Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự

H p đ ng b o hi m trách nhi m dânợ ồ ả ể ệ sự Bài vi t đ c gi g i – Tác gi xin đ c n danhế ộ ả ử ả ượ ẩ ThoLaw xin chân thành c m n s đóng góp, chia s c a các b n. M i bài vi t cácả ơ ự ẻ ủ ạ ọ ế b n có th ti p t c chia s quan hòm thạ ể ế ụ ẻ ư ductholaw@gmail.com Các r i ro ti m n trong quá trình v n đ ng c a các s v t luôn là m t l c l ngủ ề ẩ ậ ộ ủ ự ậ ộ ự ượ không th ki m soát đ c và d ng nh đã tr thành m t s c m nh đe do t i s cể ể ượ ườ ư ở ộ ứ ạ ạ ớ ứ kho , tính m ng con ng i, c a c i v t ch t trên ph m vi toàn xã h i. Khi các r iẻ ạ ườ ủ ả ậ ấ ạ ộ ủ ro x y ra th ng kéo theo nh ng t n th t không l ng và đ l i h u qu lâu dài,ả ườ ữ ổ ấ ườ ể ạ ậ ả nh h ng sâu s c đ n đ i s ng c a con ng i, đ n m t c ng đ ng dân c , th mả ưở ắ ế ờ ố ủ ườ ế ộ ộ ồ ư ậ chí đ n c m t xã h i. Các r i ro có th x y ra do nhi u nguyên nhân khác nhauế ả ộ ộ ủ ể ả ề nh ng b t lu n là nguyên nhân nào đ u gây ra m t h u qu là làm cho ng i g pư ấ ậ ề ộ ậ ả ườ ặ r i ro lâm vào tình tr ng khó khăn trong đ i s ng, trong m t s tr ng h p t hủ ạ ờ ố ộ ố ườ ợ ự ọ không th kh c ph c đ c. Trong các tr ng h p này, n u ng i g p r i ro đãể ắ ụ ượ ườ ợ ế ườ ặ ủ tham gia b o hi m và r i ro mà h g p đã đ c b o hi m, thì b ng ngu n v n c aả ể ủ ọ ặ ượ ả ể ằ ồ ố ủ mình, công ty b o hi m th c hi n vi c chi tr ti n b o hi m m t cách k p th i. Tả ể ự ệ ệ ả ề ả ể ộ ị ờ ừ đó ng i g p r i ro trong tr ng h p này s d dàng v t qua đ c khó khăn doườ ặ ủ ườ ợ ẽ ễ ượ ượ r i ro đã mang đ n.ủ ế I. Khái quát chung v h p đ ng b oề ợ ồ ả hi m.ể Đ kh c ph c m t ph n thi t h i do nh ngể ắ ụ ộ ầ ệ ạ ữ r i ro x y ra đ i v i tính m ng, tài s n,ủ ả ố ớ ạ ả trách nhi m dân s , Nhà n c khuy n khíchệ ự ướ ế cá nhân và các t ch c tham gia b o hi m.ổ ứ ả ể B o hi m là m t hình th c kh c ph c thi tả ể ộ ứ ắ ụ ệ h i cho cá nhân, t ch c khi g p nh ng sạ ổ ứ ặ ữ ự ki n r i ro gây thi t h i đ n tính m ng, s cệ ủ ệ ạ ế ạ ứ kho , tài s n c a mình. Khi có r i ro x y ra,ẻ ả ủ ủ ả ng i tham gia b o hi m đ c t ch c b oườ ả ể ượ ổ ứ ả hi m b i th ng thi t h i nh m kh c ph cể ồ ườ ệ ạ ằ ắ ụ h u qu x y ra. M c đ b i th ng baoậ ả ả ứ ộ ồ ườ nhiêu ph thu c vào h p đ ng b o hi m màụ ộ ợ ồ ả ể các bên tho thu n.ả ậ Theo quy đ nh t i Đi u 567 BLDS, h pị ạ ề ợ đ ng b o hi m là s tho thu n gi a cácồ ả ể ự ả ậ ữ bên, theo đó bên mua b o hi m ph i đóngả ể ả phí b o hi m, còn bên b o hi m ph i trả ể ả ể ả ả m t kho n ti n b o hi m cho bên đ c b oộ ả ề ả ể ượ ả hi m khi x y ra s ki n b o hi m. Nhể ả ự ệ ả ể ư v y có th hi u h p đ ng b o hi m là vi cậ ể ể ợ ồ ả ể ệ t ch c b o hi m cam k t b o đ m b iổ ứ ả ể ế ả ả ồ th ng m t s ti n nh t đ nh cho cá nhân,ườ ộ ố ề ấ ị t ch c khi s ki n b o hi m x y ra và cóổ ứ ự ệ ả ể ả gây thi t h i cho đ i t ng đ c b o hi mệ ạ ố ượ ượ ả ể Www.ThoLaw.Wordpress.Com 1 trong m t th i gian nh t đ nh, còn bên muaộ ờ ấ ị b o hi m ph i đóng m t kho n ti n nh tả ể ả ộ ả ề ấ đ nh g i là phí b o hi m.ị ọ ả ể H p đ ng b o hi m là h p đ ng có đ n bù.ợ ồ ả ể ợ ồ ề Ho t đ ng b o hi m là hành vi kinh doanhạ ộ ả ể c a các doanh nghi p b o hi m. Vì v y,ủ ệ ả ể ậ mu n đ c b o hi m v tài s n thì các chố ượ ả ể ề ả ủ th ph i mua phí b o hi m theo tho thu nể ả ả ể ả ậ ho c do pháp lu t quy đ nh.ặ ậ ị H p đ ng b o hi m là h p đ ng song v .ợ ồ ả ể ợ ồ ụ Doanh nghi p b o hi m có quy n yêu c uệ ả ể ề ầ bên mua b o hi m ph i thông báo tình tr ngả ể ả ạ c a đ i t ng b o hi m…có nghĩa v trủ ố ượ ả ể ụ ả ti n b o hi m khi x y ra s ki n b o hi m.ề ả ể ả ự ệ ả ể Bên mua b o hi m có nghĩa v đóng phíả ể ụ b o hi m và có quy n yêu c u bên b oả ể ề ầ ả hi m tr ti n b o hi m theo tho thu nể ả ề ả ể ả ậ ho c do pháp lu t quy đ nh.ặ ậ ị H p đ ng b o hi m là h p đ ng vì l i íchợ ồ ả ể ợ ồ ợ c a ng i th ba. Tr ng h p bên mua b oủ ườ ứ ườ ợ ả hi m có ch đ nh ng i th h ng là ng iể ỉ ị ườ ụ ưở ườ th ba, khi x y ra s ki n b o hi m, bênứ ả ự ệ ả ể b o hi m chi tr cho ng i th ba đ c xácả ể ả ườ ứ ượ đ nh. Ho c bên mua b o hi m không ph iị ặ ả ể ả b o hi m cho mình mà b o hi m cho ng iả ể ả ể ườ th ba. Ví d : cha m mua b o hi m tínhứ ụ ẹ ả ể m ng, s c kho cho con là h c sinh ti uạ ứ ẻ ọ ể h c.ọ Đ i t ng b o hi m có th là con ng i, tàiố ượ ả ể ể ườ s n, trách nhi m dân s hay các đ i t ngả ệ ự ố ượ khác theo quy đ nh c a pháp lu t. Con ng iị ủ ậ ườ là đ i t ng b o hi m đ c hi u là tínhố ượ ả ể ượ ể m ng, s c kho c a cá nhân b t n th t doạ ứ ẻ ủ ị ổ ấ s ki n r i ro…Tài s n b o hi m là tài s nự ệ ủ ả ả ể ả c a cá nhân, pháp nhân và các ch th khácủ ủ ể đ c bên b o hi m b i th ng thi t h i doượ ả ể ồ ườ ệ ạ các s ki n b o hi m x y ra. Trách nhi mự ệ ả ể ả ệ dân s là đ i t ng b o hi m đ c hi u làự ố ượ ả ể ượ ể bên b o hi m ph i th c hi n vi c b iả ể ả ự ệ ệ ồ th ng thay cho ch các ph ng ti n giaoườ ủ ươ ệ thông v n t i…trong ph m vi s ti n đ cậ ả ạ ố ề ượ b o hi m do tho thu n ho c do pháp lu tả ể ả ậ ặ ậ quy đ nh khi s ki n b o hi m x y ra.ị ự ệ ả ể ả Vi c tham gia b o hi m c a các bên ph iệ ả ể ủ ả đ c th c hi n b ng h p đ ng. H p đ ngượ ự ệ ằ ợ ồ ợ ồ b o hi m ph i đ c l p thành văn b n.ả ể ả ượ ậ ả Gi y yêu c u b o hi m có ch kí c a bênấ ầ ả ể ữ ủ mua b o hi m là m t b ph n không thả ể ộ ộ ậ ể tách r i c a h p đ ng b o hi m. Gi yờ ủ ợ ồ ả ể ấ ch ng nh n b o hi m ho c đ n b o hi mứ ậ ả ể ặ ơ ả ể là b ng ch ng c a vi c giao k t h p đ ngằ ứ ủ ệ ế ợ ồ b o hi m.ả ể Căn c vào đ i t ng b o hi m, h p đ ngứ ố ượ ả ể ợ ồ b o hi m có th đ c phân chia thành cácả ể ể ượ lo i sau: H p đ ng b o hi m con ng i,ạ ợ ồ ả ể ườ h p đ ng b o hi m tài s n và h p đ ngợ ồ ả ể ả ợ ồ b o hi m trách nhi m dân s .ả ể ệ ự II. H p đ ng b o hi m trách nhi m dânợ ồ ả ể ệ s .ự 1. Lý lu n chung v h p đ ng b o hi mậ ề ợ ồ ả ể trách nhi m dân s .ệ ự Www.ThoLaw.Wordpress.Com 2 1.1. Khái ni mệ H p đ ng b o hi m trách nhi m dân s làợ ồ ả ể ệ ự h p đ ng v b o hi m trách nhi m dân sợ ồ ề ả ể ệ ự hay chính là s tho thu n b ng văn b nự ả ậ ằ ả gi a bên b o hi m (doanh nghi p b oữ ả ể ệ ả hi m) v i bên tham gia b o hi m (t ch c,ể ớ ả ể ổ ứ cá nhân), theo đó doanh nghi p b o hi mệ ả ể cam k t s th c hi n trách nhi m b iế ẽ ự ệ ệ ồ th ng thi t h i đ i v i ng i th ba thayườ ệ ạ ố ớ ườ ứ cho bên đ c b o hi m n u s ki n b oượ ả ể ế ự ệ ả hi m x y ra trong th i h n có hi u l c c aể ả ờ ạ ệ ự ủ h p đ ng, còn bên tham gia b o hi m cóợ ồ ả ể nghĩa v đóng phí b o hi m.ụ ả ể H p đ ng b o hi m trách nhi m dân sợ ồ ả ể ệ ự mang nh ng đ c đi m chung c a h p đ ngữ ặ ể ủ ợ ồ b o hi m, đ ng th i có nh ng đ c tr ngả ể ồ ờ ữ ặ ư riêng. 1.2. Đ c tr ng c a h p đ ng b o hi mặ ư ủ ợ ồ ả ể trách nhi m dân s .ệ ự Đ i t ng trong h p đ ng b o hi m tráchố ượ ợ ồ ả ể nhi m dân s là trách nhi m v b i th ngệ ự ệ ề ồ ườ thi t h i, là lo i b o hi m không th xácệ ạ ạ ả ể ể đ nh đ c giá tr đ i t ng b o hi m t iị ượ ị ố ượ ả ể ạ th i đi m giao k t h p đ ng. “ Đ i t ngờ ể ế ợ ồ ố ượ c a h p đ ng b o hi m trách nhi m dân sủ ợ ồ ả ể ệ ự là trách nhi m dân s c a ng i tham giaệ ự ủ ườ b o hi m đ i v i bên th ba theo quy đ nhả ể ố ớ ứ ị c a pháp lu t ”. (Đi u 52 Lu t kinh doanhủ ậ ề ậ b o hi m). Khác v i h p đ ng b o hi m tàiả ể ớ ợ ồ ả ể s n có đ i t ng là tài s n c th , h pả ố ượ ả ụ ể ợ đ ng b o hi m con ng i là b o hi m đ iồ ả ể ườ ả ể ố v i m t ng i c th ; đ i t ng c a h pớ ộ ườ ụ ể ố ượ ủ ợ đ ng b o hi m trách nhi m dân s là tráchồ ả ể ệ ự nhi m b i th ng thi t h i c a ng i thamệ ồ ườ ệ ạ ủ ườ gia b o hi m đ i v i bên th ba. Đó là thi tả ể ố ớ ứ ệ h i có th x y ra trong t ng lai, trongạ ể ả ươ ph m vi, gi i h n b o hi m và thu c tráchạ ớ ạ ả ể ộ nhi m b i th ng c a bên tham gia b oệ ồ ườ ủ ả hi m. Trách nhi m b i th ng thi t h iể ệ ồ ườ ệ ạ mang tính tr u t ng chúng ta không nhìnừ ượ th y, không c m nh n đ c b ng các giácấ ả ậ ượ ằ quan và th c t chúng không t n t i hi nự ế ồ ạ ệ h u trong không gian t i th i đi m giao k tữ ạ ờ ể ế h p đ ng. Ch khi nào ng i tham gia b oợ ồ ỉ ườ ả hi m gây thi t h i cho ng i khác và ph iể ệ ạ ườ ả b i th ng thì m i xác đ nh đ c tráchồ ườ ớ ị ượ nhi m b i th ng thi t h i là bao nhiêu.ệ ồ ườ ệ ạ Th ng đ i v i các h p đ ng b o hi m tàiườ ố ớ ợ ồ ả ể s n ta có th xác đ nh đ c m c t n th t t iả ể ị ượ ứ ổ ấ ố đa c a tài s n khi giao k t h p đ ng, cònủ ả ế ợ ồ v i các h p đ ng b o hi m trách nhi m dânớ ợ ồ ả ể ệ s thì không th xác đ nh đ c trách nhi mự ể ị ượ ệ b i th ng thi t h i t i đa là bao nhiêu.ồ ườ ệ ạ ố M c trách nhi m b i th ng đ c xác đ nhứ ệ ồ ườ ượ ị theo tho thu n c a các bên và các quy đ nhả ậ ủ ị c a pháp lu t, trên c s m c đ l i c aủ ậ ơ ở ứ ộ ỗ ủ ng i gây thi t h i và thi t h i th c t c aườ ệ ạ ệ ạ ự ế ủ ng i th ba. Trách nhi m b i th ng thi tườ ứ ệ ồ ườ ệ h i phát sinh khi có các đi ki n sau: có hànhạ ệ vi gây thi t h i c a ng i tham gia b oệ ạ ủ ườ ả hi m đ i v i ng i th ba; có l i c aể ố ớ ườ ứ ỗ ủ ng i gây thi t h i; có thi t h i th c t đ iườ ệ ạ ệ ạ ự ế ố v i bên th ba; thi t h i x y ra là k t quớ ứ ệ ạ ả ế ả t t y u c a hành vi gây thi t h i và ng cấ ế ủ ệ ạ ượ Www.ThoLaw.Wordpress.Com 3 l i hành vi là nguyên nhân tr c ti p gây raạ ự ế thi t h i.ệ ạ Trong h p đ ng b o hi m trách nhi m dânợ ồ ả ể ệ s l i c a ng i tham gia b o hi m khiự ỗ ủ ườ ả ể th c hi n hành vi gây thi t h i là căn c đự ệ ệ ạ ứ ể xác đ nh trách nhi m b i th ng c a ng iị ệ ồ ườ ủ ườ tham gia b o hi m, đ ng th i cũng là căn cả ể ồ ờ ứ đ xác đ nh trách nhi m c a doanh nghi pể ị ệ ủ ệ b o hi m. Trên th c t l i trong tráchả ể ự ế ỗ nhi m dân s là l i suy đoán, nên ng i gâyệ ự ỗ ườ thi t h i b suy đoán là có l i khi th c hi nệ ạ ị ỗ ự ệ hành vi gây thi t h i, tr tr ng h p hệ ạ ừ ườ ợ ọ ch ng minh đ c thi t h i x y ra trongứ ượ ệ ạ ả tr ng h p phòng v chính đáng, tình thườ ợ ệ ế c p thi t, s ki n b t ng ho c hoàn toànấ ế ự ệ ấ ờ ặ do l i c a bên b thi t h i. Căn c vào m cỗ ủ ị ệ ạ ứ ứ đ l i đ xác đ nh ng i gây thi t h i ph iộ ỗ ể ị ườ ệ ạ ả b i th ng toàn b , m t ph n ho c liên đ iồ ườ ộ ộ ầ ặ ớ b i th ng, t đó doanh nghi p b o hi mồ ườ ừ ệ ả ể xác đ nh trách nhi m b i th ng c a mình.ị ệ ồ ườ ủ Doanh nghi p b o hi m ch ph i th c hi nệ ả ể ỉ ả ự ệ nghĩa v b o hi m khi có yêu c u b iụ ả ể ầ ồ th ng c a ng i th ba.ườ ủ ườ ứ N u đã phát sinh trách nhi m b i th ngế ệ ồ ườ thi t h i nh ng ng i th ba không đòiệ ạ ư ườ ứ ng i tham gia b o hi m ph i b i th ng,ườ ả ể ả ồ ườ thì doanh nghi p b o hi m cũng không ph iệ ả ể ả ch u trách nhi m đ i v i ng i tham giaị ệ ố ớ ườ b o hi m. Vi c b i th ng thi t h i có thả ể ệ ồ ườ ệ ạ ể là b i th ng thi t h i ngoài h p đ ng,ồ ườ ệ ạ ợ ồ cũng có th là b i th ng thi t h i theo h pể ồ ườ ệ ạ ợ đ ng. Đ i v i vi c b i th ng thi t h iồ ố ớ ệ ồ ườ ệ ạ ngoài h p đ ng thì ng i th ba có th làợ ồ ườ ứ ể b t kì t ch c ho c cá nhân nào b thi t h i.ấ ổ ứ ặ ị ệ ạ Còn b i th ng thi t h i theo h p đ ng thìồ ườ ệ ạ ợ ồ ng i th ba đ c xác đ nh c th là ng iườ ứ ượ ị ụ ể ườ có m t quan h h p đ ng đ i v i ng iộ ệ ợ ồ ố ớ ườ tham gia b o hi m và b thi t h i t h pả ể ị ệ ạ ừ ợ đ ng đó do hành vi c a ng i tham gia b oồ ủ ườ ả hi m gây ra. H p đ ng b o hi m ch t n t iể ợ ồ ả ể ỉ ồ ạ gi a ng i tham gia b o hi m và doanhữ ườ ả ể nghi p b o hi m, ng i th ba không cóệ ả ể ườ ứ quy n tr c ti p yêu c u doanh nghi p trề ự ế ầ ệ ả ti n b i th ng, tr tr ng h p pháp lu tề ồ ườ ừ ườ ợ ậ có quy đ nh khác. N u pháp lu t không cóị ế ậ quy đ nh khác thì ng i th ba ch có quy nị ườ ứ ỉ ề đòi b i th ng đ i v i ng i tham gia b oồ ườ ố ớ ườ ả hi m, trên c s đó doanh nghi p b o hi mể ơ ở ệ ả ể tr ti n b i th ng cho ng i tham gia b oả ề ồ ườ ườ ả hi m và trách nhi m b i th ng cho ng iể ệ ồ ườ ườ th ba thu c v ng i tham gia b o hi m,ứ ộ ề ườ ả ể doanh nghi p b o hi m và ng i tham giaệ ả ể ườ b o hi m có th tho thu n v vi c doanhả ể ể ả ậ ề ệ nghi p b o hi m s b i th ng tr c ti pệ ả ể ẽ ồ ườ ự ế cho ng i th ba b thi t h i. Trong m t sườ ứ ị ệ ạ ộ ố tr ng h p, đ đ m b o quy n và l i íchườ ợ ể ả ả ề ợ h p pháp c a ng i b thi t h i; kh c ph cợ ủ ườ ị ệ ạ ắ ụ k p th i thi t h i v t ch t góp ph n bình nị ờ ệ ạ ậ ấ ầ ổ tài chính đ i v i ng i b thi t h i, phápố ớ ườ ị ệ ạ lu t quy đ nh ng i th ba có th tr c ti pậ ị ườ ứ ể ự ế khi u n i đ n doanh nghi p b o hi m đế ạ ế ệ ả ể ể yêu c u b i th ng.ầ ồ ườ Trong h p đ ng b o hi m trách nhi m dânợ ồ ả ể ệ s có th gi i h n trách nhi m b o hi mự ể ớ ạ ệ ả ể ho c không gi i h n trách nhi m b o hi m.ặ ớ ạ ệ ả ể Www.ThoLaw.Wordpress.Com 4 Đ đ m b o l i ích kinh doanh c a doanhể ả ả ợ ủ nghi p b o hi m, đ ng th i nâng cao ý th cệ ả ể ồ ờ ứ c a ng i tham gia b o hi m, các danhủ ườ ả ể nghi p b o hi m th ng đ a ra các gi iệ ả ể ườ ư ớ h n trách nhi m xác đ nh m c b i th ngạ ệ ị ứ ồ ườ t i đa c a doanh nghi p b o hi m đ i v iố ủ ệ ả ể ố ớ nh ng h p đ ng b o hi m trách nhi m dânữ ợ ồ ả ể ệ s c th . Khi gây thi t h i, m c tráchự ụ ể ệ ạ ứ nhi m b i th ng c a ng i tham gia b oệ ồ ườ ủ ườ ả hi m có th là r t l n, song m c tráchể ể ấ ớ ứ nhi m b o hi m c a doanh nghi p b oệ ả ể ủ ệ ả hi m ch trong ph m vi s ti n b o hi mể ỉ ạ ố ề ả ể mà các bên đã tho thu n. Trong b o hi mả ậ ả ể trách nhi m dân s có m t s nghi p vệ ự ộ ố ệ ụ b o hi m không xác đ nh s ti n b o hi mả ể ị ố ề ả ể mà trách nhi m dân s phát sinh bao nhiêuệ ự doanh nghi p b o hi m s b i th ng b yệ ả ể ẽ ồ ườ ấ nhiêu. Tr ng h p này s ti n b o hi mườ ợ ố ề ả ể đ c hi u là toàn b thi t h i x y ra. Đi uượ ể ộ ệ ạ ả ề kho n s ti n b o hi m đ c đ t ra nh mả ố ề ả ể ượ ặ ằ m c đích gi i h n ph m vi trách nhi m c aụ ớ ạ ạ ệ ủ doanh nghi p b o hi m, đ đ m b o kinhệ ả ể ể ả ả doanh có lãi thì doanh nghi p b o hi m ph iệ ả ể ả tính toán đ gi i h n ph m vi trách nhi mể ớ ạ ạ ệ c a mình trong h p đ ng b o hi m tráchủ ợ ồ ả ể nhi m dân s c th . Đ i v i m t sệ ự ụ ể ố ớ ộ ố tr ng h p ngo i l , khi doanh nghi p b oườ ợ ạ ệ ệ ả hi m ký h p đ ng v i ng i tham gia b oể ợ ồ ớ ườ ả hi m, trong h p đ ng không xác đ nh sể ợ ồ ị ố ti n b o hi m c th thì khi r i ro x y raề ả ể ụ ể ủ ả doanh nghi p b o hi m có nghĩa v b oệ ả ể ụ ả hi m đ i v i toàn b thi t h i.ể ố ớ ộ ệ ạ 1.3. Phân lo i h p đ ng b o hi m tráchạ ợ ồ ả ể nhi m dân s .ệ ự Căn c vào tính ý chí c a ch th tham giaứ ủ ủ ể h p đ ng b o hi m thì b o hi m tráchợ ồ ả ể ả ể nhi m dân s đ c chia thành hai lo i làệ ự ượ ạ h p đ ng b o hi m trách nhi m dân s b tợ ồ ả ể ệ ự ắ bu c và h p đ ng b o hi m trách nhi mộ ợ ồ ả ể ệ dân s t nguy n.ự ự ệ Căn c vào ngu n g c phát sinh tráchứ ồ ố nhi m, b o hi m trách nhi m dân s chiaệ ả ể ệ ự thành hai lo i là h p đ ng b o hi m tráchạ ợ ồ ả ể nhi m dân s phát sinh theo h p đ ng vàệ ự ợ ồ h p đ ng b o hi m trách nhi m dân s phátợ ồ ả ể ệ ự sinh ngoài h p đ ng.ợ ồ Căn c vào đ i t ng b o hi m c th , h pứ ố ượ ả ể ụ ể ợ đ ng b o hi m trách nhi m dân s chiaồ ả ể ệ ự thành các lo i là: b o hi m trách nhi m dânạ ả ể ệ s c a ch xe c gi i, b o hi m tráchự ủ ủ ơ ớ ả ể nhi m dân s c a ch tàu, b o hi m tráchệ ự ủ ủ ả ể nhi m c a ch đóng tàu, b o hi m tráchệ ủ ủ ả ể nhi m ngh nghi p, b o hi m trách nhi mệ ề ệ ả ể ệ dân s c a ng i v n chuy n hàng khôngự ủ ườ ậ ể đ i v i hành khách, b o hi m trách nhi mố ớ ả ể ệ công c ng, b o hi m trách nhi m s nộ ả ể ệ ả ph m, b o hi m trách nhi m dân s c aẩ ả ể ệ ự ủ ch s d ng lao đ ng đ i v i ng i laoủ ử ụ ộ ố ớ ườ đ ng, b o hi m trách nhi m c a ch nuôiộ ả ể ệ ủ ủ chó, các lo i b o hi m trách nhi m khác.ạ ả ể ệ 1.4. Vai trò c a b o hi m trách nhi mủ ả ể ệ dân s .ự Www.ThoLaw.Wordpress.Com 5 R i ro khách quan luôn ti m n trong đ iủ ề ẩ ờ s ng xã h i hàng ngày. Th c t các r i roố ộ ự ế ủ này có th do r t nhi u nguyên nhân và h uể ấ ề ậ qu c a nó ngày càng không th ki m soátả ủ ể ể đ c. Ngoài nh ng r i ro do thiên tai mangượ ữ ủ t i còn có nh ng r i ro do chính hành vi c aớ ữ ủ ủ con ng i gây ra thi t h i v v t ch t, tinhườ ệ ạ ề ậ ấ th n cho ng i khác. Pháp lu t quy đ nh:ầ ườ ậ ị v n, tài s n, các quy n và l i ích h p phápố ả ề ợ ợ c a công dân đ c nhà n c b o h ; b t kìủ ượ ướ ả ộ ấ t ch c, cá nhân nào gây thi t h i cho ng iổ ứ ệ ạ ườ khác thì ph i có trách nhi m b i th ngả ệ ồ ườ nh ng thi t h i mà mình đã gây ra. Cùng v iữ ệ ạ ớ s phát tri n c a n n kinh t , các ph ngự ể ủ ề ế ươ ti n tham gia giao thông ngày càng nhi uệ ề trong khi h th ng đ ng xá c a Vi t Namệ ố ườ ủ ệ không đáp ng đ c tiêu chu n an toàn kĩứ ượ ẩ thu t, khoa h c, cũng nh nhu c u xã h i; ýậ ọ ư ầ ộ th c ch p hành lu t l giao thông c a ng iứ ấ ậ ệ ủ ườ dân còn kém. Do v y không tránh kh i sậ ỏ ự gia tăng không ng ng các v tai n n giaoừ ụ ạ thông, kéo theo các v ki n đòi b i th ngụ ệ ồ ườ c a n n nhân ho c gia đình h đ i v iủ ạ ặ ọ ố ớ ng i gây thi t h i. Có tai n n, có ki n đòiườ ệ ạ ạ ệ b i th ng, r i xác đ nh đ c m c b iồ ườ ồ ị ượ ứ ồ th ng thì v n đ đ t ra l i là th c t vi cườ ấ ề ặ ạ ự ế ệ b i th ng đ c ti n hành nh th nào?ồ ườ ượ ế ư ế M t v n đ kéo theo là xã h i còn ph i đ iộ ấ ề ộ ả ố m t v i tình tr ng b i th ng cho n n nhânặ ớ ạ ồ ườ ạ trong các v tai n n giao thông. Có r t nhi uụ ạ ấ ề tr ng h p n n nhân không nh n đ c ti nườ ợ ạ ậ ượ ề b i th ng t nh ng ng i gây ra tai n n,ồ ườ ừ ữ ườ ạ th m chí trong nh ng tr ng h p ng i gâyậ ữ ườ ợ ườ ra tai n n đ c xác đ nh rõ ràng. Lý do r tạ ượ ị ấ đ n gi n là ng i gây ra tai n n không cóơ ả ườ ạ đ ngu n tài chính t i thi u đ th c hi nủ ồ ố ể ể ự ệ nghĩa v lu t đ nh đ i v i n n nhân. Trênụ ậ ị ố ớ ạ th c t , không ph i tr ng h p nào ng iự ế ả ườ ợ ườ không may b tai n n cũng đ c đ n bù, b iị ạ ượ ề ồ th ng nhanh chóng đúng nh theo lu tườ ư ậ đ nh, và ng i gây tai n n không ph i lúcị ườ ạ ả nào cũng s n sàng th c hi n đ y đ nghĩaẵ ự ệ ầ ủ v và trách nhi m tài chính c a mình đ iụ ệ ủ ố v i nh ng thi t h i c a ng i b n n doớ ữ ệ ạ ủ ườ ị ạ mình gây ra khi đi u ki n tài chính không đề ệ ủ đ đáp ng. Tuy nhiên n u ch chi c xe đóể ứ ế ủ ế đã tham gia mua b o hi m b t bu c thì m iả ể ắ ộ ọ vi c s đ c gi i quy t thu n l i h n choệ ẽ ượ ả ế ậ ợ ơ c đôi bên. Doanh nghi p b o hi m s thayả ệ ả ể ẽ m t ch xe đ n bù cho n n nhân n u đ cặ ủ ề ạ ế ượ yêu c u ho c trong tr ng h p ch xe đãầ ặ ườ ợ ủ đ n bù cho n n nhân thì doanh nghi p b oề ạ ệ ả hi m s tr l i s ti n đã b i th ng choể ẽ ả ạ ố ề ồ ườ ch xe, đ m b o kh năng tài chính c a h .ủ ả ả ả ủ ọ Thi t h i x y ra có th là r t l n, nó v tệ ạ ả ể ấ ớ ượ quá kh năng tài chính c a ng i có tráchả ủ ườ nhi m, đ ng th i nh h ng không nhệ ồ ờ ả ưở ỏ đ n đ i s ng c a ng i có trách nhi m b iế ờ ố ủ ườ ệ ồ th ng và ng i b thi t h i. B o hi mườ ườ ị ệ ạ ả ể trách nhi m dân s là m t c ch ch c ch nệ ự ộ ơ ế ắ ắ đ kh c ph c đi u đó. Nhi u khi ng i gâyể ắ ụ ề ề ườ thi t h i không đ kh năng tài chính đệ ạ ủ ả ể th c hi n nghĩa v b i th ng, nên đ i v iự ệ ụ ồ ườ ố ớ ng i gây ra thi t h i b o hi m tráchườ ệ ạ ả ể nhi m dân s là m t c ch đ m b o tráchệ ự ộ ơ ế ả ả nhi m b i th ng c a h khi h gây raệ ồ ườ ủ ọ ọ thi t h i cho ng i khác. Đ i v i ng i bệ ạ ườ ố ớ ườ ị Www.ThoLaw.Wordpress.Com 6 thi t h i b o hi m trách nhi m dân s t oệ ạ ả ể ệ ự ạ cho h m t tâm lý yên tâm khi nh ng thi tọ ộ ữ ệ h i c a h đ c m t doanh nghi p b oạ ủ ọ ượ ộ ệ ả hi m đ ng ra b i th ng thay cho ng iể ứ ồ ườ ườ tham gia b o hi m. V phía doanh nghi pả ể ề ệ b o hi m h có quy n thu phí b o hi m tả ể ọ ề ả ể ừ khách hàng song không ph i lúc nào h cũngả ọ ph i đ ng ra b i th ng thay cho kháchả ứ ồ ườ hàng. B o hi m trách nhi m dân s ra đ iả ể ệ ự ờ đóng vai trò chia s gánh n ng r i ro v tàiẻ ặ ủ ề chính cho ng i có hành vi gây thi t h i;ườ ệ ạ kh c ph c k p th i thi t h i v v t ch tắ ụ ị ờ ệ ạ ề ậ ấ c a bên th ba b thi t h i; góp ph n bìnhủ ứ ị ệ ạ ầ n đ i s ng v t ch t c a các ch th trongổ ờ ố ậ ấ ủ ủ ể xã h i.ộ 2. H p đ ng b o hi m trách nhi m dânợ ồ ả ể ệ s theo quy đ nh c a pháp lu t.ự ị ủ ậ 2.1. Ch th c a h p đ ng b o hi mủ ể ủ ợ ồ ả ể trách nhi m dân s .ệ ự Ch th tham gia h p đ ng b o hi m g m:ủ ể ợ ồ ả ể ồ Bên nh n b o hi m (bên bán b o hi m) vàậ ả ể ả ể bên tham gia b o hi m (bên mua b o hi m).ả ể ả ể Bên nh n b o hi m.ậ ả ể Bên nh n b o hi m là bên đã nh n phí b oậ ả ể ậ ả hi m c a ng i tham gia b o hi m và camể ủ ườ ả ể k t nh n r i ro b o hi m v phía mình.ế ậ ủ ả ể ề Theo quy đ nh c a pháp lu t v kinh doanhị ủ ậ ề b o hi m thì bên nh n b o hi m ch có thả ể ậ ả ể ỉ ể là m t t ch c có t cách pháp nhân vàộ ổ ứ ư đ c phép ho t đ ng kinh doanh b o hi m,ượ ạ ộ ả ể đ c g i là doanh nghi p b o hi m.ượ ọ ệ ả ể Bên tham gia b o hi m.ả ể Bên tham gia b o hi m là bên đã n p choả ể ộ bên nh n b o hi m m t kho n ti n là phíậ ả ể ộ ả ề b o hi m. Khác v i bên nh n b o hi m,ả ể ớ ậ ả ể bên tham gia b o hi m là b t kỳ t ch c, cáả ể ấ ổ ứ nhân nào khi có nhu c u b o hi m v m tầ ả ể ề ộ đ i t ng b o hi m nh t đ nh ho c trongố ượ ả ể ấ ị ặ tr ng h p pháp lu t bu c ph i tham giaườ ợ ậ ộ ả b o hi m v m t trách nhi m dân s nh tả ể ề ộ ệ ự ấ đ nh. N u bên tham gia b o hi m là cá nhânị ế ả ể thì ph i có đ năng l c hành vi dân s . Năngả ủ ự ự l c hành vi dân s là kh năng t có c aự ự ả ự ủ ch th trong vi c th c hi n ki m soát vàủ ể ệ ự ệ ể làm ch hành vi c a mình. Ch th tham giaủ ủ ủ ể h p đ ng b o hi m bao g m: cá nhân, phápợ ồ ả ể ồ nhân, t h p tác, h gia đình…ổ ợ ộ 2.2. Hình th c c a h p đ ng b o hi mứ ủ ợ ồ ả ể trách nhi m dân s .ệ ự Theo quy đ nh c a pháp lu t thì h p đ ngị ủ ậ ợ ồ b o hi m ph i đ c l p thành văn b n, vănả ể ả ượ ậ ả b n h p đ ng b o hi m đ c th hi nả ợ ồ ả ể ượ ể ệ d i nhi u d ng khác nhau. H p đ ng b oướ ề ạ ợ ồ ả hi m trách nhi m dân s là m t trong baể ệ ự ộ lo i h p đ ng b o hi m, do đó cũng tuânạ ợ ồ ả ể theo các quy đ nh pháp lu t v hình th cị ậ ề ứ h p đ ng. Hi n nay, đa ph n các h p đ ngợ ồ ệ ầ ợ ồ b o hi m đ c th hi n d i hai d ng làả ể ượ ể ệ ướ ạ gi y ch ng nh n b o hi m và đ n b oấ ứ ậ ả ể ơ ả hi m.ể Www.ThoLaw.Wordpress.Com 7 Gi y ch ng nh n b o hi m.ấ ứ ậ ả ể Trong tr ng h p mà vi c tham gia b oườ ợ ệ ả hi m là b t bu c theo quy đ nh c a phápể ắ ộ ị ủ lu t thì ng i tham gia b o hi m th ngậ ườ ả ể ườ ph i ch ng minh v i ng i th ba r ng hả ứ ớ ườ ứ ằ ọ đã tham gia b o hi m và h p đ ng đó đangả ể ợ ồ có hi u l c pháp lu t . Nghĩa là h luôn ph iệ ự ậ ọ ả mang theo bên mình m t b ng ch ng ch ngộ ằ ứ ứ minh h p đ ng b o hi m đang có hi u l c.ợ ồ ả ể ệ ự Vì v y hình th c c a h p đ ng b o hi mậ ứ ủ ợ ồ ả ể này th ng đ c thi t k d i d ng gi yườ ượ ế ế ướ ạ ấ ch ng nh n b o hi m.ứ ậ ả ể Ví d : Khi đi u khi n xe c gi i n u khôngụ ề ể ơ ớ ế có b ng ch ng v h p đ ng b o hi m tráchằ ứ ề ợ ồ ả ể nhi m dân s c a ch xe c gi i đ xu tệ ự ủ ủ ơ ớ ể ấ trình tr c c quan nhà n c có th mướ ơ ướ ẩ quy n thì vi c cho xe đó l u hành là viề ệ ư ph m.ạ Đ n b o hi m.ơ ả ể Đ n b o hi m th ng là hình th c c a h pơ ả ể ườ ứ ủ ợ đ ng b o hi m t nguy n, có th có cácồ ả ể ự ệ ể d ng khác nhau và th ng bao g m nhi uạ ườ ồ ề trang. Các thông tin ghi trên đ n chi ti t, cơ ế ụ th t t c các v n đ liên quan đ n h pể ấ ả ấ ề ế ợ đ ng b o hi m: tên, đ a ch c a ch doanhồ ả ể ị ỉ ủ ủ nghi p b o hi m; bên mua b o hi m; đ iệ ả ể ả ể ố t ng b o hi m; s ti n b o hi m; ph m viượ ả ể ố ề ả ể ạ b o hi m; đi u ki n b o hi m; đi u kho nả ể ề ệ ả ể ề ả lo i tr trách nhi m b o hi m; th i h nạ ừ ệ ả ể ờ ạ b o hi m; m c phí và ph ng th c tr ti nả ể ứ ươ ứ ả ề b o hi m ho c b i th ng; gi i quy t tranhả ể ặ ồ ườ ả ế ch p. Đ n b o hi m th ng kèm theo cácấ ơ ả ể ườ ph l c đ chi ti t hoá các thông tin đ cụ ụ ể ế ặ đi m c a t ng khách hàng c th , đ ng th iể ủ ừ ụ ể ồ ờ gi i thích thu t ng trong đ n b o hi m.ả ậ ữ ơ ả ể N i dung đ n b o hi m g m ph n m đ u;ộ ơ ả ể ồ ầ ở ầ ph n quy đ nh v các đi u kho n chính;ầ ị ề ề ả ph n quy đ nh v các đi u kho n lo i tr ;ầ ị ề ề ả ạ ừ ph n quy đ nh v các đi u ki n; ch ký, ghiầ ị ề ề ệ ữ rõ h tên c a ng i đ i di n cho doanhọ ủ ườ ạ ệ nghi p b o hi m.ệ ả ể 2.3. Đ i t ng c a h p đ ng b o hi mố ượ ủ ợ ồ ả ể trách nhi m dân s .ệ ự Đ i t ng c a h p đ ng b o hi m tráchố ượ ủ ợ ồ ả ể nhi m dân s hi u theo nghĩa chung nh t làệ ự ể ấ trách nhi m b i th ng thi t h i c a ng iệ ồ ườ ệ ạ ủ ườ tham gia b o hi m. Đi u b t bu c đ i v iả ể ề ắ ộ ố ớ m t ng i trong trách nhi m b i th ngộ ườ ệ ồ ườ thi t h i là vi c ng i đó ph i b ng tài s nệ ạ ệ ườ ả ằ ả c a mình gánh ch u vi c bù đ p nh ng thi tủ ị ệ ắ ữ ệ h i v v t ch t và t n th t tinh th n doạ ề ậ ấ ổ ấ ầ hành vi c a mình gây ra cho ng i khác.ủ ườ M t ng i ch ph i ch u trách nhi m b iộ ườ ỉ ả ị ệ ồ th ng thi t h i khi có đ b n y u t :ườ ệ ạ ủ ố ế ố Có hành vi gây thi t h i trái pháp lu t.ệ ạ ậ Hành vi gây thi t h i trái pháp lu t là nh ngệ ạ ậ ữ hành vi xâm ph m t i tài s n, s c kho , tínhạ ớ ả ứ ẻ m ng, danh d , nhân ph m, uy tín, quy n vàạ ự ẩ ề l i ích h p pháp c a các ch th khác đ cợ ợ ủ ủ ể ượ th c hi n k