Luận văn Công tác tổ chức kế toán tscđ tại công ty xe máy-xe đạp Thống Nhất

Lêi më ®Çu Tài sản cố định (TSCĐ) là một bộ phận cơ bản tạo nên cơ sở vật chất kỹ thuật của hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD). Nó giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm, góp phần tạo nên cơ sở vật chất, trang thiết bị kinh tế. Đối với một doanh nghiệp thì TSCĐ thể hiện năng lực, trình độ công nghệ, cơ sở vật chất kỹ thuật cũng như thế mạnh của doanh nghiệp trong việc phát triển sản xuất, nó là điều kiện cần thiết để tiết kiệm sức lao động của doanh nghiệp nói riêng và của nền kinh tế đất nước nói chung. Đứng trên góc độ kế toán thì việc phản ánh đầy đủ, tính khấu hao và quản lý chặt chẽ TSCĐ là một tiền đề quan trọng để các doanh nghiệp tiền hành SXKD có hiệu quả, nó khẳng định vai trò vị trí của doanh nghiệp trước nền kinh tế nhiều thành phần hiện nay. Sau một thời gian thực tập, nắm bắt tình hình thực tế tại Công ty xe máy - xe đạp Thống Nhất, em xin trình bày luËn v¨n với các nội dung sau. Ngoài “Lêi nãi ®Çu” và “KÕt luËn” néi dung cña luËn v¨n gåm 4 phÇn chÝnh: Ch­¬ng I :Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n TSC§ Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ t¹i C«ng ty Xe m¸y- xe ®¹p Thèng NhÊt Ch­¬ng III:Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ t¹i C«ng ty Xe m¸y- xe ®¹p Thèng NhÊt ch­¬ng I: lÝ luËn chung vÒ kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp I. nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 1. Kh¸i niÖm vÒ tµi s¶n cè ®Þnh TSC§ lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt do doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§. Theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§- BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé Tµi ChÝnh, c¸c tµi s¶n ®­îc ghi nhËn lµ TSC§ ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi 4 tiªu chuÈn sau: - Ch¾c ch¾n thu ®­îc lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã. - Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch tin cËy. - Cã thêi gian sö dông ­íc tÝnh trªn 1 n¨m trë lªn. - Cã gi¸ trÞ 10.000.000 ®ång trë lªn. Tr­êng hîp mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n riªng lÎ liªn kÕt víi nhau, trong ®ã mçi bé phËn cÊu thµnh cã thêi gian sö dông kh¸c nhau vµ nÕu thiÕu mét bé phËn nµo ®ã c¶ hÖ thèng vÉn thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng ho¹t ®éng chÝnh cña nã nh­ng do yªu cÇu qu¶n lý, sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®ßi hái ph¶i qu¶n lý riªng tõng bé phËn tµi s¶n th× mçi bé phËn tµi s¶n ®ã nÕu cïng tho¶ m·n ®ång thêi bèn tiªu chuÈn cña tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc coi lµ mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®éc lËp. 2. §Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, TSC§ cã c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - Tham gia nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau nh­ng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt vµ ®Æc tÝnh sö dông ban ®Çu cho ®Õn lóc h­ háng. - Gi¸ trÞ cña TSC§HH bÞ hao mßn dÇn song gi¸ trÞ cña nã l¹i ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm x¶n xuÊt ra. - TSC§HH chØ thùc hiÖn ®­îc mét vßng lu©n chuyÓn khi gi¸ trÞ cña nã ®­îc thu håi toµn bé. 3. Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh nh»m môc ®Ých gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã sù thuËn tiÖn trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. ThuËn tiÖn trong viÖc tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao cho tõng lo¹i h×nh kinh doanh . TSC§ ®­îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc sau: 3.1 Ph©n lo¹i TSC§HH theo kÕt cÊu. Theo c¸ch nµy, toµn bé TSC§HH cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh c¸c lo¹i sau: - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: Bao gåm nh÷ng TSC§ ®­îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng nh­ trô së lµm viÖc, nhµ x­ëng, nhµ kho, hµng rµo,… phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - M¸y mãc, thiÕt bÞ: lµ toµn bé m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh­ m¸y mãc thiÕt bÞ chuyªn dïng, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng t¸c, d©y chuyÒn c«ng nghÖ… - Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn: Gåm c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­êng s¾t, ®­êng bé, ®­êng thuû… vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh­ hÖ thèng ®iÖn, n­íc, b¨ng truyÒn t¶i vËt t­, hµng ho¸… - ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: lµ nh÷ng thiÕt bÞ, dông cô dïng trong c«ng viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ m¸y vi tÝnh, thiÕt bÞ ®iÖn tö, dông cô ®o l­êng, kiÓm tra chÊt l­îng… - V­ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc hoÆc cho s¶n phÈm: lµ c¸c v­ên c©y l©u n¨m nh­ cµ phª, chÌ, cao su, v­ên c©y ¨n qu¶…; sóc vËt lµm viÖc nh­ tr©u, bß…; sóc vËt ch¨n nu«i ®Ó lÊy s¶n phÈm nh­ bß s÷a… 3.2 Ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn së h÷u. TSC§ cña doanh nghiÖp ®­îc ph©n thµnh TSC§ tù cã vµ TSC§ thuª ngoµi. - TSC§ tù cã: lµ nh÷ng TSC§ ®­îc ®Çu t­ mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn tù cã cña doanh nghiÖp nh­ ®­îc cÊp ph¸t, vèn tù bæ sung, vèn vay… - TSC§ thuª ngoµi: lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp ®i thuª cña ®¬n vÞ, c¸ nh©n kh¸c, doanh nghiÖp cã quyÒn qu¶n lý vµ sö dông trong suèt thêi gian thuª theo hîp ®ång, ®­îc ph©n thµnh: + TSC§HH thuª tµi chÝnh: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp thuª cña c«ng ty cho thuª tµi chÝnh. Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®­îc quyÒn lùa chän mua l¹i tµi s¶n thuª hoÆc tiÕp tôc thuª theo c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång thuª tµi chÝnh. Tæng sè tiÒn thuª mét lo¹i tµi s¶n quy ®Þnh t¹i hîp ®ång thuª tµi chÝnh, Ýt nhÊt ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®ã t¹i thêi ®iÓm ký hîp ®ång. + TSC§ thuª hîp ®ång: mäi hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh nÕu kh«ng tho¶ m·n c¸c quy ®Þnh trªn ®­îc coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng. 3.3 Ph©n lo¹i TSC§HH theo t×nh h×nh sö dông. - TSC§HH ®ang dïng. - TSC§HH ch­a cÇn dïng. - TSC§HH kh«ng cÇn dïng vµ chê thanh lý. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiÖp n¾m ®­îc t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó cã biÖn ph¸p t¨ng c­êng TSC§ hiÖn cã, gi¶i phãng nhanh chãng c¸c TSC§ kh«ng cÇn dïng, chê thanh lý ®Ó thu håi vèn. 3.4 Ph©n lo¹i TSC§HH theo môc ®Ých sö dông. - TSC§HH dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh: lµ TSC§ ®ang sö dông trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®èi víi nh÷ng tµi s¶n nµy b¾t buéc doanh nghiÖp ph¶i tÝnh vµ trÝch khÊu hao vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. - TSC§HH dïng trong ho¹t ®éng phóc lîi: lµ TSC§ mµ ®¬n vÞ dïng cho nhu cÇu phóc lîi c«ng céng nh­ nhµ v¨n ho¸, nhµ trÎ, xe ca phóc lîi… - TSC§ chê xö lý: TSC§ kh«ng cÇn dïng, ch­a cÇn dïng v× thõa so víi nhu cÇu hoÆc kh«ng thÝch hîp víi sù ®æi míi c«ng nghÖ, bÞ h­ háng chê thanh lý TSC§ tranh chÊp chê gi¶i quyÕt. Nh÷ng tµi s¶n nµy cÇn xö lý nhanh chãng ®Ó thu håi vèn sö dông cho viÖc ®Çu t­ ®æi míi TSC§. II. nhiÖm vô chñ yÕu cña kÕ to¸n TSC§. TSC§ ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n cña doanh nghiÖp v× nã lµ bé phËn chñ yÕu trong tæng sè tµi s¶n cña doanh nghiÖp nãi chung còng nh­ TSC§ nãi riªng. Cho nªn ®Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý TSC§ trong doanh nghiÖp, kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: 1. Ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp chÝnh x¸c, kÞp thêi sè l­îng, gi¸ trÞ TSC§HH hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ hiÖn tr¹ng TSC§HH trong ph¹m vi toµn ®¬n vÞ, còng nh­ t¹i tõng bé phËn sö dông TSC§HH, t¹o ®iÒu kiÖn cung cÊp th«ng tin ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t th­êng xuyªn viÖc gi÷ g×n, b¶o qu¶n, b¶o d­ìng TSC§HH vµ kÕ ho¹ch ®Çu t­ ®æi míi TSC§HH trong tõng ®¬n vÞ. 2. TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c møc khÊu hao TSC§HH vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo møc ®é hao mßn cña tµi s¶n vµ chÕ ®é quy ®Þnh. Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§, gi¸m s¸t viÖc söa ch÷a TSC§HH vÒ chi phÝ vµ kÕt qu¶ cña c«ng viÖc söa ch÷a. 3. TÝnh to¸n ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh x©y dùng trang bÞ thªm, ®æi míi, n©ng cÊp hoÆc th¸o dì bít lµm t¨ng gi¶m nguyªn gi¸ TSC§HH còng nh­ t×nh h×nh qu¶n lý, nh­îng b¸n TSC§HH. 4. H­íng dÉn, kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ, c¸c bé phËn trùc thuéc trong c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ TSC§HH, më c¸c sæ, thÎ kÕ to¸n cÇn thiÕt vµ h¹ch to¸n TSC§ theo chÕ ®é quy ®Þnh. III. ®¸nh gi¸ TSC§ Môc ®Ých cña ®¸nh gi¸ TSC§ lµ nh»m ®¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc SXKD cña doanh nghiÖp, thùc hiÖn tÝnh khÊu hao ®óng ®Ó ®¶m b¶o thu håi vèn ®Çu t­ ®Ó t¸i s¶n xuÊt TSC§ khi nã h­ háng vµ nh»m ph©n tÝch ®óng hiÖu qu¶ sö dông TSC§ cña doanh nghiÖp. §¸nh gi¸ TSC§HH lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ TSC§HH b»ng tiÒn theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. TSC§HH ®­îc ®¸nh gi¸ lÇn ®Çu vµ cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i trong qu¸ tr×nh sö dông. TSC§ ®­îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, gi¸ trÞ ®· hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. 1. Nguyªn gi¸ TSC§ ( gi¸ trÞ ghi sæ ban ®Çu ) Nguyªn gi¸ TSC§HH lµ toµn bé c¸c chi phÝ b×nh th­êng vµ hîp lý mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã tµi s¶n ®ã vµ ®­a TSC§ ®ã vµo ®Þa ®iÓm s½n sµng sö dông. TSC§HH ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån kh¸c nhau, do vËy nguyªn gi¸ TSC§HH trong tõng tr­êng hîp ®­îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh nh­ sau: 1.1 Nguyªn gi¸ TSC§HH do mua s¾m. - TSC§ mua s¾m: nguyªn gi¸ TSC§HH mua s¾m bao gåm gi¸ mua ( trõ c¸c kho¶n chiÕt khÊu th­¬ng m¹i, gi¶m gi¸), c¸c kho¶n thuÕ ( kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®­îc hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®­a tµi s¶n vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh­ chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng, chi phÝ vËn chuyÓn vµ bèc xÕp ban ®Çu, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö ( trõ c¸c kho¶n thu håi vÒ s¶n phÈm, phÕ liÖu do ch¹y thö), chi phÝ chuyªn gia vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c. - Tr­êng hîp TSC§HH ®­îc mua s¾m theo ph­¬ng thøc tr¶ chËm: Nguyªn gi¸ TSC§HH ®ã ®­îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay t¹i thêi ®iÓm mua. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua tr¶ chËm vµ gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay ®­îc h¹ch to¸n vµ chi phÝ theo kú h¹n thanh to¸n, trõ khi sè chªnh lÖch ®ã ®­îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§HH theo quy ®Þnh chuÈn mùc chi phÝ ®i vay. - Tr­êng hîp TSC§HH do ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n theo ph­¬ng thøc giao thÇu: §èi víi TSC§HH h×nh thµnh do ®Çu t­ x©y dùng, c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã). Tr­êng hîp mua TSC§ lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc g¾n liÒn víi quyÒn sö dông ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh. 1.2 TSC§ tù x©y dùng hoÆc tù chÕ. Nguyªn gi¸ TSC§ tù x©y dùng lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña TSC§ tù x©y hoÆc tù chÕ céng (+) chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö. Tr­êng hîp doanh nghiÖp dïng s¶n phÈm do m×nh s¶n xuÊt ra ®Ó chuyÓn thµnh TSC§ th× nguyªn gi¸ lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã céng (+) c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc ®­a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. Trong c¸c tr­êng hîp trªn, mäi kho¶n l·i néi bé kh«ng ®­îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña tµi s¶n ®ã. C¸c kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lÖ nh­ nguyªn liÖu, vËt liÖu l·ng phÝ, lao ®éng hoÆc c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c sö dông v­ît qu¸ møc b×nh th­êng trong qu¸ tr×nh x©y dùng hoÆc tù chÕ kh«ng ®­îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§. 1.3 TSC§ thuª tµi chÝnh. Tr­êng hîp ®i thuª TSC§ theo h×nh thøc thuª tµi chÝnh, nguyªn gi¸ TSC§ ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n. 1.4 TSC§ mua d­íi h×nh thøc trao ®æi. Nguyªn gi¸ TSC§ mua d­íi h×nh thøc trao ®æi víi mét TSC§ kh«ng t­¬ng tù hoÆc tµi s¶n kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ nhËn vÒ, hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®em trao ®æi, sau khi ®iÒu chØnh c¸c kho¶n tiÒn hoÆc t­¬ng ®­¬ng tiÒn tr¶ thªm hoÆc thu vÒ. Nguyªn gi¸ TSC§ mua d­íi h×nh thøc trao ®æi víi mét TSC§ t­¬ng tù hoÆc cã thÓ h×nh thµnh do ®­îc b¸n ®Ó ®æi lÊy quyÒn së h÷u mét tµi s¶n t­¬ng tù (tµi s¶n t­¬ng tù lµ tµi s¶n cã c«ng dông t­¬ng tù, trong cïng lÜnh vùc kinh doanh vµ cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng). Trong c¶ hai tr­êng hîp kh«ng cã bÊt kú kho¶n l·i hay lç nµo ®­îc ghi 4nhËn trong qu¸ tr×nh trao ®æi. Nguyªn gi¸ TSC§ nhËn vÒ ®­îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®em trao ®æi. 1.5 TSC§ t¨ng tõ c¸c nguån kh¸c. - Nguyªn gi¸ TSC§ thuéc vèn tham gia liªn doanh cña ®¬n vÞ kh¸c gåm: Gi¸ trÞ TSC§ do c¸c bªn tham gia ®¸nh gi¸ vµ c¸c chi phÝ vËn chuyÓn l¾p ®Æt (nÕu cã ) - Nguyªn gi¸ TSC§ ®­îc cÊp gåm: gi¸ ghi trong “ Biªn b¶n giao nhËn TSC§” cña ®¬n vÞ cÊp vµ chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö ( nÕu cã ). - Nguyªn gi¸ TSC§ ®­îc tµi trî, biÕu tÆng: §­îc ghÞ nhËn ban ®Çu theo gi¸ trÞ hîp lý ban ®Çu. Tr­êng hîp kh«ng ghi nhËn theo gi¸ trÞ hîp ®ång ban ®Çu th× doanh nghiÖp ghi nhËn theo gi¸ trÞ danh nghÜa céng c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp dÕn viÖc ®­a tµi s¶n vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. §¸nh gi¸ TSC§ theo nguyªn gi¸ cã t¸c dông trong viÖc ®¸nh gi¸ n¨gn lùc, tr×nh ®é trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, quy m« vèn ®Çu t­ ban ®Çu cña doanh nghiÖp, ®ång thêi lµm c¬ së cho viÖc tÝnh khÊu hao, theo dâi t×nh h×nh thu håi vèn ®Çu t­… Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh chØ thay ®æi trong c¸c tr­êng hîp: + §¸nh gi¸ l¹i TSC§. + X©y l¾p, trang bÞ thªm TSC§. + C¶i t¹o, n©ng cÊp lµm t¨ng n¨ng lùc vµ kÐo dµi thêi gian h÷u dông cña TSC§. + Th¸o dì mét hoÆc mét sè bé phËn cña TSC§. 2.Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§. Trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ bÞ hao mßn dÇn vÒ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt, phÇn gi¸ trÞ hao mßn ®­îc dÞch chuyÓn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra d­íi h×nh thøc trÝch khÊu hao. Thùc chÊt khÊu hao TSC§ chÝnh lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña phÇn gi¸ trÞ TSC§ ®· hao mßn. Môc ®Ých cña trÝch khÊu hao TSC§ lµ biÖn ph¸p chñ quan nh»m thu håi vèn ®Çu t­ ®Ó t¸i t¹o l¹i TSC§ khi nã bÞ h­ háng. 3. X¸c ®Þnh gi¸ cßn l¹i cña TSC§. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a nguyªn gi¸ TSC§ vµ sè khÊu hao luü kÕ Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - Sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ TSC§ cña TSC§ Nguyªn gi¸ TSC§ ®­îc lÊy theo sæ kÕ to¸n sau khi ®· tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ ph¸t sinh ghi nhËn ban ®Çu. Tr­êng hîp nguyªn gi¸ TSC§ ®­îc ®¸nh gi¸ th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®­îc ®iÒu chØnh theo c«ng thøc: Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ sau khi ®¸nh gi¸ l¹i Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ tr­íc khi ®¸nh gi¸ l¹i Gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ l¹i cña TSC§ Nguyªn gi¸ cña TSC§ x = §¸nh gi¸ TSC§ theo gi¸ trÞ cßn l¹i gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc sè vèn ch­a thu håi cña TSC§ biÕt ®­îc hiÖn tr¹ng cña TSC§ lµ cò hay míi ®Ó cã ph­¬ng h­íng ®Çu t­ vµ kÕ ho¹ch bæ sung thªm TSC§ vµ cã biÖn ph¸p ®Ó b¶o toµn ®­îc cèn cè ®Þnh. IV. kÕ to¸n TSC§ trong doanh nghiÖp. 1. Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ 1.1 KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë ®Þa ®iÓm sö dông b¶o qu¶n. §Ó qu¶n lý, theo dâi TSC§ theo ®Þa ®iÓm sö dông ng­êi ta më “ sæ TSC§ theo ®¬n vÞ sö dông” cho tõng ®¬n vÞ, bé phËn. Sæ ngµy dïng ®Ó theo dâi t×nh h×nh t¨ng gi¶m TSC§ trong suèt thêi gian sö dông t¹i ®¬n vÞ trªn c¬ së c¸c chøng tõ gèc vÒ t¨ng, gi¶m TSC§. 1.2 KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë bé phËn kÕ to¸n. T¹i phßng kÕ to¸n ( kÕ to¸n TSC§) sö dông thÎ TSC§ ®Ó theo dâi chi tiÕt cho tõng TSC§ cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh thay ®æi nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn ®· trÝch hµng n¨m cña tõng TSC§. ThÎ TSC§ do kÕ to¸n TSC§ lËp cho tõng ®èi t­îng ghi TSC§. KÕ to¸n lËp thÎ TSC§ c¨n cø vµo: - Biªn b¶n giao nhËn TSC§. - Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§. - Biªn b¶n thanh lý TSC§. C¸c tµi liÖu kü thuËt cã liªn quan. * ThÎ TSC§ ®­îc lËp mét b¶n vµ l­u ë phßng kÕ to¸n trong suèt qu¸ tr×nh sö dông. Toµn bé thÎ TSC§ ®­îc b¶o qu¶n tËp trung t¹i phßng thÎ, trong ®ã chia lµm nhiÒu ng¨n ®Ó xÕp thÎ theo yªu cÇu ph©n lo¹i TSC§. Mçi ng¨n dïng ®Ó xÕp thÎ cña mét nhãm TSC§, chi tiÕt theo ®¬n vÞ vµ sè hiÖu TSC§. Mçi nhãm nµy ®­îc tËp trung mét phiÕu h¹ch to¸n t¨ng, gi¶m hµng th¸ng trong n¨m. ThÎ TSC§ sau khi lËp xong ph¶i ®­îc ®¨ng ký vµo sæ TSC§. * Sæ TSC§ : Mçi lo¹i TSC§ ( nhµ cöa, m¸y mãc, thiÕt bÞ… ) ®­îc më riªng mét sè hoÆc mét sè trang trong sæ TSC§ ®Ó theo dâi t×nh h×nh t¨ng, gi¶m, khÊu hao cña TSC§ trong tõng lo¹i. 2. KÕ to¸n tæng hîp t¨ng, gi¶m TSC§. KÕ to¸n tæng hîp nh»m ghi chÐp ph¶n ¸nh vÒ gi¸ trÞ c¸c TSC§ hiÖn cã, ph¶n ¸nh t×nh h×nh t¨ng gi¶m, viÖc kiÓm tra vµ gi÷ g×n, sö dông, b¶o qu¶n, TSC§ vµ kÕ ho¹ch ®Çu t­ ®æi míi trong doanh nghiÖp, tÝnh to¸n ph©n bæ chÝnh x¸c sè khÊu hao TSC§ vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, qua ®ã cung cÊp th«ng tin vÒ vèn kinh doanh, t×nh h×nh sö dông vèn vµ TSC§ thÓ hiÖn trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n còng nh­ c¨n cø ®Ó tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ khi sö dông TSC§ ®ã. 2.1 Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh viÖc h¹ch to¸n TSC§ ®­îc theo dâi chñ yÕu trªn tµi kho¶n 211 - TSC§ : Tµi kho¶n (TK) nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. Tµi kho¶n 211 cã c¸c TK cÊp 2 sau: TK 2111 - Nhµ cöa vËt kiÕn tróc TK2113 - M¸y mãc thiÕt bÞ TK 2114 - Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn TK 2115 - ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan nh­ tµi kho¶n 11, 112, 214, 331 … 2.2 Tr×nh tù kÕ to¸n t¨ng, gi¶m TSC§. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ t¨ng lªn do nhiÒu nguyªn nh©n nh­: Mua s¾m trùc tiÕp, do nhËn bµn giao c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh, nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn l¹i vèn ®em ®i liªn doanh tr­íc ®©y b»ng TSC§, t¨ng TSC§ do ®­îc cÊp ph¸t, viÖn trî, biÕu tÆng … Tr×nh tù h¹ch to¸n t¨ng TSC§ ®­îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11. 2.3 KÕ to¸n TSC§ thuª ngoµi. Do nhu cÇu cña s¶n xuÊt kinh doanh, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, doanh nghiÖp cã nhu cÇu sö dông thªm mét sè TSC§. Cã nh÷ng TSC§ mµ doanh nghiÖp kh«ng cã nh­ng l¹i cã nhu cÇu sö dông vµ buéc ph¶i thuª nÕu ch­a cã ®iÒu kiÖn mua s¾m, TSC§ ®i thuª th­êng cã hai d¹ng: + TSC§ thuª tµi chÝnh. +TSC§ thuª ho¹t ®éng. 2.3.1 TSC§ thuª tµi chÝnh. §Ó theo dâi t×nh h×nh thuª TSC§ dµi h¹n, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 212- TSC§ thuª tµi chÝnh, TK 342, TK 214 … TK 212 cã kÕt cÊu nh­ sau: - Bªn nî: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh t¨ng trong kú. - Bªn cã: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh gi¶m do hoµn tr¶ l¹i khi kÕt thóc hîp ®ång. - Sè d­ nî: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp. 2.3.2 KÕ to¸n TSC§ thuª ho¹t ®éng. Khi thuª TSC§ theo ph­¬ng thøc ho¹t ®éng, doanh nghiÖp còng ph¶i ký hîp ®ång víi bªn cho thuª, ghi râ TSC§ thuª, thêi gian sö dông, gi¸ c¶, h×nh thøc thanh to¸n … doanh nghiÖp ph¶i theo dâi TSC§ thuª ho¹t ®éng ë tµi kho¶n ngoµi b¶ng: TK001 - TSC§ thuª ngoµi. C¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª ho¹t ®éng ( kh«ng bao gåm chi phÝ dÞch vô, b¶o hiÓm vµ b¶o d­ìng ) ph¶i ®­îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng cho suèt thêi h¹n thuª tµi s¶n, kh«ng phô thuéc vµo ph­¬ng thøc thanh to¸n, trõ khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh kh¸c hîp lý h¬n. 2.4 KÕ to¸n tæng hîp gi¶m TSC§ TSC§ gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n nh­ gi¶m do thanh lý, nh­îng b¸n TC§, ®em TSC§ ®i gãp vèn liªn doanh… Trong mäi tr­êng hîp, kÕt to¸n ph¶i ®Çy ®ñ thñ tôc, x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i vµ thu nhËp (nÕu cã). C¨n cø vµo chøng tõ ®ã, kÕ to¸n tiÕn hµnh ph©n lo¹i tõng TSC§ gi¶m ®Ó ghi. 2.5 KÕ to¸n cho thuª TSC§. 2.5.1 KÕ to¸n cho thuª TSC§ tµi chÝnh. Bªn cho thuª ph¶i ghi nhËn gi¸ trÞ tµi s¶n cho thuª tµi chÝnh lµ kho¶n thu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n b»ng gi¸ trÞ ®Çu t­ thuÇn trong hîp ®ång cho thuª tµi chÝnh, c¸c kho¶n thu vÒ cho thuª tµi chÝnh ph¶i ®ù¬c ghi nhËn l¹i c¸c kho¶n thu vèn gèc vµ doanh thu tµi chÝnh tõ kho¶n ®Çu t­ vµ dÞch vô cña bªn cho thuª. Bªn cho thuª ph©n bæ doanh thu tµi chÝnh trong suèt thêi gian cho thuª dùa trªn l·i suÊt thuª ®Þnh kú cè ®Þnh trªn sè d­ ®Çu t­ thuÇn cho thuª tµi chÝnh. C¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tµi chÝnh cho tõng kú kÕ to¸n ( kh«ng bao gåm chi phÝ cung cÊp dÞch vô) ®­îc trõ vµo ®Çu t­ gép ®Ó lµm gi¶m ®i sè vèn gèc vµ doanh thu tµi chÝnh ch­a thùc hiÖn. C¸c chi phÝ trùc tiÕp ban ®Çu ®Ó t¹o ra doanh thu tµi chÝnh nh­ tiÒn hoa hång vµ chi phÝ ph¸p lý ph¸t sinh nh­ ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång th­êng do bªn cho thuª chi tr¶ vµ ®­îc ghi nhËn ngay vµo chi phÝ trong kú khi ph¸t sinh hoÆc ®­îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ theo thêi h¹n cho thuª tµi s¶n phï hîp víi viÖc ghi nhËn doanh thu. 2.5.2 KÕ to¸n cho thuª TSC§ ho¹t ®éng. Bªn cho thuª ph¶i ghi nhËn tµi s¶n cho thuª ho¹t ®éng trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n theo c¸ch ph©n lo¹i tµi s¶n cña doanh nghiªp. Doanh thu cho thuª ho¹t ®éng ph¶i ®­îc ghi nhËn theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng trong suèt thêi h¹n cho thuª, kh«ng phô thuéc vµo ph­¬ng thøc thanh to¸n, trõ khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p hîp lý h¬n. Chi phÝ cho thuª ho¹t ®éng, bao gåm c¶ khÊu hao tµi s¶n cho thuª, ®­îc ghi nhËn lµ chi phÝ trong kú ph¸t sinh. Chi phÝ trùc tiÕp ban ®Çu ®Ó t¹o ra doanh thu tõ nghiÖp vô cho thuª ho¹t ®éng ®­îc ghi nhËn vµo chi phÝ trong kú khi ph¸t sinh hoÆc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ trong suèt thêi h¹n cho thuª phï hîp víi viÖc ghi nhËn doanh thu cho thuª ho¹t ®éng. KhÊu hao tµi s¶n cho thuª ph¶i dùa trªn mét c¬ së nhÊt qu¶n víi chÝnh s¸ch khÊu hao cña bªn cho thuª ¸p dông ®èi víi nh÷ng tµi s¶n t­¬ng tù, vµ chi phÝ khÊu hao ®­îc tÝnh theo quy ®Þnh cña ChuÈn mùc kÕ to¸n “Tµi s¶n cè ®Þnh” Bªn cho thuª lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hay doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ghi nhËn doanh thu tõ nghiÖp vô cho thuª ho¹t ®éng theo tõng thêi gian cho thuª. V. kÕ to¸n khÊu hao TSC§. 1. Kh¸i niÖm vÒ khÊu hao TSC§ . Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh lµ hiÖn t­îng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§. §Ó thu håi ®­îc vèn ®Çu t­ ®Ó t¸i t¹o l¹i TSC§ khi nã bÞ h­ háng nh»m më réng s¶n xuÊt phôc vô kinh doanh doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh trÝch khÊu hao vµ qu¶n lý khÊu hao TSC§ b»ng c¸ch tÝnh vµ ph¶n ¸nh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy khÊu hao vµ hao mßn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, cã hao mßn míi dÉn tíi khÊu hao. NÕu hao mßn mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan th× khÊu hao mang tÝnh chñ quan v× do con ng­êi t¹o ra vµ còng do con ng­êi thùc hiÖn. KhÊu hao kh«ng ph¶n ¸nh chÝnh x¸c phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ khi ®­a vµo sö dông mµ xuÊt hiÖn do môc ®Ých, yªu cÇu qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n cña con ng­êi. Hao mßn TSC§ cã 2 lo¹i: Hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. - Hao mßn h÷u h×nh : lµ sù hao mßn vÒ mÆt vËt chÊt do qu¸ tr×nh sö dông, b¶o qu¶n, chÊt l­îng l¾p ®Æt t¸c ®éng cña yÕu tè tù nhiªn. - Hao mßn v« h×nh: lµ sù hao mßn vÒ mÆt gi¸ trÞ do tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, do n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng lªn lµm cho nh÷ng tµi s¶n tr­íc ®ã bÞ mÊt gi¸ mét c¸ch v« h×nh. 2. C¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao. ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau. ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao nµo lµ tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Theo quyÕt ®Þnh 206/2003/Q§ - BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh “vÒ ban hµnh chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh”. Cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p trÝch khÊu hao nh­ sau: 2.1 Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng (b×nh qu©n, tuyÕn tÝnh, ®Òu). C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®­îc khÊu hao nhanh nh­ng tèi ®a kh«ng qu¸ 2 lÇn møc khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ. TSC§ tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc trÝch khÊu hao nhanh lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, dông cô lµm viÖc ®o l­êng, thÝ nghiÖm, thiÕt bÞ vµ ph­¬ng tiÖn v©n t¶i, dông cô qu¶n lý, sóc vËt , v­ên c©y l©u n¨m. Khi thùc hiÖn trÝch khÊu hao nhanh, doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, sè khÊu hao hµng n¨m kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n vµ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Trong ®ã : Mk : møc khÊu hao c¬ b¶n b×nh qu©n hµng n¨m cña TSC§ NG: Nguyªn gi¸ TSC§ T : Thêi gian sö dông TSC§. Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× tû lÖ khÊu hao TSC§ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Trong ®ã: TK: Tû lÖ khÊu hao hµng n¨m cña TSC§. T : Thêi gian sö dông h÷u Ých TSC§. Møc khÊu hao trung b×nh mét th¸ng cña TSC§ = Møc khÊu hao trung b×nh 1 n¨m cña TSC§ 12 th¸ng Khi x¸c ®Þnh thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§HH, cÇn c©n nh¾c c¸c yÕu tè sau: - Thêi gian dù tÝnh mµ daonh nghiÖp sö dông TSC§HH. - S¶n l­îng s¶n phÈm hoÆc c¸c ®¬n vÞ tÝnh t­¬ng tù mµ daonh nghiÑp dù tÝnh thu ®­îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n. - Giíi h¹n cã tÝnh ph¸p lý trong viÖc sö dông TSC§HH. - Kinh nghiÖm cña doanh nghiÖp trong viÖc sö dông tµi s¶n cïng lo¹i. - Hao mßn v« h×nh ph¸t sinh trong viÖc thay ®æi, c¶i tiÕn d©y chuyÒn c«ng nghÖ. 2.2 Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh. TSC§ tham gia vµo ho¹t déng kinh doanh ®­îc trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Lµ TSC§ ®Çu t­ míi ( ch­a qua sö dông) - Lµ c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô lµm viÖc ®o l­êng, thÝ nghiÖm. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ®­îc ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc cã c«ng nghÖ ®ßi hái ph¶i thay ®æi, ph¸t triÓn nhanh. X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ trong c¸c n¨m ®Çu theo c«ng thøc d­íi ®©y : MK = GH x TKH Trong ®ã : MK : Møc trÝch khÊu hao hµng n¨m cña TSC§ Gd : Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ TKH : Tû lÖ khÊu hao nhanh Tû lÖ khÊu hao nhanh ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: TKH = TK * HS Trong ®ã : TK : Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng. HS : HÖ sè ®iÒu chØnh. Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau : Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng(%) = 1 Thêi gian sö dông cña TSC§ x 100 HÖ sè ®iÒu chØnh x¸c ®Þnh theo thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh quy ®Þnh t¹i b¶ng d­íi ®©y : Thêi gian sö dông cña TSC§ HÖ sè ®iÒu chØnh (lÇn) §Õn 4 n¨m ( t=< 4 n¨m) Trªn 4 ®Õn 6 n¨m ( 4 n¨m < t =< 6 n¨m) Trªn 6 n¨m ( t > 6 n¨m) 1,5 2,0 2,5 Nh÷ng n¨m cuèi, khi møc khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p sè d­ gi¶m dÇn nãi trªn b»ng hoÆc thÊp h¬n møc khÊu hao tÝnh b×nh qu©n gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè n¨m s