Hiệu quả sử dụng dexamethasone dạng uống và dạng chích trong kiểm soát đau, sưng, khít hàm sau phẫu thuật nhổ răng khôn hàm dưới

Nhóm uống (mm) p T1 -3,9 ± 6,0 -5,8 ± 5,2 0,20 T2 -3,4 ± 5,5 - 3,9 ± 5,0 0,68 Nghiên cứu của chúng  tôi cho  thấy  trong 2  ngày  sau  phẫu  thuật,  độ  há miệng  ở  2  nhóm  giảm có ý nghĩa thống kệ so với thời điểm trước  phẫu  thuật. Sự  thay đổi độ há miệng sau phẫu  thuật  so  với  thời  điểm  trước  phẫu  thuật  vào  ngày thứ nhất là ‐3,9 ± 6,0 mm (nhóm chích) và ‐ 5,8 ± 5,2 mm (nhóm uống), vào ngày thứ hai là ‐ 3,4  ±  5,5 mm  (nhóm  chích)  và  ‐3,9  ±  5,0 mm  (nhóm uống). (Bảng 11, Bảng 12)  So sánh giữa 2 nhóm uống và chích với nhau  thì không  có  sự khác việt  có ý nghĩa  thống kê  (Bảng 12). Điều này tương tự với nghiên cứu của  Antonio khi sử dụng 8mg Dexamethasone(1).  So với kết quả của các nghiên cứu trên, kể cả  nghiên  cứu  của  Laureano(6)  có  sử  dụng  Dexamethsone với nhóm có liều lượng 4mg như  trong  nghiên  cứu  của  chúng  tôi,  độ  há miệng  trong nghiên cứu này ít bị hạn chế hơn. Có lẽ do  chúng  tôi  đã dặn  kỹ  bệnh  nhân  thực  hiện  các  biện  pháp  giảm  sưng  sau  phẫu  thuật  như:  chườm  lạnh  trong ngày đầu sau phẫu  thuật và  chườm ấm vào các ngày sau đó ở vị trí ngoài má  phía bên có phẫu thuật nhổ răng khôn. Việc sử  dụng  các biện pháp vật  lý  trị  liệu như  chườm  giữ vai trò quan trọng và được xem như là một  điều trị hỗ trợ rất hữu hiệu cho việc giảm sưng,  điều này  đã  được y văn ghi nhận và  được  sự  đồng ý của nhiều tác giả.  *Sử  dụng  liều  lượng  thông  thường  của  corticosteroid trong 3‐4 ngày không có tác động  xấu đến quá  trình điều  trị bệnh và chúng cũng  ức chế chức năng của tuyến thượng thận ở mức  độ  nhẹ.  Mức  cortisol  sẽ  trở  về  giá  trị  bình  thường  trong  khoảng  5‐7  ngày.  Trong  nghiên  cứu này  tôi sử dụng Dexamethasone với 1  liều  duy nhất (4mg) trước phẫu thuật nằm trong giới  hạn bình thường với người lớn (4‐6mg).   Không  ghi  nhận  được  tác  dụng  phụ  nào  của thuốc chỉ có một trường hợp cảm thấy hơi  nhức đầu nhưng tác dụng phụ này có lẽ là do  tai biến khi phẫu thuật hơn là do tác dụng phụ  của thuốc.   Nghiên cứu Y học  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng – Răng Hàm Mặt 364 KẾT LUẬN  Nghiên  cứu  thử nghiệm  lâm  sàng mù  đơn  đánh  giá  hiệu  quả Dexamethasone dạng  uống  và dạng chích trong kiểm soát đau, sưng và khít  hàm  sau phẫu  thuật nhổ  răng khôn hàm dưới  trên 60 bệnh nhân. Chúng tôi rút ra được một số  kết luận như sau:  1.  Hiệu  quả  giảm  đau,  giảm  sưng,  giảm  khít hàm của Dexamethasone giữa dạng chích  và dạng uống không có sự khác biệt có ý nghĩa  thống kê.  2. Mức  độ  sưng mặt  theo  chiều ngang  so  với trước phẫu thuật:  ‐ Ngày thứ nhất sau phẫu thuật tăng 1,1 ±  1,2 mm  (nhóm  chích) và 1,5 ± 2,4 mm  (nhóm  uống).  ‐ Ngày  thứ hai  sau phẫu  thuật  tăng  1,6  ±  1,7 mm  (nhóm  chích) và 1,4 ± 1,9 mm  (nhóm  uống).   Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.  3. Mức độ sưng mặt theo chiều dọc so với  trước phẫu thuật:   ‐ Ngày thứ nhất sau phẫu thuật tăng 0,9 ±  1,4 mm  (nhóm  chích) và 1,7 ± 1,7 mm  (nhóm  uống).  ‐ Ngày  thứ hai  sau phẫu  thuật  tăng  1,8  ±  1,7 mm  (nhóm  chích) và 1,8 ± 2,4 mm  (nhóm  uống).  Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.  4. Độ há miệng so với trước phẫu thuật:  ‐  Ngày  thứ  nhất  sau  phẫu  thuật  độ  há  miệng giảm 3,9 ± 6,0 mm (nhóm chích) và 5,8 ±  5,2 mm (nhóm uống).  ‐ Ngày thứ hai sau phẫu thuật độ há miệng  giảm  3,4  ±  5,5 mm  (nhóm  chích)  và  3,9  ±  5,0  mm (nhóm uống).  Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.  Nghiên  cứu  của  chúng  tôi  bước  đầu  thực  hiện  cho  thấy  hiệu  quả  của  Dexamethasone  trong kiểm soát sưng đau và khít hàm sau phẫu  thuật nhổ răng khôn hàm dưới khi so với một số  nghiên cứu sử dụng kháng viêm không steroid  tại  bộ môn  Phẫu  Thuật Miệng  của  Cù  hoàng  Anh(4), Nguyễn Minh Hân(10),  và Nguyễn Hữu  Bảo Thi(9)  trước  đây. Kết quả nghiên  cứu  cũng  cho  thấy  không  có  sự  khác  biệt  khi  sử  dụng  Dexamethasone  qua  đường  uống  và  đường  chích, vì vậy chúng tôi khuyến cáo nên sử dụng  Dexamethasone qua đường uống vì tính ít xâm  lấn,  ít biến  chứng và bệnh nhân dễ  chấp nhận  hơn. Tuy nhiên do nghiên cứu thời gian nghiên  cứu  ngắn,  nghiên  cứu  thực  hiện  trên  cỡ mẫu  nhỏ, số lượng bệnh nhân ít và chưa có nhóm đối  chứng  để  có  thể  so  sánh và  đưa  ra kết quả  có  tính ứng dụng hơn trong lâm sàng.  TÀI LIỆU THAM KHẢO  1. Antunes AA, Avelar RL, et al (2011). “Effect of two routes  of administration of dexamethasone on pain,  edema,  and  trismus  in  impacted  lower  third  molar  surgery”.  Oral  Maxillofac Surg, 15(4): 217‐23.  2. Ata‐Ali  J,  Ata‐Ali  F,  Penarrocha‐Oltra  D,  Penarrocha M  (2011).  “Corticosteroids  use  in  controlling  pain,  swelling  and  trismus  after  lower  third molar  surgery”.  J Clin  Exp  Dent ,3(5): 469‐475.  3. Bamgbose  BO,  Akinwande  JA,  Adeyemo WL,  Ladeinde  AL,  Arotiba  GT,  Ogunlewe  MO.  (2005).  “Effects  of  co‐ administered Dexamethasone and Diclofenac potassium on  pain, swelling and trismus following third molar surgery”.  Head Face Med, 1: 11.  4. Cù Hoàng Anh, Phạm Thị Hương Loan (2004). “Hiệu quả  giảm đau của Meloxiacam và Paracetamol sau phẫu thuật  nhổ  răng khôn hàm dưới  lệch”. Tiểu  luận  tốt nghiệp bác sĩ  RHM niên khóa 1998‐2004. Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh.  5. Kim  K,  et  al  (2009).  “The  use  of  corticosteroids  and  nonsteroid  antiimflammatory  medication  for  the  management  of  pain  and  inflammation  after  third molar  surgery”. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod,  107: 630‐640.  6. Laureano  Filho  JR,  Maurette  PE,  Allais  M,  Cotinho  M,  Fernandes  C  (2008).  “Clinical  comparative  study  of  the  effectiveness of  two dosages of Dexamethasone  to control  postoperative swelling, trismus and pain after the surgical  extraction of mandibular impacted third molars”. Med Oral  Patol Oral Cir Bucal, 13(2): 129‐32.  7. Lê Đức Lánh, Nguyễn Thị Bích Lý (2000). “Nghiên cứu thử  nghiệm lâm sàng tác dụng giảm đau của Nimesulide trong  phẫu thuật nhổ răng khôn dưới lệch”. Tuyển tập công trình  nghiên cứu khoa học RHM 2000: 13‐27.  8. Moore PA, Brar P, et al (2005). “Preemptive Rofecoxib and  Dexamethasone  for  prevention  of  pain  and  trismus  following  third molar surgery”. Oral Surg Oral Med Oral  Pathol Oral Radiol Endod, 99: 1‐7.  9. Nguyễn Hữu Bảo Thi, Lê Đức Lánh (2004). “Hiệu quả đặt  ống dẫn  lưu  sau phẫu  thuật  răng khôn hàm dưới”. Tiểu  luận tốt nghiệp Bác Sĩ Răng Hàm Mặt niên khóa 1998‐2004, Đại  Học Y Dược TP Hồ Chí Minh.  10. Nguyễn Thị Minh Hân, Lê Đức Lánh, Lê Huỳnh Thiên Ân  (2008). “Đánh giá  tình  trạng  sưng và  đau  của bệnh nhân  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014  Nghiên cứu Y học Răng Hàm Mặt  365 sau phẫu  thuật nhổ răng khôn hàm dưới mọc  lệch”. Tiểu  luận tốt nghiệp bác sĩ Răng Hàm Mặt niên khóa 2003‐2008. Đại  học Y Dược TP. Hồ Chí Minh.  11. Nguyễn Trường Hải, Lê Huỳnh Thiên Ân  (2011).  “Đánh  giá hiệu quả giảm  đau  của Nefopam và Paracetamol  sau  phẫu  thuật nhổ  răng  khôn hàm dưới  lệch”. Tiểu  luận  tốt  nghiệp Bác sĩ Răng hàm Mặt niên khóa 2005‐2011. Đại học Y  Dược TP Hồ Chí Minh.  12. Pell GJ, Gregory GJ.  “Impacted mandibular  third molars,  classification  and modified  technique  for  removal”. Dent  Piagn, 39(1933): 330‐338.  13. White  RP,  et  al  (2003).  “Recovery  After  Third  Molar  Surgery  Clinical  and  Health  Related  Quality  of  Life  Outcomes”. J Oral Maxillofac Surg, 61(5): 535‐544.  Ngày nhận bài báo: 22/11/2013  Ngày phản biện nhận xét bài báo: 11/12/2013  Ngày bài báo được đăng: 05/01/2014