa tan nhưng trong nước tinh bột vẫn hút 25÷30% nước và hầu như không trương nở, sau khi sấy tinh bột có khả năng hút nước rất mạnh. 2.1.3.2 Tính hồ hóa Khi hòa tan tinh bột vào nước, do kích thước phân tử của tinh bột lớn nên đầu tiên các phân tử nước sẽ xâm nhập vào giữa các phân tử tinh bột. Nếu sự xâm nhập của các phân tử nước vào tinh bột dẫn đến quá trình trương không hạn chế, nghĩa là làm bung được các phân tử tinh bột thì hệ thống chuyển thành dung dịch. Quá trình trương nở này luôn đến truớc quá trình hoà tan. Nhiệt độ để phá vỡ hạt chuyển tinh bột từ trạng thái đầu có mức độ hydrate hóa khác nhau thành dung dịch keo gọi là nhiệt độ hồ hóa. Hạt tinh bột lớn bị hồ hóa đầu tiên, hạt bé nhất sẽ hồ hóa sau cùng.(Dương Thị Phượng Liên, 2000) Sự hồ hóa không chỉ xảy ra khi đun nóng huyền phù tinh bột mà còn xảy ra khi có dung dịch kiềm và một số muối kim loại nặng tác dụng lên tinh bột ở nhiệt độ thường. Có nhiều giả thiết giải thích bản chất quá trình hồ hóa: một số nghiên cứu cho rằng sự hồ hóa kèm theo sự hấp thu nhiệt, quá trình trương nở hạt tinh bột xảy ra đồng thời với sự hồ hóa. Việc tăng sự trương nở chỉ xảy ra sau khi thắng được sức bền cấu trúc của hạt. Để phá hủy cấu trúc này đòi hỏi một năng lượng đáng kể. Do đó mà cấu trúc hình thái hạt bị biến đổi, kèm theo sự hấp thu nhiệt. SV ne t.vn Một số nghiên cứu khác cho rằng: sự hồ hóa sẽ dẫn đến phá đứt các liên kết hydro nội phân tử và tạo thành các liên kết mới với nước đến khi đạt độ nhớt cực đại. Khi tiếp tục tăng nhiệt độ lên nữa thì liên kết hydro bị phá hủy làm cho độ nhớt giảm xuống. Nhìn chung quá trình hồ hóa ở tất cả các loại tinh bột diễn ra đều giống nhau: ban đầu độ nhớt tăng dần sau đó cực đại rồi giảm xuống. Sự hồ hóa tinh bột không xảy ra ở nhiệt độ nhất định mà thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố: nhiệt độ hồ hóa của tinh bột có nguồn gốc khác nhau thì rất khác nhau, nồng độ huyền phù tinh bột, tốc độ đun nóng huyền phù đều có ảnh hưởng đến nhiệt độ hồ hóa. Khi tăng nồng độ tinh bột thì nhiệt độ hồ hóa tăng lên một ít. Nhiệt độ hồ hóa còn phụ thuộc vào kích thước hạt tinh bột (hạt có kích thước nhỏ sẽ có nhiệt độ hồ hóa cao hơn nhiệt độ hồ hóa của hạt lớn). (Vũ Trường Sơn, Nhan Minh Trí, 2000) Khi xử lý nhiệt tinh bột trong nước đến nhiệt độ hồ hóa của nó, tinh bột sẽ hút nước khoảng 10 lần khối lượng của nó. * Sự hồ hoá tinh bột bao gồm các biến đổi sau - Hút nước và trương nở đến nhiều lần so với khối lượng ban đầu. - Gia tăng độ trong. - Gia tăng nhanh chống độ dính. - Hoà tan những phân tử mạch thẳng và phân tán những hạt phá vỡ. - Hỗn hợp tạo thành khối paste giống như gel.(Dương Thị Phượng Liên, 2000) 2.1.3.3 Tính chất nhớt - dẻo củ