Khả năng ứng dụng Web Atlas trong công tác hỗ trợ quản lý hành chính

39 T¹p chÝ KHKT Má - §Þa chÊt, sè 44, 10-2013, tr.39-43 KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG WEB ATLAS TRONG CÔNG TÁC HỖ TRỢ QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH BÙI NGỌC QUÝ, Trường Đại học Mỏ - Địa chất Tóm tắt: Bản đồ từ lâu đã là công cụ quan trọng không thể thiếu để hỗ trợ cho nhà quản lý trong việc ra quyết định. Ngày nay với sự bùng nổ của công nghệ thông tin đặc biệt là sự phát triển không ngừng của mạng internet đã kéo theo sự thay đổi to lớn trong ngành bản đồ. Sự kết hợp giữa bản đồ và internet đã tạo ra một thế hệ bản đồ mới – bản đồ mạng (web map), loại bản đồ này có thể cho phép ta sử dụng ở bất cứ nơi đâu có mạng internet. Với tính năng vượt trội của bản đồ mạng mà ngày nay nhiều nhà khoa học đã đi vào nghiên cứu và xây dựng các trang bản đồ mạng phục vụ cho việc phát triển các lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội. Bài báo này phân tích khả năng ứng dụng của Web Atlas trong công tác hỗ trợ quản lý hành chính từ đó đưa ra các yêu cầu cụ thể đối với một hệ thống Web Atlas hành chính nói chung và thử nghiệm xây dựng Web Atlas hỗ trợ quản lý hành chính thành phố Hà Nội theo các tiêu chí, yêu cầu đã đề xuất. 1. Đặt vấn đề Quản lý hành chính nhà nước là một lĩnh vực hết sức quan trọng và có tác động rất lớn đối với sự ổn định chính trị và phát triển kinh tế xã hội của một quốc gia, địa phương. Cuộc sống và xã hội rất phong phú và không ngừng phát triển, do đó công tác quản lý hành chính nhà nước cũng phải được thường xuyên cải tiến, nâng cao và hoàn thiện để đáp ứng những yêu cầu của từng thời kì phát triển đất nước. Với vai trò của mình, Bản đồ và GIS đã không ngừng nâng cao và hoàn thiện công nghệ trong việc trợ giúp cho công tác quản lý và hỗ trợ ra quyết định đối với các cấp chính quyền. Việc xây dựng các hệ thống webatlas hỗ trợ cho công tác quản lý hành chính là một vấn đề cấp thiết, đặc biệt là khi cơ sở hạ tầng mạng internet đã và đang phát triển như hiện nay [1]. 2. Vị trí của nghiên cứu không gian trong quản lý hành chính Thực tế nghiên cứu các vấn đề cơ bản về quản lý hành chính nhà nước cho thấy quản lý hành chính là một hoạt động gồm nhiều lĩnh vực: kinh tế tài chính, văn hoá-xã hội, khoa học công nghệ, tài nguyên - môi trường, hành chính chính trị [3], trong đó có nhiều nội dung và vận dụng linh hoạt cùng lúc các phương pháp. Trong quản lý hành chính Nhà nước, bên cạnh những nguyên tắc rất cơ bản như Đảng lãnh đạo, quản lý bằng luật pháp và theo luật, tập trung dân chủ và tính công khai pháp lý thì còn có nguyên tắc rất quan trọng là quản lý hành chính theo ngành và theo lãnh thổ [4]. Kết hợp quản lý theo ngành và quản lý theo lãnh thổ là hai mặt không thể tách rời nhau trong quá trình quản lý hành chính: quản lý ngành có chức năng nhiệm vụ riêng nhưng nó lại diễn ra trên một địa bàn cụ thể do đó phải xây dựng cơ chế phối hợp cho phù hợp. Quản lý hành chính theo ngành về mặt nhà nước bao gồm việc đề ra chủ trương chính sách xây dựng chiến lược, dự án, kế hoạch sản xuất, xác định phương hướng, nhiệm vụ và tổ chức chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ. Quản lý hành chính theo lãnh thổ (đơn vị hành chính) hay Quản lý theo địa giới hành chính là quản lý trên một phạm vi địa bàn nhất định theo sự phân chia địa giới hành chính của nhà nước. Quản lý theo địa giới hành chính ở nước ta được thực hiện ở bốn cấp: Cấp Trung ương (cấp nhà nước); Cấp Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Cấp Huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; Cấp Xã, phường, thị trấn; Nội dung của hoạt động quản lý theo địa giới hành chính gồm đề ra các chủ trương, chính sách, có quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội trên phạm vi toàn lãnh thổ. Bắt đầu từ qui hoạch xây dựng và quản lý kết cấu hạ tầng cho sản xuất, đời sống dân cư sống và làm việc trên lãnh thổ. Tiếp đó, có sự tổ chức điều hòa phối hợp sự hợp tác, quản lý thống nhất về khoa học công nghệ, liên kết, liên doanh các đơn vị kinh tế, văn hóa, xã hội trên lãnh thổ... 40 Như vậy, một mặt, quản lý hành chính Nhà nước là một hoạt động phức tạp về quy mô nội dung, phương pháp lẫn về lãnh thổ, một mặt khác để thực hiện tốt công tác quản lý hành chính đòi hỏi người quản lý hoặc các đơn vị tham mưu cần phải có đầy đủ các thông tin trên về các đơn vị hành chính thuộc phạm vi quản lý của mình để phân tích, đánh giá và đưa ra các nhận định, xây dựng các định hướng quy hoạch phát triển cũng như quản lý các vấn đề về kinh tế, văn hóa, xã hội trên địa bàn. Thực tế này đưa đến hệ quả tất yếu là quản lý hành chính cần có công cụ hỗ trợ thích hợp nhằm đảm bảo tính khoa học - một trong các tính chất cơ bản của quản lý hành chính Nhà nước. 3. Khả năng sử dụng Web Atlas trong công tác hỗ trợ quản lý hành chính Web Atlas là một dạng của Atlas điện tử, được thiết kế và xây dựng cho mục đích phát hành trên mạng Internet. Các hệ thống Web Atlas sau khi thiết kế và xây dựng hoàn thiện có thể sử dụng thông qua các trình duyệt Internet như: Firefox, Internet Explore, Google Chrome,... Web Atlas hành chính là một dạng Atlas điện tử gồm các bản đồ hành chính và các thông tin cần thiết được thiết kế và xây dựng cho việc sử dụng và tra cứu các thông tin trên bản đồ hành chính thông qua mạng Internet. Các bản đồ hành chính (của Web Atlas) - là một mô hình không gian của lãnh thổ, tích hợp các thông tin đa dạng về nội dung theo lãnh thổ - đã, đang và chắc chắn vẫn sẽ là một trong những công cụ hiện đại hỗ trợ quản lý hành chính theo lãnh thổ một cách hiệu quả. Trong các bản đồ hành chính, mô hình bản đồ không chỉ phản ánh hình thức bên ngoài mà cả bản chất bên trong của các hiện tượng. [5], [6]. Web Atlas hành chính với các tính năng của nó có khả năng hỗ trợ cho các cấp quản lý hành chính thực hiện các công việc như: - Quan sát trực quan toàn cảnh hoặc chi tiết 1 khu vực, một địa điểm để xác định đặc điểm của địa bàn, thay cho việc phải xuống tận nơi thị sát. - Thu nhận các thông tin thuộc tính nhanh chóng, đầy đủ, chi tiết đã được tích hợp trong Web Atlas thay cho việc phải tìm kiếm trên giấy hoặc chờ báo cáo bằng văn bản. - Mô hình hóa bản đồ, xây dựng các bản đồ phân tích, đánh giá tổng hợp, hoặc tính ra các chỉ số phân tích tổng hợp, xây dựng các biểu đồ tổng hợp để hỗ trợ ra quyết định. - Web Atlas với khả năng tập trung dữ liệu tại một đầu mối, là nơi lưu trữ thông tin lý tưởng: dễ dàng cập nhật, sửa chữa, tra cứu nhanh chóng ở mọi khía cạnh. - Lập các báo cáo tổng hợp dựa trên cơ sở dữ liệu lưu trữ trong Web Atlas một cách nhanh chóng. - Trao đổi thông tin nhanh chóng giữa các cấp quản lý hành chính thông qua các hòm thư điện tử được xây dựng trong hệ thống. 4. Yêu cầu đối với Web Atlas hỗ trợ quản lý hành chính Việc thành lập Web Atlas hỗ trợ quản lý hành chính phải thoả mãn được các yêu cầu sau đây: 1. Phản ánh được tính chất cùng thời gian đặc trưng của các đối tượng, hiện tượng. Các đối tượng, hiện tượng luôn biến động theo không gian và thời gian, nhất là ở những lãnh thổ trong thời kỳ diễn ra những biến đổi mạnh mẽ về sự phát triển kinh tế. Vì vậy chỉ tiêu, chỉ số đưa lên bản đồ càng cập nhật thì bản đồ càng có ý nghĩa khoa học và thực tiễn cao. Các chỉ tiêu đó phải thống nhất về thời gian. 2. Tài liệu sử dụng để thành lập Web Atlas hành chính phải bảo đảm sự thống nhất và đầy đủ đối với toàn bộ lãnh thổ được biểu thị trên bản đồ. Sự không đồng nhất và khác nhau về chất lượng của những tài liệu để thành lập bản đồ sẽ dẫn đến sự không đồng nhất của bản đồ trên những lãnh thổ khác nhau, cũng như làm sai lệch tính khách quan và mối tương quan của các đối tượng, hiện tượng. Vì vậy cần phải chọn và dựa trên nguồn tài liệu cơ bản và đáng tin cậy nhất, có tham khảo các tài liệu khác để chỉnh lý và bổ sung. 3. Phương pháp biểu thị các đối tượng và nội dung trên bản đồ phải gần gũi nhất với đặc tính địa lý của các đối tượng, hiện tượng. Mỗi loại đối tượng, hiện tượng có đặc điểm phân bố khác nhau (như theo điểm, đường, diện, phân bố phân tán,). Để bản đồ có tính địa lý cao, phản ánh tốt nhất đặc trưng phân bố của các hiện tượng, phải vận dụng những phương pháp biểu thị phù hợp nhất và phối hợp các phương pháp thể hiện một cách khoa học. 41 4. Bố cục bản đồ phải chặt chẽ, khoa học. Các đối tượng, hiện tượng biểu thị trên bản đồ không những được phản ánh về phân bố, mà còn cả những đặc tính số lượng, chất lượng, cơ cấu và động lực. Bố cục phải nhấn mạnh được những quan điểm chính, những yếu tố nội dung cơ bản theo mục đích và chủ đề của bản đồ. Đảm bảo sự cân đối và khoa học trong bố cục bản đồ không những làm tăng giá trị hình thức bản đồ mà còn cho phép nâng cao độ phong phú của nội dung bản đồ. 5. Yêu cầu về thông tin: Thông tin mang tính pháp lý cao, đầy đủ theo yêu cầu của QLHC, có tính đồng bộ và tính thời gian, tính hiện thời, tính thống nhất, 6. Nội dung của Web Atlas chủ yếu được thể hiện trên các bản đồ, do đó cần được thể hiện đúng theo các yêu cầu đối với Atlas truyền thống như: cơ sở toán học, độ chính xác, phương pháp biểu thị nội dung, tổng quát hóa, Ngoài ra, do đối tượng sử dụng của Web Atlas rất rộng, nhiều người ít am hiểu về bản đồ học nên các bản đồ trong Web Atlas phải dễ đọc, dễ hiểu, chủ yếu thể hiện giống như bản đồ hành chính hiện hành. 5. Thử nghiệm xây dựng Web Atlas hỗ trợ quản lý hành chính thành phố Hà Nội Tác giả đã tiến hành thử nghiệm xây dựng Web Atlas hỗ trợ cho công tác QLHC thành phố Hà Nội, dựa theo đặc điểm và các yêu cầu đã phân tích và đề xuất ở trên. Chính vì vậy mà Web Atlas Hành chính Hà Nội sau khi hoàn thiện có thể cung cấp cho các nhà quản lý và sử dụng một chương trình đọc và hiển thị bản đồ cùng các thông tin thuộc tính, multimedia (hình ảnh, âm thanh, bài viết,...) thông qua mạng Internet nhằm hỗ trợ cho công tác quản lý hành chính được hiệu quả hơn nhờ các tính năng ưu việt sau: + Hệ thống các bản đồ được bổ sung nhiều thông tin hơn so với các thể loại bản đồ thông thường. + Tích hợp thêm các tư liệu: phim, tranh ảnh, bài viết,...trong CSDL của hệ thống. + Cho phép lưu lại các thông tin chỉnh sửa cập nhật hệ thống. + Có tính mở như: Tạo thêm các đơn vị hành chính mới; Cập nhật các thông tin chuyên đề và bản đồ ngay trên hệ thống thông qua các trình duyệt web. + Hỗ trợ tìm kiếm và tham chiếu nhanh đến các đối tượng trên bản đồ. + Danh sách các đơn vị hành chính chi tiết tới cấp xã, phường, thị trấn giúp cho việc quản lý hành chính về mặt không gian thuận tiện hơn, trực quan hơn so với các phương pháp đọc tài liệu bằng văn bản thông thường. + Với hệ thống các công cụ trợ giúp đa dạng được thiết kế trong Web Atlas hành chính Hà Nội thì người dùng còn có thể tìm kiếm, hiển thị và phân tích rất nhiều các thông tin khác nhau. Từ những tính ưu việt trên có thể cho thấy hệ thống hoàn toàn có thể trợ giúp cho công tác quản lý hành chính nhà nước được hiệu quả hơn. Hình 1. Giao diện Web Atlas hành chính Hà Nội 42 Hình 2. Danh mục Đơn vị hành chính Hình 3. Chức năng tìm kiếm ĐVHC Hình 4. Hiển thị trực quan vị trí của đơn vị hành chính trên bản đồ và xem các thông tin của đơn vị hành chính từ CSDL Web Atlas thông qua trình duyệt internet Hình 5. Kết quả phân tích dữ liệu và tạo bản đồ chuyên đề của Web Atlas 43 6. Đánh giá kết quả thử nghiệm vận hành Web Atlas hành chính Hà Nội Sau khi tiến hành thực nghiệm xây dựng, chạy thử và kiểm tra cho thấy Web Atlas Hành chính Hà Nội chạy hoàn toàn ổn định trên các hệ thống Window hiện nay như WinXP, Win NT,...; Có thể đáp ứng được hầu hết các yêu cầu của Atlas truyền thống, không phá vỡ mô hình bản đồ, có thể truy vấn và hiển thị các thông tin thuộc tính, hiển thị bản đồ theo chế độ đa lớp đa tỷ lệ,...; Bộ công cụ tương tác với bản đồ trong Web Atlas Hành chính Hà Nội được thiết kế tương đối phong phú và đa dạng giúp cho người sử dụng có thể thao tác với bản đồ và tìm kiếm các thông tin một cách dễ dàng; Việc chia hệ thống thành 2 hợp phần giúp cho người quản lý hoàn toàn độc lập trong việc quản trị hệ thống; Với việc trao đổi văn bản thông qua các chức năng của hệ thống quản trị sẽ giúp cho công tác chuyển tải các văn bản hành chính được nhanh hơn, thuận tiện hơn; Việc phân quyền quản trị cũng tạo điều kiện cho các cấp quản trị của hệ thống tương ứng với các cấp hành chính của Thành phố dễ dàng đảm nhiệm các công việc trong phạm vi của mình [2]. 7. Kết luận Với các tính năng ưu việt của Web Atlas đã phân tích và triển khai thực nghiệm của bài báo cho thấy hoàn toàn có thể ứng dụng Web Atlas hỗ trợ cho công tác quản lý hành chính của một đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố. Web Atlas là một tập hợp có hệ thống, kết nối mạch lạc và lôgic của các bản đồ giới thiệu một hay nhiều yếu tố địa lý được quy định bởi mục đích và đặc điểm sử dụng, và thể hiện ở dạng số thông qua mạng internet. Là sản phẩm mới đòi hỏi cao về tổ chức thực hiện và phối hợp giữa các nhà khoa học bản đồ và các chuyên gia tin học cũng như các ngành liên quan. Đây là một hướng đi, một công nghệ cần thiết để phát triển công tác thành lập bản đồ khi công nghệ GIS đã khá phát triển ở Việt Nam. Web Atlas với các ưu điểm về quản lý dữ liệu, thể hiện, khai thác dữ liệu và có khả năng cập nhật thường xuyên sẽ có ý nghĩa thực tiễn lớn không những trong công tác hỗ trợ quản lý hành chính mà còn nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội khác của đất nước. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Bui Ngoc Quy “Model development for Web Atlas system applying in administration management”, - VNU Journal of Science, Earth Sciences, Volume 28, No.1, 2012 p.29-36. [2]. Bùi Ngọc Quý, 2013. Nghiên cứu cơ sở khoa học xây dựng Web Atlas quản lý hành chính Thành phố Hà Nội” Luận án tiến sĩ kỹ thuật, Trường đại học Mỏ - Địa Chất, Hà Nội. [3]. Lê Minh Vĩnh, 2005. Cơ sở lý luận trong xây dựng Atlas điện tử phục vụ quản lý hành chính cấp Tỉnh/Thành, Luận án tiến sĩ kỹ thuật, Trường Đại học Bách khoa, Thành phố Hồ Chí Minh. [4]. Học viện Quản lý giáo dục, 2011. Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý, công chức nhà nước ngành giáo dục và đào tạo - Phần 2: Nhà nước và Quản lý hành chính Nhà nước”, Hà Nội. [5]. Hoàng Phương Nga, Nhữ Thị Xuân (2004), Phương pháp nghiên cứu bằng Bản đồ, Nhà xuất bản Đại học Quốc Gia Hà Nội. [6]. Terry, A. Slocum, 1999. Thematic Cartography and visualization, Prentice Hall - The World's Leading Education Publisher. SUMMARY Applicability of Web Atlas in order to support the administration management Bui Ngoc Quy, Hanoi University of Mining and Geology. Traditionally, the maps are very important tools in government management and decision making. Nowadays, information technologies blooming as well as wide spread of internet involve the evolution in cartography technologies. The combining of cartography and internet creating new map generation - Web maps. This new maps allow users brower and apply them in any place which have internet connection. Web maps have many advances over traditional maps. Therefore, there are many researchers applying them in socio-economical and culture aspects. This paper analyzed the applicability of Web Atlas in the administration support to put out the specific requirements for administrative Web Atlas system in general and establishing of Web Atlas experiment support for Hanoi administrative according to the proposed criteria and requirements.