Kết quả đàm phán Hiệp định VPA/FLEGT giữa VN-EU

Kết quả đàm phán Hiệp định VPA/FLEGT giữa VN-EUHội thảo’ Kết nối và chia sẻ thông tin giữa các doanh nghiệp ngành gỗ’,Qui Nhơn, ngày 26/6/2015Nội dungNgành công nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu VN;Những qui định mới của quốc tế về nguồn gốc gỗ;Hiệp định VPA và các kết quả đàm phán đến nay;Qui trình xác minh và cấp phép FLEGT Thách thức trong tiến trình đàm phán Ngành chế biến gỗ xuất khẩu VN200620141,9 tỷ USD6, 2 tỷ USD> 4000 DN G VN xuất khẩu Gỗ và SPG sang hơn 100 quốc gia; 4 Thị trường XK chính của VN là Hoa Kỳ, Trung quốc, Nhật và EU; Việt Nam chiếm khoảng gần 4% thương mại đồ nội thất trên thế giới, đứng thứ 6 thế giới, thứ hai ở Châu Á (sau Trung quốc ).Thị trường xuất khẩu gỗ và SPGNhững thay đổi về thị trường Xu hướng hội nhập sâu rộng toàn cầu, tự do hóa thương mại, mở cửa thị trường:Thể chế quốc tế mới hình thành hỗ trợ đầu tư, thương mại, chuyển dịch lao động: Cộng đồng chung ASEAN 2015, Hiệp định TPP (12 quốc gia), Đối tác kinh tế khu vực toàn diện RCEP (ASEAN+ 6). Các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới được ký kết: FTA VN- Hàn Quốc, FTA-EU, Liên minh Hải quan Nga, Belarus, KazakhstanHàng rào thuế quan sẽ được bãi bỏ: thuế suất giảm dần và bằng không cho nhiều mặt hàng trong những năm tới.Thay vào đó, các nước nhập khẩu sẽ tăng mức độ phòng vệ thương mại, hàng rào kỹ thuật. Thay đổi thị trường liên quan đến ngành gỗ2008: Hoa Kỳ ban hành Luật Lacey (tháng 4/2010 có hiệu lực với mặt hàng gỗ), DN NK phải khai báo nguồn gốc gỗ 2010: EU ban hành qui chế gỗ hợp pháp (EUTR 995) có hiệu lực vào tháng 3/2013: DN NK đầu tiên vào EU phải làm trách nhiệm giải trình2012: Úc ban hành Luật chống khai thác gỗ bất hợp pháp, có hiệu lực từ 30/11/2014, DN XK gỗ vào Úc sẽ phải làm trách nhiệm giải trình.Quy chế gỗ của EU (EUTR 995/2010)Ban hành 10/2010 và có hiệu lực vào 3/3/2013 Cấm buôn bán gỗ bất hợp pháp tại EU, đưa ra danh mục mã HS phải tuân thủ qui định. Nhà nhập khẩu gỗ đầu tiên vào EU phải làm trách nhiệm giải trình về nguồn gốc gỗ, bao gồm các biện pháp và thủ tục: truy cập thông tin; phân tích & đánh giá rủi ro; giảm thiểu rủi ro trong chuỗi cung ứng.Gỗ hợp pháp là gì?Là gỗ được khai thác, vận chuyển, chế biến, xuất khẩu tuân thủ qui định luật pháp hiện hành của quốc gia sở tại.Sản phẩm được cấp phép FLEGT và CITES được coi là gỗ khai thác hợp pháp và không phải làm trách nhiệm giải trình khi vào EUGiấy phép FLEGT chỉ được cấp bởi các quốc gia đã kết thúc đàm phán hiệp định Đối tác tự nguyện (VPA) với EU Quy chế gỗ của EU (EUTR 995/2010) Hiệp định VPA/FLEGT là gì? Là Hiệp định thương mại song phương được ký giữa EU với quốc gia đối tác xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ, theo đó:Quốc gia đối tác cam kết chỉ xuất khẩu vào EU gỗ và các sản phẩm gỗ hợp phápQuốc gia đối tác thiết lập Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp (TLAS) để xác minh và cấp phép FLEGT cho gỗ và SPG nằm trong danh mục HS của hiệp định trước khi xuất khẩu vào EU;Một đơn vị giám sát độc lập được hai bên nhất trí làm nhiệm vụ giám sát hệ thống TLAS và cấp phép FLEGT. Bối cảnh Việt Nam đàm phán Hiệp định VPA/FLEGT với EUViệt Nam bắt đầu đàm phán từ 11/2010 theo yêu cầu của các DN và Hiệp hôi;VN không học hỏi được các kinh nghiệm của các quốc gia đã ký VPA; Đã qua 4 vòng đàm phán, sau mỗi vòng VN có điều chỉnh chiến lược phù hợp với thực tế;Dự kiến kết thúc vào 2015.1. Issuing AuthorityNameAdress2. Reserved for partner country purpose3. FLEGT License number4. Expiration Date../../..5. Country of Export7. Means of transportation6. Code ISO8. LicenseeNameAddress9. Commercial Description product10. Common or scientific name11. Code HS12. Country of Harvest13. Code(s) ISO14. Volume (m3)Wt Net (kg)16. Number of units17. Distinguishing marks18. Signature et stamp issuing authorityDanh mục hàng hóa đưa vào VPAĐịnh nghĩa gỗ hợp pháp Kiểm soát chuỗi cung Hệ thống xác minh gỗ hợp pháp TLASQui trình cấp phép FLEGTGiám sát độc lậpNội dung đàm phán Danh mục hàng hóaDanh mục trong EUTRChương 44: gỗ - 4401, 4402, 4403.4418Chương 47: Bột giấyChương 48: GiấyChương 94: đồ gỗ nội thất940330: nội thất văn phòng940340: nội thất nhà bếp94035000:nội thât phòng ngủ940360: Nội thất khác94039030:94060020: nhà làm sẵnDanh mục trong VPAChương 44: gỗ 4401, 4403, 4407, 4408, 4409, 4410, 4411, 4412, 4413000, 44140000, 4415, 4416, 4418Chương 94: đồ gỗ nội thất94033000: nội thất văn phòng94034000: nội thất nhà bếp94035000:nội thât phòng ngủ940360: Nội thất khácĐịnh nghĩa gỗ hợp pháp (Phụ lục II của VPA) 7 nguyên tắc của LD cho tổ chứcN. Tắc 1Khai thác gỗ trong nước tuân thủ các quy định về quyền sử dụng đất, sử dụng rừng, quản lý và môi trường. N. Tắc 2Tuân thủ các quy định về xử lý gỗ tịch thu.N. Tắc 3Tuân thủ các quy định về nhập khẩu gỗ.N. Tắc 4Tuân thủ các quy định về vận chuyển, mua bán gỗ.N. Tắc 5Tuân thủ các quy định chế biến gỗ.N. Tắc 6Tuân thủ các quy định về xuất khẩu.N. Tắc 7Tuân thủ các quy định về thuế và lao độngĐịnh nghĩa gỗ hợp pháp (Phụ lục II của VPA) 7 nguyên tắc của LD cho hộ gia đình N. Tắc 1Khai thác gỗ trong nước tuân thủ các quy định về quyền sử dụng đất, sử dụng rừng, quản lý và môi trường. N. Tắc 2Tuân thủ các quy định về xử lý gỗ tịch thu.N. Tắc 3Tuân thủ các quy định về nhập khẩu gỗ.N. Tắc 4Tuân thủ các quy định về vận chuyển, mua bán gỗ.N. Tắc 5Tuân thủ các quy định chế biến gỗ.N. Tắc 6Tuân thủ các quy định về xuất khẩu.N. Tắc 7Tuân thủ các quy định về thuế Một số vấn đề liên quan đến LDGỗ nhập khẩu: đây là vấn đề khó khăn nhất của VN khi chúng ta nhập khẩu từ nhiều quốc gia trong đó có các QG có độ rủi ro cao về khai thác gỗ bất hợp phápEU yêu cầu VN phải có qui định tượng tự như EUTR về quản lý gỗ nhập khẩu. VN không đồng ý.VN đưa ra phương án là đối với gỗ nhập khẩu từ RTN nếu không có chứng chỉ được quốc tế công nhận như FSC, PEFC thì sẽ phải bổ sung thêm bằng chứng về giấy phép khai thác của nước xuất khẩu. Gỗ cao su: VN chưa có qui định về VBPL về khai thác và hồ sơ hợp pháp: VN sẽ bổ sung trong thời gian tới. Trách nhiệm của DN trong chuỗi cung ứngTuân thủ các quy định về nhập khẩu, hải quan, đăng ký kinh doanh và thuế Tuân thủ các quy định về sử dụng đất, khai thác rừng và môi trường đối với khai thác gỗ nội địaTuân thủ các quy định về vận chuyển, buôn bán gỗ, đăng ký kinh doanh và thuếTuân thủ các quy định về chế biến gỗ, đăng ký kinh doanh, môi trường, lao động và thuếTuân thủ các quy định về xuất khẩu, hải quan đăng ký kinh doanh thuế DN nhập khẩu gỗDN khai thác gỗ trong nướcDN buôn bán và vận chuyển gỗDN chế biến và sản xuất đồ nội thấtDN xuất khẩu Hệ thống kiểm soát quốc gia được áp dụng cho tất cả các thị trường và DN trong nước và XKCác biện pháp bổ sung được áp dụng cho các doanh nghiệp xuất khẩu sang EU 1. Đinh nghĩa gỗ hợp pháp: Tổ chức và Hộ gia đình 2. Tạo lập, xác minh và phê duyệt bằng chứng ở từng giai đoạn của chuỗi cung 3. Thanh tra và kiểm tra nội bộ 4. Xác minh sự tuân thủ của các tổ chức và hộ gia đình, bao gồm phân loại doanh nghiệp trên cơ sở đánh giá rủi ro và xác minh 5. Cấp phép FLEGT6. Đánh giá độc lậpSƠ ĐỒ QUẢN LÝ CHUỖI CUNG TRONG VPACấp phép FLEGTGiấy phép FLEGT được cơ quan thẩm quyền cấp cho từng lô hàng thuộc phụ lục 1 của Hiệp định VPA trước khi xuất khẩu đi EU;Cơ quan cấp phép là cơ quan quản lý CITES VN;Cơ quan xác minh: cơ quan Kiểm lâm các cấp;VN sẽ áp dụng phân loại DN để cấp phép, dự kiến chia thành 2 loại:DN loại 1: Là các DN XK đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của LD và không có vi phạm.DN loại 2: Là các DNXK đáp ứng chưa đầy đủ yêu cầu của LD hoặc có vi phạm.Qui trình cấp phép FLEGTBước 1: DN XK sang EU gửi đơn đề nghị cấp giấy phép và hồ sơ lâm sản XK đến cơ quan cấp phép cho từng lô hàng XK;Bước 2 : Cơ quan cấp phép tiếp nhận đơn cấp phép FLEGT và hồ sơ lâm sản XK; và tiến hành thực hiện các thủ tục sau:Đối với DN loại 1 mà không có nghi ngờ rủi ro, cơ quan cấp phép sẽ cấp phép FLEGT ngay.Đối với DN loại 2 hoặc DN loại 1 khi có nghi ngờ rủi ro, cơ quan cấp phép sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan xác minh. Cơ quan xác minh sẽ thông báo kết quả xác minh cho cơ quan cấp phép. Bước 3: Dựa trên việc kiểm tra sự tuân thủ LD và kiểm soát chuỗi cung và xác minh theo VNTLAS, cơ quan cấp phép sẽ cấp hoặc từ chối cấp giấy phép FLEGT cho lô hàng. Lưu kho sản phẩm - Phiếu xuất kho, mã sản phẩmKiểm tra của bên mua Đơn hàng, hợp đồng mua bán dựa trên mã sản phẩm, kiểm tra trong quá trình sản xuấtKiểm tra hàng hóa bởi hải quan - Tờ khai hải quan (có bảng kê đính kèm, Phiếu xuất kho, hợp đồng mua bán, vận đơn, niêm phong container liên quan với bước (2), giấy phép FLEGTVận chuyển hàng hóa - Hợp đồng vận chuyển, hợp đồng mua bán, phiếu xuất kho liên quan với bước (3)Cho phép thông quan tại cảng xuất - Tờ khai hải quan, phiếu xuất kho, hợp đồng mua bán liên quan với bước (4)Hàng hóa lên tàu và giao cho bên mua (giá FOB) liên quan với bước 5Quy trình xuất khẩu hiện nay của các DN VNGIẤY PHÉP FLEGTTrường hợp vênh về số lượng giữa giấy phép FLEGT và hàng hóa lên tàu thì xử lý thế nào? 123456Đánh giá độc lập hệ thống VNTLASLà việc đánh giá định kỳ việc thực hiện, sự hiệu quả và độ tin cậy của hệ thống VNTLAS và cấp phép FLEGT đối với mặt hàng gỗ được xuất khẩu sang thị trường EU từ Việt Nam, đồng thời xác định điểm yếu của hê thống để khắc phục. VN sẽ chỉ định đơn vị đánh giá độc lập sau khi tham vấn với EU.Chuyên gia đánh giá độc lập được tiếp cận hồ sơ tại CQ cấp phép FLEGT, CQ xác minh và các DN xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ từ Việt Nam sang thị trường EU.CƠ QUAN XÁC MINH (CQ KiỂM LÂM)Xác minh các bằng chứng theo LDĐÁNH GIÁ ĐỘC LẬPSƠ ĐỒ VNTLAS – BẢN THẢO TẠI JEM 9 THÁNG 6/2015NGÀNH NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN: lập và phê duyệt các bằng chứng về nguồn gốc gỗNGÀNH TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG: lập và phê duyệt các bằng chứng về đất và môi trườngNGÀNH TÀI CHÍNH: lập và phê duyệt các bằng chứng về thuế, hải quan .vv.CÁC NGÀNH CÔNG THƯƠNG, TƯ PHÁP, KH VÀ ĐT: lập và phê duyệt các bằng chứng về nhập khẩu, đăng ký DN.v.v.NGÀNH LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI: lập và phê duyệt các bằng chứng về lao động, bảo hiểmUBND CÁC CẤP TỈNH, HUYỆN, XÃ: phê duyệt các bằng chứng ngoài những bằng chứng mà các ngành đã phê duyệt theo quy định của pháp luật. CẤP PHÉP FLEGT Giấy phép FLEGT do cơ quan cấp phép của Việt Nam cấp (Cơ quan quản lý CITES VN) – Căn cứ loại doanh nghiệp DN loại 1: cấp theo hồ sơ của DN - DN loại 2: cấp theo kết quả xác minh của của cơ quan kiểm lâm Kiểm soát thường xuyên của cơ quan chức năngKiểm tra bằng chứng do ngành NN&PTNT lập-phê duyệt khi có nghi ngờKiểm tra bằng chứng khi có nghi ngờĐánh giá độc lậpGửi hồ sơ đề nghị xác minh DN loại 2Gửi đơn và hồ sơ đề nghị cấp phép Chu trình đề nghị và cấp phép FLEGTChu trình xác minh và gửi kết quảChuyển giấy phép FLEGT cho doanh nghiệp Gửi kết quả xác minhSo sánh trách nhiệm của DN theo EUTR và VPADN XK gỗ vào EU làm trách nhiệm giải trình về nguồn gốc gỗ cho các CQ thẩm quyền EU khi hàng vào EU; DN đảm bảo sử dụng gỗ hợp pháp trong chuỗi cung ứng, thiết lập hệ thống truy suất nguồn gốc;Chịu sự kiểm tra của CQ thẩm quyền EU và VN; Tăng thủ tục hành chính, chi phí cho DN tại EU;Bị trả lại hàng , cấm kinh doanh, xử phạt khi EU phát hiện có thiếu xót và gian lận về nguồn gốc gỗ DN XK gỗ vào EU làm thủ tục cấp phép FLEGT tại VN trước khi lô hàng XK sang EU;DN đảm bảo sử dụng gỗ hợp pháp trong chuỗi cung ứng, tuân thủ qui định của LD và VNTLAS.Chịu sự kiểm tra của cơ quan xác minh (KL VN), chuyên gia đánh giá độc lậpTăng thủ tục hành chính, chi phí ch DN tại VNKhông phải làm trách nhiệm giải trình, không gặp rủi ro tại EUEUTRVPANhững khó khăn, thách thức trong tiến trình đàm phán VPA Việt NamGiấy phép FLEGT chắc chắn sẽ làm tăng thủ tục hành chính cho DN trong khi CP đang yêu cầu cải cách hành chính, giảm bớt thủ tục hành chính cho DN. Các DN VN XK chủ yếu qua các nhà nhập khẩu EU nên cho rằng đáp ứng yêu cầu trách nhiệm giải trình theo qui định của EUTR dễ hơn là đáp ứng qui định để được cấp phép FLEGT.Một số vấn đề kỹ thuật về cấp phép FLEGT chưa có hướng giải quyết.6 quốc gia đã ký kết hiệp định VPA nhưng chưa cấp được phép FLEGT , do vậy mọi người nghi ngờ về hiệu lực của hiệp định và đặt câu hỏi phải chăng VPA có gì không ổn?EU tiến hành đánh giá toàn diện chương trình FLEGT bao gồm cả tiến trình đàm phán VPA.Kết luận Dù Việt Nam có đàm phán VPA hay không thì các DN XK vẫn phải đáp ứng qui định của thị trường quốc tế về gỗ hợp pháp;Trong bối cảnh hội nhập, các DN cần làm quen và tuân thủ các qui định, chuẩn mực quốc tế;VN tiếp tục đàm phán VPA theo hướng đáp ứng các quy định của EU và phù hợp với hoàn cảnh của Việt Nam; Khi VN đàm phán VPA thành công với EU sẽ gây ra hiệu ứng dây chuyền cho các thị trường nhập khẩu khác như Mỹ và Úc.Tạo điều kiện mở rộng thị trường xuất khẩu cho ngành gỗ Việt NamNguyễn Tường VânPhó Vụ trưởng Vụ KHCN và HTQTTổng cục Lâm nghiệp (VNFOREST), MARDEmail: van.fssp@gmail.comXin cảm ơn!