Luận văn Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty xây dựng số 4 chi nhánh Bắc Ninh

mở đầu Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội ngày một tăng, cũng như để đáp ứng sự phát triến sản xuất của doanh nghiệp mình, một trong những biện pháp được các nhà quản lý đặc biệt quan tâm hiện nay là công tác kế toán. Trong đó hạch toán chi phí sản phẩm và tính giá thành được coi là một khâu trung tâm của công tác kế toán, mở ra hướng đi hết sức đúng đắn cho các doanh nghiệp. Thực chất chi phí sản xuất là đầu vào của quá trình sản xuất, do vậy tiết kiệm chi phí sản xuất là hạ giá thành sản phẩm, đồng thời đảm bảo đầu ra của quá trình sản xuất, do vậy tiết kiệm chi phí là hạ giá thành sản phẩm, đồng thời đảm bảo đầu ra của quá trình sản xuất , sao cho nó được xã hội chấp nhận và làm tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp mình. Hơn nữa, mục đích cuối cùng của quá trình sản xuất là tạo ra sản phẩm và giá thành sản phẩm chính là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh chất lượng toàn bộ các mặt hoạt động của doanh nghiệp. Xuất phát từ vấn đề đó mức tính gía thành sản phẩm đòi hỏi phải tính đúng, tính đủ chi phí sản xuất bỏ ra theo đúng chế độ của nhà nước. Hiện nay, trong điều kiện nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, bên cạnh những mặt thuận lợi, cũng không ít những mặt khó khăn, thách thức đối với doanh nghiệp. Vì vậy, muốn đảm bảo ưu thế cạnh tranh, thu lợi nhuận cao thì bên cạnh việc sản xuất ra sản phẩm có chất lượng tốt,mẫu mã đẹp, hợp thị hiếu người tiêu dùng, một yếu tố quan trọng khác là sản phẩm đó phải có giá thành hạ, phù hợp với sức mua của đa số nhân dân. Đặc biệt trong ngành xây dựng cơ bản, hạ giá thành sản phẩm đã được đặt ra như một yêu cầu bức thiết, khách quan nhằm tạo tiền đề cho các ngành sản xuẩt trong nền kinh tế quốc dân cùng hạ giá thành sản phẩm. Bởi xây dựng cơ bản nhằm trang bị tài sản cố định cho tất cả các ngành kinh tế quốc dân khác góp phần xây dựng cơ sở vật chát kỹ thuật nâng cao năng lực sản xuất cho nền kinh tế. Với tất cả các ý nghĩa như vậy, cùng với thời gian thực tập ở công ty xây dựng số 4 chi nhánh Bắc Ninh, em thấy vấn đề chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là vấn đề nổi bật, cần phải đựoc các nhà quản lý và hạch toán quan tâm. Tuy còn nhiều thiếu xót và hạn chế, song vốn kiến thức đã được học và tích luỹ trong nhà trường , kết hợp với các tài liệu đọc thêm , em quyết định đi sâu vào nghiên cứu đề tài: “ Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm “ mong muốn góp phần nhỏ bé của mình vào việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của công ty. Bài luận văn ngoài lời nói đầu và phần kết luận còn bao gồm những nội dung chính sau: Chương 1: Một số vấn đề chung về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp Chương 2: Tình hình thực tế tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuấtvà tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty xây dựng số 4 chi nhánh Bắc Ninh Chương 3: Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Công ty xây dựng số 4 chi nhánh Bắc Ninh. Nội dung Chương 1 một số vấn đề chung về kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp 1.1- Kế toán tập hợp chi phí sản xuất trong các daonh nghiệp xây lắp 1.1.1- Khái niệm và phân loại 1.1.1.1- Khái niệm Chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí về lao động sống và lao động vật hoá phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh trong một kỳ nhất định của Doanh nghiệp xây lắp. Chi phí sản xuất xây lắp cấu thành sản phẩm xây lắp. 1.1.1.2- Phân loại chi phí sản xuất . Việc phân loại chi phí sản xuất một cách khoa học và hợp lý có ý nghĩa rất quan trọng với việc hoạch toán. Mặt khác, nó là tiền đề của việc kiểm tra phân tích, thúc đẩy việc quản lý chặt chẽ chi phí để hướng tới tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. Trong mỗi doanh nghiệp có các cách phân loại chi phí rất khác nhau. Hiện nay trong kế toán có những cách phân loại sau: a) Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố chi phí: Về thực chất chỉ có ba yếu tố chi phí : chi phí về sức lao động, chi phí về đối tượng lao động và chi phí về tư liệu lao động. Tuy nhiên, để phân tích thông tin về chi phí cụ thể để từ đó phục vụ cho việc xây dựng định mức vốn lưu động và phân tích các dự toán chi phí thì các yếu tố trên được chi tiết hoá theo qui định hiện hành của bộ tài chính toàn bộ chi phí được chia ra làm 7 yếu tố: - Yếu tố nguyên liệu vật liệu: Bao gồm toàn bộ giá trị NVL chính, vật liệu phụ, phụ tùng thay thế, công cụ, dụng cụ sử dụng vào sản xuất thi công xây lắp ( loại trừ giá trị vật liệu dùng không hết nhập laị kho và phế liệu thu hồi ). - Yếu tố nhiên liệu, động lực: Sử dụng vào quá trình sản xuất kinh doanh trong kỳ (trừ số dùng không hết nhập laị kho và phế liệu thu hồi ). - Yếu tố tiền lương và các khoản phụ cấp theo lương: Bao gồm tổng số tiền lương và phụ cấp phải trả cho công nhân xây lắp. - Yếu tố khấu hao tài sản cố định: Tổng số khấu hao TSCĐ trong kỳ của tất cả tài sản cố định sử dụng trong kỳ. - Yếu tố BHXH, BHYT, KPCĐ: Tính theo tỷ lệ qui định trên tổng số tiền lương và phụ cấp theo lương. - Yếu tố chi phí dịch vụ mua ngoài: Là toàn bộ chi phí dịch vụ mua ngoài dùng vào việc sản xuất kinh doanh. - Yếu tố chi phí khác bằng tiền: Là những chi phí khác bằng tiền chưa được phản ánh ở các yếu tố trên. b) Phân loại chi phí theo lĩnh vực hoạt động kinh doanh Căn cứ vào việc tham gia của chi phí vào hoạt động sản xuất kinh doanh. - Chi phí sản xuất kinh doanh: Bao gồm các chi phí có liên quan tới hoạt động sản xuất, tiêu thụ và quản lý. - Chi phí hoạt động tài chính: Là những chi phí liên quan đến hoạt động về vốn cà đầu tư tài chính. - Chi phí bất thường: Gồm những chi phí ngoài dự kiến do chủ quan hay khách quan đưa tới. c) Phân loại chi phí theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm (theo công dụng kinh tế). Cách phân loại này dựa vào công dụng của chi phí và mức phân bổ chi phí cho từng đối tượng. - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Phản ánh toàn bộ chi phí NVL chính, phụ, nhiên liệu ... tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất thi công xây lắp, chế tạo sản phẩm hay thực hiện lao vụ dịch vụ. - Chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm tiền lương, phụ cấp theo lương và các khoản trích theo lương BHXH, BHYT, KPCĐ. - Chi phí sản xuất chung: Là những chi phí phát sinh trong phạm vi phân xưởng sản xuất (không kể chi phí vật liệu và nhân công trực tiếp ). Ngoài ra, khi tính chỉ tiêu giá thành sản phẩm toàn bộ sẽ bao gồm chỉ tiêu giá thành sản xuất với khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Ngoài cách phân loại chủ yếu trên phục vụ trực tiếp cho công tác quản lý và công tác kế toán chi phí sản xuất kinh doanh còn có thể được phân loại theo các hình thức khác nhau như: phân loại chi phí theo chức năng trong sản xuất kinh doanh, cách ứng xử của chi phí, cách thức kết chuyển chi phí (Chi phí sản phẩm, Chi phí thời kỳ )... Mỗi cách phân loại chi phí sản xuất có ý nghĩa riêng,phục vụ cho từng yêu cầu quản lý và từng đối tượng cung cấp thông tin cụ thể nhưng chúng luôn bổ sung cho nhau nhằm quản lý có hiệu quảnhất toàn bộ chi phí sản xuất phát sinh trong toàn doanh nghiệp trong từng thời kỳ nhất định. 1.1.2- Vị trí vai trò của kế toán tập hợp chi phí san xuất trong các doanh nghipệ xây lắp Về mặt lượng , chi phí sản xuất phụ thuộc vào 2 nhân tố chủ yếu : - Khối lượng lượng lao động và tư liệu sản xuất đã tiêu hao vào sản xuất trong một thời kỳ nhất định . - Giá cả các tư liệu sản xuất đã tiêu dùng và tiền công ( tiền lương ) của một đơn vị lao động đã hao phí . Quản lý tốt chi phí sản xuất sẽ giúp cho việc tăng cường công tác quản lý , giám sát hạch toán các loại chi phí , loại trừ chi phí bất hợp lý , tạo điều kiện cho việc tiết kiệm chi phí , hạ giá thành sản phẩm xây lắp , trên cơ sở đảm bảo cho doanh nghiệp tự trang trải các khoản chi phí bỏ ra và có lãi . Trong xây dựng cơ bản thành phần kết cấu chi phí sản xuất không chỉ phụ thuộc vào tổng số công trình mà còn phụ thuộc vào từng giai đoạn công trình . Đi sâu vào từng giai đoạn ta có thể thấy : Trong thời kỳ khởi công xây lắp , chi phí về tiền lương để sử dụng máy thi công chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí Trong thời kỳ tập trung thi công chi phí về nguyên vật liệu lại tăng lên với tỷ trọng lớn Trong thời kỳ hoàn thành công trình , chi phí tiền lương tăng lên . Mặt khác do quá trình sản xuất lưu động nên phát sinh thêm một số chi phí như chi phí điều động máy móc thiết bị , nhân công đến nơi thi công kéo theo tiền lương của bộ phận đảm nhiệm việc di chuyển cũng tăng lên , chi phí tháo lắp chạy thử , chi phí xây dựng tháo dỡ các công trình tạm , phụ trợ ... Khi tiến hành xây dựng không phải toàn bộ lực lượng lao động đều trở thành chi phí mà chỉ có một phần chính là phần tạo ra các sản phẩm cần thiết và được thể hiện thông qua tiền lương . Phần còn lại sẽ tạo ra sản phẩm thặng dư của doanh nghiệp , lãi của doanh nghệp phát sinh từ phần này . 1.1.3- Đối tượng chi phí sản xuất. Để xác định được đối tượng tập hợp chi phí sản xuất ở từng doanh nghiệp, cần căn cứ vào các yếu tố như tính chất sản xuất, loại hình sản xuất và đặc điểm qui trình sản xuất công nghệ sản phẩm, đặc điểm tổ chức sản xuất. Căn cứ vào yêu cầu tính giá thành,căn cứ vào việc xác định đối tượng tính giá thành, yêu cầu quản lý, khả năng, trình độ quản lý doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp xây lắp do những đặc điểm về sản phẩm, về tổ chức sản xuất và công nghệ sản xuất sản phẩm nên đối tượng tập hợp chi phí sản xuất thường được xác định là từng công trình, hạng mục công trình. 1.1.4- Nội dung, phương pháp kế toán chi phí sản xuất 1.1.3.1- Phương pháp kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (TK 621). a) Tài khoản sử dụng : TK 621 " Chi phí NVLTT " : Tài khoản này để tập hợp toàn bộ chi phí NVL dùng cho sản xuất, thi công xây lắp, chế tạo sản phẩm phát sinh trong kỳ, cuối kỳ kết chuyển sang TK 154. Kết cấu TK 621: +Bên nợ: Giá thực tế NVL xuất dùng trực tiếp cho sản xuất thi công, xây lắp, chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện lao vụ. +Bên có: - Kết chuyển vào TK 154"Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang" - Giá thực tế NVL sử dụng không hết nhập lại kho. TK 621 cuối kỳ không có số dư, TK này có thể mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất để phục vụ cho việc tính gía thành cho từng đối tượng tính giá thành. b) Kế toán chi phí NVLTT: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm chi phí về các loại nguyên vật liệu chính ( gạch, đá, vôi, cát, sỏi, xi măng, sắt, thép ), nửa thành phẩm ( panen, vật kết cấu,thiết bị gắn liền với vật kiến trúc ), vật liệu phụ, phụ tùng thay thế, công cụ lao động thuộc tài sản lưu động. Chi phí NVL trực tiếp được căn cứ vào các chứng từ xuất kho để tính giá trị thực tế vật liệu trực tiếp xuất dùng. (Giá hoach toán, Giá thực tế ) Do đặc điểm của sản phẩm xây dựng nên việc tập hợp chi phí NVL trực tiếp, tức là NVL chỉ liên quan đến một công trình, một hạng mục công trình, từng hợp đồng hoặc từng đơn đặt hàng. 1.1.3.2- Phương pháp kế toán chi phí nhân công trực tiếp. (TK 622). a) Tài khoản sử dụng: TK 622 "Chi phí nhân công trực tiếp" dùng để tập hợp và kết chuyển số chi phí tiền công của công nhân sản xuất xây lắp trực tiếp ( bao gồm tiền công, tiền lương, tiền thưởng, và các khoản phải trả có tính chất tiền lương của công nhân sản xuất xây lắp. Cuối kỳ kết chuyển sang TK 154. TK 622 "Chi phí nhân công trực tiếp" không phản ánh chi phí trích 19% (BHYT, BHXH, KPCĐ). Kết cấu TK 622: +Bên nợ: Chi phí nhân công trực tiếp trong kỳ. +Bên có: Kết chuyển, phân bổ vào TK 154. TK 622 "Chi phí nhân công trực tiếp" không có số dư. b) Hoạch toán chi phí nhân công trực tiếp: Chi phí nhân công được tính trong giá thành công tác xây lắp bao gồm: Tiền lương và các khoản trích theo lương (BHXH, BHYT, KPCĐ). Chứng từ ban đầu để hoạch toán khoản mục nhân công là các bảng chấm công được lập hàng tháng cho từng đội sản xuất, từng bộ phận sản xuất công tác. Nó cho ta biết rõ lao động làm việc ngày nào, hưởng lương ngày đó theo mức qui định đối với từng loại công việc. Hàng tháng căn cứ vào bảng chấm công, hợp đồng làm khoán và các chứng từ khác có liên quan, kế toán làm bảng thanh toán lương theo từng tổ, đội sản xuất, các phòng ban và kiểm tra việc trả lương theo cán bộ công nhân viên. Sau đó kế toán lập bảng thanh toán lương cho toàn xí nghiệp và làm thủ tục rút tiền gửi về quĩ tiền mặt để trả lương. Trong chi phí trực tiếp của công nhân xây lắp không bao gồm các khoản KPCĐ, BHXH, BHYT. Để theo dõi các khoản được trích BHXH và chi tiêu quĩ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kế toán sử dụng TK 338" Phải trả phải nộp khác". Trích BHXH, BHYT, KPCĐ hàng tháng cho công nhân xây lắp, công nhân máy thi công vào chi phí sản xuất. Nợ TK 627 Có TK 338 (chi tiết 3382, 3383, 3384) 1.1.3.3- Phương pháp kế toán chi phí sử dụng máy thi công (TK 623). a) Tài khoản sử dụng: TK 623"Chi phí sử dụng máy thi công" dùng để tập hợp và phân bổ chi phí sử dụng máy phục vụ trực tiếp cho hoạt động xây lắp công trình. Tài khoản này chỉ sử dụng trong những DNXL tổ chức thi công xây lắp hỗn hợp vừa thủ công vừa kết hợp bằng máy. Không hoạch toán vào TK 623 chi phí về trích KPCĐ, BHXH, BHYT tính theo lương công nhân điều khiển máy (hoạch toán vào TK 627). Kết cấu TK 623: +Bên nợ: Chi phí sử dụng máy thi công phát sinh trong kỳ (nhiên liệu, tiền lương, khấu hao, chi phí bảo dưỡng sửa chữa máy thi công ... ) +Bên có: Kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công vào TK 154 TK623 không có số dư. b) Kế toán chi phí sử dụng máy thi công: Máy thi công là các loại máy phục vụ trực tiếp cho sản xuất xây lắp như máy trộn bê tông, cần trục, cần cẩu tháp, máy ủi, máy xúc.... Chi phí sử dụng máy thi công gồm toàn bộ các chi phí về vật tư, lao động, khấu hao và chi phí bằng tiền trực tiếp cho quá trình sử dụng máy thi công của xí nghiệp. Trong xây dựng chi phí sử dụng máy thi công được chia làm hai loại (Chi phí tạm thời và chi phí thường xuyên). Trong chi phí sử dụng máy thi công không bao gồm các khoản mục sau: lương công nhân vận chuyển, phân phối vật liệu cho máy ngừng sản xuất, chi phí lắp đặt lần đầu cho máy, chi phí sử dụng cho sản xuất phụ... Phương pháp hoạch toán chi phí sử dụng máy thi công tuỳ thuộc vào hình thức quản lý và sử dụng máy thi công như thế nào của từng doanh nghiệp. Có hai hình thức SDMTC là tổ chức đội máy thi công riêng và không có đội máy thi công riêng. + Đối với DN có tổ chức đội máy thi công riêng biệt và có phân cấp quản lý để theo dõi riêng chi phí như một bộ phận sản xuất độc lập. Sản phẩm của bộ máy thi công cung cấp cho các công trình xây dựng có thể tính theo giá thành sản xuất thực tế hoặc giá khoán nội bộ. + Nếu DN không có tổ chức bộ máy thi công riêng biệt, hoặc có nhưng không phân cấp thành một bộ phận độc lập và không theo dõi riêng chi phí thì chi phí phát sinh được tập hợp vào TK 623 1.1.3.4- Phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung (phục vụ trực tiếp thi công xây lắp ) (TK627). a) Tài khoản sử dụng: TK 627"Chi phí sản xuất chung" dùng để tập hợp tất cả các chi phí có liên quan trực tiếp đến việc phục vụ sản xuất thi công, quản lý sản xuất, chế tạo sản phẩm phát sinh trong kỳ, trong các phân xưởng, các bộ phận, đội sản xuất thi công xây lắp . Kết cấu TK 627: +Bên nợ: Tập hợp các chi phí sản xuất chung phát sinh thuộc phạm vi công trường, đội xây lắp, phân xưởng sản xuất công trường. +Bên có: Kết chuyển chi phí SXC đã tập hợp được cho các đối tượng tính giá thành. TK 627 không có số dư. * Chú ý: Theo chế độ hiện hành TK 627 còn phản ánh 19% theo tiền lương của công nhân xây lắp, công nhân điều khiển máy thi công. b) Kế toán chi phí sản xuất chung: Chi phí SXC là các chi phí liên quan đến việc quản lý công trình, trong phạm vi tổ, đội sản xuất thi công xây lắp bao gồm chi phí về tiền công và các khoản chi phí khác do nhân viên quản lý phân xưởng , tổ, đội chi phí về vật liệu, dụng cụ dùng cho quản lý các công trình.... Các khoản chi phí chung thường được hoạch toán riêng theo từng địa điểm phát sinh chi phí, tổ đội công trình. Sau đó tiến hành phân bổ cho từng đối tượng chịu chi phí chỉ liên quan đến một công trình, hạng mục công trình sẽ được tập hợp trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình đó. Việc tập hợp, kết chuyển và phân bổ chi phí chung được thực hiện trên TK 62 1.2- Kế toán giá thành sản phẩm 1.2.1- Khái niệm và phân loại 1.2.1.1- khái niệm Giá thành sản phẩm xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động và lao động vật hoá để hoàn thành khối lượng sản phẩm xây lắp theo qui định. Sản lượng sản phẩm xây lắp có thể là công trình, hạng mục công trình, giai đoạn thi công xây lắp có thiết kế và tính dự toán riêng. Giá thành hay hạng mục công trình hoặc giá thành công trình hoàn thành toàn bộ là giá thành sản phẩm cuối cùng của SXXL 1.2.1.2- Các loại giá thành sản phẩm xây lắp Trong sản xuất xây lắp cần phân biệt các loại giá thành sau: giá thành dự toán, giá thành kế hoạch và giá thành thực tế. a) Giá thành dự toán Do sản phẩm xây dựng có gái trị lớn, thời gian thi công dài và mang tính đơn chiếc, có kết cấu phức tạp, khối lượng lớn nên công trình, hạng mục công trình đều có giá trị dự toán riêng. Căn cứ vào giá trị dự toán của công trình, hạng mục công trình ta có thể xác định đựoc giá thành dự toán của chúng. Giá thành Giá trị dự toán Thuế Thu nhập chịu Dự toán xây lắp sau thuế VAT thuế tính trước Giá thành dự toán xây lắp sau thuế: Là chi phí cho công tác xây dựng lắp ráp các kết cấu kiến trúc, lắp đắt máy móc thiết bị sản xuất... giá trị dự toán bao gồm: chi phí trực tiếp, chi phí chung và thu nhập chịu thuế tính trước và thuế GTGT. b) Giá thành kế hoạch Giá thành kế hoạch: Được xác định xuất phát từ những điều kiện cụ thể ở một xí nghiệp xây lắp nhất định, trên cơ sở biện pháp thi công, các định mức và đơn giá áp dụng trong xí nghiệp, Giá thành kế hoạch được xác định như sau Giá thành Kế hoạch Giá thành Dự toán Mức hạ giá Thành dự toán Khoản bù Chênh lệch vượt Dự toán Giá thành kế hoạch nhỏ hơn giá thành dự toán một lượng bằng mức hạ giá thành dự toán và lớn hơn gía thành dự toán khoản bù chênh lệch dự toán để trang trải các chi phí không tính đến trong dự toán. Khi tính giá thành kế hoạch, việc quan trọng nhất là xác định đúng số tiết kiệm do hạ giá thành dự toán nhờ các biện pháp kỹ thuật. Bằng cách tính toán có căn cứ kỹ thuật có thể tổng hợp được hiệu quả kinh tế do các biện pháp mang lại... c) Giá thành thực tế Giá thành thực tế: là biểu hiện bằng tiền của tất cả các chi phí thực tế mà doanh nghiệp xây lắp đã bỏ ra để hoàn thành một đối tượng xây lắp nhất định và được xác định theo số liệu kế toán cung cấp. Giá thành thực tế công tác xây lắp không chỉ bao gồm các chi phí trong định mức mà còn có thể bao gồm những chi phí thực tế phát sinh không cần thiết như: thiệt hại phá đi làm lại, thiệt hại ngừng sản xuất , mất mát hao hụt vật tư... do những nguyên nhân chủ quan của doanh nghiệp. Giá thành thực tế phản ánh toàn bộ giá thành thực tế để hoàn thành bàn giao khối lượng xây lắp mà doanh nghiệp nhận thầu. Giá thành thực tế không chỉ bao gồm những chi phí định mức mà có thể còn bao gồm những chi phí thực tế phát sinh như mất mát, bội chi vật tư...do nguyên nhân chủ quan của doanh nghiệp. Giữa ba loại giá thành nói trên thường có quan hệ với nhau về lượng như sau: Giá thành dự toán > Giá thành kế hoạch > Giá thành thực tế. Việc so sánh các loại giá thành này được dựa trên cùng một đối tượng tính giá thành (từng công trình, hạng mục công tình hoặc khối lượng xây lắp hoàn thành nhất định ). Cũng xuất phát từ đặc điểm của sản phẩm xây dựng là có giá trị lớn, thời gian xây dựng dài. Do vậy, để dáp ứng yêu cầu của công tác quản lý về chi phí sản xuất và giá thành trong xây dựng. Giá thành sản phẩm xây lắp còn đựoc theo dõi trên hai chỉ tiêu là giá thành của khối lượng hoàn chỉnh và giá thành của khối lượng hoàn thành qui ước: d) Giá thành khối lượng hoàn chỉnh: Giá thành khối lượng xây lắp hoàn chỉnh là giá thành của những công trình, hạng mục công trình, đã thi công đến giai đoạn cuối cùng, phù hợp với tiêu chuẩn thiết kế đã được bên A và bên B kiểm nhận, thanh toán bàn giao cho đơn vị sản xuất sử dụng. Chỉ tiêu này cho phép tính toán, đánhgiá một cách tổng quát hiệu quả kinh tế vốn đầu tư cho một công trình nhưng lại không đáp ứng đựoc kịp thời cho việc phân tích đánh tình hình thực tế thực hiện kế thành. e) Giá thành khối lượng xây lắp hoàn thành qui ước: phản ánh kịp thời chi phí cho đối tượng xây lắp trong qui trình thi công xây lắp,giúp cho donh nghiệp phân tích kịp thời các mặt sản xuất kinh doanh để có các biện pháp uốn nắn những sai lệch để đảm bảo nhiệm vụ hạ giá thành . Nhưng chỉ tiêu này phản ánh không toàn diện và không . Do đó, trong việc quản lý giá thành đòi hỏi phải sẻ dụng cả hai chỉ tiêu để đảm bảo quản lý giá thành được toàn diện chính xác. Việc nghiên cứu kết cấu của giá thành xây lắp có ý nghĩa quan trọng đối với việc tăng cường quản lý giá thành bởi vì: thông qua kết cấu giá thành sẽ cho ta thấy rõ tình hình chi phí của doanh nghiệp cũng như biến động của các khoản chhi phí trong một thời kỳ để biết được khoản mục nào tăng (giảm) và tăng , giảm là bao nhiêu. Trên cơ sở đó có hướng để quản lý và đề ra biện pháp hạ giá thành. Đồng thời, thông qua việc nghiên cứu kết cấu giá thành xây lắp ( từng công trình, hạng mục công trình) cho ta biết được ưu, nhược điểm của quá trình thi công và quản lý giá thành. Từ đó rút ra kinh nghiệm để cải tiến phương pháp sản xuất và quản lý thi công. 1.2.2- Vị trí vai trò của kế toán giá thành trong các doanh nghiệp xây lắp Giá thành sản phẩm xây lắp luôn luôn chứa đựng hai mặt khác nhau vốn có bên trong nó là chi phí sản xuất bỏ ra và lượng giá trị sử dụng thu được cấu thành trong khối lượng sản phẩm . Như vậy , bản chất của giá thành sản phẩm là sự chuyển dịch giá trị của yếu tố chi phí vào sản phẩm . Giá thành là công cụ quan trọng của doanh nghiệp để kiểm soát tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh , xem xét hiệu quả của các biện pháp tổ chức kỹ thuật mà doanh nghiệp đã thực hiện nhằm đạt được mục đích là sản xuất được khối lượng sản phẩm nhiều nhất với chi phí sản xuất tiết kiệm và hạ giá thành sản phẩm . Giá thành sản phẩm còn là căn cứ để tính toán xác định hiệu quả kinh tế các hoạt động sản xuất của doanh nghiệp . Giá thành sản phẩm xây lắp mang tính chất cá biệt , mỗi công trình , hạng mục công trình hay khối lượng xây lắp sau khi đã hoàn thành đều có một giá thành riêng . Hơn nữa , giá thanh toán công trình là giá doanh nghiệp nhận thầu . Như vậy giá thành thực tế của công trình sản phẩm xây lắp không có chức năng lập giá . Do đó giá thành thực tế của công trình chỉ quyết định tới lãi (lỗ) của doanh nghiệp do thi công công trình đó mà thôi . Tuy nhiên ngày nay các doanh nghiệp đã chủ động xây dựng một số công trình như nhà ở , văn phòng , cửa hàng ... sau đó bán lại cho các đói tượng có nhu cầu sử dụng với giá cả hợp lý . Khi đó giá thành thực tế sản phẩm xây lắp mới có chức năng lập giá . Các doanh nghiệp cần hết sức chú ý tính đúng , tính đủ các khoản chi phí vào giá thành sản phẩm , tránh tình trạng hạch toán các khoản chi phí không thuộc nội dung giá thành vào giá thành , phấn đấu hạ giá thành , tăng chất lượng phục vụ , đảm bảo cạnh tranh chiếm ưu thế trên thị trường . 1.2.3- Đối tượng tính giá thành. Đối tượng tính giá thành là các loại sản phẩm, công việc, lao vụ do doanh nghiệp sản xuất ra và cần được tính giá thành và giá thành đơn vị. Khác với hoạch toán chi phí sản xuất, tính giá thành là việc xác định được giá thực tế từng loại sản phẩm được hoàn thành. Xác định đối tượng tính giá thành là công việc đầu tiên trong toàn bộ công tác tính giá thành sản phẩm. Bộ phận kế toán giá thành phải căn cứ vào đặc điểm sản xuất của doanh nghiệp, các loại sản phẩm và lao vụ mà doanh nghiệp sản xuất, tính chất sản xuất... để xác định đối tượng tính giá thành cho thích hợp. Trong các doanh nghiệp xây lắp, đối tượng tính giá thành thường trùng với đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, đó có thể là: công trình, hạng mục công trình hay khối lượng xây lắp hoàn thành bàn giao. 1.2.4- Các phương pháp tính giá thành sản phẩm xây lắp: Phương pháp tính giá thành sản phẩm xây lắp là phương pháp sử dụng số liệu về chi phí sản xuất để tính toán ra tổng giá thành và giá thành đơn vị thực tế của sản phẩm hoặc lao vụ đã hoàn thành theo yếu tố hoặc khoản mục giá thành trong kỳ tính giá thành đã được xác định. Trong đó thời kỳ tính giá thành là thời kỳ bộ phận kế toán giá thành cần phải tiến hành công việc tính giá thành cho các đối tượng tính giá thành. Tuỳ theo đặc điểm của từng đối tượng tính giá thành và mối quan hệ giữa các đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành mà kế toán phải lựa chọn, sử dụng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp thích hợp để tính giá thành cho từng đối tượng. Trong các doanh nghiệp xây lắp thường áp dụng các phương pháp tính giá thành sau: 1.2.4.1- Phương pháp giá thành giản đơn (hay phương pháp trực tiếp ). Phương pháp này được áp dụng trong các xí nghiệp xây