Lộ trình tăng trưởng xanh Các-Bon thấp cho châu Á - Thái Bình Dương - Biến khủng hoảng khí hậu và sự cạn kiệt tài nguyên thành cơ hội phát triển kinh tế

ở hạ tầng chúng ta thiết kế và đầu tƣ hôm nay. Đầu tƣ vào cơ sở hạ tầng có hiệu quả sinh thái và trang bị thêm cơ sở hạ tầng cũ cung cấp cơ hội lớn cho tăng trƣởng kinh tế, tạo việc làm và đạt đƣợc các mục tiêu thiên niên kỷ. Công cụ chính sách để đánh giá lựa chọn cơ sở hạ tầng cần phải tích hợp các khái niệm về hiệu quả sinh thái từ góc độ đánh giá vòng đời. Ví dụ, khi đánh giá các dự án giao thông, nhƣ đƣờng cao tốc thì không thể bỏ qua tính toán mức tiêu thụ năng lƣợng và lƣợng khí thải các-bon tạo ra từ việc sử dụng nó. Hiện tại chúng ta đang có các công cụ và cơ chế hữu ích nhƣ đánh giá môi trƣờng chiến lƣợc, đánh giá tác động môi trƣờng, đánh giá vòng đời và các đánh giá tích hợp khác. Nhƣng chúng thƣờng không đƣợc sử dụng hoặc đang hoạt động kém. Để cơ sở hạ tầng đạt đƣợc hiệu quả sinh thái đòi hỏi tăng cƣờng việc sử dụng các công cụ và cơ chế này. Sự thay đổi đối cơ sở hạ tầng theo hƣớng hiệu quả sinh thái đòi hỏi:  Các khu đô thị đƣợc quy hoạch và thiết kế đa năng và có khu vực dành cho đi bộ, tăng cƣờng không gian công cộng. Khu vực này đang trải qua quá trình đô thị hóa nhanh chóng. Sự bùng phát đô thị và xe cộ tạo ra các nguy cơ cho sự bền vững và lành mạnh của đô thị. Các đô thị cần nhanh chóng thay đổi theo hƣớng phát triển thành phố sinh thái.  Hệ thống giao thông chuyển từ đƣờng bộ sang đƣờng sắt, với đầu tƣ lớn hơn trong giao thông công cộng và kiểm soát nhiều hơn việc sử dụng xe hơi cá nhân. Hệ thống giao thông phát triển nhanh với lƣợng xe cộ lớn làm phát sinh các chi phí tiềm ẩn, nhƣ ùn tắc, tiêu thụ năng lƣợng, phát thải khí các-bon, ô nhiễm không khí và tai nạn giao thông, làm tăng thêm 10% GDP của quốc gia. Do đó, cần thiết phải chuyển sang hệ thống bền vững hơn.  Các tòa nhà hiện tại cần đƣợc cải tạo thêm để cải thiện hiệu quả sử dụng năng lƣợng, các tòa nhà xây mới cần thiết kế xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn xây dựng xanh. Các tòa nhà tiêu thụ lên đến 40% năng lƣợng. Nâng cao hiệu quả sử dụng năng lƣợng của các tòa nhà sẽ giảm đƣợc phát thải CO2 và tổng năng lƣợng sử dụng  Hệ thống năng lượng cần nâng cao hiệu quả tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, mở rộng thị phần của các nguồn năng lƣợng tái tạo và phát triển các công nghệ mới. Khu vực Châu Á - Thái Bình Dƣơng có 675 triệu ngƣời không đƣợc tiếp cận với các dịch vụ năng lƣợng hiện đại. Nhu cầu này có thể đạt đƣợc thông qua phát triển các hệ thống sử dụng năng lƣợng tái tạo phân cấp ở các địa phƣơng.  Cơ sở hạ tầng nước dựa trên phân cấp quản lý tài nguyên nƣớc và quản lý nƣớc mƣa. Lƣợng nƣớc bình quân theo đầu ngƣời của khu vực châu Á - Thái Bình Dƣơng thấp thứ hai trên thế giới do quy mô dân số lớn và việc lạm dụng và sử dụng nƣớc quá mức. Nếu đƣợc quản lý đúng cách, hệ thống quản lý tài nguyên nƣớc phân cấp có thể đảm bảo nguồn nƣớc, ngăn chặn lũ lụt đô thị và phục hồi hệ sinh thái.  Chất thải cần đƣợc coi nhƣ nguồn tài nguyên và quản lý chất thải phải ƣu tiên xử lý tại nguồn và tái chế. Đô thị hóa nhanh chóng và tăng trƣởng kinh tế làm tăng chất thải đô thị, gây ra tình trạng càng khó khăn cho việc xử lý nếu chỉ dựa trên lƣợng ngân sách đƣợc phân bổ. Thu hồi tài nguyên từ rác thải thông qua tái chế, làm phân hữu cơ và sản xuất năng lƣợng từ rác thải có thể giải quyết đƣợc các thách thức về chất thải trong khi tạo ra thu nhập và việc làm. 4. Hình thành các cơ hội kinh doanh xanh Xanh hóa nền kinh tế đòi hỏi phải xây dựng cơ sở hạ tầng mới và nâng cấp cơ sở hạ tầng hiện tại, xanh hóa các ngành công nghiệp hiện tại và tạo ra những ngành mới với các sản phẩm và dịch vụ tốt hơn. Quá trình chuyển đổi này tạo ra các cơ hội cho doanh nghiệp. Chính phủ phải tạo ra các điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp hƣớng tới nền kinh tế xanh. Các chính phủ cần phải thu hẹp khoảng cách giữa chi phí ngắn hạn và lợi ích dài hạn, giảm sự không chắc chắn và sự rủi ro cho các nhà đầu tƣ. Các chính phủ cần phải tạo ra một thị trƣờng cho hàng hóa và dịch vụ môi trƣờng. Điều này đòi hỏi kết hợp của các công cụ tài chính, thông tin, kinh tế và luật pháp cho phép giá cả thị trƣờng phản ánh đƣợc chi phí thực của việc sử dụng năng lƣợng và tài nguyên thiên nhiên; sử dụng tài chính công có chiến lƣợc để thu hút đầu tƣ tƣ nhân; thực hiện các giải pháp mua bán xanh; hỗ trợ nghiên cứu và phát triển; thúc đẩy tính minh bạch (thông qua báo cáo môi trƣờng) và nhận thức của ngƣời tiêu dùng (thông qua nhãn sinh thái) cũng nhƣ thiết lập các quy định rõ ràng và có tính toán trong dài hạn (hạn ngạch phát thải khí nhà kính) và cho các doanh nghiệp có đủ thời gian để điều chỉnh. Ba chiến lƣợc mũi nhọn nên thực hiện để hình thành các cơ hội kinh doanh bao gồm: Xanh hóa các ngành công nghiệp hiện tại: Điều này đòi hỏi các ngành công nghiệp khuyến khích sử dụng các nguồn lực hiệu quả hơn, loại bỏ dần các chất độc hại, thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng nguồn năng lƣợng tái tạo, cải thiện điều kiện an toàn lao động và giảm thiểu rủi ro tổng thể cho ngành môi trƣờng. Nó cũng đòi hỏi các chính phủ thúc đẩy sản xuất sạch hơn, thực hiện giải pháp 3Rs (giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế). Quảng bá sản phẩm, dịch vụ xanh: Tăng trƣởng xanh cung cấp một cơ hội mới cho các ngành công nghiệp xuất hiện. Ví dụ, tăng cƣờng hệ thống năng lƣợng cung cấp cơ hội phát triển cho công nghiệp năng lƣợng tái tạo và các ngành công nghiệp liên quan. Xanh hóa nền kinh tế đòi hỏi các dịch vụ mới. Các định hƣớng về sử dụng hiệu quả năng lƣợng cung cấp cơ hội cho các công ty dịch vụ năng lƣợng. Biến vốn tự nhiên thành cơ hội kinh doanh: Bảo tồn hệ sinh thái và đầu tƣ cho nguồn vốn tự nhiên cung cấp cơ hội mới cho việc tạo ra lợi nhuận và tạo việc làm. Vƣờn quốc gia lƣu giữ và bảo tồn đa dạng sinh học, văn hóa truyền thống có thể thu hút khách du lịch quốc tế quan tâm đến du lịch sinh thái. Ví dụ, các khu ngập nƣớc ở Suncheun của Hàn Quốc mỗi năm thu hút hơn ba triệu khách du lịch, mang lại lợi ích kinh tế lên tới 89 triệu đôla Mỹ. Ngoài ra, thực hiện nông nghiệp bền vững nhƣ nông nghiệp hữu cơ kết hợp với bảo tồn sinh học cũng mang lại những lợi nhuận kinh tế. 5. Hình thành và thực hiện chiến lược phát triển các-bon thấp Các chính phủ trong khu vực nhận ra tầm quan trọng của giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Đồng thời, có một nhu cầu cấp thiết về duy trì tăng trƣởng kinh tế, đáp ứng các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và cải thiện đời sống. Tăng trƣởng xanh là sự hài hòa giữa bảo vệ môi trƣờng và tăng trƣởng kinh tế, sử dụng thông tin khí hậu để định hƣớng tăng trƣởng kinh tế. Điều này đòi hỏi phải lồng ghép giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu vào quá trình lập kế hoạch phát triển của quốc gia. Các mục tiêu trung và dài hạn của chiến lƣợc cung cấp các tín hiệu rõ ràng cho khu vực tƣ nhân và công chúng về hƣớng đầu tƣ tƣơng lai, nghiên cứu và phát triển cho đổi mới công nghệ và phát triển cơ sở hạ tầng. Kiểm kê phát thải khí nhà kính quốc gia cần phải đƣợc thiết lập và củng cố nhƣ một công cụ cần thiết để hỗ trợ quá trình lập kế hoạch, cũng nhƣ để theo dõi các xu hƣớng phát thải và giảm phát thải khí nhà kính. Chiến lƣợc phát triển các-bon thấp cũng có thể cung cấp cơ sở cho việc lập kế hoạch, phát triển và thực hiện các hoạt động giảm nhẹ khí nhà kính phù hợp với điều kiện quốc gia (NAMAs). NAMAs cho phép các nƣớc đang phát triển đƣợc công nhận quốc tế đối với hành động tự nguyện giảm phát thải của họ dựa trên bối cảnh cụ thể của đất nƣớc và có thể cung cấp cơ hội để thu hút tài trợ và chuyển giao công nghệ. Nhằm mục đích này, một hệ thống đo lƣờng, báo cáo và xác minh cần phải đƣợc giới thiệu để giám sát sự phát thải cũng nhƣ sự giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy tính minh bạch của các dòng tài chính, và cần phải phát triển các hỗ trợ kỹ thuật cho mỗi hoạt động NAMA cụ thể. Việc định giá cho các - bon, thông qua thuế các - bon và các chƣơng trình cho phép thƣơng mại hóa lƣợng khí thải cắt giảm (cap-and trade schemes) rất quan trọng để giảm lƣợng khí thải, giảm cƣờng độ phát thải các - bon và kích thích tăng trƣởng xanh, là nền tảng của bất kỳ chiến lƣợc phát triển các-bon thấp. Ngoài ra, đẩy mạnh phát triển cơ sở hạ tầng có hiệu quả sinh thái và sự tham gia tích cực của công chúng để theo đuổi lối sống các-bon thấp nên là một phần của chiến lƣợc. Cuối cùng, chiến lƣợc phát triển các- bon thấp đòi hỏi phải có sự tham gia phối hợp giữa các bộ, ngành, và có cam kết chính trị ở cấp cao nhất. Công cụ thực hiện: Huy động tài chính, công nghệ và xây dựng năng lực Việc thay đổi hệ thống là cần thiết cho theo đuổi các bƣớc đƣợc trình bày trong Lộ trình này, tuy nhiên, cần huy động các nguồn lực tài chính, các chính sách để khuyến khích nghiên cứu, phát triển và phát triển năng lực. Tài chính Tài chính công sẽ là phƣơng tiện để khởi động tăng trƣởng xanh. Lƣợng công quỹ phù hợp xúc tác cho quá trình chuyển đổi là rất quan trọng. Vốn của chính phủ cũng có thể đƣợc sử dụng để làm đòn bẩy cho các quỹ tƣ nhân. Tài chính các-bon và cơ chế chi trả dịch vụ hệ sinh thái (PES) cũng có một vị trí quan trọng cho phát triển các-bon thấp và đầu tƣ vào vốn tự nhiên. Hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), tuy là một nguồn quan trọng của nguồn tài trợ cho các nƣớc có nhu cầu đặc biệt, nhƣng vai trò của nó trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh không đƣợc nhấn mạnh đủ. Công nghệ và đổi mới Để đạt đƣợc sự bền vững môi trƣờng cần thay đổi trong chính sách công, chiến lƣợc kinh doanh và hành vi cá nhân. Tuy nhiên, nó cũng đòi hỏi có những công nghệ tốt hơn. Công nghệ xanh sẽ không chỉ nâng cao chất lƣợng của sự phát triển kinh tế mà còn định hƣớng cho tăng trƣởng. Hầu hết hoạt động chuyển giao công nghệ hiện nay diễn ra ở khu vực tƣ nhân, tuy nhiên khu vực công cần có một ảnh hƣởng tích cực hơn với tăng trƣởng xanh. Nghiên cứu và chuyển giao công nghệ xanh tại nhiều quốc gia trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dƣơng hiện nay còn ở mức tƣơng đối thấp. Nếu khu vực này đẩy nhanh hơn quá trình này thì các nƣớc công nghiệp phát triển hơn sẽ tăng cƣờng đầu tƣ vào khu vực này. Nâng cao nhận thức và năng lực Quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh cần phải đƣợc đi kèm với các chính sách và chƣơng trình xây dựng năng lực ở các mức độ khác nhau. Thứ nhất là, cần phải xây dựng năng lực về thể chế ở cấp chính phủ để tạo ra và thực thi các chính sách cần thiết. Thứ hai là, cần thiết phải xây dựng năng lực của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, sử dụng kiến thức mới và hiện có để xanh hóa các hoạt động của họ và tận dụng cơ hội kinh doanh của nền kinh tế xanh. Thứ ba là, cần phải xây dựng các kỹ năng của lực lƣợng lao động tham gia vào các hoạt động kinh tế xanh và các-bon thấp. Khu vực châu Á - Thái Bình Dƣơng đang bƣớc vào giai đoạn quan trọng: tốc độ tăng trƣởng kinh tế cao đã giúp nhiều ngƣời dân thoát khỏi đói nghèo, và nhiều mục tiêu phát triển đang trong tầm tay đạt đƣợc. Những điều này sẽ không đạt đƣợc thông qua các chiến lƣợc tăng trƣởng thông thƣờng. Sự cạn kiệt về nguồn tài nguyên, biến động giá nguyên liệu và khủng hoảng khí hậu đòi hỏi khu vực phải xem xét lại các chiến lƣợc kinh tế phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên và phát thải nhiều khí nhà kính. Mỗi nƣớc trong khu vực cần hƣớng tới nền kinh tế xanh trong đó sự phát triển kinh tế song hành với bảo vệ môi trƣờng. Lộ trình tăng trưởng xanh các-bon thấp cho khu vực châu Á-Thái Bình Dương cung cấp cơ hội hƣớng tới nền kinh tế xanh cho khu vực thông qua sự thay đổi 5 thành phần của hệ thống kinh tế. Đặc biệt, “cấu trúc hữu hình” của nền kinh tế (gồm cơ sở hạ tầng giao thông, các tòa nhà và hệ thống năng lƣợng) và “cấu trúc vô hình” của nền kinh tế (gồm giá cả thị trƣờng, quản trị, quy định và lối sống) phải đƣợc định hƣớng lại theo hƣớng sử dụng hiệu quả tài nguyên. Lộ trình này giúp các nhà hoạch định chính sách trong khu vực có đƣợc sự khái quát về các lựa chọn chính sách, chiến lƣợc thực hiện cũng nhƣ các ví dụ thành công điển hình.