Hình thái và cấu trúc gan qua siêu âm ở bệnh nhân xơ gan

HÌNH THÁI VÀ CẤU TRÚC GAN QUA SIÊU ÂM Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN BS TRẦN CÔNG NGÃICHUYÊN ĐỀ:ĐẶT VẤN ĐỀXơ gan là bệnh lý tương đối phổ biến ở Việt Nam và trên thế giới.Ở BV Bạch Mai xơ gan chiếm 3,4% bệnh nội khoa, có tỷ lệ khá lớn trong các bệnh gan mật[1].Cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời để kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân.[1], Dương Hồng Thái, 2006, Xơ gan, Bệnh học nội khoa ĐẶT VẤN ĐỀ (tt)Siêu âm là một kỹ thuật không xâm lấn an toàn, giá thành rẻ, có thể lặp lại nhiều lần, có hiệu quả cao trong việc theo dõi hình thái cấu trúc của xơ gan Rất có giá trị trong chẩn đoán, tiên lượng và theo dõi bệnh gan mật, cũng như xơ gan[1].[1], Nguyễn Phước Bảo Quân, 2011, Siêu âm bụng tổng quátĐẶT VẤN ĐỀ (tt)Mục tiêu: Khảo sát hình thái, cấu trúc gan, đường kính tĩnh mạch cửa qua siêu âm 2D và Doppler ở bệnh nhân xơ gan. NỘI DUNGGiải phẩu gan: Vị trí: Nằm ở hạ sườn (P) Hình dạng: Gan có hình chêm, hình dạng và kích thước gan thay đổi ít nhiều theo thể tạng Các thành phần ống mạch của gan: +Tĩnh mạch cửa + Động mạch gan + Ống mật NỘI DUNGPhân chia thùy gan:[1] + Phân chia theo giải phẩu: Thùy (P), thùy (T), thùy đuôi và thùy vuông. + Phân chia theo phân thùy chức năng: Dựa vào phân bố của TMC và tĩnh mạch trên gan chia gan thành 8 hạ phân thùy.[1], Nguyễn Quang Quyền, 2008, Gan, Bài giảng giải phẩu học NỘI DUNGPhân chia thùy gan theo giải phẩu NỘI DUNGPhân chia thùy gan theo mạch máu của Couinaud NỘI DUNGPhân chia thùy gan trên siêu âm NỘI DUNGHình ảnh siêu âm gan bình thường: + Đường bờ: Là đường hồi âm tương đối “ sáng “, mảnh, trơn láng uốn lượn theo hình dạng của gan. + Nhu mô gan: Cấu trúc âm đồng nhất, mịn, hạt đều nhau, mặt gan nhẵn phẳng. NỘI DUNGHình ảnh siêu âm gan bình thường NỘI DUNGHình ảnh siêu âm gan bình thường (tt)+ Cấu trúc ống- mạch: *TMC: đường kính # 9-11 mm, phổ Doppler điều biến theo nhịp thở *Đường mật *Tĩnh mạch gan NỘI DUNGHình ảnh phổ Doppler tĩnh mạch cửa bình thường NỘI DUNGChia phân thùy gan trên siêu âm: +Gan (T): TMC (T) cùng với các nhánh tạo chữ H nằm ngang (theo hạ phân thùy 2,3,4) +Gan (P): TMC (P) cùng với các nhánh tạo chữ H ngang P (theo hạ phân thùy 5, 6,7,8) * Hạ phân thùy 1 (hạ phân thùy đuôi): được bộc lộ trên mặt cắt ngang qua rốn gan. NỘI DUNGHình ảnh thùy đuôi ở gan bình thường NỘI DUNGHình ảnh siêu âm gan xơ: Hình ảnh diễn tiến theo sự diễn tiến bệnh Bệnh diễn tiến dần tạo hình ảnh siêu âm đặc hiệu dần + Đường bờ gan: Không đều do các nốt và dải xơ + Nhu mô gan: Nhu mô gan thô ráp không đều, đôi khi có dạng hạt NỘI DUNGHình ảnh siêu âm gan xơ NỘI DUNGHình ảnh siêu âm gan xơ (tt)Hình thái gan: Phì đại thùy đuôi * Xơ gan rượu, gan thường lớn. *Xơ gan virus (B, C) gan thường teo nhỏ. * Giai đoạn muộn gan thường teo nhỏ không phụ thuộc nguyên nhân.NỘI DUNGTMC: Tăng áp cửa có tăng đường kính thân TMC > 12mm Phổ Doppler TMC bị ép dẹp (giảm vận tốc) thường vận tốc < 20cm/sPhổ Doppler mất điều biến theo nhịp thở, kèm báng, lách to. NỘI DUNGBề dày thùy đuôi và gan trái bình thường NỘI DUNGHình ảnh siêu âm xơ gan NỘI DUNGHình ảnh siêu âm gan xơNỘI DUNGKỹ thuật thăm dò: Bệnh nhân nằm ngửa hoặc nghiêng. Tiến hành các mặt cắt để khảo sát các thông số + Kích thước gan + Cấu trúc gan+ Bờ gan+ Đường kính tĩnh mạch cửa + Phổ Doppler tĩnh mạch cửa NỘI DUNGMột số mặt cắt khảo sát:Đo chiều cao gan (P), chiều cao gan (T)NỘI DUNGĐo bề dày thùy đuôi và gan tráiĐo bề ngang thùy đuôi và gan phảiNỘI DUNGKhảo sát cấu trúc ganGan bình thườngGan xơNỘI DUNGKhảo sát bờ ganGan bình thườngGan xơNỘI DUNGMặt cắt khảo sát TMC:NỘI DUNGMặt cắt liên sườn vùng cuống gan khảo sát Doppler TMCHình ảnh phổ Doppler bình thườngNỘI DUNGHình ảnh phổ Doppler tăng áp cửa trong xơ gan KẾT LUẬN *Siêu âm là một kỹ thuật khá thông dụng ,giá thành rẻ, hữu ích, giá trị trong việc khảo sát bệnh lý gan mật *Sử dụng siêu âm gan trong việc theo dõi và chẩn đoán bệnh xơ gan qua: + Hình thái gan + Cấu trúc gan + Đường kính TMC + Phổ Doppler TMC Có giá trị thực tiễn, dễ thực hiện trong lâm sàngXIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN