Luận văn Cơ sở lý luận đổi mới quản lý luật sư ở Việt Nam hiện nay

Mở đầu 1. Tính cấp thiết của đề tài Quá trình đổi mới toàn diện đất nước đòi hỏi bộ máy nhà nước, trong đó có hệ thống tư pháp phải đổi mới cho phù hợp. Cải cách tư pháp là nhiệm vụ quan trọng trong quá trình xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong những năm qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị đã có nhiều nghị quyết về hoàn thiện nhà nước và pháp luật, trong đó có một số nghị quyết về đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp như Nghị quyết Trung ương 8 (khóa VII); Nghị quyết Trung ương 3 (khóa VIII); Nghị quyết Trung ương 7 (khóa VIII); Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX; Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị (khóa IX) "về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới"; Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) về "Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020"; và gần đây là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X. Theo đó đổi mới hệ thống tư pháp từ tổ chức đến cơ chế hoạt động là nhằm xây dựng các cơ quan tư pháp trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ trật tự an toàn xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, góp phần thực hiện chủ trương của Đảng ta về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân. Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp nói chung đó là vấn đề đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan và tổ chức bổ trợ tư pháp, trong đó đổi mới tổ chức và hoạt động luật sư là vấn đề trung tâm và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã chỉ rõ: Đào tạo, phát triển đội ngũ luật sư đủ về số lượng, có phẩm chất chính trị, đạo đức, có trình độ chuyên môn. Hoàn thiện cơ chế bảo đảm để luật sư thực hiện tốt việc tranh tụng tại phiên tòa, đồng thời xác định rõ chế độ trách nhiệm đối với luật sư. Nhà nước tạo điều kiện về pháp lý để phát huy chế độ tự quản của tổ chức luật sư; đề cao trách nhiệm của các tổ chức luật sư đối với thành viên của mình [25, tr. 6]. Trong 20 năm đổi mới (1986 - 2006), kể từ khi cải cách tư pháp được khởi động, chúng ta đã có nhiều nỗ lực trong việc đổi mới tổ chức và hoạt động luật sư. Nhờ đó, tổ chức và hoạt động luật sư trong thời gian qua không những đã đáp ứng kịp thời một phần nhu cầu giúp đỡ pháp lý ngày càng cao của cá nhân, tổ chức; góp phần quan trọng trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo và các đương sự khác, phục vụ tích cực cho công cuộc cải cách tư pháp, mà còn góp phần từng bước tạo lập môi trường pháp lý thuận lợi và tin cậy cho các hoạt động đầu tư, kinh doanh, thương mại trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, những kết quả đó mới là bước đầu, tổ chức và hoạt động luật sư còn bộc lộ nhiều hạn chế. Đội ngũ luật sư còn thiếu về số lượng. Số lượng luật sư hiện có so với dân số cả nước vẫn còn quá thấp. Sự phát triển luật sư còn mất cân đối giữa các vùng, miền. Chất lượng đội ngũ luật sư hiện nay chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu của cải cách tư pháp và hội nhập kinh tế quốc tế. Hoạt động luật sư chưa đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Một trong những nguyên nhân quan trọng ảnh hưởng tới sự phát triển của luật sư là do công tác quản lý luật sư còn nhiều bất cập và hạn chế. Có thể khẳng định rằng, việc quản lý luật sư thời gian qua chưa được quan tâm đúng mức, thực hiện chủ yếu theo kinh nghiệm, chưa được đầu tư nghiên cứu một cách cơ bản về lý luận, chậm tổng kết thực tiễn. Những yếu kém và hạn chế trong công tác quản lý luật sư thể hiện ở chỗ nhà nước chưa quy định rõ nội dung quản lý nhà nước và nội dung tự quản, chưa phân định rõ thẩm quyền quản lý. Tổ chức luật sư toàn quốc với tư cách là tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư trong phạm vi toàn quốc để đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư trong hành nghề chưa được thành lập. Do vậy, trong quản lý luật sư vẫn còn tình trạng thiếu tập trung, thiếu thống nhất từ phía nhà nước và tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư, làm cho công tác quản lý luật sư còn lúng túng, hiệu quả không cao. Trong thời gian qua, đội ngũ luật sư ở nước ta ngày càng phát triển cả về số lượng và chất lượng. Hoạt động luật sư cũng ngày càng được mở rộng trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Vì vậy, tổ chức và hoạt động luật sư hiện nay đã làm tăng thêm tính phức tạp trong công tác quản lý ở lĩnh vực này. Nâng cao vai trò của nhà nước trong việc phát triển đội ngũ luật sư đủ về số lượng, giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, vững về bản lĩnh chính trị, trong sáng về đạo đức nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội đối với chất lượng dịch vụ pháp lý của luật sư, phục vụ đắc lực cho công cuộc cải cách tư pháp và hội nhập kinh tế quốc tế là nhiệm vụ rất bức xúc hiện nay. Hơn nữa nghề luật sư có tính đặc thù, các luật sư hoạt động độc lập, tự chịu trách nhiệm, ngoài việc tuân thủ pháp luật còn phải tuân theo quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư trong hành nghề. Nhà nước không thể làm thay chức năng của tổ chức xã hội - nghề nghiệp và cũng không thể can thiệp vào hoạt động nghề nghiệp của luật sư. Để tổ chức và hoạt động luật sư hoạt động có hiệu quả thì không thể thiếu vai trò quản lý của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư. Việc phân định rõ và hợp lý giữa công tác quản lý nhà nước về luật sư và chế độ tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư theo hướng nhà nước chỉ làm những gì thuộc về chức năng, nhiệm vụ của nhà nước, tổ chức xã hội - nghề nghiệp phát huy vai trò tự quản đối với luật sư và tổ chức hành nghề luật sư, tăng cường ý thức trách nhiệm của cá nhân luật sư trong hành nghề, đặc biệt là việc tuân thủ pháp luật, giữ gìn đạo đức nghề nghiệp, kỷ luật hành nghề, góp phần nâng cao vị trí, vai trò của luật sư trong xã hội là yêu cầu cấp bách trong giai đoạn hiện nay ở nước ta. Xuất phát từ những đòi hỏi của công cuộc đổi mới toàn diện đất nước và thực trạng tổ chức và hoạt động luật sư ở nước ta, việc nghiên cứu thực hiện đề tài luận văn "Cơ sở lý luận đổi mới quản lý luật sư ở Việt Nam hiện nay" là cần thiết, có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. Thông qua việc nghiên cứu sẽ làm rõ thêm, bổ sung thêm cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn đối với quản lý luật sư nhằm từng bước hoàn thiện quản lý luật sư trong điều kiện cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. 2. Tình hình nghiên cứu Những năm qua, việc nghiên cứu một cách toàn diện về quản lý luật sư vẫn còn chưa được chú trọng đúng mức. Cho đến nay, chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu chuyên sâu và có hệ thống về vấn đề quản lý luật sư. Trong lĩnh vực luật sư và hành nghề luật sư đã có một số đề tài nghiên cứu, đó là: - Đề tài cấp Bộ năm 2005: "Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hành nghề luật sư trong điều kiện mới ở Việt Nam" do đồng chí Nguyễn Văn Thảo, Vụ trưởng Vụ Bổ trợ tư pháp, Bộ Tư pháp làm chủ nhiệm đề tài; - Đề tài cấp Bộ năm 2005: "Dịch vụ pháp lý ở Việt Nam, thực trạng, nhu cầu và định hướng phát triển" do Tiến sĩ Nguyễn Văn Tuân, Tổng biên tập Tạp chí Dân chủ và pháp luật, Bộ Tư pháp làm chủ nhiệm đề tài; - Đề tài nhánh 05 thuộc Chương trình khoa học cấp nhà nước mã số KX 04 giai đoạn 2001 - 2005: "Cải cách tổ chức và hoạt động Bổ trợ tư pháp trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân" do Tiến sĩ Nguyễn Văn Tuân, Tổng biên tập Tạp chí Dân chủ và pháp luật, Bộ Tư pháp làm chủ nhiệm đề tài; - Luận án Tiến sĩ năm 2003 của Phan Trung Hoài về "Hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hành nghề luật sư trong điều kiện mới ở Việt Nam"; - Luận văn Thạc sĩ năm 2001 của Dương Đình Khuyến về "Vấn đề xã hội hóa hoạt động luật sư và tư vấn pháp luật". Những công trình nghiên cứu khoa học trên đây đề cập nhiều về thực trạng tổ chức luật sư và hành nghề luật sư ở Việt Nam, góp phần làm rõ hơn các vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động luật sư. Trong số đó có nhiều kiến giải, luận điểm khoa học đã được vận dụng vào thực tiễn. Tuy nhiên, những công trình trên không tập trung nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề quản lý luật sư mà chỉ đi vào một khía cạnh nhất định của nội dung quản lý nhà nước đối với tổ chức và hoạt động luật sư. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung vào nghiên cứu các vấn đề cơ sở lý luận đổi mới quản lý luật sư, góp phần từng bước hoàn thiện cơ chế quản lý luật sư ở Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu là các vấn đề về hành nghề luật sư; nội dung của quản lý luật sư trong điều kiện cải cách tư pháp ở Việt Nam. 4. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn * Mục đích: Xây dựng cơ sở lý luận đổi mới quản lý luật sư ở Việt Nam hiện nay nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động luật sư, đáp ứng yêu cầu của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. * Nhiệm vụ: - Nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý luật su. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý luật sư để làm rõ thực tiễn quản lý luật sư ở nước ta. - Đề xuất các giải pháp đổi mới quản lý luật sư trong điều kiện cải cách tư pháp ở Việt Nam. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Đồng thời sử dụng những phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây: Phương pháp lịch sử, phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp so sánh, đối chiếu, phương pháp thống kê. 6. Những đóng góp mới của luận văn Làm rõ những vấn đề về lý luận, đưa ra những luận cứ khoa học quan trọng về đổi mới quản lý luật sư ở nước ta. Trên cơ sở đó, đưa ra phương hướng đổi mới quản lý luật sư trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. 7. ý nghĩa của luận văn Kết quả nghiên cứu của luận văn có giá trị tham khảo để nghiên cứu, xây dựng cơ chế quản lý luật sư ở Việt Nam trong thời gian tới. Đồng thời cũng là cơ sở để bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về luật sư và hành nghề luật sư, đáp ứng yêu cầu của cải cách tư pháp. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn gồm 3 chương, 9 tiết. Chương 1 cơ sở lý luận về quản lý luật sư 1.1. Khái niệm luật sư và hành nghề luật sư 1.1.1. Khái niệm luật sư ở Việt Nam hiện nay, vẫn còn tồn tại hai khái niệm "luật sư" và "luật gia". "Luật sư" và "Luật gia" được hiểu khác nhau và đôi lúc còn có sự nhầm lẫn. Theo cách giải thích của nhiều từ điển và qua tìm hiểu thực tiễn của một số nước, thuật ngữ "Jurist" (luật gia) được hiểu là người có kiến thức về pháp luật, những chuyên gia luật. Có thể hiểu đó là tất cả những người có bằng cử nhân luật trở lên. ở Việt Nam, "luật gia" được hiểu rất rộng, không chỉ những người có bằng cử nhân luật trở lên mà cả những người không có bằng cử nhân luật nhưng có kiến thức về pháp luật và đã, đang làm công tác pháp luật trong cơ quan, tổ chức. Hội viên Hội luật gia được hiểu là công dân Việt Nam có phẩm chất đạo đức tốt, đã hoặc đang làm công tác pháp luật trong cơ quan, tổ chức với thời gian từ ba năm trở lên, chấp nhận Điều lệ của Hội [33, tr. 7-8]. Thuật ngữ "Lawyer" (luật sư) là luật gia được đào tạo về kỹ năng hành nghề, được gia nhập Đoàn luật sư, qua đó được công nhận là luật sư để hành nghề chuyên nghiệp trong lĩnh vực tranh tụng và tư vấn pháp luật hoặc một trong hai lĩnh vực này. Tương đương với hai thuật ngữ trong tiếng Anh "jurist" và "lawyer" là hai thuật ngữ trong tiếng Pháp "juriste" (luật gia) và "avocat" (luật sư, trạng sư). Có thể nói, khái niệm "luật sư" luôn là vấn đề gặp nhiều khó khăn trong quá trình xây dựng pháp luật về luật sư và hành nghề luật sư. Tham khảo kinh nghiệm nước ngoài cho thấy, không phải nước nào họ cũng đưa ra khái niệm hoặc định nghĩa về luật sư. Khái niệm luật sư không phải có sự hiểu biết thống nhất hoặc quy định giống nhau ở các nước trên thế giới. Hầu hết ở các nước có nghề luật sư phát triển, việc đưa ra khái niệm hoặc định nghĩa về luật sư chỉ mang tính quy ước, khái niệm luật sư thường mang tính hình thức hơn là khái niệm về mặt nội dung. Pháp lệnh tổ chức luật sư năm 1987 của nước ta đã chính thức hóa thuật ngữ "luật sư". Tuy nhiên, Pháp lệnh chưa đưa ra được một khái niệm hay định nghĩa hoàn chỉnh về luật sư. Theo quy định của Pháp lệnh tổ chức luật sư năm 1987, người muốn trở thành luật sư phải gia nhập Đoàn luật sư. Thành viên của Đoàn luật sư là các luật sư và luật sư tập sự. Một người muốn trở thành luật sư hoàn toàn do Hội nghị toàn thể Đoàn luật sư quyết định. Pháp lệnh luật sư năm 2001 được ban hành thay thế Pháp lệnh tổ chức luật sư năm 1987. Pháp lệnh này đã đưa ra được khái niệm luật sư, cụ thể theo Điều 1 Pháp lệnh luật sư năm 2001: "Luật sư là người có đủ điều kiện hành nghề theo quy định của Pháp lệnh này và tham gia hoạt động tố tụng, thực hiện tư vấn pháp luật, các dịch vụ pháp lý khác theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ theo quy định của pháp luật..." [43, tr. 8]. Luật luật sư được Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 22/6/2006 quy định, trong đó Điều 2 quy định: "Luật sư là người có đủ tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề theo quy định của Luật này, thực hiện dịch vụ pháp lý theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức..." [37, tr. 1]. Như vậy, khái niệm luật sư ở nước ta được thể hiện theo hướng luật sư là người có đủ điều kiện hành nghề luật sư và hành nghề luật sư. Điều kiện hành nghề luật sư là được nhà nước cấp Chứng chỉ hành nghề luật sư và gia nhập một Đoàn luật sư. Như vậy, ở nước ta luật sư là luật gia, có thể là thành viên Hội luật gia, nhưng luật sư và luật gia là hai khái niệm khác nhau, là luật gia chưa hẳn đã phải là luật sư. Một trong những tiêu chuẩn quan trọng, không thể thiếu đối với luật sư là phải được đào tạo nghề sau khi đã tốt nghiệp đại học luật. Chức năng của luật sư là cung cấp dịch vụ pháp lý cho cá nhân, tổ chức, bao gồm việc tham gia tố tụng để bào chữa hoặc biện hộ cho bị can, bị cáo, đương sự, thực hiện tư vấn pháp luật cho cá nhân, tổ chức, làm các dịch vụ pháp lý khác và hưởng tiền thù lao do khách hàng trả. Trách nhiệm xã hội của luật sư là góp phần bảo vệ công lý, công bằng xã hội. Luật sư độc lập, tự chịu trách nhiệm trong hành nghề, trong đó có trách nhiệm bồi thường thiệt hại vật chất mà luật sư gây ra cho khách hàng. Trách nhiệm vật chất của luật sư là trách nhiệm vô hạn. Ngoài việc phải tôn trọng và tuân thủ pháp luật, luật sư còn phải tuân theo các quy tắc hành nghề, trong đó có các quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư do tổ chức xã hội - nghề nghiệp luật sư ban hành. ở nước ta không có sự phân chia thành hai loại luật sư là luật sư tranh tụng và luật sư tư vấn. 1.1.2. Khái niệm hành nghề luật sư ở Việt Nam lâu nay vẫn sử dụng các cụm từ "nghề luật sư", "nghề nghiệp luật sư" và "hành nghề luật sư". Thực ra gọi như vậy không hoàn toàn chính xác về mặt ngôn ngữ. Bởi vì, "luật sư" là một danh từ chỉ người, chứ không phải dùng để chỉ một nghề. Trong tiếng Anh người ta dùng "Lawyer" (luật sư) và "practice law" (hành nghề luật). Tuy nhiên, việc sử dụng các cụm từ "nghề luật sư" hay "nghề nghiệp luật sư" và "hành nghề luật sư" là phù hợp với thực tiễn của Việt Nam, có thể chấp nhận được, bởi vì nếu dùng cụm từ "nghề luật" thì e rằng theo cách hiểu của ngôn ngữ Việt Nam sẽ quá rộng, không phải chỉ là việc bào chữa, biện hộ trước tòa án và làm tư vấn pháp luật (cung cấp dịch vụ pháp lý) của luật sư. Theo thói quen sử dụng ngôn ngữ Việt Nam trong văn nói cũng như trong văn viết thì cụm từ "nghề luật sư" có thể được chấp nhận, cũng giống như nói "kiến trúc sư" và nghề "kiến trúc sư", "thày thuốc" và "nghề thày thuốc" v.v... Pháp lệnh luật sư năm 2001 chính thức chấp nhận các cụm từ "nghề luật sư", "nghề nghiệp luật sư" và "hành nghề luật sư". Theo quy định của Pháp lệnh luật sư năm 2001 thì "hành nghề luật sư" được hiểu là việc luật sư tham gia hoạt động tố tụng, thực hiện tư vấn pháp luật, các dịch vụ pháp lý khác theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ theo quy định của pháp luật. Luật luật sư đã khái quát hơn, mở rộng hơn khái niệm "hành nghề luật sư". Theo đó, hành nghề luật sư là việc luật sư thực hiện dịch vụ pháp lý bao gồm tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng cho khách hàng và làm các dịch vụ pháp lý khác theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức. "Hành nghề luật sư" theo quy định của Luật luật sư là phải hành nghề chuyên nghiệp, có trình độ chuyên môn sâu về kiến thức pháp lý và kỹ năng hành nghề. Việc hành nghề luật sư chủ yếu phải bằng trình độ và kinh nghiệm chuyên môn mà đối tượng phục vụ là khách hàng. Luật sư cung cấp "dịch vụ pháp lý" cho khách hàng và nhận thù lao từ khách hàng. Theo thông lệ của các nước trên thế giới, cũng như theo quy định của pháp luật Việt Nam thì nội dung của hành nghề luật sư bao gồm việc tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa cho bị can, bị cáo hoặc là người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hình sự; hoặc tham gia tố tụng với tư cách là người đại diện hoặc là người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự trong các vụ án dân sự hoặc hành chính; hoặc tham gia tố tụng trọng tài để giải quyết tranh chấp; tư vấn pháp luật, soạn thảo hợp đồng, đơn từ theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức; đại diện ngoài tố tụng để thực hiện các công việc có liên quan đến pháp luật theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức và thực hiện dịch vụ pháp lý khác theo quy định của pháp luật. Các luật sư được hành nghề tự do, tự do lựa chọn hình thức tổ chức hành nghề hoặc là Văn phòng luật sư, hoặc là Công ty luật, hoặc là làm việc theo hợp đồng cho Văn phòng luật sư, Công ty luật, hoặc hành nghề với tư cách cá nhân. Các luật sư tự tổ chức việc hành nghề của mình theo quy định của pháp luật. 1.2. Quản lý luật sư 1.2.1. Đặc thù của nghề luật sư và vấn đề quản lý luật sư 1.2.1.1. Đặc thù của nghề luật sư Chức năng xã hội của luật sư là tham gia bảo vệ công lý, góp phần bảo đảm công bằng xã hội, bảo vệ các quyền tự do, dân chủ của công dân, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức thông qua việc tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng và các dịch vụ pháp lý khác. Các nước trên thế giới và các nước trong khu vực đều có quan niệm chung coi nghề luật sư là một nghề đặc biệt so với các ngành nghề khác. Tính đặc thù của nghề luật sư được thể hiện ở chỗ: Thứ nhất, nghề luật sư không lấy điểm xuất phát là vốn và cũng không dựa vào vốn mà chủ yếu dựa vào kiến thức pháp luật và kỹ năng hành nghề của luật sư. Nghề luật sư gắn với pháp luật và việc thi hành pháp luật. Chính vì vậy luật sư trước hết là một chuyên gia pháp luật, là một cố vấn pháp luật mà ở họ có những kỹ năng nghề nghiệp thực thụ, các luật sư cần có kiến thức pháp luật, thông thạo kỹ năng nghề nghiệp để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. Thứ hai, luật sư với tư cách là một người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các chủ thể pháp lý nên luật sư có nhiệm vụ bảo đảm sự công bằng, khách quan của pháp luật. Thông qua việc tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, luật sư góp phần trực tiếp vào việc thực thi pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống. Vì thế, các nước trên thế giới đều cho rằng nghề luật sư là một nghề trong xã hội, là công cụ hữu hiệu góp phần đảm bảo công lý. Thứ ba, nguyên tắc của nghề luật sư là phải độc lập, liêm chính, nhân đạo và dũng cảm. Tính khách quan trong nghề luật sư được đề cao. Nghề luật sư là nghề không chịu sự chi phối của quyền lực. Vì vậy, nghề luật sư rất chú ý đến vai trò cá nhân, uy tín nghề nghiệp của luật sư và tính chất của nghề tự do trong tổ chức hành nghề luật sư. Đây là yêu cầu cần thiết để luật sư có thể hoàn thành tốt trách nhiệm của mình. Thứ tư, nghề luật sư là một nghề tự do, các luật sư độc lập trong hành nghề, tự chịu trách nhiệm về việc hành nghề của mình theo quy định của pháp luật. Hành nghề luật sư không chỉ đòi hỏi về mặt chuyên môn, tuân thủ pháp luật mà còn phải chịu sự điều chỉnh khắt khe bởi quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp. Thứ năm, tổ chức luật sư không nằm trong bộ máy nhà nước, hoạt động của luật sư không chỉ liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của công dân mà còn liên quan đến hoạt động quản lý nhà nước bằng pháp luật và có ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của các cơ quan nhà nước đặc biệt là các cơ quan tiến hành tố tụng. Do đó, có thể nói nghề luật sư mang tính "giám sát" hoạt động của các cán bộ và các cơ quan chức năng của nhà nước. Những điểm đặc thù trên đây của nghề luật sư là những yếu tố rất quan trọng quy định và chi phối nội dung, cách thức quản lý luật sư. 1.2.1.2. Vấn đề quản lý luật sư Khi nghiên cứu pháp luật về luật sư và hành nghề luật sư của các nước trên thế giới thấy rằng pháp luật của các nước thường không quy định cụ thể về khái niệm hay định nghĩa chung về quản lý luật sư. Tựu trung, các nước đều có quan niệm thống nhất là quản lý luật sư bao gồm hoạt động quản lý nhà nước về luật sư và tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư, mối quan hệ giữa quản lý nhà nước với tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư đối với luật sư. Quan niệm về quản lý luật sư như vậy là phù hợp bởi xuất phát từ những đặc thù của nghề luật sư. Quản lý luật sư ở nước ta cũng được hiểu là hoạt động quản lý nhà nước của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và hoạt động tự quản của các Đoàn luật sư. Pháp lệnh tổ chức luật sư năm 1987 đã có quy định những nội dung quản lý luật sư bao gồm nội dung quản lý nhà nước, cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý về luật sư, đồng thời quy định chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Đoàn luật sư với tư cách là tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư trong việc quản lý luật sư. Có thể khẳng định rằng, Pháp lệnh tổ chức luật sư năm 1987 quan niệm còn giản đơn về quản lý luật sư, mới chỉ quy định sơ lược về nội dung quản lý nhà nước và nội dung tự quản của Đoàn luật sư mà chưa quy định mối quan hệ giữa quản lý nhà nước với tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư. Pháp lệnh luật sư năm 2001 được ban hành, vấn đề quản lý luật sư là một trong những nội dung quan trọng của Pháp lệnh. Quản lý luật sư bước đầu được thể hiện theo quan niệm chung nhằm phù hợp với thông lệ quốc tế và phù hợp với hoàn cảnh nước ta trong điều kiện chúng ta chuyển đổi từ cơ chế kinh tế tập trung, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước. Theo đó, Pháp lệnh luật sư năm 2001 quy định rõ hơn những nội dung quản lý luật sư, cụ thể hóa nội dung quản lý nhà nước, phân định rõ thẩm quyền quản lý nhà nước, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Đoàn luật sư trong quản lý luật sư. Tuy nhiên, cũng như Pháp lệnh tổ chức luật sư năm 1987, một lần nữa Pháp lệnh luật sư năm 2001 cũng chưa làm rõ mối quan hệ giữa quản lý nhà nước với tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư. Điều đó dẫn đến hệ quả là hoạt động quản lý luật sư còn chung chung, có lúc, có nơi nhà nước làm thay công việc của Đoàn luật sư, can thiệp sâu vào hoạt động nghề nghiệp luật sư. Ngược lại, có lúc, có nơi còn phó mặc cho Đoàn luật sư, buông lỏng quản lý luật sư v.v. Thực tiễn 5 năm thi hành Pháp lệnh luật sư năm 2001 cho thấy, quản lý luật sư vẫn còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao, chưa phù hợp với thông lệ quốc tế về nghề luật sư. Cho đến nay khái niệm quản lý luật sư vẫn luôn là vấn đề gây nhiều tranh luận, vì vậy cần phải được tiếp tục nghiên cứu nhằm đổi mới và hoàn thiện nó ở Việt Nam trong điều kiện chúng ta xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. 1.2.2. Quản lý nhà nước về luật sư Quản lý nhà nước về luật sư là một trong những nội dung quan trọng có ý nghĩa quyết định trong việc quản lý luật sư. ở tất cả các nước trên thế giới và trong khu vực, vấn đề quản lý nhà nước về luật sư đều được đặt ra. Các nước có hệ thống pháp luật và tư pháp khác nhau thì vấn đề quản lý nhà nước về luật sư cũng khác nhau, vai trò và mức độ quản lý nhà nước về luật sư cũng khác nhau. Các nước có nghề luật sư hàng trăm năm nay như Anh, Pháp, Đức v.v..., vai trò và mức độ quản lý nhà nước về luật sư có những giới hạn nhất định. Nhà nước quản lý luật sư chỉ thông qua việc ban hành khung pháp luật thống nhất, thực hiện việc kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm pháp luật đối với luật sư. Nhà nước không giám sát, tác động hay can thiệp vào hoạt động nghề nghiệp của luật sư. Có thể khẳng định rằng, ở những nước có nghề luật sư phát triển, nhà nước không quản lý luật sư bằng các biện pháp hành chính, không can thiệp vào hoạt động nghề nghiệp của luật sư mà chỉ xây dựng một hành lang pháp lý chặt chẽ để các luật sư hoạt động. Điều này không đồng nghĩa với việc nhà nước không quản lý hoặc buông lỏng quản lý luật sư. Để nhà nước chỉ quản lý luật sư bằng pháp luật thì đòi hỏi pháp luật về luật sư và hành nghề luật sư được nhà nước xây dựng và ban hành phải hoàn thiện, đồng thời luật sư phải có trình độ chuyên môn, tính chuyên nghiệp cao, tổ chức luật sư cũng được phát triển ngang tầm. Đối với những nước nghề luật sư mới được