Lời khuyên cho nhà đầu tư trong thị trường biến động

Lời khuyên cho nhà đầu tư trong thị trường biến động Trong suốt những khoảng thời gian biến động, nhiều nhà đầu tư cảm thấy hoang mang và bắt đầu đặt câu hỏi với những chiến lược đầu tư của họ. Điều này đặc biệt đúng với những nhà đầu tư mới bắt đầu tham gia cuộc chơi, chưa có kinh nghiệm. Thường thì khi thị trường biến động họ sẽ cố gắng đứng ngoài thị trường và đợi cho đến khi thị trường ổn định trở lại. Thật không may, với những thị trường mới nổi như thị trường chứng khoán Việt Nam thì sự biến động là một điều tất yếu. Mà cũng không riêng gì thị trường Việt Nam, tính biến động gần như là một thuộc tính tất yếu của thị trường chứng khoán. Hôm nay thị trường lên, ngày mai, ngày kia thị trường lên hay xuống? Thật khó mà có thể dự liệu chính xác được bước đi của thị trường. Thế nhưng nói như thế không có nghĩa là chúng ta- những nhà đầu tư mới nhập cuộc phải từ bỏ cuộc chơi vì chúng rất bất ổn? Làm thế nào để tồn tại trong một thị trường như vậy có lẽ là một câu hỏi mà không ít các chuyên gia đã nhận được từ các nhà đầu tư. Một trong những giải pháp khả quan nhất chính là cố gắng duy trì hướng đến mục tiêu trong dài hạn và cố gắng lờ đi những dao động trong ngắn hạn. Thế nhưng ngay cả khi chúng ta đã xác định trở thành những nhà đầu tư dài hạn thì chúng ta cũng nên hiểu rõ về thị trường biến động. Khi hiểu được thị trường thì chúng ta có thể sẽ có những chiến lược hợp lý hơn, mang lại nhiều lợi nhuận hơn trong phạm vi rủi ro có thể chịu đựng được. Vậy sự biến động là gì? Sự biến động đó là một thước đo thống kê cho thấy khuynh hướng của một thị trường hoặc một chứng khoán sẽ tăng giá hay rớt giá mạnh trong một khoảng thời gian ngắn nào đó. Sự biến động thông thường được đo bằng độ lệch chuẩn của tỷ suất sinh lợi. Độ lệch chuẩn trong thống kê là khái niệm cho biết mức độ dao động của tỷ suất sinh lợi sai khác với tỷ suất sinh lợi mà chúng ta mong đợi. Lấy ví dụ như chỉ số S&P500 có độ lệch chuẩn khoảng 15%, trong khi đó các khoản đầu tư được bảo đảm khác như tài khoản tiền gửi vào ngân hàng có độ lệch chuẩn bằng 0, bởi vì tỷ suất sinh lợi nhuận được từ tìên gửi ngân hàng không thay đổi trong suốt thời gian đầu tư. Những thị trường có nhiều biến động là những thị trường mà giá cả dao động trong phạm vi rất lớn, khối lượng giao dịch nhiều. Chúng ta biết rằng giá cả được hình thành từ sự cân bằng giữa cung và cầu trên thị trường. Một sự mất cân bằng cung cầu sẽ dẫn đến hiện tượng giá thay đổi. Giá thấp trong trường hợp quá nhiều người bán mà rất ít người mua và ngược lại. Một số người cho rằng nguyên nhân gây ra sự biến động cho thị trường chính là từ những thứ như tin tức doanh nghiệp, sự đề cao một doanh nghiệp nào đó từ một chuyên gia phân tích tài chính hàng đầu, hoặc là các vụ phát hành lần đầu ra công chúng IPO, các kết quả lợi nhuận được công bố không như mong đợi cũng là một nguyên nhân gây ra tính biến động thị trường. Một số khác đổ lỗi cho những nhà đầu cơ, những nhà đầu tư có tổ chức là những người đã gây ra tính biến động thị trường. Thế nhưng giải thích hợp lý nhất có lẽ chính là những nguyên nhân tâm lý gây ra phản ứng của nhà đầu tư. Đó mới chính là nguyên nhân tạo nên tính biến động nhiều nhất cho thị trường. Cách tiếp cận dựa trên những giải thích về tài chính hành vi dường như đã “tấn công” mạnh mẽ vào cái gọi là lý thuyết thị trường hiệu quả. Theo lý thuyết thị trường hiệu quả, tức giá cả thị trường luôn phản ánh chính xác mọi thông tin có liên quan. Không một nhà đầu tư nào có khả năng tìm kiếm lợi nhuận cao hơn người khác, nhà đầu tư luôn khôn ngoan và hành động giống nhau. Thế nhưng tài chính hành vi cho thấy kết quả những biến động giá quan trọng nhất xuất phát từ sự thay đổi trong suy nghĩ theo một hướng nào đó của công chúng đầu tư. Rõ ràng thì chẳng bao giờ chúng ta có thể tìm thấy sự nhất trí về những nguyên nhân gây ra tính biến động thị trường. Tuy nhiên vì dù bạn muốn hay không, thị trường vẫn biến động, vì thế chúng ta- những nhà đầu tư phải tìm cách để có thể sống chung với biến động? Đầu tư dài hạn Một cách để tồn tại trong một thị trường biến động là việc hãy phớt lờ sự biến động đi, nghĩa là bạn đầu tư hướng đến mục tiêu trong dài hạn, không quan tâm đến những dao động trong ngắn hạn. Đôi khi chiến lược này cũng khó thực hiện, nhất khi sự biến động của thị trường cho danh mục đầu tư của bạn cơ hội lấy được tỷ suất sinh lợi 50% trong thị trường đi xuống, nhiều hơn mức mà nhiều người có thể làm được. Lòng tham của con người sẽ khó lòng giúp bạn giữ vững vị thế của nhà đầu tư dài hạn. Đầu tư dài hạn đòi hỏi bạn phải có những nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đầu tư bởi vì trong dài hạn các thị trường luôn được điều khiển bởi các yếu tố tài chính doanh nghiệp cơ bản. Nếu bạn tìm thấy một doanh nghiệp với bảng cân đối kế toán rất khỏe mạnh và doanh nghiệp đó có thu nhập bền vững, những dao động trong ngắn hạn sẽ không ảnh hưởng đến giá trị trong dài hạn của công ty. Sự thật thì đôi khi bạn có thể lợi dụng các khoảng thời gian biến động mà giá cổ phiếu của một công ty tốt đang bị đánh giá thấp để mua vào và nắm giữ cho dài hạn. Tranh luận quan trọng đằng sau chiến lược mua và nắm giữ chính là nhà đầu tư có thể đã bỏ lỡ mất cơ hội để bán cổ phiếu đi, tạo ra một tỷ suất sinh lợi ấn tượng trong một vài ngày thị trường giao dịch tốt nhất trong năm. Có những câu đại loại thế này: “Nếu bạn đã bỏ lỡ 20 ngày tốt nhất trong năm có thể làm cho tỷ suất sinh lợi của bạn đã giảm đi hơn một nửa”. Một mặt, điều này là đúng, nhưng chúng ta cũng cần nhìn thấy rằng ngược lại, việc bỏ lỡ 20 ngày tệ nhất trong năm đã làm gia tăng tỷ suất sinh lợi cho danh mục đầu tư của bạn tương tự như thế. Thế nhưng trong một vài trường hợp thì bạn khó lòng mà giữ vững chiến lược mua và nắm giữ, đôi khi bạn vẫn thực hiện giao dịch trong những khoảng thời gian biến động. Những điều bạn cần phải biết Các nhà đầu tư, đặc biệt là những người sử dụng giao dịch trực tuyến nên biết rằng trong suốt những khoảng thời gian thị trường biến động, nhiều doanh nghiệp sẽ bổ sung thêm những dịch vụ thay thế để có thể làm giảm mức rủi ro của doanh nghiệp so với rủi ro tăng thêm do tính biến động của thị trường xuống. Ví dụ, trong quá khứ, một vài nhà tạo lập thị trường đã tạm thời dừng các lệnh giao dịch trực tuyến và thực hiện các lệnh theo cách thủ công ban đầu. Hệ thống CNTT hỗ trợ kinh doanh chứng khoán: Đôi khi nhà đầu tư sẽ gặp khó khăn khi thực hiện giao dịch bởi vì khả năng giới hạn của hệ thống phục vụ cho nhà đầu tư. Chúng ta vẫn nhớ đã từng có 2 lần sàn giao dịch TPHCM ngừng giao dịch vì sự cố kỹ thuật. Do vậy, hạ tầng cơ sở phục vụ cho nhà đầu tư rất quan trọng, đặc biệt là nhà đầu tư thực hiện giao dịch trực tuyến. Là nhà đầu tư, nếu giao dịch trực tuyến bạn hãy cẩn thẩn với những thời điểm sự truy cập internet quá nhiều và bạn không tài nào đăng nhập tài khoản của mình vì nghẽn mạng. Do vậy, đó là lý do nhiều công ty chứng khoán vẫn cung cấp các dịch vụ phục vụ nhà đầu tư như giao dịch qua điện thoại, giao dịch qua fax, giao dịch trực tiếp bên cạnh giao dịch online. Sự sai lệch trong giá niêm yết: Có thể có những sự sai lệch rất lớn giữa giá niêm yết nhà đầu tư nhận đuợc và mức giá mà nhà đầu tư thật sự giao dịch. Hãy nhớ rằng, trong một thị trường đầy biến động, thậm chí ngay cả khi giá chứng khoán vừa được niêm yết thì nó cũng có thể sẽ khác xa với những gì đang xảy ra trên thị trường ngay sau đó. Thêm nữa, số lượng cổ phiếu dư mua, dư bán thể hiện trên các bảng điện tử có thể cũng sẽ thay đổi một chóng, do vậy chúng ành hưởng đến mức giá niêm yết mà nhà đầu tư nhìn thấy là điều dễ hiểu. Những điều cần quan tâm khác Các lệnh mà bạn chọn cũng rất quan trọng khi thị trường không di chuyển theo hướng bình thường. Một lệnh thị trường sẽ luôn luôn là một người bạn đồng hành tốt, nhưng trong các thị trường trước đây, bạn có thể sẽ rất ngạc nhiên trước mức giá mà bạn mua bởi vì so với giá được niêm yết thì giá bạn được mua khác xa đáng kể đấy. Trong một thị trường biến động, lệnh giới hạn có thể là một người bạn của nhà đầu tư. Lệnh giới hạn mà nhà đầu tư sẽ yêu cầu nhà môi giới thực hiện (mua hoặc bán) một lượng cổ phiếu đã được xác định trước tại một mức giá xác định hoặc là tại một mức tốt hơn mức giá xác định. Thường thì lệnh giới hạn có chí phí cao hơn một chút so với lệnh thị trường nhưng nó luôn là một người bạn tốt cho các nhà đầu tư bởi vì mức giá mà bạn muốn mua hay bán đã được xác định trước, nhưng nên nhớ là lệnh giới hạn cũng không bao giờ là một sự đảm bảo cho bạn một sự đầu tư thắng lợi. Thay lời kết Nhà đầu tư nên nhận thức rõ những rủi ro tiềm ẩn trong suốt thời gian biến động. Việc lựa chọn một chiến lược đầu tư dài hạn cũng là một ý tưởng không tồi nếu như bạn tin vào chiến lược của mình. Tuy nhiên, nếu bạn đã quyết định sẽ giao dịch trong suốt thời gian biến động, hãy cẩn thận và phải nhận thức rõ được thị trường sẽ ảnh hưởng đến giao dịch của bạn như thế nào? Ngoài ra để sống chung được với sự biến động, người ta có thể thực hiện một số hợp đồng phái sinh nhằm quản trị rủi ro. Tuy nhiên các hợp đồng như quyền chọn chứng khoán (option), hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng giao sau… vẫn chưa được phép thực hiện trên thị trường chứng khoán Việt Nam.