Khoa học xã hội - Bài 4: Vlađimia mai a kovski (1893 – 1930)

mụ ửụực, khaựt khao giaỷi toỷa nhửừng bửực xuực trong taõm lyự con ngửụứi trong ủụứi thửụứng 2. Vaỏn ủeà sửự meọnh cuỷa ngửụứi ngheọ sú trong xaừ hoọi hieọn taùi Khoõng phaỷi ngaóu nhieõn moọt taực phaồm xen keỷ nhửừng vaỏn ủeà cuỷa ủụứi soỏng hieọn taùi vụựi truyeàn thuyeỏt lũch sử,ỷ ủan xen giửừa yeỏu toỏ taõm lyự trong sinh hoaùt haứng ngaứy vụựi yeỏu toỏ huyeàn aỷo laùi mang teõn laứ Ngheọ nhaõn vaứ Margarita. Neỏu loaùi trửứ Baùch veọ, oõng hửụựng tụựi caực vaờn baỷn cuỷa kinh thaựnh, trửụực tieõn laứ Ngaứy taọn theỏ (maởc khaỷi cuỷa Ioann Boõgoõxloỏp), tửứ ủoự choùn ra ủeà tửứ cuỷa cuoỏn saựch :“Nhửừng ngửụứi cheỏt seừ ủửụùc xeựt xửỷ theo nhửừng vieọc hoù ủaừ laứm vaứ ghi trong sửỷ saựch”. Nguyeón Vaờn Kha Khoa Ngửừ Vaờn Toựm taột baứi giaỷng vaờn hoùc Xoõ Vieỏt - 49 - nhửừng yeỏu toỏ huyeàn aỷo, thaàn kyứ nhử ủaừ ủeà caọp treõn ủaõy, taực phaồm chổ coứn laùi caõu chuyeọn veà moọt chaởng ủụứi cuỷa ủaỏng Gieõsu Krixtụ, veà vieọc xửỷ aựn cuỷa Poõnti Pilaựt– vieõn toaứn quyeàn cuỷa vuứng Giuủeõ vaứ caõu chuyeọn veà ngheọ nhaõn vụựi cuoỏn tieồu thuyeỏt cuỷa anh trửụực aựp lửùc cuỷa dử luaọn xaừ hoọi ( vụựi raỏt nhieàu ủoọng cụ, trong ủoự khoõng loaùi trửứ nhửừng ủoọng cụ vuù lụùi). Vụựi noọi dung coỏt loừi naứy, taực giaỷ ủaởt ra vaỏn ủeà sửự meọnh cuỷa ngheọ sú hay noựi ủuựng hụn vaứ cuù theồ hụn laứ leừ soỏng coứn cuỷa ngheọ thuaọt trong cuoọc soỏng xaừ hoọi hieọn taùi. Nhaõn vaọt ngheọ nhaõn soỏng khaộc khoồ, say meõ lao ủoọng ngheọ thuaọt, bieỏt nhieàu thửự tieỏng, mieọt maứi dũch saựch, ửụực muoỏn vieỏt ủửụùc moọt taực phaồm veà cuoọc ủụứi PoõntiPilaựt- vieõn quan toaứn quyeàn xửự Giuủeõ. Nhửng khi taực phaồm ra ủụứi, chớnh giụựi pheõ bỡnh ủaừ coõng kớch taực phaồm vaứ buoọc toọi nhaứ vaờn. Nhửừng keỷ cụ hoọi trong giụựi pheõ bỡnh maứ ủaùi dieọn laứ Latunxki, Ariman, Mxtixlaựp Laựproõvớch ủaừ goùi ngheọ nhaõn laứ “keỷ thuứ nuựp dửụựi boựng bieõn taọp vieõn”, “lụùi duùng sửù ngaõy thụ vaứ doỏt naựt cuỷa bieõn taọp vieõn, ủaừ tỡm caựch toỏng leõn maởt baựo nhửừng lụứi bieọn hoọ cho Gieõsu Krớxtụ” (lụứi cuỷa Mxtixlaựp Laựproõvớch- M.Bungacoỏp, Ngheọ nhaõn vaứ Magarớta, Nxb. Caàu Voứng Maựtxcụva- Nxb. Taực phaồm mụựi, Haứ Noọi 1989, tr. 164) [•]. Mxtixlaựp Laựproõvớch ủoứi “phaỷi ủaựnh, ủaựnh thaọt maùnh vaứo caựi “chuỷ nghúa Pilaựt” vaứ keỷ suứng chuựa” (tr. 164). Latunxki coi ngheọ nhaõn laứ “Moọt tớn ủoà cửùu giaựo gaõy goó” (tr. 164). Tửứ nhửừng baứi baựo buoọc toọi ngheọ nhaõn, anh coự caỷm tửụỷng: “Taực giaỷ cuỷa baứi baựo naứy vieỏt khoõng phaỷi nhửừng ủieàu hoù muoỏn noựi, vaứ sửù daọn dửừ cuỷa hoù laứ do chớnh ủieàu ủoự gaõy ra” (nhaọn xeựt cuỷa ngheọ nhaõn veà baứi baựo cuỷa nhaứ pheõ bỡnh coự teõn laứ Aloõydi Moõgarửựt) (tr. 166). Vaứ tửứ nhửừng baứi baựo ủoự, ngheọ nhaõn ủaừ khoõng coứn ủuỷ sửực chũu ủửùng, anh ta baột ủaàu sụù vaứ cuoỏi cuứng ủaừ bũ taõm thaàn. Hỡnh tửụùng ngheọ nhaõn trong taực phaồm laứ bieồu tửụùng cuỷa khaựt voùng vửụn tụựi caựi ủeùp, ủang trụỷ neõn quaự mong manh, yeỏu ụựt trửụực cuoọc soỏng. Lao ủoọng ngheọ thuaọt quaỷ laứ choõng gai, phaỷi neỏm traỷi bieỏt bao khoồ aỷi, coự khi maỏt caỷ nieàm tin trửụực caựi aực, caựi dung tuùc, vuù lụùi ủang laỏn lửụựt: “Khoõng, muoọn maỏt roài, anh khoõng coứn mong muoỏn theõm moọt caựi gỡ trong ủụứi, ngoaứi vieọc ủửụùc troõng thaỏy em. Nhửng anh laùi khuyeõn em: haừy ủeồ maởc anh. Vụựi anh, em seừ khoõng soỏng noồi ủaõu” (tr. 317) “Baõy giụứ toõi caờm gheựt cuoỏn tieồu thuyeỏt cuỷa toõi- ngheọ nhaõn ủaựp, vỡ noự, toõi ủaừ phaỷi chũu ủửùng quaự nhieàu” (tr. 322). Hỡnh tửụùng ngheọ nhaõn trong taực phaồm cuừng chớnh laứ sửù chieõm nghieọm cuỷa Bungacoỏp trửụực moọt loaùt nhửừng hieọn tửụùng vaờn ngheọ sú XoõVieỏt luực baỏy giụứ tửứ giaừ cuoọc ủụứi trong sửù treỷ trung, ủang ủoọ sung sửực nhử: A.Bloỏc, X.EÂxeõnhin, V.Maiacovski Nhửng trong taực phaồm, hỡnh tửụùng ngheọ nhaõn khoõng hoaứn toaứn quaự bi ủaựt khi coự ủửụùc moỏi tỡnh vụựi Margarớta, khi coự sửù giaỷi thoaựt do pheựp maàu cuỷa Voõlanủụ, khi caựi aực do nhửừng keỷ nhử Latunxki, Aloõydy Moõgarửựt gieo raộc thỡ chớnh nhửừng keỷ ủoự bũ trửứng phaùt (Margarớta nhụứ pheựp maàu cuỷa nhửừng ngửụứi trong nhoựm [•] Nhửừng trớch daón trong baứi vieỏt naứy ruựt tửứ taực phaồm Ngheọ nhaõn vaứ Margarớta, chuựng toõi ủeàu sửỷ duùng tửứ baỷn in cuỷa Nxb Caàu Voứng, Maựtxcụva- Nxb Taực phaồm mụựi, Haứ Noọi, 1989. Nguyeón Vaờn Kha Khoa Ngửừ Vaờn Toựm taột baứi giaỷng vaờn hoùc Xoõ Vieỏt - 50 - aỷo thuaọt, coõ bay vaứo phoứng cuỷa Latunxki ủaọp phaự ủeồ traỷ thuứ cho ngửụứi tỡnh cuỷa coõ bũ Latunxki ủaởt ủieàu vu khoỏng, khieỏn ngheọ nhaõn bũ suy suùp tinh thaàn; nhaứ baựo Aloydy Moõgarửựt bũ ủuoồi ra khoỷi caờn phoứng maứ anh ta ủaừ giaứnh ủửụùc tửứ nhửừng baứi baựo vu khoỏng taực phaồm cuỷa ngheọ nhaõn, caờn phoứng ủửụùc traỷ laùi cho ngheọ nhaõn ). Thoõng qua cuoọc ủụứi vaứ taực phaồm cuỷa ngửụứi ngheọ sú chaõn chớnh – ngheọ nhaõn ụỷ trong taực phaồm, Bungacoỏp ủaừ toỷ thaựi ủoọ cuỷa mỡnh ủoỏi vụựi lao ủoọng chaõn chớnh cuỷa ngửụứi ngheọ sú nhử: khaõm phuùc loứng taọn tuợ lụựn lao ủoỏi vụựi coõng vieọc, nieàm tin maừnh lieọt vaứo quan nieọm cuỷa mỡnh, sửù khinh thửụứng ủoỏi vụựi oực hử danh vaứ thoựi tham lam taàm thửụứng, loứng tin saõu xa vaứo sửực saựng taùo cuỷa ngheọ nhaõn,v.v OÂõng tin raống khoõng bao giụứ nhửừng tử tửụỷng duừng caỷm vaứ toỏt ủeùp cuỷa con ngửụứi laùi chũu thaỏt baùi. ẹieàu naứy ủửụùc theồ hieọn qua moọt chi tieỏt raỏt ủaựng chuự yự ụỷ trong taực phaồm, ủoự laứ: “Baỷn thaỷo khoõng chaựy”. Caõu noựi cuỷa Voõlanủụ theồ hieọn sửù chieỏn thaộng cuỷa caựi thieọn vụựi caựi aực. Noự muoỏn khaỳng ủũnh moọt ủieàu: khi nhửừng gỡ thuoọc veà chaõn lyự, veà leừ phaỷi, veà ngheọ thuaọt vaứ caựi ủeùp ủớch thửùc thỡ daóu coự bũ truứ daọp, bũ xuyeõn taùc, bũ coõng kớch noự vaón cửự toàn taùi vúnh haống, baỏt dieọt. Nhửng taùi sao trong taực phaồm, taực giaỷ chổ ban thửụỷng cho ngheọ nhaõn sửù yeõn túnh, taùi sao ngheọ nhaõn “khoõng ủaựng ủửụùc ban thửụỷng aựnh saựng”? Coự theồ, bụỷi vỡ raống, cuoỏi cuứng ngheọ nhaõn khoõng chũu ủửụùc nhửừng tai ửụng xaỷy ủeỏn trong ủụứi soỏng, ủaàu haứng sau haứng loaùt baứi baựo vu khoỏng ủoọc aực vieỏt veà cuoỏn tieồu thuyeỏt cuỷa mỡnh, caỷm thaỏy khieỏp sụù vaứ caờm thuứ luoõn caỷ taực phaồm ngheọ thuaọt – sửù keỏt tinh giaự trũ lao ủoọng cuỷa mỡnh. Coự theồ nhử vaọy !? Nhửng trong taực phaồm, taực giaỷ ủaừ coự daỏu hieọu tha thửự cho ngheọ nhaõn, ủoự laứ hỡnh tửụùng nhaứ thụ Ivan Bedụủoõmnửi – ngửụứi hoùc troứ cuỷa ngheọ nhaõn “saựng maột saựng loứng trụỷ laùi”. Sửù nghieọp saựng taùo chaõn chớnh luoõn luoõn tỡm ủửụùc ngửụứi keỏ tuùc. 3. Vaỏn ủeà thieọn - aực Qua phieõn toaứ xửỷ aựn Iesua, qua tửụng quan giửừa quyeàn lửùc (ủaùi dieọn laứ quan toaứn quyeàn PoõntiPilaựt) vaứ ủaùo lyự (ủaùi dieọn laứ nhaứ trieỏt hoùc lang thang Iesua Ha Noỏtxri), Mikhain Bungacoỏp ủaừ boọc loọ roừ raứng thaựi ủoọ cuỷa mỡnh ủoỏi vụựi vaỏn ủeà thieọn- aực. Trong taực phaồm, quan toaứn quyeàn PoõntiPilaựt, keỷ ủaùi dieọn cho quyeàn lửùc cuỷa theồ cheỏ Lamaừ, ngửụứi thửùc thi nhửừng meọnh leọnh ủeồ baỷo toaứn theồ cheỏ ủoự laứ moọt khoỏi maõu thuaón. Trong con ngửụứi cuỷa oõng ta vửứa coự yeỏu toỏ hửụựng tụựi sửù hoaứ hụùp, coõng baống nhửng ủoàng thụứi cuừng coự yeỏu toỏ cuỷa sửù taứn phaự, gieỏt choực. ẹieàu naứy ủửụùc theồ hieọn tửứ ngoaùi hỡnh (daựng daỏp, khuoõn maởt) ủeỏn noọi taõm cuỷa oõng ta. Vaứo buoồi saựng ngaứy 14 thaựng Nixan muứa xuaõn, khi thửùc thi coõng vieọc xửỷ aựn Iesua Ha Noỏtxri, PoõntiPilaựt xuaỏt hieọn: “Trong taỏm aựo choaứng traộng vụựi laàn vaỷi loựt ủoỷ nhử maựu, vụựi daựng ủi leõ bửụực cuỷa ngửụứi kợ maừ” (tr.30). Trong phieõn toaứ xeựt xửỷ Iesua, PoõntiPilaựt coỏ gaộng hửụựng tụựi sửù trung thửùc, tỡm ủeỏn coọi nguoàn cuỷa sửù vieọc lieõn quan ủeỏn con ngửụứi maứ soỏ phaọn hoaứn toaứn naốm trong taàm phaựn xeựt cuỷa oõng. Nhửng nhửừng caỷm giaực khoự chũu vỡ muứi thụm cuỷa tinh daàu hoa hoàng, caờn beọnh hemikrania, sửù xửng hoõ quaự nhuựn nhửụứng cuỷa Iesua luoõn haứnh haù oõng, khieỏn ủaàu oực cuỷa con ngửụứi maứ Nguyeón Vaờn Kha Khoa Ngửừ Vaờn Toựm taột baứi giaỷng vaờn hoùc Xoõ Vieỏt - 51 - trong tay coự ủaày quyeàn naờng, luoõn luoõn muoỏn laứm ủieàu aực, muoỏn taứn phaự, thaọm chớ muoỏn taứn phaự caỷ chớnh baỷn thaõn mỡnh. Trong moọt cụn ủau ủaàu do caờn beọnh hemikrania gaõy ra, PoõntiPilaựt ủaừ nghú nhử sau: “Caựch giaỷi quyeỏt ủụn giaỷn nhaỏt baõy giụứ laứ ủuoồi caựi teõn keỷ cửụựp laù luứng naứy khoỷi ban coõng maứ chổ caàn noựi hai tửứ: “Treo coồ”. ẹuoồi caỷ ủoaứn veọ toỏng, roài dụứi caỷ haứng coọt loọ thieõn vaứo haọu cung, ra leọnh che kớn phoứng, buoõng ngửụứi xuoỏng giửụứng, ủoứi moọt coỏc nửụực laùnh, baống gioùng raàu rú goùi con choự Banga, than thụỷ vụựi noự veà chửựng hemikrania. Vaứ yự nghú veà cheựn thuoỏc ủoọc boóng thoaựng vuùt qua ủaày quyeỏn ruừ trong chieỏc ủaàu beọnh taọt cuỷa quan toaứn quyeàn” (tr.36). Trong phieõn toaứ, lụứi noựi vaứ yự nghú cuỷa quan toaứn quyeàn khoõng coứn ủi ủoõi vụựi nhau nửừa. OÂng ta laùi thoaựng nghú “Thuoỏc ủoọc, thuoỏc ủoọc cho ta!” ( tr.37) trong khi ra quyeỏt ủũnh haứnh hỡnh Iesua. Trong ngửụứi cuỷa PoõntiPilaựt cuừng dieón ra caựi maõu thuaón: moọt beõn laứ sửù ủoàng caỷm vụựi con ngửụứi coự baỷn chaỏt trung thửùc, thoõng minh, nghúa laứ oõng ta khoõng muoỏn gieỏt haùi Iesua, thaọm chớ saỹn saứng cửựu Iesua ra khoỷi cụn ủieõn daùi cuoàng tớn cuỷa nhửừng ngửụứi ủoàng hửụng vaứ muoỏn mang Iesua veà Kexaria Xtụratoõnoõva ủeồ tieọn che chụỷ. Vaứ beõn kia laứ vieọc tuaõn thuỷ quyeỏt ủũnh cuỷa chớnh quyeàn Lamaừ. Vụựi tử caựch con ngửụứi (tớnh thieọn trong con ngửụứi), Poõnti Pilaựt khoõng taựn thaứnh baỷn aựn tửỷ hỡnh. Nhửng treõn cửụng vũ quan toaứn quyeàn, oõng laùi chuaồn y baỷn aựn: noói sụù haừi ủửực Kexar ủaừ maùnh hụn chớnh oõng ta. Neỏu hieồu nhử vaọy, ta thaỏy raống: “Trong quan toaứn quyeàn coự hai theỏ lửùc khoõng caõn xửựng xung ủoọt vụựi nhau, yự chớ caự nhaõn vaứ quyeàn lửùc cuỷa xaừ hoọi. Veà maởt tinh thaàn, Iesua ủaừ vửụùt qua ủửụùc quyeàn lửùc xaừ hoọi, coứn PoõntiPilaựt thỡ khoõng () Noựi ủuựng ra, Iesua ủaừ tửù ủoùc baỷn aựn cho mỡnh, sau khi chổ ra cho PoõntiPilaựt moọt ủieàu taựo baùo: quyeàn baự chuỷ cuỷa hoaứng ủeỏ, quyeàn lửùc cuỷa Kesar ủaừ ủeỏn luực chaỏm dửựt. Vaứ soỏ phaọn cuỷa Iesua cuừng vỡ theỏ ủaừ ủửụùc ủũnh ủoaùt”. “Nhửng taực giaỷ vaón muoỏn keõu thaọt to: veà maởt ủaùo lyự, trong cuoọc ủaỏu sửực giửừa caựi thieọn vaứ caựi aực, keỏt quaỷ cuoỏi cuứng khoõng thuoọc veà caựi aực. Theo Bungacoỏp, baỷn chaỏt con ngửụứi khoõng chaỏp nhaọn ủieàu ủoự, vaờn minh nhaõn loaùi khoõng cho pheựp ủieàu ủoự” [•]ự. Moọt xaừ hoọi vaờn minh khoõng theồ chaỏp nhaọn loỏi haứnh hỡnh (Iesua Ha Noỏtxri vaứ ba ngửụứi khaực) daừ man theo loỏi trung coồ,ù maỏt heỏt tớnh ngửụứi (troựi ngửụứi vaứo coọt, phụi dửụựi naộng haứng giụứ trửụực khi ủoựn nhaọn caựi cheỏt). Coự theồ noựi, nhaứ vaờn Bungacoỏp raỏt thaứnh coõng trong ủoaùn moõ taỷ moọt loỏi haứnh hỡnh man rụù. Maứu naộng cheỏt choực cuỷa buoồi chieàu, tieỏng ngửùa hớ, ủoaứn kợ binh khaựt maựu,khu ủoài troùc cuứng vụựi caựch haứnh hỡnh noựi treõn ủaừ chửựng toỷ moọt loỏi haứnh xửỷ cuỷa phaựp luaọt nhaứ nửụực raỏt taứn baùo. Khoõng theồ caàm loứng trửụực caỷnh tửụùng ủoự, baống taỏm loứng nhaõn ủaùo, taực giaỷ ủaừ cho moọt nhaõn vaọt (moọt ngửụứi ủaứn oõng gaày yeỏu, lửng guứ, khaộc khoồ), leựn ủeỏn caột daõy troựi cho boỏn ngửụứi vaứ coừng Iesua Ha Noỏtxri. Caựi thieọn ủaừ xuaỏt hieọn, yeỏu ụựt, mụứ nhaùt nhửng gaõy sửù xuực ủoọng saõu xa trong loứng ngửụứi ủoùc. [•]Pioõt Nicoõlaớep – Mikhain Bungacoỏp vaứ cuoỏn saựch cuỷa oõng, in trong saựch Ngheọ nhaõn vaứ Margarớta, ẹoaứn Tửỷ Huyeỏn dũch ra tieỏng Vieọt, Nxb Caàu voứng Maựtxcụva vaứ Nxb Taực phaồm mụựi, Haứ Noọi, 1989, tr.11-12 Nguyeón Vaờn Kha Khoa Ngửừ Vaờn Toựm taột baứi giaỷng vaờn hoùc Xoõ Vieỏt - 52 - Vaứ chớnh Poõnti Pilaựt, sau khi buoọc con ngửụứi lang thang rao giaỷng ủieàu thieọn kia phaỷi cheỏt, ủaừ ra leọnh bớ maọt gieỏt Giuủa, keỷ ủaừ phaỷn boọi Iesua. OÂng ta ủaừ tieỏn haứnh (duứ laứ moọt caựch heứn nhaựt) trửứng phaùt nhửừng keỷ coự haứnh ủoọng phaỷn boọi. Chaỏt ngửụứi hoaự ra aồn daỏu ngay trong chaỏt quyỷ. Khi vaỏn ủeà thieọn – aực ủang giaống co thỡ Voõlanủụ nhaứ “haộc aỷo thuaọt” ủaừ xuaỏt hieọn. Hỡnh tửụùng naứy ủửụùc caột nghúa baống nhửừng lụứi trong Phauxtụ cuỷa Gụựt maứ taực giaỷ ủửa ra laứm ủeà tửứ cho cuoỏn tieồu thuyeỏt: “Ta laứ moọt phaàn cuỷa caựi sửực maùnh, voỏn muoõn ủụứi muoỏn laứm ủieàu aực nhửng muoõn ủụứi laứm ủieàu thieọn”. Theo vieọn sú Pioỏt Nicoõlaeựp :“ẹaõy laứ caõu aồn duù veà moỏi maõu thuaón trong con ngửụứi”. ẹeồ giaỷi quyeỏt caựi maõu thuaồn “muoõn ủụứi” naứy, Voõlanủụ nhaọn ủửụùc thanh kieỏm trửứng phaùt tửứ theỏ lửùc cuỷa caựi thieọn. Nhửng taùi sao taực giaỷ laùi daứnh cho chớnh Voõlanủụ caựi quyeàn keỏt aựn vaứ tha toọi ? Coự theồ, Bungacoỏp cho raống vieọc duứng ủaùo lyự ủeồ caỷi taùo caựi aực laứ phửụng thuoỏc vaùn naờng coự theồ chửừa laứnh moùi caờn beọnh do caựi aực gaõy ra cho con ngửụứi (ủoỏi thoaùi cuỷa PoõntiPilaựt vaứ Iesua laứ ủoỏi thoaùi giửừa quyeàn lửùc vaứ ủaùo lyự, giửừa taứn baùo vaứ lửụng tri). Roừ raứng ủaỏy laứ moọt sửù aựp ủaởt, xuaỏt phaựt tửứ khaỷ naờng bieỏn hoaự khoõn lửụứng cuỷa nhoựm aỷo thuaọt do giaựo sử Voõlanủụ caàm ủaàu maứ taực giaỷ ủaừ gaộn cho hoù. Treõn thửùc te,ỏ tử tửụỷng cuỷa taực giaỷ coự tớnh chaỏt aỷo tửụỷng. Taực giaỷ Bungacoỏp dửụứng nhử maỏt heỏt nieàm tin ụỷ xaừ hoọi hieọn taùi, moọt xaừ hoọi maứ thaọt giaỷ, thaỏp heứn vaứ cao thửụùng bũ ủaỷo loọn, con ngửụứi laứm ngụ trửụực baỏt coõng, ngang traựi. Theo Bungacoỏp, moọt xaừ hoọi nhử theỏ chổ coự theồ ủieàu chổnh laùi traọt tửù, ủem laùi sửù coõng baống, ủửa laùi quyeàn tửù do vaứ coõng lyự tửứ moọt lửùc lửụùng ụỷ moọt theỏ giụựi khaực, moọt lửùc lửụng maứ ngay xaừ hoọi hieọn taùi khoõng theồ coự ủửụùc (qua hỡnh aỷnh Voõlanủụ vaứ tuyứ tuứng cuỷa oõng laứ con meứo ủen vaứ ngửụứi dũ hỡnh (Koõroõvieựp – Phagoỏt). Vaứ cuừng qua taực phaồm naứy, taực giaỷ Bungacoỏp muoỏn noựi leõn moọt ủieàu raống: con ngửụứi muoỏn haùnh phuực, con ngửụứi muoỏn tỡm ủeỏn ngheọ thuaọt vaứ caựi ủeùp ủớch thửùc thỡ phaỷi ủi tỡm kieỏm, chung soỏng ụỷ moọt theỏ giụựi khaực. Coứn ụỷ theỏ giụựi thửùc taùi naứy khoõng coự nhửừng ủieàu toỏt ủeùp ủoự, theỏ giụựi thửùc taùi naứy khoõng theồ toàn taùi song song vụựi haùnh phuực con ngửụứi, ngheọ thuaọt vaứ caựi ủeùp chaõn chớnh. Coự theồ, theỏ giụựi kia laứ theỏ giụựi trong mụ ửụực, trong vieón tửụỷng cuỷa nhaứ thụ: “Ngửụứi thieỏu phuù cuựi xuoỏng hoõn traựn Ivan, anh vửụn ngửụứi daọy nhỡn saõu vaứo maột naứng nhửng thieỏu phuù ủaừ bửụực luứi laùi, bửụực luứi laùi roài cuứng ngửụứi baùn ủửụứng cuỷa mỡnh bay leõn maởt traờng” (tr. 432).Vaứ:“ Coự ai ủoự ủang giaỷi thoaựt cho ngheọ nhaõn ủeỏn vụựi tửù do, nhử chớnh anh vửứa roài ủaừ giaỷi thoaựt cho nhaõn vaọt maứ anh ủaừ taùo neõn. Nhaõn vaọt cuỷa anh ủaừ ủi vaứo choỏn hử voõ, ủaừ ủi khoõng trụỷ laùi, ủaừ nhaọn ủửụùc sửù tha thửự vaứo ủeõm trửụực cuỷa leó Phuùc sinh – ủoự laứ con trai cuỷa nhaứ vua kieõm nhaứ chieõm tinh hoùc, vieõn quan toaứn quyeàn thửự naờm taứn baùo cuỷa xửự Giuủeõ, kợ sú Poõnti Pilaựt” (tr. 419). ễÛ ủoự chuựng ta baột gaởp moọt theỏ giụựi lyự tửụỷng: “Ngheọ nhaõn vaứ ngửụứi baùn tỡnh cuỷa mỡnh bửụực ủi trong aựnh rửùc rụừ cuỷa nhửừng tia naộng sụựm ủaàu tieõn, treõn caõy caàu nhoỷ baống ủaự reõu phong. Anh ủaừ ủi qua khoỷi caàu, con suoỏi nhoỷ naốm laùi phớa sau lửng caởp tỡnh nhaõn chung thuỷy, vaứ hoù bửụực doùc theo con ủửụứng raỷi caựt” (tr. 418). Ngheọ nhaõn vụựi taỏm loứng bao dung cuỷa mỡnh, nhaõn danh coõng lyự ủaừ gaởp vaứ noựi vụựi PoõntiPilaựt:“Ngaứi ủửụùc giaỷi phoựng! ngaứi ủửụùc tửù do! ngửụứi ta ủang ủụùi ngaứi!” Nguyeón Vaờn Kha Khoa Ngửừ Vaờn Toựm taột baứi giaỷng vaờn hoùc Xoõ Vieỏt - 53 - (tr.416). Caõu noựi cuỷa ngheọ nhaõn ủaừ “cụỷi troựi” cho Poõnti Pilaựt, giaỷi phoựng oõng ta ra khoỷi caựi sụùi daõy quyeàn lửùc quaựi ủaỷn voõ hỡnh – caựi ma lửùc quyeàn uy cuỷa theồ cheỏ Lamaừ ủaừ troựi PoõntiPilaựt tửứ baỏy laõu nay. Baõy giụứ Poõnti Pilat ủaừ hoaứn toaứn tửù do, ủaừ coự cụ hoọi phuùc thieọn. Coứn Margarớta aõu yeỏm noựi vụựi ngheọ nhaõn: “ _ Anh haừy laộng nghe sửù túnh mũch voõ thanh () haừy laộng nghe vaứ haừy taọn hửụỷng caựi maứ ngửụứi ta khoõng trao cho anh khi coứn soỏng- sửù yeõn túnh ( ). Em bieỏt raống chieàu veà, moùi ngửụứi seừ ủeỏn vụựi anh, nhửừng ngửụứi maứ anh yeõu meỏn, nhửừng ngửụứi maứ anh quan taõm vaứ nhửừng ngửụứi khoõng quaỏy phieàn anh. Hoù seừ chụi ủaứn, seừ haựt cho anh nghe, anh seừ thaỏy caờn phoứng saựng leõn khi nhửừng ngoùn neỏn ủửụùc thaộp ủoỷ. Anh seừ nguỷ thieỏp ủi vụựi chieỏc muừ khoõng vaứnh muoõn thuụỷ vaứ laỏm daàu cuỷa anh, anh seừ thieỏp ủi vụựi nuù cửụứi treõn moõi, giaỏc nguỷ seừ laứm cho anh trụỷ neõn saỷng khoựai, anh seừ suy nghú saựng suoỏt hụn” (tr.418- 419). Caỷnh vaứ ngửụứi ụỷ ủaõy yeõn túnh, trong treỷo, caõu noựi cuỷa Margarita nhử moọt lụứi ru mụ maứng ủửa ngheọ nhaõn vaứ ngửụứi ủoùc chỡm saõu trong moọt theỏ giụựi huyeàn thoaùi. Vaỏn ủeà thieọn -aực laứ vaỏn ủeà phửực taùp vaứ nhaùy caỷm, tuứy thuoọc vaứo hoứan caỷnh lũch sửỷ – xaừ hoọi cuỷa tửứng thụứi ủaùi, vaỏn ủeà ủửụùc xem xeựt ụỷ nhửừng goỏc ủoọ khaực nhau. Vỡ theỏ, ủaõy laứ chuỷ ủeà thửụứng gaởp trong vaờn hoùc theỏ giụựi. ễÛ nhửừng nhaứ vaờn lụựn, taực phaồm cuỷa hoù luoõn xoay quanh caực vaỏn ủeà: baỷn chaỏt con ngửụứi laứ gỡ? Lieọu con ngửụứi coự phaỷi chũu traựch nhieọm veà caực haứnh ủoọng cuỷa mỡnh? Lieọu coự theồ laỏy sửù khaộc nghieọt cuỷa hoaứn caỷnh ủeồ bieọn hoọ cho nhửừng haứnh ủoọng ngửụùc vụựi ủaùo lyự? Qua hỡnh tửụùng Poõnti Pilaựt, Bungacoỏp thửực tổnh con ngửụứi: phaỷi coự traựch nhieọm trửụực lửụng taõm cuỷa mỡnh, khoõng coự gỡ coự theồ bieọn hoọ neỏu con ngửụứi lửùa choùn caựi aực. 4. Ngheọ nhaõn vaứ Margarita- cuoỏn saựch chaõm bieỏm cuoọc soỏng ụỷ Maựtxcụva nhửừng naờm 20-30 Trửụực Bungacoỏp, trong vaờn hoùc coồ ủieồn Nga ủaừ coự nhửừng taực phaồm chaõm bieỏm. Chaỳng haùn, Nhửừng linh hoàn cheỏt cuỷa N.Goõgoõn, Gia ủỡnh Goõloỏplioõp cuỷa Santửcoỏp -Seõủrin, Con kyứ nhoõng, Caựi cheỏt cuỷa moọt vieõn chửực, Ngửụứi mang bao vaứ raỏt nhieàu truyeọn ngaộn khaực cuỷa A.Seõkhoỏp. Nhửng ủeỏn Ngheọ nhaõn vaứ Margarita noự khoõng ủụn giaỷn laứ sửù laởp laùi truyeàn thoỏng vaờn chaõm bieỏm coồ ủieồn. “Taực phaồm thuoọc moọt theồ loaùi hieỏm coự, ụỷ ủoự coự sửù keỏt hụùp giửừa caựi quaựi dũ vụựi nhửừng tỡnh tieỏt kyứ vú coự tớnh sửỷ thi ruựt ra tửứ nhửừng truyeàn thuyeỏt nhieàu theỏ kyỷ” [•]. [•]Khi ủoùc taực phaồm, chuựng ta baột gaởp nhửừng chửụng ủửụùc goùi laứ “coồ ” cuỷa cuoỏn saựch. Nhửừng chửụng vieỏt veà vieõn toaứn quyeàn Lamaừ xửự Giuủeõ: Poõnti Pilaựt, vaứ nhaứ trieỏt hoùc lang thang Iesua Ha Noỏtxtri ba laàn caột ngang caõu chuyeọn veà thụứi hieọn taùi. Theo vieọn sú P. Nicoõlaựep: “Haứnh ủoọng trong caực chửụng naứy lieõn quan tụựi theỏ kyỷ I. Deó daứng ủoaựn ra raống sau Iersaleim laứ hỡnh boựng cuỷa Ieruxalim- trung taõm cuỷa xửự Giuủeõ trong thụứi kyứ hoaứng ủeỏ Lamaừ Tibeõri trũ vỡ. Quyeàn lửùc toỏi cao ụỷ ủaõy thuoọc veà quan toaứn quyeàn do hoaứng ủeỏ uyỷ nhieọm, ngửụứi ủoự quaỷn lyự Giuủeõ nhử moọt boọ phaọn cuỷa tổnh Xiri thuoọc Lamaừ. Poõnti Pilaựt laứ moọt nhaõn vaọt lũch sửỷ. Theo moọt nguoàn taứi lieọu, oõng laứ ngửụứi ủửựng ủaàu thửự 5, vaứ moọt nguoàn taứi lieọu khaực laứ ngửụứi ủửựng ủaàu thửự 6 xửự Giuủeõ. Trong thụứi gian oõng caàm quyeàn, theo caực taứi lieọu truyeàn thoỏng cuỷa ủaùo Nguyeón Vaờn Kha Khoa Ngửừ Vaờn Toựm taột baứi giaỷng vaờn hoùc Xoõ Vieỏt - 54 - Bungacoỏp ủaừ laứm giaứu cho vaờn hoùc XoõVieỏt baống moọt theồ vaờn kyứ laù maứ trửụực ủoự, lyự luaọn ngheọ thuaọt chửa xaực ủũnh ủửụùc. Taàm nhỡn roọng raừi cuỷa nhaứ vaờn veà maởt ngheọ thuaọt ủaừ khieỏn oõng ủaùt tụựi khaỷ naờng xaõy dửùng Ngheọ nhaõn vaứ Magarớta “trụỷ thaứnh cuoỏn bieõn nieõn sửỷ chaõm bieỏm ủoỏi vụựi cuoọc soỏng Maựtxcụva nhửừng naờm 20- 30”[••] (Pioõt Nikoõlaeựp). Bungacoỏp ủaừ naộm baột taứi tỡnh taõm lyự cuỷa con ngửụứi trong ủụứi soỏng haứng ngaứy. Nhụứ trớ tửụỷng tửụùng phoựng khoaựng trụỷ thaứnh phửụng tieọn ủeồ nhaứ vaờn “laọt taồy” nhửừng thoựi xaỏu cuỷa sinh hoaùt phaứm tuùc. Khi Margarita bay qua thaứnh phoỏ Arbaựt, naứng thaỏy nhửừng sinh hoaùt taọp theồ dung tuùc, xoõ boà cuỷa thaứnh phoỏ naứy nhử caực hieọn tửụùng: sinh hoùat loọn xoọn ụỷ nhaứ veọ sinh cuỷa khu taọp theồ, ngoài leõ ủoõi maựch, chửỷi bụựi laón nhau: “hai chieỏc beỏp daàu ủang chaựy reo treõn maởt baứn, ủửựng caùnh chuựng laứ hai ngửụứi ủaứn baứ tay caàm thỡa ủang chửỷi nhau” (tr. 260 -261). Nhửừng thoựi xaỏu ủang ủửụùc che ủaọy bụỷi voỷ ngoaứi cuỷa vaờn minh hieọn ủaùi:phửụng tieọn haứo nhoaựng, chửực tửụực, baống caỏp, ẹoự laứ chi tieỏt oõng chuỷ tũch Hoọi ủoàng nhaứ ủaỏt aờn hoỏi loọ: “Moọt ủieàu kỡ la:ù goựi tieàn tửù noự boứ vaứo caởp cuỷa oõng ta” ( tr.117); oõng chuỷ tũch Hoọi ủoàng aõm thanh cuỷa nhaứ haựt Taùp Kyừ bũ “laọt taồy”: oõng ta ủang coự chuyeọn tỡnh aựi vuùng troọm vụựi coõ dieón vieõn nhaứ haựt: “Sau khi ủeỏn ủũa ủieồm cuỷa cuoọc hoùp () Arkaủi Apoõloõnoõvớch cho laựi xe cuỷa mỡnh veà, coứn tửù mỡnh leõn oõtoõ buyựt ủi ủeỏn phoỏ EÂloõkhoỏpxcaia thaờm nửừ dieón vieõn Milita Poõcoõbaựtkoõ cuỷa nhaứ haựt lửu ủoọng quaọn, vaứ lửu laùi laứm khaựch ụỷ ủoự boỏn tieỏng ủoàng hoà” (tr. 149). ẹoự laứ chi tieỏt theồ hieọn sửù tham lam vaọt chaỏt cuỷa ủaựm daõn thửụứng khi nghe Phagoỏt tuyeõn boỏ: cửỷa hieọu (trong troứ aỷo thuaọt) saộp ủoựng cửỷa, thỡ ngay luực ủoự : “treõn saõn khaỏu dieón ra moọt caỷnh toọt cuứng hoón loaùn chửa tửứng thaỏy. Caực baứ, caực coõ voọi vaứng cuoỏng quớt, khoõng caàn ủo ngaộm, tranh nhau choõùp laỏy giaày, moọt baứ xoõng vaứo sau taỏm maứn haọu, nhử moọt cụn gioự loỏc, tuoọt quaàn aựo cuỷa mỡnh neựm xuoỏng ủoự roài quaỏn leõn ngửụứi caực vaọt gỡ vụự ủửụùc ủaàu tieõn __ chieỏc aựo choaứng luùa theõu hoa lụựn, vaứ ngoaứi ra coứn tuựm theõm ủửụùc hai loù nửụực hoa” (tr. 148). Hoaởc, ủoự laứ chi Thieõn Chuựa, ủaừ xaỷy ra nhửừng sửù kieọn quan troùng nhaỏt ủửụùc trỡnh baứy trong kinh Phuực aõm, ủoự laứ hieọn tửụùng Messia, sửù hieồn thaựnh cuỷa ủaỏng Gieõsu Krixtụ- ngửụứi cửựu roồi theỏ giụựi, tieỏp ủoự laứ vuù tửỷ hỡnh khuỷng khieỏp: ủoựng ủinh treõn caõy thaựnh giaự” (Pioõt Nicoõlaớep – Mikhain Bungacoỏp vaứ cuoỏn saựch cuỷa oõng, Sủd, tr. 10). [••] Theo P.Nikoõlaeựp “ Moọt caựch xaực ủũnh nhử theỏ chổ laứ gaàn ủuựng, vaứ coự theồ thaỏy ngay laứ mang tớnh nghũch lyự: ngửụứi ta deó daứng nghi ngụứ khi thaỏy coự sửù keỏt hụùp giửừa chaỏt chaõm bieỏm bao giụứ cuừng mang saộc thaựi thieõn vũ chuỷ quan vụựi chaỏt bieõn nieõn sửỷ bao giụứ cuừng ủoứi hoỷi thaọt khaựch quan. Nhửng vaờn hoùc coồ ủieồn Nga, tửứ raỏt laõu trửụực Bungacoỏp, ủaừ ủửa ra nhửừng maồu mửùc veà sửù toồng hụùp ủaày nghũch lyựủoự, vớ duù,ù cuoỏn bieõn nieõn sửỷ thieõn taứi Lũch sửỷ moọt thaứnh phoỏ cuỷa Santửcoỏp Seõủrin. Vụựi ủửụứng daõy coỏt truyeọn vaứ caực nhaõn vaọt ủaày nguù yự, cuoỏn saựch ủaừ taựi taùo theỏ giụựi rieõng cuỷa nuụực Nga trong theỏ kyỷ trửụức, trong ủoự moọt ngửụứi naộm taỏt caỷ quyeàn lửùc vaứ haứng ngaứn ngửứụi khaực phaỷi ngoan ngoaừn cuựi ủaàu” ( Mikhain Bungacoỏp vaứ cuoỏn saựch chớnh cuỷa oõng. In trong: Ngheọ nhaõn vaứ Margarớta, ẹoaứn Tửỷ Huyeỏn dũch ra tieỏng Vieọt, Nxb Caàu Voàng Maựtxcụva vaứ Nxb Taực phaồm mụựi, Haứ Noọi, 1989, tr.10). Nguyeón Vaờn Kha Khoa Ngửừ Vaờn Toựm taột baứi giaỷng vaờn hoùc Xoõ Vieỏt - 55 - tieỏt khoõi haứi veà nhaứ kinh teỏ Kieựp, khi chieỏc caởp cuỷa oõng ta rụi tửứ treõn caàu thang xuoỏng vaứ vụừ tung ra, trong ủoự laứ moọt con gaứ quay beựo boùc trong tụứ giaỏy baựo, v.v Qua tửứng trang vieỏt taứi hoa, nhaứ vaờn Bungacoỏp ủaừ kheựo leựo phụi baứy sửù keọch cụừm, phaứm tuùc leõn “saõn khaỏu heà chaõm bieỏm” cuỷa mỡnh. Chaõn dung caực quan chửực, nhửừng trớ thửực nửỷa muứa vaứ ủaựm daõn thửụứng trong caỷnh “chụù trụứi” ụỷ Maựtxcụva ủửụùc nhaứ tieồu thuyeỏt veừ laùi theo kieồu bieỏm hoùa. ễÛỷ ủoự, taỏt caỷ nhửừng gỡ xaỏu, keựm ủeàu chũu ủoứn ủau cuỷa Voõlanủụ. Theỏ giụựi dửụứng nhử bũ ủaỷo ngửụùc vaứ khoự loứng noựi ủaõu laứ quyỷ sửự thaọt sửù, ủaựm ngửụứi laứm vaờn chửụng ngheọ thuaọt nhaỷm nhớ kia, hay laứ boùn Sa taờng coự maởt ụỷ khaộp nụi vụựi nhửừng troứ aỷo thuaọt ma quaựi cuỷa chuựng. Luừ aờn caộp vaứ boùn voõ coõng roài ngheà, luừ aờn hoỏi loọ vaứ boùn giaỷ doỏi, nhửừng vũ quan lieõu vaứ maỏy gaừ chuyeõn laứm ngheà vu khoỏng, Nhửừng keỷ ủoự, dửụựi ngoứi buựt cuỷa Bungacoỏp ủaừ laừnh ủuỷ phaàn cuỷa mỡnh. Vụựi caựch toồ chửực taực phaồm ủoọc ủaựo, hỡnh tửụùng chửựa ủửùng nhửừng lụựp yự nghúa khaực nhau, chửựng toỷ tử duy ngheọ thuaọt cuỷa nhaứ vaờn ủaùt ủeỏn trỡnh ủoọ cao. ẹuựng nhử nhaọn ủũnh cuỷa K.Ximoõnoỏp, trong Bungacoỏp coự “ba taứi naờng” : taứi naờng cuỷa nhaứ vaờn traứo