Luận văn Giải pháp phát triển hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế Việt Nam

Lêi më ®Çu Qua gần 15 năm đổi mới nền kinh tế nước ta đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong phát triển kinh tế,có được sự ổn định và có tốc độ tăng trưởng cao. Hệ thống ngân hàng đã dần hội nhập vào cộng đồng tài chính quốc tế và có mối quan hệ hợp tác phát triển chính thức với nhiều nước, nhiều tổ chức quốc tế và khu vực. Tuy nhiên một vấn đề đã và đang đặt ra đối với nước ta là vốn cho phát triển kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường, mọi quan hệ kinh tế đến được tiền tệ hoá, do đó vốn bằng tiền tệ thật sự đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của nước ta hiện nay. Trong các kênh huy động vốn thì kªnh huy động vốn qua các ngân hàng thương mại đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Do đó, vấn đề đặt ra đối với các ngân hàng thương mại là cần phải có một lượng vốn dồi dào để phục vụ cho đầu tư phát triển kinh tế đất nước. Đồng thời, trong điều kiện cạnh tranh gay gắt hiện nay, một ngân hàng muốn tồn tại và phát triển thì phải có một lượng vốn dồi dào nhằm đáp ứng nhu cầu kinh doanh của mình. Xuất phát từ những hiểu biết trên trong thời gian thực tập tại ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế Việt nam, em đã đi sâu vào nghiên cứu đề tài: “Giải pháp phát triển hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế Việt nam" LuËn v¨n được chia làm 3 chương Chương 1: Hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng hoạt động huy động vốn tại ngân hàng thương mại cổ phần quốc tÕ Việt nam. Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế Việt nam. Ch­¬ng 1 Ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i Kh¸i niÖm vÒ Ng©n hµng th­¬ng m¹i . §Ó ®­a ra ®­îc mét ®Þnh nghÜa vÒ Ng©n hµng th­¬ng m¹i , ng­êi ta th­êng ph¶i dùa vµo tÝnh chÊt vµ môc ®Ých ho¹t ®éng cña nã trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ ®«i khi cßn kÕt hîp tÝnh chÊt , môc ®Ých vµ ®èi t­îng ho¹t ®éng. Cã nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ Ng©n hµng th­¬ng m¹i nh­: T¹i Ph¸p: Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ nh÷ng xÝ nghiÖp hay c¬ së nµo th­êng xuyªn nhËn cña c«ng chóng d­íi h×nh thøc tiÒn göi hay c¸c h×nh thøc kh¸c c¸c sè tiÒn mµ hä dïng cho chÝnh hä vµo nghiÖp vô chiÕt khÊu , tÝn dông hay dÞch vô tµi chÝnh. T¹i Mü: Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét c«ng ty kinh doanh chuyªn cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô tµi chÝnh T¹i Ên §é: Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ c¬ së nhËn c¸c kho¶n ký th¸c ®Ó cho vay hay tµi trî vµ ®Çu t­. T¹i ViÖt nam: Theo ph¸p lÖnh ng©n hµng ngµy 23 –5-1990 cña Héi ®ång Nhµ n­íc x¸c ®Þnh: Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi tõ kh¸ch hµng vµ tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Ph©n lo¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i . Dùa vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau , ng­êi ta cã thÓ ph©n chia c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ra nhiÒu lo¹i . Tuy vËy , th«ng th­êng ng­êi ta c¨n cø trªn c¸c tiªu chÝ sau ®©y: Theo chÕ ®é së h÷u: + Ng©n hµng th­¬ng m¹i Quèc doanh: Lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc thµnh lËp b»ng 100% vèn Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. + Ng©n hµng th­¬ng m¹i Cæ phÇn: Lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i h×nh thµnh d­íi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn , trong ®ã mét c¸ nh©n hoÆc mét tæ chøc kh«ng ®­îc së h÷u cæ phÇn cña ng©n hµng qu¸ tû lÖ do Ng©n hµng nhµ n­íc quy ®Þnh. + Ng©n hµng th­¬ng m¹i t­ nh©n: Lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc thµnh lËp b»ng vèn do c¸ nh©n bá ra. + Ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ngoµi: lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc h×nh thµnh b»ng 100%vèn cña n­íc ngoµi . + Ng©n hµng th­¬ng m¹i liªn doanh: lµ ng©n hµng ®­îc thµnh lËp b»ng vèn gãp cña bªn ng©n hµng trong n­íc vµ bªn ng©n hµng n­íc ngoµi cã trô së ®ãng t¹i n­íc së t¹i, ho¹t ®éng theo ph¸p luËt cña n­íc së t¹i . + Ng©n hµng th­¬ng m¹i hîp t¸c: lµ nh÷ng lo¹i h×nh thuéc vÒ h×nh thøc së h÷u tËp thÓ, ®­îc thµnh lËp b»ng vèn ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn vµ cho c¸c thµnh viªn vay (ë ViÖt Nam gäi lµ Quü tÝn dông nh©n d©n). Theo quèc tÞch : + Ng©n hµng th­¬ng m¹i b¶n xø: lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc h×nh thµnh tõ nguån vèn trong n­íc. + Ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ngoµi: lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i mµ vèn thµnh lËp lµ cu¶ c¸c c¸ nh©n , tæ chøc ë n­íc ngoµi. 1.1.3 Ho¹t ®éng chñ yÕu cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i . Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng , ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Tuy vËy, chóng ta cã thÓ nghiªn cøu c¸c nghiÖp vô cña chóng d­íi 3 nghiÖp vô c¬ b¶n lµ huy ®éng vèn , sö dông vèn vµ nghiÖp vô trung gian .Trong phÇn nµy , chóng ta sÏ bµn luËn mét c¸ch c¬ b¶n vÒ ba ho¹t ®éng nµy cßn ë phÇn sau chóng ta sÏ ®i vµo chi tiÕt h¬n. 1.1.3.1 Huy ®éng vèn : §©y lµ mét nghiÖp vô cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i bëi v× môc ®Ých cña nghiÖp vô nµy lµ huy ®éng vèn kinh doanh cho c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i . Huy ®éng vèn Nî mét c¸ch bÞ ®éng: Më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cho kh¸ch hµng ; huy ®éng c¸c kho¶n tiÒn göi cã kú h¹n , kh«ng kú h¹n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ , d©n c­. Huy ®éng vèn Nî chñ ®éng : Ph¸t hµnh kú phiÕu cã môc ®Ých , tr¸i phiÕu ng©n hµng ; ®i vay tõ c¸c ng©n hµng , c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c ; ®i vay ng©n hµng Trung ­¬ng. Vèn chñ së h÷u : Bao gåm vèn ban ®Çu vµ vèn bæ sung trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Vèn kh¸c: thu tõ c¸c nguån uû th¸c , nguån trong thanh to¸n … 1.1.3.2. Sö dông vèn : Sau khi ®· cã vèn th× Ng©n hµng th­¬ng m¹i tiÕn hµnh sö dông vèn b»ng c¸c h×nh thøc chñ yÕu sau: * Cho vay Cho vay lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Nh×n chung, kho¶ng 60-70% thu nhËp cña ng©n hµng lµ tõ c¸c ho¹t ®éng cho vay . Thµnh c«ng cña mét ng©n hµng tuú thuéc chñ yÕu vµo viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch tÝn dông vµ thµnh c«ng cña tÝn dông xuÊt ph¸t tõ chÝnh s¸ch cho vay cña ng©n hµng . C¸c lo¹i cho vay cã thÓ ®­îc ph©n lo¹i b»ng nhiÒu c¸ch , bao gåm môc ®Ých , h×nh thøc b¶o ®¶m , kú h¹n , ph­¬ng ph¸p hoµn tr¶ vµ nguån gèc. XÐt theo môc ®Ých Cho vay bÊt ®éng s¶n Cho vay th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp Cho vay c¸ nh©n Cho vay n«ng nghiÖp Cho vay kh¸c vµ thuª mua XÐt theo kú h¹n Cho vay ng¾n h¹n : ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n t¹m thêi , tiªu dïng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n . Cho vay trung vµ dµi h¹n : phôc vô môc tiªu ®Çu t­ trung vµ dµi h¹n cña kh¸ch hµng . -XÐt theo h×nh thøc ®¶m b¶o Cho vay cã ®¶m b¶o : b»ng tµi s¶n thÕ chÊp hoÆc tµi s¶n cÇm cè ; ®­îc sù b¶o l·nh cña ng­êi thø ba. Cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m. XÐt theo nguån gèc Kho¶n môc cho vay cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc b¾t nguån tõ bèn nguån chñ yÕu: Trùc tiÕp tõ ng­êi vay -qua viÖc mua c¸c tr¸i phiÕu- b»ng viÖc mua "nh÷ng kho¶n ®ãng gãp" trong c¸c kho¶n cho vay cã nguån gèc tõ c¸c ng©n hµng kh¸c vµ b»ng viÖc mua c¸c phiÕu tõ ng­êi b¸n th­¬ng phiÕu . Cho ®Õn nay , nh÷ng kho¶n cho vay cã sè l­îng nhiÒu nhÊt ®­îc thùc hiÖn trùc tiÕp víi ng­êi xin vay t¹i trô së ng©n hµng thuéc vÒ lo¹i nµy lµ nh÷ng kho¶n cho vay ®Ó mua thÎ tÝn dông t¹i ng©n hµng .nhiÒu ng©n hµng cã mét tû lÖ lín kho¶n môc cho vay b»ng c¸ch mua tÝn phiÕu tõ nh÷ng ng­êi bu«n c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau .Mét nguån tiÒn cho vay cuèi cïng kÐm quan träng h¬n lµ viÖc mua c¸c th­¬ng phiÕu vµ c¸c hèi phiÕu chÊp nhËn thanh to¸n cña ng©n hµng . * §Çu t­ Trong viÖc sö dông vèn cña ng©n hµng th× mét nghiÖp vô kh«ng kÐm phÇn quan träng so víi nghiÖp vô cho vay lµ ®Çu t­ . C¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ ®Çu t­ theo 2 h×nh thøc chñ yÕu d­íi ®©y: §Çu t­ vµo mua b¸n kinh doanh c¸c chøng kho¸n hoÆc ®Çu t­ gãp vèn vµo c¸c doanh nghiÖp , c¸c c«ng ty kh¸c. §Çu t­ vµo trang thiÕt bÞ tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng . 1.1.3.3. C¸c ho¹t ®éng trung gian Lµ ho¹t ®éng cña ng©n hµng thùc hiÖn c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng th«ng qua ®ã ng©n hµng sÏ thu ®­îc phÝ dÞch vô hay tiÒn hoa hång . HiÖn nay, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cung cÊp cho kh¸ch hµng c¸c dÞch vô nh­: * DÞch vô thanh to¸n hé Trªn c¬ së kh¸ch hµng göi tiÒn vµ më tµi kho¶n giao dÞch t¹i ng©n hµng, ng©n hµng cã thÓ ®øng ra thanh to¸n hé cho kh¸ch hµng vÒ c¸c kho¶n tiÒn mua b¸n , dÞch vô th«ng qua viÖc thu hé , chi hé kh¸ch hµng b»ng c¸c h×nh thøc nh­ ; sÐc , uû nhiÖm thu , uû nhiÖm chi … * DÞch vô chuyÓn tiÒn Ngoµi trung gian thanh to¸n thi ng©n hµng còng thùc hiÖn dÞch vô chuyÓn tiÒn hé cho kh¸ch hµng tõ n¬i naú sang n¬i kh¸c trong ph¹m vi quèc gia vµ quèc tÕ . Nh­ vËy , ng©n hµng gãp phÇn n©ng cao sù an toµn cho tiÒn cña kh¸ch hµng . * DÞch vô m«i giíi , mua , b¸n chøng kho¸n cho kh¸ch hµng vµ lµm ®¹i lý ph¸t hµnh chøng kho¸n cho c¸c c«ng ty. * C¸c nghiÖp vô trung gian kh¸c : DÞch vô uû th¸c , b¶o qu¶n hé c¸c chøng tõ cã gi¸ cho kh¸ch hµng , cho thuª kÐt s¾t . Ngoµi ra , ng©n hµng cßn thùc hiÖn mét sè dÞch vô trung gian kh¸c . C¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng lu«n cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau . Nguån v«n huy ®éng quyÕt ®Þnh ho¹t ®éng sö dông vèn vµ ng­îc l¹i nhu cÇu sö dông vèn ¶nh h­ëng tíi quy m« , c¬ cÊu cña nguån vèn huy ®éng. C¸c nghiÖp vô trung gian t¹o thªm thu nhËp cho ng©n hµng nh­ng môc ®Ých chÝnh lµ thu hót kh¸ch hµng , qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ . Thùc hiÖn tèt ba nghiÖp vô nµy sÏ ®¶m b¶o cho ng©n hµng tån t¹i vµ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh trong m«i tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt. 1.2 Ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.2.1 C¸c nguån vèn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i Khi xem xÐt nguån vèn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i , chóng ta cã thÓ xem xÐt d­íi c¸c gãc ®é kh¸c nhau , theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau . Tuy vËy , th«ng th­êng th× nguån vèn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc ph©n chia nh­ sau: Vèn cña chñ (cßn gäi lµ vèn tù cã ) Vèn tù cã cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ vèn thuéc quyÒn së h÷u cña ng©n hµng .Tuy r»ng chiÕm mét tû träng nhá trong tæng nguån vèn nh­ng vèn cña chñ cã ba chøc n¨ng rÊt quan träng ®ã lµ: chøc n¨ng b¶o vÖ , chøc n¨ng ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng ®iÒu chØnh . chÝnh ba chøc n¨ng nµy ®· gióp cho Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ ®i vµo ho¹t ®éng vµ ®¶m b¶o ®é an toµn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®«ng . Vèn tù cã bao gåm Vèn tù cã ban ®Çu §©y chÝnh lµ sè vèn ban ®Çu khi ng©n hµng thµnh lËp .Trong vèn tù cã th× vèn tù cã ban ®Çu chØ chiÕm mét tû lÖ nhá nh­ng nã lµ ®iÒu kiÖn ph¸p lý b¾t buéc khi b¾t ®Çu thµnh lËp mét ng©n hµng . Nguån vèn nµy ®­îc h×nh thµnh tõ Vèn cña c¸ nh©n nÕu lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i t­ nh©n Vèn do ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp nÕu lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i Quèc doanh Vèn h×nh thµnh tõ viÖc b¸n cæ phÇn , cæ phiÕu nÕu lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn . NÕu nh­ lµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i liªn doanh th× vèn ban ®Çu lµ do c¸c bªn gãp vèn. Vèn tù cã bæ xung trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng Vèn ®­îc cÊp thªm , b¸n thªm cæ phÇn , cæ phiÕu , gãp thªm . Tuy thÕ , sù bæ xung nµy mang tÝnh chÊt kh«ng th­êng xuyªn . Bæ xung tõ lîi nhuËn. Sù bæ xung nµy mang tÝnh chÊt th­êng xuyªn vµ chiÕm l­îng lín nhÊt trong vèn tù cã cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i . Quü khen th­ëng, phóc lîi, khuyÕn khÝch… Quü dù phßng rñi ro: Quy m« cña lo¹i vèn tù cã nµy gi÷a c¸c ng©n hµng lµ kh¸c nhau do mçi ng©n hµng cã mét c¬ chÕ trÝch quü kh¸c nhau. Quü thÆng d­ vèn : §©y lµ phÇn vèn do chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n mang l¹i .Do ®ã nã phô thuéc vµo kh¶ n¨ng ®Çu c¬ cña mçi mét Ng©n hµng th­¬ng m¹i . Qua c¸c nguån h×nh thµnh nªn vèn tù cã cña mét Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· sÏ cËp ë trªn ®©y , chóng ta thÊy vèn tù cã mang nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: Kh«ng hoµn l¹i : §iÒu nµy lµ do vèn tù cã cña ng©n hµng chñ yÕu ®­îc sö dông ®Ó tµi trî cho TSC§ , c«ng nghÖ cña ng©n hµng , thµnh lËp chi nh¸nh…ChÝnh v× vËy , vèn tù cã gióp cho ng©n hµng më réng quy m« ho¹t ®éng cña m×nh Nhá: Vèn tù cã cña ng©n hµng chiÕm tû träng thÊp trong tæng nguån vèn . Th«ng th­êng tû lÖ cho phÐp lµ : vèn tù cã / tæng nguån vèn=0.05. Vèn huy ®éng §©y lµ phÇn vèn chiÕm tû träng lín nhÊt vµ cã vai trß quan träng nhÊt trong tæng nguån vèn . Nã ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån sau ®©y: Huy ®éng tõ tiÒn göi Huy ®éng c¸c nguån vèn trong x· héi ®Ó ho¹t ®éng lµ quan träng nhÊt cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i .Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ huy ®éng vèn tõ nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c h×nh thøc d­íi ®©y: TiÒn göi thanh to¸n : hay cßn gäi lµ tiÒn göi kh«ng kú h¹n lµ c¸c kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng mµ thêi gian göi tiÒn kh«ng x¸c ®Þnh . §èi víi lo¹i tiÒn göi nµy , môc ®Ých göi tiÒn lµ nh»m ®¶m b¶o an toµn tµi s¶n vµ chñ yÕu lµ ®Ó thùc hiÖn c¸c kho¶n chi tr¶ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng. §©y kh«ng ph¶i lµ tiÒn ®Ó dµnh mµ lµ tiÒn ®ang chê thanh to¸n , tøc lµ chØ t¹m thêi nhµn rçi.Nguån vèn nµy cã chi phÝ thÊp nh­ng tÝnh æn ®Þnh kh«ng cao. Ng©n hµng th­¬ng m¹i kh«ng thÓ sö dông toµn bé nguån vèn nµy. TiÒn göi cã kú h¹n cña doanh nghiÖp , tæ chøc kinh tÕ x· héi, tæ chøc tÝn dông. TiÒn göi cã kú h¹n hay cßn gäi lµ tiÒn göi ®Þnh kú lµ c¸c kho¶n tiÒn göi víi thêi gian x¸c ®Þnh . VÒ nguyªn t¾c ®èi víi lo¹i tiÒn göi nµy ng­êi göi chØ ®­îc rót tiÒn khi ®Õn h¹n ®· tho¶ thuËn . Th«ng th­êng ®Þnh kú cã thÓ lµ 1 th¸ng , 3 th¸ng, 6 th¸ng , 9 th¸ng , 12 th¸ng hoÆc h¬n thÕ n÷a. §óng ra ®èi víi lo¹i tiÒn göi nµy ng©n hµng sÏ tõ chèi viÖc rót tiÒn tr­íc thêi h¹n cña ng­êi göi . Tuy nhiªn , trªn thùc tÕ do qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®Ó thu hót tiÒn göi , c¸c ng©n hµng th­êng cho phÐp ng­êi göi ®­îc rót ra tr­íc h¹n víi ®iÒu kiÖn ph¶i b¸o tr­íc cho ng©n hµng Ýt nhÊt mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh vÒ ý ®Þnh rót tiÒn hoÆc cã thÓ kh«ng b¸o tr­íc nÕu tr­êng hîp rót tiÒn qu¸ gÊp , trong c¸c tr­êng hîp nµy ng­êi göi kh«ng ®­îc h­ëng l·i suÊt hoÆc chØ ®­îc h­ëng l·i suÊt thÊp. TiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c­: lµ kho¶n tiÒn ®Ó dµnh cña c¸ nh©n ®­îc göi vµo ng©n hµng nh»m môc ®Ých h­ëng l·i theo ®Þnh kú . H×nh thøc phæ biÕn vµ cæ ®iÓn nhÊt cña tiÒn göi tiÕt kiÖm lµ lo¹i tiÒn göi tiÕt kiÖm cã sæ. Ngoµi ra , cßn cã nh÷ng lo¹i h×nh tiÒn göi tiÕt kiÖm phæ biÕn kh¸c ch¼ng h¹n nh­: chøng chØ tiÕt kiÖm , tr¸i phiÕu tiÕt kiÖm… Vay cña NHT¦ vµ cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c BÊt kú Ng©n hµng th­¬ng m¹i nµo khi ®­îc NHT¦ cho phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng ®Òu ®­îc h­ëng quyÒn vay tiÒn t¹i NHT¦ trong tr­êng hîp thiÕu hôt dù tr÷ b¾t buéc hoÆc lµ thiÕu tiÒn mÆt ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n . H×nh thøc nµy ®ùoc gäi lµ vay qua “ cña sæ chiÕt khÊu”. Ng©n hµng th­¬ng m¹i còng cã thÓ huy ®éng vèn b»ng c¸ch vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Cô thÓ lµ cã thÓ vay ng¾n h¹n dù tr÷ b¾t buéc cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i kh¸c t¹i NHT¦. Ngoµi ra , Ng©n hµng th­¬ng m¹i còng cã thÓ vay vèn tõ c¸c ng©n hµng kh¸c b»ng viÖc mêi hä tham gia h×nh thøc cho vay ®ång tµi trî cho c¸c dù ¸n phôc vô ®êi sèng , s¶n xuÊt kinh doanh . Ph¸t hµnh kú phiÕu cã môc ®Ých , tr¸i phiÕu vµ c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ kh¸c Kú phiÕu cã môc ®Ých ®­îc hiÓu lµ mét lo¹i giÊy nhËn nî do ng©n hµng ph¸t hµnh nh»m huy ®éng vèn cã môc ®Ých , cã kú h¹n râ rµng. Tr¸i phiÕu lµ mét lo¹i giÊy nhËn nî cña ng©n hµng víi nh÷ng kh¸ch hµng cña m×nh. Tr¸i phiÕu kh¸c víi kú phiÕu cã môc ®Ých ë chç : kú phiÕu cã môc ®Ých th­êng ®­îc sö dông linh ho¹t cßn tr¸i phiÐu th­êng ®­îc ph¸t hµnh víi quy m« lín vµ ®ång lo¹t h¬n trong c¶ hÖ thèng ng©n hµng . C¸c nguån vèn kh¸c: Uû th¸c , nguån trong thanh to¸n , kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c, t¹m gi÷ , ký quü… Nh­ vËy , qua sù t×m hiÓu vÒ c¸c lo¹i nguån vèn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi trªn , chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc râ rµng r»ng vèn huy ®éng chiÕm mét vÞ trÝ rÊt lín trong tæng nguån vèn cu¶ mét Ng©n hµng th­¬ng m¹i . 1.2.2. Chính sách huy động vốn của Ngân hàng thưong mại 1.2.2.1 Nội dung chính sách huy động vốn * Chính sách lãi suất cạnh tranh Chính sách lãi suất cạnh tranh (bao gồm lãi suất cạnh tranh huy động và lãi suất cạnh tranh cho vay) là một chính sách quan trọng của Ngân hàng. Ở đây ta chỉ đề cập đến chính sách lãi suất cạnh tranh huy động. Việc duy trì suất cạnh tranh huy động đặc biệt cần thiết khi lãi suất thị trường đã ở mức tương đối cao. Các Ngân hàng cạnh tranh giành vốn không chỉ với nhau mà còn với các tổ chức tiết kiệm và người phát hành các công cụ khác nhau của thị trường vốn. §ặc biệt trong giai đoạn khan hiếm tiền tệ cho những khác biệt tương đối nhỏ về lãi suất cũng sẽ thúc đẩy người gửi tiết kiệm và nhà đầu tư chuyển vốn từ một công cụ mà họ đang có sang tiết kiệm hoặc đầu tư hay từ một tổ chức tiết kiệm này sang một công ty hoặc tổ chức khác. * Các dịch vụ do Ngân hàng cung ứng Một ngân hàng có dịch vụ tốt, đa dạng hiển nhiên có nhiều lợi thế hơn các ngân hàng có dịch vụ hạn chế. Ta có thể nói về những ngân hàng có quầy thu ngân cạnh đường, dịch vụ ngân hàng qua thư, các hệ thống chi trả tự động, các máy rút tiền tự động làm việc suốt ngày đêm…. Một số khách hàng bị lôi cuốn vào Ngân hàng cho vay được chuyên môn hoá, một phòng ký thác an toàn, tốn ít thời gian và ngoài giê vẫn làm việc… Khác với cạnh tranh về lãi suất, cạnh tranh về dịch vụ Ngân hàng là cạnh tranh không có giới hạn, hay cạnh tranh phi giá. Trong nền kinh tế hiện đại, các ngân hàng cạnh tranh với nhau chủ yếu bằng con đuờng này. * Chính sách khách hàng Trong công tác khách hàng, Ngân hàng thường chia khách hàng ra làm nhiều loại để có cánh thức đối xử phù hợp, với những khách hàng lâu năm giao dịch thường xuyên, có số dư tiền gửi lín được ngân hàng tín nhiệm, thì ngân hàng sẽ có một chính sách ưu đãi. Về lãi suất, kỳ hạn của món vay, cũng như thực hiện việc xét thường đối tác. * Công nghệ ngân hàng Trong cạnh tranh, các ngân hàng không ngừng đổi mới công nghệ, bởi lẽ, các dịch vụ, đặc biệt các dịch vụ về chuyên môn ngân hàng sẽ không được đa dạng, được đổi để ngày càng tốt hơn, trừ khi ngân hàng luôn áp dụng những công nghệ ngân hàng tiên tiến. * Chính sách cán bộ Ngày nay, không một ai có thể phủ nhận vai trò to lớn của ngành quảng cáo.Trong hoạt động ngân hàng hiện đại, quảng cáo được đề cao và cần một chi phí ngân hàng. * ChÝnh s¸ch qu¶ng c¸o Ngµy nay, kh«ng mét ai cã thÓ phñ nhËn vai trß to lín cña ngµnh qu¶ng c¸o. Trong ho¹t ®éng ng©n hµng hiÖn ®¹i, qu¶ng c¸o ®­îc ®Ò cao vµ cÇn mét chi phÝ ng©n hµng. * Chính sách về cho vay Cho vay có hiệu quả, tạo khả năng bảo toàn vốn và phát triển vốn đồng thời tạo khả năng huy động vốn trong tương lai. Tuy nhiên việc mở rộng cho vay cần phải có nhiều biện pháp nhằm hạn chế tối đa mức rủi ro tín dụng. 1.2.2.2 Các hình thức huy động vốn của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường Bộ phận chủ yếu nhất trong tổng nguồn vốn của Ngân hàng là vốn huy động. Căn cứ vào một số tiêu thức, người ta chia nghiệp vụ huy động vốn thành các hình thức huy động theo sơ đồ sau: Sơ đồ huy động vốn: c¸c nguån huy ®éng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i tiÒn göi cña kh¸ch hµng Huy ®éng qua ThÞ tr­êng vèn §i VAY tiÒn göi thanh to¸n kh«ng kú h¹n tiÒn göi cã kú h¹n tiÒn göi tiÕt kiÖm ph¸t hµnh kú phiÕu ng©n hµng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ng©n hµng Vay ng©n hµng Vay c¸c tµi chÝnh tÝn dông kh¸c kh«ng kú h¹n cã kú h¹n §¶m b¶o b»ng vµng cã tÝnh tr­ît gi¸ x©y dùng nhµ ë Vay trªn thÞ tr­êng néi tÖ LNH Vay trªn thÞ tr­êng LNH * Tạo vốn qua tiền gửi Ở đây, khách hàng của Ngân hàng là những tổ chức kinh tế, những doanh nghiệp, những cơ quan Nhà nước, các Ngân hàng và các định chế tài chính cùng những cá nhân trong và ngoài nước có quan hệ tiền gửi với Ngân hàng. Có hai loại tài khoản tiền gửi của khách hàng ở Ngân hàng là: Tài khoản tiền gửi giữ hộ và tài khoản đảm bảo khả năng thanh toán. Nguồn vốn huy động qua tài khoản tiền giữ hộ là nguồn vốn trên tài khoản tiền gửi của khách hàng ở Ngân hàng, đó là những khoản tiền tạm thời nhàn rỗi của khách hàng, được giải phóng khỏi quá trình sản xuất lưu thông và được quản lí trên tài khoản tiền gửi ở Ngân hàng. Nguồn vốn huy động qua tài khoản tiền gửi đảm bảo khả năng thanh toán: đây là những tài khoản mà người mở được quyền sử dụng những công cụ thanh toán của Ngân hàng để phục vụ cho hoạt động của mình như uỷ nhiệm chi, séc, thư chuyển tiền… Người ta còn gọi đây là những khoản tiền gửi có thể phát séc, tài khoản tiền gửi có thể được thanh toán theo yêu cầu. Nhìn chung, những khoản tiền gửi và tiền bảo đảm thanh toán của khách hàng là nguồn vốn có chi phí thấp đối với Ngân hàng. Những chi phí về nguồn vốn này chỉ bao gồm chi phí cho việc duy trì tài khoản và phục vụ khách hàng như: Chi phí in ấn, phát hành séc và một số chi phí nhỏ khác. Những bất lợi trong việc sử dụng nguồn vốn này đối với Ngân hàng là tính ổn định thấp, nó hoàn toàn phụ thuộc vào đặc điểm kinh doanh cũng như tiêu dïng của khách hàng.Do đó Ngân hàng kém chủ động trong việc sử dụng nguồn vốn này so với các nguồn vốn khác. Nguồn vốn huy động từ những tài khoản này nhiều hay ít phụ thuộc vào số lượng khách hàng mở tài khoản tại Ngân hàng, quy mô hoạt động của từng khách hàng và quan trọng nhất là lãi suất, chất lượng dịch vụ của Ngân hàng. Do đó, việc huy động tiền gửi có ý nghĩa rất lón trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng. * Tạo vốn qua thị tr­êng vốn + Các công cụ tạo vốn của Ngân hàng trên thị tr­êng vốn Công cụ nợ của Ngân hàng là những giấy nhận nợ mà Ngân hàng trao cho những người cho Ngân hàng vay tiền, xác nhận khoản tiền mà ngân hàng đã vay của khách hàng với mức lãi suất và ngày hoàn trả nhất định. Những giấy nhận nợ này gồm có: Kỳ phiếu ngân hàng Trái phiếu ngân hàng Các chứng chỉ tiền gửi có kỳ hạn và chuyển nhượng Tín phiếu kho bạc Cổ phiếu Việc huy động các chứng chỉ tiền gửi thuộc loại này có ý nghĩa quan trọng trong việc quản lý tài sản nợ hơn là biện pháp để các Ngân hàng thương mại huy động vốn, bởi nó chỉ được sử dụng khi cần thiết. Mức lãi đuợc trả cho các chứng chỉ tiền gửi này được quy định bằng các thoả thuận trực tiếp giữa Ngân hàng và nguời göi tiền hoặc quy định ở mức mà người gửi tiền có thể chấp nhận được. Xuất phát từ thực tế khách quan: những người mua chứng chỉ tiền gửi này rất nhạy cảm với sự thay đổi của lãi suất. Để huy động được vốn nhằm đáp ứng các nhu cầu thanh toán hay nhu cầu tín dụng, các Ngân hàng Thương mại có thể đưa ra mức lãi suất cao hơn so với các chứng chỉ tiền gửi khác ( hoặc cũng có thể cao hơn mức lãi suất của trái phiếu Kho bạc trong điều kiện ở Việt nam). + Tạo vốn qua đi vay Các khoản vay ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong hoạt động của các Ngân hàng Thương mại, không chỉ về mặt quy mô đơn thuần mà chủ yếu mang ý nghĩa như một biện pháp quản lý các mục tài khoản nợ. Các Ngân hàng có thể đi vay từ nhiều nguồn vốn khác nhau. Vay Ngân hàng Trung ương Trong quan hệ với Ngân hàng Trung ương, các Ngân hàng Thương mại đóng vai trò là khách hàng thường xuyên và Ngân hàng Trung ương với tư cách là Ngân hàng của các ngân hàng phải luôn luôn đóng vai trò chủ nợ và là người cho vay cuối cùng đối với các Ngân hàng Thương mại. Ngân hàng Trung ương luôn cho các Ngân hàng Thương mại vay với một mức giá nhất định : Đó là lãi suất tái chiết khấu. Lãi suất tái chiết khấu được Ngân hàng Trung ương sử dụng như một công cụ điều tiết vĩ mô, tuỳ vào yêu cầu điều tiết của nền kinh tế mà lãi suất này có thể được nâng cao hoặc hạ thấp. Các Ngân hàng Thương mại có thể vay Ngân hàng Trung ương khi có nhu cầu, nhưng ở hầu hết các nước Ngân hàng Trung ương đều không cho phép các Ngân hàng Thương mại lạm dụng khả năng đó bằng các công cụ như hạn mức tái chiết suất hay lãi suất tái chiết khấu. Song dù sao, đây cũng là điểm tựa quan trọng đối với hoạt động huy động vốn của Ngân hang Thương mại. Vay từ các tổ chức tín dụng khác Đó là các khoản vay thông thường mà Ngân hàng Thương mại vay lẫn nhau trên thị trương liên Ngân hàng hay thị trường tiền tệ. Tuy nhiên, các Ngân hàng Thương mại thường sử dụng tới 2 giải pháp trên trong các trường hợp sau: Thứ nhất: Các Ngân hàng thường chỉ đi vay từ Ngân hàng Trung ương khi không còn giải pháp nào khác tránh việc sử dụng tối đa hạn mức tái chiết khấu, mà qua đó có thể gây sự chú ý của Ngân hàng Trung ương. Thứ hai: Khi một khách hàng tới trả một khoản nợ cũ và yêu cầu vay tiếp một khoản nợ khác mà bị từ chối vì Ngân hàng đang có khó khăn về vốn, thì có thể ngân hàng sẽ mất vĩnh viễn khách hàng đó vào tay các đối thủ cạnh tranh. + Các lĩnh vực tạo vốn khác Ngoài các hình thức huy động trên, nếu ngân hàng có uy tín trên thị trường trong và ngoài nước thì họ có thể nhận được các nguồn vốn như: vốn tài trợ, vốn uỷ thác đầu tư phát triển, vốn lên doanh liên kết, và các nguồn vốn khác được hình thành trong quá trình hoạt động. Tích cực hình thành thị trường chứng khoán để tạo điều kiện cho thị trường vốn hoạt động. Trong điều kiện hiện nay thị trường chứng khoán có thể vừa là tiền đề cơ sở, vừa là nơi hậu thuẫn chắc chắn việc tìm kiếm vốn cho nền kinh tế. 1.3 C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña NHTM. 1.3.1 L·i suÊt huy ®éng: L·i suÊt huy ®éng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu chñ yÕu nhÊt khi mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc kinh tÕ nµo ®ã muèn göi tiÒn vµo ng©n hµng . §iÒu nµy hoµn toµn hîp lý , bëi v× trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× lÜnh vùc cã lîi nhuËn cao h¬n bao giê còng thu hót ®­îc nhiÒu ng­êi tham gia ®Çu t­. Tuy nguån tiÒn göi kh«ng chØ phô thuéc vµo l·i suÊt cao mµ cßn phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè kh¸c nh­: kú h¹n , møc ®é rñi ro , ®iÒu kiÖn thanh to¸n ... nh­ng l·i suÊt cao , linh ho¹t hîp lý lu«n cã t¸c dông kÝch thÝch ng­êi göi tiÒn. Nh­ vËy, l·i suÊt lµ yÕu tè ¶nh h­ëng lín nhÊt tíi quy m«, nguån vèn thu hót vµo ng©n hµng. Tuy vËy, trong c¸c lo¹i l·i suÊt ®èi víi c¸c h×nh thøc huy ®éng kh¸c nhau th× l·i suÊt tiÕt kiÖm lµ l·i suÊt