Kỹ năng hỏi của thẩm phán tại phiên tòa hành chính sơ thẩm

PHỤ LỤC 1 KỸ NĂNG HỎI CỦA THẨM PHÁN TẠI PHIÊN TÒA HÀNH CHÍNH SƠ THẨM*DÀN ÝTẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC HỎI TẠI PHIÊN TÒA ĐẶC ĐIỂM, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI CỦA VIỆC HỎI NHỮNG NỘI DUNG CẦN PHẢI HỎI TRÌNH TỰ XÉT HỎI PHƯƠNG PHÁP XÉT HỎI*1. TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC HỎI TẠI PHIÊN TÒAViệc hỏi thể hiện kỹ năng điều khiển phiên tòa của Thẩm phán-Chủ tọa phiên tòa và các Hội thẩm nhân dân (sau đây gọi tắt là HĐXX) HĐXX sẽ phải thẩm tra lại tính hợp pháp và sự chính xác của các tài liệu, chứng cứ Giúp HĐXX hiểu được một cách toàn diện về tất cả các tài liệu, chứng cứ, tình tiết của vụ án*2. ĐẶC ĐIỂM, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI CỦA VIỆC HỎIĐối tượng của việc hỏi: Các đương sự có trình độ chuyên môn, kiến thức pháp luật và xã hội cao cần đặt những câu hỏi ngắn gọn, đúng trọng tâm vụ án, hướng cho các đương sự trả lời đúng vào những nội dung được hỏi Phạm vi của việc hỏi: HĐXX phải căn cứ vào yêu cầu, ý kiến của đương sự, đối chiếu với các tài liệu, chứng cứ, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan để đặt ra nội dung cần hỏi. Tránh đặt những câu hỏi ngoài nội dung vụ án và ngoài mục đích phải chứng minh*3. NHỮNG NỘI DUNG CẦN PHẢI HỎIHỏi để làm rõ tính hợp pháp về thẩm quyền ban hành quyết định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính bị khởi kiệnHỏi về sự hợp pháp của thời hiệu ban hành quyết định hành chính và thực hiện hành vi hành chính bị khởi kiện: Hỏi về tính hợp pháp của thời hạn ban hành quyết định hành chính: Hỏi về tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện về mặt nội dung: Hỏi để xác định tính hợp pháp về trình tự, thủ tục ban hành quyết định hành chính và thực hiện hành vi hành chínhXét hỏi về vấn đề bồi thường thiệt hại*3.1 Hỏi để làm rõ tính hợp pháp về thẩm quyềnTrình tự:Hỏi ý kiến của người khởi kiện, yêu cầu nêu và xuất trình các VBPL liên quanHỏi người bị kiện. Mời người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án tham gia tố tụng với người bị kiện (nếu có) trình bày ý kiến bổ sung. Mời người khởi kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ tham gia tố tụng với người khởi kiện (nếu có)Hỏi lại người khởi kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án tham gia tố tụng với người khởi kiện (nếu có) về ý kiến phản biện của họ.Chú ý:Kết hợp hỏi và giải thích pháp luật, lắng nghe ý kiến của các bên, đối chiếu, nêu và đọc rõ quy định PL liên quanTrường hợp đối tượng khởi kiện là quyết định xử phạt vi phạm hành chính thuộc thẩm quyền xử phạt của nhiều người, hoặc xử phạt một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm (Áp dụng Điều 42 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính) *3.2 Hỏi về sự hợp pháp của thời hiệuTrình tự: Hỏi người khởi kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án tham gia tố tụng với người khởi kiện (nếu có)Hỏi người bị kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng với người bị kiện (nếu có) Hỏi lại người khởi kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án tham gia tố tụng với người khởi kiện (nếu có) về ý kiến phản biện của họ.Chú ý:Cần áp dụng quy định của pháp luật về thời hiệu đối với việc ban hành quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính đóđối chiếu giữa thời điểm có sự kiện pháp lý với thời điểm ban hành quyết định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính của người bị kiện về sự kiện pháp lý đó*3.3 Hỏi về tính hợp pháp của thời hạnTrình tự:yêu cầu người bị kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án tham gia tố tụng với người bị kiện (nếu có) trình bày ý kiếnmời người khởi kiện và người có quyền và nghĩa vụ liên quan đến vụ án tham gia tố tụng với người khởi kiện (nếu có) trình bày ý kiến phản biện Chú ý:Áp dụng khi đối tượng khởi kiện là quyết định xử lý vi phạm hành chính. Phải chứng minh được thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính, thời điểm nào ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, về sự gia hạn thời hạn ban hành quyết định (nếu có). cần đối chiếu kết quả hỏi với quy định của pháp luật về vấn đề đó*3.4 Hỏi về tính hợp pháp về mặt nội dung Trình tự:Yêu cầu các đương sự (người bị kiện) trình các văn bản pháp luật được áp dụng để ban hành quyết định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính bị khởi kiện (Văn bản, mục, điều)Trường hợp quyết định không viện dẫn đủ các văn bản pháp luật được áp dụng thì yêu cầu các đương sự trình bày bổ sung. Nếu họ không tự nêu được, HĐXX cần nêu và giải thích cho các đương sự rõ.Chú ýNội dung này được xác định là khó khăn nhất trong giai đoạn hỏi để đánh giá tính hợp pháp của quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính bị khởi kiện. *3.5 Hỏi để xác định tính hợp pháp về trình tự, thủ tụcLàm rõ trình tự thủ tục ban hành quyết định hành chính và thực hiện hành vi hành chính bị khởi kiện Việc hỏi về nội dung này được tiến hành tương tự như các nội dung xét hỏi nêu trên. Cần đối chiếu kết quả hỏi, trả lời với văn bản quy phạm pháp luật quy định liên quan*3.6 Hỏi về vấn đề bồi thường thiệt hạiTrình tự:Yêu cầu cung cấp chứng cứ chứng minh thiệt hại đó theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự. Hỏi để làm rõ các chứng cứ chứng minh sự thiệt hại Trong trường hợp người khởi kiện có yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại nhưng chưa có điều kiện để chứng minh ngay tại phiên tòa, có thể tách yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại để giải quyết sau bằng một vụ án dân sự khác theo quy định của pháp luật.Chú ý:Cần căn cứ các quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước; hỏi rõ các đương sự về thiệt hại, mức thiệt hại, mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại và quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính bị khởi kiện, mức yêu cầu bồi thường và giải thích rõ quy định của pháp luật về vấn đề này. *4. TRÌNH TỰ HỎITrình bày của đương sự (khoản 1 Điều 149): Người khởi kiện và người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp Người bị kiện và người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị kiện, Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người này Người làm chứng, người giám định (nếu họ có mặt tại phiên tòa) Ai hỏi?Hỏi từng người, từng vấn đề (khoản 2 Điều 149): Chủ toạ phiên toà Hội thẩm nhân dân Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, đương sự, những người tham gia tố tụng khác và Kiểm sát viên. Chủ tọa hỏi những người tham gia tố tụng xem có ai cần hỏi thêm vấn đề gì nữa hay không? Trường hợp có người yêu cầu và xét thấy yêu cầu đó là có căn cứ thì Chủ tọa phiên toà quyết định việc tiếp tục hỏi. (Điều 150)*5. PHƯƠNG PHÁP HỎIPhương pháp hỏi nhằm làm rõ ngay vấn đề then chốt của vụ án hành chính Đặt câu hỏi cho các đương sự để làm rõ vấn đề then chốt sau đó mới hỏi đến các nội dung liên quan khác. Ưu điểm: toàn bộ vấn đề then chốt và hướng giải quyết vụ án có thể làm rõ trong thời gian ngắn Chú ý: Thực tế, chỉ áp dụng được với những vụ án đơn giản mà trước đó Tòa án đã thu thập chứng cứ để giải quyết vụ án một cách đầy đủ và rõ ràng và tại phiên tòa sơ thẩm các đương sự đều thừa nhận sự hợp pháp và tính chính xác của các chứng cứ cần thiết để giải quyết vụ án đó. *5. PHƯƠNG PHÁP HỎI (tiếp)Phương pháp hỏi bắt đầu từ các tình tiết cụ thể đến các vấn đề then chốt của vụ án, kết hợp với đối chất giữa các đương sự với nhau hoặc giữa các đương sự với nhân chứng, người giám định tại phiên Tòa sơ thẩm để tìm ra sự thật khách quan vụ án Ưu điểm: Áp dụng được trong các vụ án có nội dung phức tạp, tài liệu chứng cứ không đầy đủ Chú ý: xác định phạm vi hỏi, các chứng cứ cần phải thẩm tra trong giai đoạn hỏi; mâu thuẫn giữa các tài liệu, chứng cứ cần phải đối chất, làm rõ; sau đó xâu chuỗi các tài liệu, chứng cứ để phân tích đánh giá toàn bộ hệ thống, đối chiếu với các văn bản quy phạm pháp luật tương ứng để đánh giá tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện*5. PHƯƠNG PHÁP HỎI (tiếp)Tùy đặc điểm của từng loại quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện, yêu cầu của người khởi kiện và các tài liệu, chứng cứ, có thể áp dụng các phương pháp hỏi thích hợp. VD: Đối với việc khởi kiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính thì phải hỏi thật rõ, thật kỹ về thẩm quyền ban hành quyết định, về việc lập biên bản vi phạm hành chính và thời hạn ban hành quyết định hành chính. Đối với việc khởi kiện quyết định hành chính về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì cần hỏi kỹ về quá trình làm thủ tục kê khai, đăng ký, thông báo cấp quyền sử dụng đất. Đối với việc khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về thu hồi đất thì cần hỏi rõ căn cứ pháp lý (mục đích) khi thu hồi đất. *