Khi con bạn đến tuổi dậy thì

Khi con bạn đến tuổi dậy thì Bạn đã từng vất vả biết bao để nuôi con nên người, từ những năm tháng mang nặng đẻ đau, cho đến những ngày trẻ chập chững đến trường. Nhưng rồi sẽ có lúc bạn đối diện với thử thách lớn nhất: con bạn bước vào tuổi dậy thì! Tuổi dậy thì là một giai đoạn hết sức rắc rối, phức tạp – không những đối với con cái mà ngay cả đối với cha mẹ - những người đang nuôi dạy con bằng cả trái tim và tấm lòng. Vào giai đoạn này, trẻ bỗng dưng cãi nước đôi, không thèm nghe lời và phá vỡ những nguyên tắc do bạn đặt ra. Xét về mặt tâm lý học, đây là giai đoạn mà trẻ chuẩn bị trở thành những cá nhân có suy nghĩ độc lập, phát triển những giá trị của bản thân. Sự “nổi loạn” thường là công cụ để trẻ thực hiện điều này. Ngoài ra, những thay đổi về nội tiết tố sẽ dẫn đến những cảm xúc bộc phát: mau nước mắt, dễ lên cơn cáu kỉnh và cực kỳ nhạy cảm… Nhu cầu về một cuộc sống riêng tư khiến trẻ thích lắng nghe và hưởng ứng với bạn bè hơn là với cha mẹ mình. Một trong những thử thách lớn nhất để cha mẹ hoàn thành trách nhiệm nuôi dạy con trong giai đoạn này, là phải biết xét đoán xem hành động nào là bình thường, hành động nào là nông nổi, sai trái. Tính tình thay đổi, học hành sa sút, cư xử khác thường – dù có thể là một biểu hiện logic của tuổi vị thành niên nhiều biến động – nhưng đó cũng có thể là một “căn bệnh tình cảm” tiềm ẩn cần phải có giải pháp chữa trị. Sau đây là một số biểu hiện rắc rối của thời kỳ dậy thì: những suy nghĩ rối rắm, lan man. Dễ lạc đề, phân tán tư tưởng thiếu tập trung. Học hành sa sút hơn bình thường, rụt rè, thụ động. Những cảm giác buồn rầu, lo lắng liên tục và nhiều khi vô cớ. Thay đổi cách ăn nói, phục sức, “adua” theo lời tư vấn của bạn bè. Thay đổi về cách ăn ngủ: ăn ít đi, hay trằn trọc về đêm. Những tư tưởng và hành động “tưng tửng”, khác thường. Dễ lên cơn tự ái, dễ bộc phát tình cảm, vui buồn… Đôi khi, những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của một căn bệnh, một phản ứng phụ khi dùng ma tuý hay chất kích thích, nhưng có khi chỉ đơn giản là những phản ứng trước một cuộc khủng hoảng tâm lý trong giai đoạn dậy thì. Nếu những triệu chứng này kéo dài quá lâu, bạn cần sự tư vấn của chuyên gia tâm lý giáo dục. Những phương pháp chuyên môn trị liệu ban đầu sẽ có kết quả tốt. Tuy nhiên, cha mẹ cũng có thể tự mình giải quyết vấn đề, nếu như đây chỉ là một đợt xúc cảm nhất thời của tuổi vị thành niên. Xác lập một hàng rào của những quy tắc và chuẩn mực Hàng rào chuẩn mực không phải là công cụ để trừng phạt, thị uy hay “cho trẻ một bài học nhớ đời”. Nhưng nó phải là một cột mốc nhất định để trẻ hiểu đâu là sự lựa chọn đúng đắn cho vấn đề: giờ giấc hoạt động, đối tượng giao tiếp, mốt quần áo, tóc tai, quan điểm bạn bè, vấn đề ma túy, rượu chè,… hãy thường xuyên giữ vững các quy tắc này, bàn thảo với trẻ, kiên quyết nhưng không áp đặt nặng nề và trách mắng nóng nảy. Tăng cường sự giao tiếp giữa cha mẹ - con cái Cha mẹ có vai trò quan trọng trong định hướng phát triển lòng tự trọng và sự suy xét của trẻ. Trẻ có thể “rung động” trước ý kiến của bạn bè, nhưng cha mẹ vẫn là chỗ dựa vững chắc cho sự định hướng trước những vấn đề nóng hổi như: quan hệ tình cảm, tình dục, chất kích thích, HIV… Sự thực luôn cho thấy, là trẻ sẽ nghe lời cha mẹ, nếu chúng tìm thấy ở bạn sự thoải mái khi được giải bày tâm sự và nhận được sự hưởng ứng nghiêm túc và đầy tình thương từ gia đình. Cha mẹ cần nêu những tấm gương sáng Con cái là tấm gương phản chiếu phong cách sống của cha mẹ. Những hành vi của người lớn sẽ in sâu vào bộ nhớ của trẻ. Do đó, nếu bố cứ uống rượu say xỉn, rồi đánh đập vợ con, nếu mẹ cứ to tiếng và suốt ngày dán mắt vào những phim tình cảm ủy mị, thì trẻ sẽ bị ảnh hưởng lớn về nhân cách do những chấn thương về đời sống tinh thần, tình cảm. Vì vậy, các bậc cha mẹ hãy gieo cấy những hình ảnh đẹp vào lòng con trẻ bằng cách tự hoàn thiện mình. Đừng giáo dục con theo kiểu tùy hứng, “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”, đừng quát mắng, đánh đập ầm ĩ, dạy trẻ một đằng, còn mình làm một nẻo. Hy sinh thêm thời gian để dạy cho con cái Giữa vòng quay tất bật của việc kiếm sống và thăng tiến, bạn cần phải có những khoảnh khắc tĩnh lặng, thanh bình để dành cho bản thân mình và chồng con. Cùng nhau tổ chức nấu nướng cuối tuần, đi chơi dã ngoại, câu cá, chỉ để cha mẹ, con cái gần gũi nhau và chuyện trò thân mật, vui vẻ thôi. Đừng “cài đặt” vào đấy những chương trình thuyết giáo dài dòng, nặng nề hay khiển trách, dằn vặt. Quan tâm hơn nữa đến bạn bè và những đối tượng giao tiếp của con Có thể mời bạn bè của con về nhà cùng học tập, liên hoan, giải trí, tạo điều kiện cho trẻ thấy rằng gia đình là nơi mang lại hạnh phúc, niềm vui, sự an toàn chứ không phải là một nơi nào khác với những thú vui, trò giải trí nguy hiểm. Nên phối hợp với các phụ huynh khác để theo sát con cái. Tránh lối giáo dục “dẫm chân lên nhau” Tránh kiểu giáo dục “ông nói gà, bà nói vịt” để trẻ phải hoang mang chạy qua chạy lại giữa cha mẹ để tìmcâu trả lời. Giáo dục con cái là một tiến trình của một “tổ hợp đồng hành”. Vợ chồng bạn phải là đồng đội, đồng chí của nhau để thống nhất trong việc dạy con cái. Khuyến khích những hoạt động thể lực Tạo điều kiện để trẻ tham gia những môn thể thao bổ ích để hoàn thiện sức khỏe thể chất, tăng cường sức khỏe tinh thần. Xem ti vi, vi tính,… cần phải được giới hạn để trẻ không bị vắt kiệt sức lực và mất đi sự năng động của tuổi trẻ.