Hoạt động liên kết trường đại học với doanh nghiệp - Áp dụng cho Việt Nam

ều có các trung tâm đào tạo các khóa học ngắn hạn, lĩnh vực chuyên sâu dành cho mọi đối tượng có nhu cầu, đặc biệt những người đang đi làm. Trường đại học càng quy mô thì các trung tâm đào tạo trực thuộc càng nhiều, riêng Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh có ba trung tâm và hai viện kinh tế ứng dụng. Với việc tiếp cận đối tượng học viên là người đi làm, trường đại học có cơ sở để khảo sát nhu cầu nguồn nhân lực của xã hội để trên cơ sở đó điều chỉnh chương trình đào tạo chính khóa cho phù hợp. Vấn đề là sự tăng trưởng về số lượng quá mạnh so với khả năng quản lý nên chất lượng đang đi xuống. Đây cũng là lý do xuất hiện các ý kiến cần thu hẹp chương trình đào tạo từ xa và quản lý chặt chẽ các văn bằng, chứng chỉ đào tạo được cấp bởi các trung tâm. Một sự nỗ lực nữa của các trường đại học Việt Nam khi hợp tác với doanh nghiệp trong hoạt động đào tạo nghiên cứu là xây dựng các phòng mô phỏng thực tế. Tại Trường Đại học Tôn Đức Thắng, các phòng mô phỏng cho các sinh viên khối ngành Kinh tế như phòng mô phỏng thị trường chứng khoán, ngân hàng, quản lý khách sạn đã được xây dựng và đưa vào giảng dạy giúp các sinh viên có điều kiện thực hành ngay tại nhà trường. Trường Đại học Bình Dương cũng cho sinh viên thực hành tại phòng kế toán mô phỏng ngay tại trường, và bằng kinh phí tài trợ của Ngân hàng Thế giới, Trường Đại học Ngoại thương đã đưa vào vận hành phòng ngân hàng thực hành và sàn giao dịch chứng khoán ảo kể từ ngày 15/10/2011 (Báo Đầu tư, 2011). Tuy nhiên chi phí xây dựng phần lớn của nhà trường hoặc được tài trợ từ các cơ quan các cấp, các tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp đóng góp chủ yếu là chuyển giao công nghệ giai đoạn đầu. Hiện nay vẫn chưa có trường đại học nào mà doanh nghiệp hợp tác lâu dài cùng xây dựng phòng mô phỏng cho sinh viên và cùng khai thác lợi ích kinh tế từ chúng. Trong hoạt động hợp tác doanh nghiệp, cơ quan công quyền cùng triển khai các đề tài nghiên cứu, các trường đại học cũng đã có nhưng còn manh mún và thường thành công ở các trường đại học lớn dựa trên các mối quan hệ cá nhân. Thực tế thì mối quan hệ tương hỗ giữa nhà trường – doanh nghiệp – cơ quan công quyền trong việc triển khai các đề tài nghiên cứu ở Việt Nam gần như chưa được thiết lập, có chăng chỉ là quan hệ một chiều khi nhà trường khá thụ động trong việc tiếp cận các đề tài đặt hàng bởi chính quyền địa phương thông qua các buổi đấu thầu. Sự tham gia của sinh viên càng hiếm mà phần lớn chỉ có giảng viên, nhà khoa học tham gia. Đây là vấn đề không thể không nghĩ tới vì lợi ích về chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và kể cả lợi ích kinh tế là rất lớn. Những giải pháp cơ bản vừa nêu đã và đang được áp dụng tại các trường đại học Việt Nam nhằm phát triển mối liên kết với doanh nghiệp để nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên nói như ThS. Võ Sỹ Mạnh (2011), thì hiện nay sự hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp vẫn còn lỏng lẻo, chắp vá, chưa tạo được những cam kết có tính chất lâu dài, bền vững, hay nói cách khác trường đại học và doanh nghiệp “chưa ngồi lại với nhau”. 4. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VIỆT NAM NHẰM PHÁT TRIỂN MỐI LIÊN KẾT VỚI DOANH NGHIỆP Trên cơ sở kinh nghiệm tạo lập và phát triển mối liên kết với doanh nghiệp từ các trường đại học hàng đầu ở Châu Âu và thực trạng tại Việt Nam, tác giả kiến nghị hai nhóm giải pháp khả dĩ củng cố và phát triển liên kết giữa trường đại học Việt Nam với doanh nghiệp, bao gồm: nhóm giải pháp trước mắt và nhóm giải pháp lâu dài. Nhóm giải pháp trước mắt bao gồm: Thiết lập mạng lưới liên kết và xây dựng đội ngũ liên kết; Thiết kế các khóa học đào tạo theo ý niệm học tập liên tục và suốt đời; Hợp tác với doanh nghiệp khai thác phòng mô phỏng thực tế; Phân tán nhiệm vụ liên kết doanh nghiệp về cho từng khoa hơn là chỉ tập trung về một bộ phận của nhà trường; Chương trình huấn luyện nghề nghiệp. Các giải pháp này đều đã và đang áp dụng tại các trường đại học Việt Nam ngoại trừ giải pháp phân tán nhiệm vụ liên kết doanh nghiệp về cho từng khoa nhưng hiệu quả chưa cao. Tác giả kiến nghị tăng cường công tác quản lý các phòng ban chịu trách nhiệm liên kết các doanh nghiệp và các chương trình đào tạo từ xa hoặc theo nhu cầu hơn nữa; gắn kết lợi ích kinh tế của doanh nghiệp trong việc khai thác phòng mô phỏng tại nhà trường thì mới hy vọng doanh nghiệp cùng chung Journal of Science – 2015, Vol.5 (1), 29 – 36 An Giang University 35 tay nhà trường xây dựng và chuyển giao công nghệ cho các phòng mô phỏng trong thời gian dài. Riêng chương trình huấn luyện nghề nghiệp, các trường đại học Việt Nam cũng đã triển khai cho sinh viên kiến tập tại doanh nghiệp vào năm thứ hai hoặc năm ba nhưng lại không có các trợ giảng làm nhiệm vụ kiểm soát và liên lạc với doanh nghiệp. Hơn nữa sinh viên ở Trường Surrey có hơn một năm trải nghiệm thực tế bao gồm thời gian kiến tập và một năm làm đề tài tốt nghiệp trong khi sinh viên Việt Nam thông thường có tổng thời gian đi thực tế theo yêu cầu nhà trường khoảng chưa được nửa năm. Vì vậy để thực hiện giải pháp này, chương trình đào tạo chung của nhà trường đòi hỏi phải có điều chỉnh giảm khá lớn về khối lượng kiến thức lý thuyết trong chương trình đào tạo chung của nhà trường. Điều này là bất khả thi trong ngắn hạn, chỉ có giải pháp có trợ giảng kiểm soát quá trình kiến tập của sinh viên là khả dĩ thực hiện được nhưng phương án kinh phí trả thù lao phải được thiết kế phù hợp. Nhóm giải pháp lâu dài bao gồm: Giới thiệu phương pháp PBL; Liên kết hợp tác với doanh nghiệp, chính quyền địa phương trong các hoạt động nghiên cứu; Hình thành các diễn đàn trao đổi hay các buổi hội thảo khoa học có sự tham gia của giảng viên, các nhà khoa học nghiên cứu độc lập, doanh nghiệp và cựu sinh viên; Giáo dục tinh thần doanh nghiệp. Nhóm giải pháp này chỉ có thể áp dụng một khi mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp phải được xây dựng ở một mức độ tương đối. Mặc khác, các yếu tố về kinh phí, nhân lực và sự thay đổi quan điểm hiện là các rào cản cho các trường đại học Việt Nam chưa thể áp dụng các biện pháp này ngay. 5. KẾT LUẬN Bài viết tổng hợp các kinh nghiệm mà các trường đại học hàng đầu ở Âu Châu đã thực hiện nhằm xây dựng và thúc đẩy mối liên kết trường đại học với doanh nghiệp hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo. Trong thời gian có hạn, tác giả chỉ chọn lọc các giải pháp tiêu biểu và trình bày diễn giải chúng theo quan điểm cá nhân mà tác giả thấy phù hợp để áp dụng đối với các trường đại học khối ngành Kinh tế. Ngoài ra, trên cơ sở thực trạng xây dựng mối liên kết giữa các trường đại học Việt Nam với doanh nghiệp, tác giả đã đưa ra một số kiến nghị áp dụng các giải pháp đấy cho trường đại học Việt Nam. Tuy nhiên, để trả lời câu hỏi một cách khoa học giải pháp nào phù hợp cho từng trường, thiết nghĩ cần phải có một khảo sát đánh giá thực nghiệm các giải pháp đã được triển khai, đồng thời xét đến các yếu tố về điều kiện khả năng của trường trong giai đoạn hiện tại để từ đó mới có thể đề xuất giải pháp nào trong chín giải pháp trên là phù hợp. Đây cũng là hướng mở cho các nghiên cứu tiếp theo mà tác giả kỳ vọng sẽ thực hiện được. TÀI LIỆU THAM KHẢO Báo Đầu tư. (02/12/2011). Đưa mô hình doanh nghiệp ảo vào đào tạo đại học. Đầu tư. Truy cập từ doanh-nghiep-ao-vao-dao-tao-dai- hoc/45/7469175.epi. Hằng Nga. (06/07/2009). Đặt hàng đào tạo: lợi gì?. Nhịp cầu Đầu tư. Truy cập từ 51-dat-hang-dao-tao-loi-gi. Hồ Hường. (16/11/2011). Hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp: Đôi bên cùng có lợi. Diễn đàn doanh nghiệp. Truy cập từ giua-truong-dh-va-dn-doi-ben-cung-co-loi- 20111116033349216.htm. H.T. (07/07/2011). Đào tạo xen kẽ vừa học vừa thực tập quản lý quản trị bán lẻ. Hà Nội mới. Truy cập từ duc/516133/dao-tao-xen-ke-vua-hoc-vua-thuc-tap- quan-ly-quan-tri-ban-le. Masao Nakamura & Pierre Mohnen & Cathy Hoareau. (2003). What type of enterprise forges close links with universities and government labs? Evidence from CIS 2, Managerial and Decision Economics, John Wiley & Sons, Ltd.. Vol. 24(2-3), pages 133- 145. Nguyễn Thành Hải, Phùng Thúy Phượng, Đồng Thị Bích Thủy. (2010). Giới thiệu một số phương pháp giảng dạy cải tiến giúp sinh viên học tập chủ động và trải nghiệm, đạt các tiêu chuẩn đầu ra theo CDIO. Hội thảo CDIO, Trung tâm Nghiên cứu cải tiến phương pháp dạy và học đại học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia TP. HCM. Sir Tim Wilson DL. (2012). A erview of ubsiness – University Collaboration. Truy cập từ Journal of Science – 2015, Vol.5 (1), 29 – 36 An Giang University 36 Technopolis. (2011). 15 Institutional Case Studies on the Links Between Higher Education Institutions and Businesses. Transparency International. (2012). Business breakfast wih András Simor, the governor of the Hungarian Central Bank. Truy cập từ www.transparency.hu/Business_breakfast_with_Andra s_Simor__the_Governor_of_the_Hungarian_Centra l_Bank Trịnh Thị Hoa Mai. (2008). Liên kết đào tạo giữa nhà trường đại học với doanh nghiệp Việt Nam. Tạp chí Khoa học ĐHQG Hà Nội, Kinh tế - Luật. Truy cập từ