Luận văn Đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa

MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong lÞch sö cách mạng, giai cấp công nhân Việt Nam với đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh, luôn nêu cao bản chất cách mạng, là giai cÊp lãnh đạo thùc hiÖn th¾ng lîi sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, gãp phÇn to lín vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Chỉ có giai cấp công nhân là dũng cảm nhất, cách mạng nhất, luôn luôn gan góc đương đầu với bọn đế quốc thực dân. Với lý luận cách mạng tiên phong và kinh nghiệm của phong trào vô sản quốc tế, giai cấp công nhân ta đã là người lãnh đạo xứng đáng nhất và đáng tin cậy nhất của nhân dân Việt Nam [36, tr.9]. Trải qua trên 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta lãnh đạo, giai cấp công nhân nước ta đang có những chuyển biến quan trọng, tăng nhanh về số lượng, đa dạng về cơ cấu, thực sự là lực lượng to lớn, không ngừng khẳng định và củng cố bản chất giai cấp, nêu cao ý thức, trách nhiệm, giữ vững vị trí lãnh đạo, là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy vậy, khi bước vào thời kỳ cách mạng mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới, giai cấp công nhân đang đứng trước những vấn đề bất cập: trước hết, cơ cấu, trình độ học vấn, chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp còn thấp. Ý thức tổ chức kỷ luật lao động còn nhiều hạn chế nên chưa đáp ứng đòi hỏi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. §óng nh­ Héi nghÞ Trung ­¬ng s¸u kho¸ X ®· nhËn ®Þnh: Sù ph¸t triÓn cña giai cÊp c«ng nh©n ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ số lượng, cơ cấu và trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập kinh tế quốc tế; thiếu nghiêm trọng các chuyên gia kỹ thuật, cán bộ quản lý giỏi, công nhân lành nghề; tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động còn nhiều hạn chế; đa phần công nhân từ nông dân, chưa được đào tạo cơ bản và có hệ thống [15, tr.45]. Để tiếp tục làm tròn sứ mệnh lịch sử vẻ vang, lãnh đạo thắng lợi sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam trong thời kỳ mới, xứng đáng là lực lượng cách mạng tiên phong của toàn dân tộc thì việc xây dựng đội ngũ công nhân lín m¹nh cả về số lượng và chất lượng là yêu cầu cấp bách hiÖn nay. Nằm ở phía tây nam của đất nước, thuộc đồng bằng sông Cửu Long tØnh Kiên Giang cã diện tích tự nhiên 629.905ha, hơn 200 km đường bờ biển víi diện tích vùng biển là 63.000km2, có đường biên giới trên bộ với Campuchia, biên giới trên biển với Campuchia, Thái lan, Malaysia; h¬n n÷a, Kiªn Giang lµ ®Þa ph­¬ng cã nguån tài nguyên - khoáng sản phong phú chñ yÕu lµ c¸c lo¹i má ®¸ v«i v× vËy cã tiềm năng to lớn để phát triển m¹nh nông nghiệp và nhiều ngành công nghiệp nhất là công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, sửa chữa và đóng mới tàu thuyền, công nghiệp chế biến thuỷ sản… cũng như các ngành nghÒ dịch vụ - du lịch. Trong những năm qua, thực hiện công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, kinh tế trên địa bàn tỉnh Kiên Giang đã có những chuyển biến theo hướng tích cực; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Từ đó, đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang đã có sự tăng nhanh về số lượng và chất lượng, là lực lượng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang còn hạn chế về nhiều mặt: trình độ văn hoá, chuyên môn, tay nghề còn thấp; tình trạng thừa lao động giản đơn, thiếu lao động có trình độ chuyên môn cao, tay nghề giỏi; toàn tỉnh lao động qua đào tạo nghề mới đạt 13%; lòng say mê nghề nghiệp, ý thức tổ chức, kỷ luật lao động, tác phong công nghiệp còn yếu. Tỷ lệ đảng viên, đoàn viên công đoàn, đoàn viên thanh niên trong công nhân còn thấp, nhất là khu vực kinh tế ngoài quốc doanh; chưa phát huy vai trò nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức nên chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên địa bàn tỉnh Kiên Giang . Từ những vấn đề nêu trên việc nghiên cứu đề tài: “Đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá” có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ công nhân nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong những năm gần đây ở Việt Nam, vấn đề giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của nó đã thu hút được quan t©m nghiªn cứu cña nhiều nhµ khoa häc vµ vÊn ®Ò nµy ®· ®­îc tiÕp cËn dưới nhiều góc độ khác nhau. Tiªu biÓu cã c¸c c«ng tr×nh: * Các văn bản của Đảng Cộng sản Việt Nam: - Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VII (1994): Về phát triển công nghiệp, công nghệ đến năm 2000 theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và xây dựng giai cấp công nhân trong giai đoạn mới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. - Nghị quyết Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X (2008): Về tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. * Một số công trình đã in thành sách: - Viện công nhân và công đoàn - Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam (2001): Xu hướng biến động giai cấp công nhân Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XXI, Nxb Lao động, Hà Nội. - PGS, TS. Dương Xuân Ngọc (2004): Giai cấp công nhân trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. - PGS, TS. Nguyễn Đăng Thành (2007), Góp phần xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam từ thực trạng công nhân Thành phố Hồ Chí Minh. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. - Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam (2007), Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với giai cấp công nhân và Công đoàn Việt Nam thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập kinh tế quốc tế. Nxb Lao động, Hà Nội. - PGS, TS. Tạ Ngọc Tấn. GS, TS. Trương Giang Long. Ths. Trần Văn Lợi (2008), Thực trạng đời sống văn hoá - tinh thần của công nhân ở vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và vấn đề đặt ra. Nxb công an nhân dân, Hà Nội. * Các bài báo khoa học: - PGS, TS. Phan Thanh Khôi (2006), Đại hội X của Đảng với vấn đề liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức. Tạp chí Lao động và công đoàn, số 370 tháng 12 (kỳ 2), tr 4-5-35. - TS. Dương Văn Sao (2007), Xây dựng, phát huy vai trò giai cấp công nhân, nhân tố quyết định thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Tạp chí Lao động và công đoàn, số 376 (kỳ 2), tr 2-3-35. * Các luận văn, luận án: - Nguyễn Văn Năm (1995), Công nhân Hải Phòng trong công cuộc đổi mới những vấn đề đặt ra và phương hướng giải quyết. Luận văn thạc sĩ triết học, chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học. - Trần Ngọc Sơn (2001), Sự phát triển của giai cấp công nhân Việt Nam và vai trò của nó trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Luận án tiến sĩ triết học, chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học. - Phạm Hồng Hải (2002), Xây dựng đội ngũ công nhân Đồng Nai đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Luận văn thạc sĩ triết học, chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học. - Nguyễn Thị Hường (2005), Đội ngũ công nhân Thái Nguyên với quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Luận văn thạc sĩ triết học, chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học. KÕt qu¶ næi bËt cña c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nªu trªn ®©y thÓ hiÖn ë c¸c néi dung nh­ sau: - Đi sâu phân tích kh¸i niệm giai cấp công nhân; những đặc trưng, vai trò và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam qua các thời kỳ c¸ch m¹ng, nhất là trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. - Thực trạng và xu hướng biến đổi cơ cấu giai cấp công nhân Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. - Một số chủ trương, biện pháp cơ bản và cấp bách nhằm xây dựng giai cấp công nhân ngang tầm nhiệm vụ mới. Mặc dù vậy, cho đến nay, vấn đề công nhân vẫn còn nhiều vấn đề cần được tiếp tục triển khai nghiên cứu, làm rõ: khẳng định giai cấp công nhân vừa là chủ thể của nền sản xuất công nghiệp đồng thời cũng là sản phẩm của nền sản xuất này nhưng môĩ một tỉnh, thành phố đều có các điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hoá, xã hội riêng, khác biệt với các tỉnh, thành phố khác nên đặc điểm đội ngũ công nhân ở mỗi địa phương là không giống nhau nhưng trên thực tế sự khác biệt giữa đội ngũ công nhân tại các địa phương chưa được làm rõ; chØ míi nªu ®­îc nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña ®éi ngò c«ng nh©n nãi chung mµ ch­a chØ ra ®­îc ®Æc tr­ng, nÐt ®Æc thï ®éi ngò c«ng nh©n ë tõng ngµnh nghÒ, tõng tØnh, ®Þa ph­¬ng, đặc biệt là ®éi ngò c«ng nh©n mới hình thành t¹i c¸c tØnh ®ang thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa m¹nh mÏ và c¸c gi¶i ph¸p x©y dùng ®éi ngò c«ng nh©n vÉn dõng l¹i ë nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh ph­¬ng h­íng chung, ch­a ®­a ra ®­îc những gi¶i ph¸p ®ét ph¸ phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh tõng ®Þa ph­¬ng, tõng ngµnh nghÒ cô thÓ. ChÝnh v× vËy, viÖc triÓn khai đề tài: “Đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá” sÏ gãp mét phÇn kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Trên cơ sở khái quát về giai cấp công nhân và quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá tỉnh Kiên Giang, đánh giá đúng thực trạng đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang, luận văn đề xuất một số ph­¬ng h­íng vµ giải pháp xây dựng đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh nhà. 3.2. Nhiệm vụ - Làm rõ đặc điểm, sè l­îng, chÊt l­îng, vai trß, nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. - Đề xuất mét sè phương hướng cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang ®¸p øng yªu cÇu công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Tập trung nghiên cứu đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, trong ®ã ®Æt träng t©m vµo ®éi ngò những công nhân trực tiếp sản xuất và tham gia phục vụ trong các ngành sản xuất công nghiệp và dịch vụ. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang từ năm 2001 đến nay. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1.Cơ sở lý luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng về giai cấp công nhân và công nghiệp hóa, hiện đại hoá. Đồng thời, luËn v¨n cã kÕ thõa vµ sử dụng kết quả nghiên cứu của một số công trình khoa học có liên quan. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử như là phương pháp luận chung. Ngoài ra, luận văn kết hợp sử dụng các phương pháp cụ thể khác như: khảo sát, điều tra xã hội học, thống kê, phân tích- tổng hợp... để làm sáng tỏ vấn đề đặt ra. 6. Những đóng góp mới của luận văn - Khẳng định đặc điểm nổi bật của đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang là có quá trình ra đời sớm nhưng tính chất lao động công nghiệp vẫn đang trong quá trình mới hình thành, và đội ngũ công nhân của tỉnh chủ yếu là lao động phổ thông sản xuất trong lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng và khai thác, chế biến thuỷ, hải sản là cơ sở làm rõ thực trạng và vai trò của đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hoá. - Nhấn mạnh việc giáo dục, đào tạo nghề thông qua việc liên doanh, liên kết giữa các cơ sở đào tạo, doanh nghiệp của tỉnh và của trung ương là một trong các giải pháp chủ yếu nhằm từng bước xây dựng và phát triển đội ngũ công nhân tỉnh Kiên Giang ®¸p øng yªu cÇu công nghiệp hóa, hiện đại hoá. 7. Ý nghĩa của luận văn KÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ nguån tµi liÖu tham kh¶o cho viÖc nghiªn cøu gi¶ng d¹y, häc tËp ë tr­êng chÝnh trÞ, c¸c c¬ quan, tæ chøc lµm c«ng t¸c c«ng ®oµn trong tØnh Kiªn Giang. §ång thêi lµ c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ®Ò ra kÕ ho¹ch, gi¶i ph¸p x©y dùng ®éi ngò c«ng nh©n trong sù nghiÖp CNH, H§H ë tØnh Kiªn Giang. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 2 chương, 5 tiết. Chương 1 THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÔNG NHÂN TỈNH KIÊN GIANG TRONG SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ 1.1. KHÁI QUÁT VỀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ TỈNH KIÊN GIANG 1.1.1. Về khái niệm giai cấp công nhân Trong tõ ®iÓn tiếng Việt thuật ngữ công nhân được hiểu là những người lao động chân tay làm việc ăn lương [49, tr.202]. Đây là cách hiểu khái quát, phù hợp với các quan niệm thường ngày của người dân trong xã hội mà chưa phải là một quan niệm khoa học. Bởi lẽ, quan niệm này có hạn chế là chưa nêu bật được bản chất, nguồn gốc ra đời giai cấp công nhân, chưa phân biệt sự đồng nhất và khác biệt giữa giai cấp công nhân trong xã hội tư bản và trong xã hội xã hội chủ nghĩa. Hơn nữa, nếu quan niệm công nhân chỉ là những người lao động chân tay để phân biệt với những người trí thức vốn là tầng lớp những người làm nghề lao động trí óc phức tạp, sáng tạo, phát triển và truyền bá văn hoá thì cũng chưa thật sự đúng bởi người công nhân giờ đây không phải chí có lao động chân tay mà đã lao động bằng máy móc, đồng thời họ cũng là những người công nhân được “trí thức hoá”, có trí tuệ. Từ thực tiễn lịch sử cho thấy quan niệm của các nhà sáng lập ra chủ nghĩa Mác - Lênin về giai cấp công nhân vẫn là những quan niệm khách quan , khoa học và đúng đắn, bởi bản thân các ông không chỉ là người đã sống và làm việc trong xã hội tư bản chủ nghĩa mà còn là những người đã dành trọn cuộc đời để nghiên cứu về bản chất, nguồn gốc ra đời, các xu hướng vận động phát triển của hiện tượng xã hội phức tạp này cũng như đã phát hiện ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là người thủ tiêu giai cấp tư sản và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản. Trong rất nhiều tác phẩm của mình, C.Mác và Ph.Ăngghen đã xem xét khái niệm giai cấp công nhân trên tất cả các khía cạnh, các dấu hiệu đặc trưng và các thuộc tính bản chất nhất của nó. Ngay từ năm 1845, khi bắt tay vào nghiên cứu giai cấp công nhân trong tác phẩm “Gia đình thần thánh” C.Mác đã đặt câu hỏi: VÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë chç hiÖn nay ng­êi v« s¶n nµo ®ã, thËm chÝ toµn bé giai cÊp v« s¶n, coi c¸i g× lµ môc ®Ých cña m×nh. VÊn ®Ò lµ ë chç giai cÊp v« s¶n thùc ra lµ g×, vµ phï hîp víi sù tån t¹i Êy cña b¶n th©n nã, giai cÊp v« s¶n buéc ph¶i lµm g× vÒ mÆt lÞch sö. Môc ®Ých cña nã vµ nhiÖm vô lÞch sö cña nã ®­îc t×nh h×nh sinh ho¹t cña b¶n th©n nã còng nh­ toµn bé tæ chøc cña x· héi t­ s¶n hiÖn ®¹i, chØ ra tõ tr­íc mét c¸ch râ rÖt nhÊt vµ kh«ng thÓ cèi c·i ®­îc [28, tr.56]. Xác định đúng giai cấp vô sản là gì và nhiệm vụ lịch sử của giai cấp đó do điều kiện khách quan như tình hình sinh hoạt, cũng như toàn bộ tổ chức của xã hội tư sản hiện đại là đóng góp to lớn của C.Mác và Ph.Ăngghen. Thực vậy trong các tác phẩm của mình, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen lu«n lu«n g¾n kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n trong tõng bèi c¶nh lÞch sö cô thÓ. C¸c «ng ®· dïng nhiÒu thuËt ng÷ ®ång nghÜa ®Ó chØ giai cÊp c«ng nh©n nh­: “giai cÊp v« s¶n”, “giai cÊp c«ng nh©n”, “giai cÊp c«ng nh©n ®¹i c«ng nghiÖp”, “giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i”. Đồng thời, các ông ®Òu ®Ò cËp ®Õn mèi quan hÖ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, kh¼ng ®Þnh giai cÊp c«ng nh©n võa lµ s¶n phÈm, võa lµ chñ thÓ cña nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, kh«ng ngõng lín m¹nh vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, c¬ cÊu g¾n víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, mang tÝnh chÊt x· héi ho¸ réng lín. Theo C.Mác và Ph.Ăngghen, nói đến giai cấp công nhân là nói đến một cộng đồng người chứ không phải là một cá nhân nào; hơn nữa, đề cập đến giai cấp công nhân không phải là khu biệt nó mà phải xem xét trong mối quan hệ với lực lượng sản xuất xã hội, tức là xác định vị trí của giai cấp công nhân trong lực lượng sản xuất. Giai cấp công nhân, theo các ông là những tập đoàn người lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hoá, quốc tế hoá cao. Đây cũng là tiêu chí cơ bản phân biệt người công nhân hiện đại với người thợ thủ công thời trung cổ hay người thợ trong công trường thủ công. C.Mác viết: “Trong công trường thủ công và trong nghề thủ công, người công nhân sử dụng công cụ của mình, còn trong công xưởng thì người công nhân phải phục tùng máy móc” [32, tr.605]. Như vậy, nói đến giai cấp công nhân là nói đến những tập đoàn người bao gồm những công nhân công xưởng, là sản phẩm của nền đại công nghiệp và phát triển cùng với sự phát triển của đại công nghiệp. C.Mác và Ph.Ăngghen cho rằng: “Các giai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng với sự phát triển của nền đại công nghiệp, còn giai cấp vô sản lại là sản phẩm của bản thân nền đại công nghiệp” [28, tr.610] hay “công nhân là một phát minh của thời đại mới, giống như máy móc vậy…Công nhân Anh là đứa con đầu lòng của nền công nghiệp hiện đại…” [31, tr.11]. Như vậy, giai cấp công nhân ra đời và phát triển cùng với sự ra đời và phát triển của đại công nghiệp. Chính vì thế, giai cấp công nhân là hiện thân của lực lượng sản xuất tiên tiến, hiện đại, và mang trong mình những đặc trưng riêng có mà không một giai tầng nào có được đó là tinh thần cách mạng triệt để, ý thức tổ chức kỷ luật, tình đoàn kết giai cấp quốc tế vô sảnMặt khác, khi giai cấp công nhân chưa giành được chính quyền thì thân phận của họ là thân phận của những người làm thuê. Điều này đã diễn ra trong thế kỷ XIX khi giai cấp công nhân - giai cấp những người làm thuê, do không có tư liệu sản xuất, phải bán sức lao động, làm thuê cho nhà tư bản và bị nhà tư bản bóc lột giá trị thặng dư. Chính vì vậy, C.Mác và Ph.Ăngghen đã gọi giai cấp công nhân là giai cấp vô sản. Và chính điều này khiến cho giai cấp công nhân trở thành giai cấp đối kháng với giai cấp tư sản: Giai cấp tư sản, tức là tư bản, mà lớn lên giai cấp vô sản, giai cấp công nhân hiện đại - tức là giai cấp chỉ có thể sống với điều kiện là kiếm được việc làm, và chỉ kiếm được việc làm, nếu lao động của họ làm tăng thêm tư bản - cũng phát triển theo. Những công nhân ấy, buộc phải tự bán mình để kiếm ăn từng bữa một, là một hàng hóa, tức là một món hàng đem bán như bất cứ món hàng nào khác; vì thế, họ phải chịu hết mọi sự may rủi của cạnh tranh, mọi sự lên xuống của thị trường [30, tr.605]. Phát triển học thuyết mới của C.Mác và Ph.Ăngghen trong thời đại mới, thời đại đế quốc chủ nghĩa và cách mạng vô sản - thời đại chủ nghĩa xã hội hiện thực. Lênin đã bổ sung, phát triển những thuộc tính mới của giai cấp công nhân. Theo Ông, giai cấp công nhân: “Là giai cấp thống trị về chính trị, giai cấp lãnh đạo toàn xã hội trong cuộc đấu tranh lật đổ ách tư bản, trong sự nghiệp sáng tạo ra xã hội mới, trong toàn bộ cuộc đấu tranh để thủ tiêu hoàn toàn các giai cấp. Xu hướng phát triển của giai cấp vô sản là đi tới chỗ tự thủ tiêu mình với tư cách là giai cấp vô sản” [21, tr.34]. C.M¸c vµ Ph.¡ngghen trong Tuyªn ng«n cña §¶ng Céng s¶n ®· viÕt: Trong tÊt c¶ c¸c giai cÊp hiÖn ®ang ®èi lËp víi giai cÊp t­ s¶n th× chØ cã giai cÊp v« s¶n lµ giai cÊp thùc sù c¸ch m¹ng. TÊt c¶ c¸c giai cÊp kh¸c ®Òu suy tµn vµ tiªu vong cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®¹i c«ng nghiÖp, cßn giai cÊp v« s¶n l¹i lµ s¶n phÈm cña b¶n th©n nÒn ®¹i c«ng nghiÖp [30. tr.610]. VÒ sau, trong t¸c phÈm “Phª ph¸n C­¬ng lÜnh G«ta”, C.M¸c tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: “giai cÊp v« s¶n lµ mét giai cÊp c¸ch m¹ng so víi giai cÊp t­ s¶n, bëi v× b¶n th©n nã, tuy lín lªn trªn miÕng ®Êt cña ®¹i c«ng nghiÖp, nh­ng l¹i muèn lµm cho nÒn s¶n xuÊt trót bá c¸c tÝnh chÊt t­ b¶n chñ nghÜa mµ giai cÊp t­ s¶n ®ang cè duy tr× vÜnh viÔn [32, tr.38]. V× vËy, giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp ®¹i diÖn cho lùc l­îng s¶n xuÊt tiÕn bé, hiÖn ®¹i, ®¹i biÓu cho mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Nh­ vËy lµ, sø mÖnh lÞch sö toµn thÕ giíi cña giai cÊp c«ng nh©n, giai cÊp thùc sù c¸ch m¹ng, cã kh¶ n¨ng tæ chøc, l·nh ®¹o cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n, c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®Ó thñ tiªu chñ nghÜa t­ b¶n, x©y dùng x· héi míi - x· héi x· héi chñ nghÜa trªn ph¹m vi tõng n­íc vµ trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi kh«ng ph¶i lµ ý muèn chñ quan, mét sù ¸p ®Æt khiªn c­ìng mµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan tõ ®Þa vÞ kinh tÕ - x· héi cña giai cÊp c«ng nh©n g¾n víi nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ngµy cµng hiÖn ®¹i, mang tÝnh chÊt x· héi ho¸ quy ®Þnh. Thùc tÕ lµ, cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ngµy cµng m¹nh mÏ th× m©u thuÉn c¬ b¶n cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ m©u thuÉn gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt x· héi ho¸ réng lín víi quan hÖ s¶n xuÊt dùa trªn chÕ ®é chiÕm h÷u t­ nh©n t­ b¶n ngµy cang diÔn ra gay g¾t. ViÖc ch¹y theo lîi nhuËn b»ng mäi gi¸, víi mäi thñ ®o¹n bãc lét c«ng nh©n ®· dÉn ®Õn kÕt côc lµ: “giai cÊp t­ s¶n kh«ng nh÷ng ®· rÌn vò khÝ ®Ó giÕt nã, nã cßn sinh ra nh÷ng ng­êi sö dông vò khÝ Êy - nh÷ng ng­êi c«ng nh©n hiÖn ®¹i, nh÷ng ng­êi v« s¶n” [30, tr.695] Søc thuyÕt phôc trong việc luận giải bản chất, nguồn gốc và sø mÖnh lÞch sö toµn thÕ giíi cña giai cÊp c«ng nh©n cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen thÓ hiÖn ở chỗ c¸c «ng lu«n g¾n giai cÊp v« s¶n - giai cÊp c«ng nh©n “trªn quy m« cña lÞch sö thÕ giíi”. Trong t¸c phÈm HÖ t­ t­ëng §øc, hai «ng ®· tõng nªu râ vÊn ®Ò nµy: “Nh­ vËy lµ giai cÊp v« s¶n chØ cã thÓ tån t¹i trªn quy m« cña lÞch sö thÕ giíi, còng nh­ chñ nghÜa céng s¶n, tøc lµ ho¹t ®éng cña giai cÊp v« s¶n, hoµn toµn chØ cã thÓ tån t¹i ®­îc víi t­ c¸ch lµ mét tån t¹i “cã tÝnh lÞch sö thÕ giíi” [29, tr.51]. VËn dông s¸ng t¹o, ph¸t triÓn s¸ng t¹o häc thuyÕt M¸c trong ®iÒu kiÖn míi, V.I.Lªnin tiÕp tôc ph©n tÝch vµ kh¼ng ®Þnh “lùc l­îng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n”, r»ng “giai cÊp c«ng nh©n ®¹i biÓu cho ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn nhÊt” [20, tr.430]. MÆt kh¸c, quan niÖm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ giai cÊp c«ng nh©n vµ sø mÖnh lÞch sö toµn thÕ giíi cña giai cÊp c«ng nh©n cßn ®­îc ph©n tÝch, luËn gi¶i trong mèi quan hÖ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi §¶ng Céng s¶n- lµ ®iÒu kiÖn chñ quan ®Ó giai cÊp c«ng nh©n cã thÓ thùc hiÖn vµ hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö cña m×nh tr­íc hÕt tõ quan hÖ lîi Ých. Trong Tuyªn ng«n cña §¶ng Céng s¶n, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· nêu rõ vấn đề này: Nh÷ng ng­êi céng s¶n kh«ng ph¶i lµ mét ®¶ng riªng biÖt, ®èi lËp víi c¸c ®¶ng c«ng nh©n kh¸c. Hä tuyÖt nhiªn kh«ng cã lîi Ých nµo t¸ch khái lîi Ých cña toµn thÓ giai cÊp v« s¶n. Hä kh«ng ®Æt ra nh÷ng nguyªn t¾c riªng biÖt nh»m khu«n phong trµo v« s¶n theo nh÷ng nguyªn t¾c Êy [30, tr.614]. Tõ ®ã ®· chØ râ: “vÒ mÆt thùc tiÔn, nh÷ng người v« s¶n lµ bé phËn kiªn quyÕt nhÊt trong c¸c ®¶ng c«ng nh©n ë tÊt c¶ c¸c n­íc, hä h¬n bé phËn cßn l¹i cña giai cÊp v« s¶n ë chç hä hiÓu râ nh÷ng ®iÒu kiÖn, tiÕn tr×nh vµ kÕt qu¶ chung cña phong trµo v« s¶n” [30, tr.614]. Như vậy, trong c¸c t¸c phÈm cña m×nh C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lªnin tuỳ từng điều kiện và hoàn cảnh cụ thể còn sử dụng một số hình thức diễn đạt khác như: “lao động làm thuê”, “giai cấp xã hội hoàn toàn chỉ sống dựa vào bán sức lao động của mình”, “giai cấp của những người hoàn toàn không có của”, “giai cấp công nhân làm thuê thế kỷ XIX” để biểu đạt khái niệm giai cấp công nhân. Cũng trong tác phẩm của mình, C.Mác, Ph.Ăngghen đã phân biệt: Những người công nhân đứng máy vốn là những người có trách nhiệm trông coi máy phát động, nghĩa là cho nó ăn than, dầu, và những người giúp việc hầu hết là trẻ em cho những công nhân cơ khí đó. Trên một mức độ nhiều hay ít, tất cả những feeders (những người chỉ nạp nguyên liệu cho máy móc) đều là những người giúp việc. Bên cạnh những loại thợ chính đó còn có những người, với một số lượng không đáng kể, làm công việc kiểm tra toàn bộ máy móc và thường xuyên sửa chữa máy móc như kỹ sư, thợ máy, thợ mộc… Đó là lớp công nhân cao cấp, một phần có tri thức khoa học, một phần có tính thủ công, đứng ngoài giới công nhân công xưởng và chỉ được kết hợp với những công nhân này thôi. Sự phân công lao động đó có tính chất thuần tuý công nghệ [28, tr.602]. Từ thực tiễn hoạt động trong phong trào cộng sản các ông đã hiểu rõ hơn ai hết xu hướng vận động biến đổi của phong trào công nhân tất yếu dẫn đến có sự đổi thay trong một bộ phận công nhân. Đó là cùng với sự xuất hiện ngày càng nhiều những người công nhân cách mạng thì cũng đã xuất hiện một bộ phận công nhân do yếu kém trong quá trình tu dưỡng phấn đấu mà bÞ tho¸i hãa, biÕn chÊt nªn bÞ khuất phục và trở thành công cụ của giai cấp tư sản để phá hoại phong trào công nhân từ bên trong, mưu toan kìm hãm và khuôn cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân trong trật tự của “chủ nghĩa công liên” vì mục tiêu kinh tế và lợi ích tầm thường do hệ tư tưởng tư sản và tiểu tư sản chi phối. Nh÷ng phÇn tö “ v« s¶n” nµy C.Mác và Ph.Ăngghen gọi là “công nhân quý tộc”. Đây là lý do giải thích tại sao trong c¸c t¸c phÈm cña m×nh C.Mác và Ph.Ăngghen đã sử dụng những hàm nghĩa khác nhau khi cïng ph¶n ¸nh thuËt ng÷ “giai cÊp v« s¶n”; trong đó, “công nhân quý tộc” và tầng lớp vô sản lưu manh không còn là bộ phận của giai cấp công nhân nữa mà, hoặc đã trở thành là tầng lớp cặn bã của xã hội, hoặc là một bộ phận của giai cấp tư sản phản động để nhằm phân biệt với bản chất cách mạng của giai cấp