Giới hạn sử dụng nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung, dài hạn nhìn từ góc độ kỹ thuật quản trị rủi ro chênh lệch đáo hạn

ung, dài hạn. Tuy nhiên, đi sâu vào bản chất, tỷ lệ giới hạn chỉ dừng ở mức phân định kỳ đáo hạn theo hai gói từ 1 năm trở xuống và trên 1 năm mà chưa đánh giá được cấu trúc bên trong theo từng kỳ hạn của nguồn vốn cũng như tài sản. Về lý thuyết, với kỹ thuật tính tỷ lệ giới hạn, ngân hàng có tỷ lệ giới hạn thấp hơn sẽ có an toàn thanh khoản tốt hơn nhưng do tỷ lệ này chưa tính đến khả năng tái huy động vốn và dự báo dòng tiền huy động ổn định trong tương lai của ngân hàng nên trên thực tế có thể xảy ra tình huống ngân hàng có tỷ lệ giới hạn thấp nhưng khả năng tái huy động vốn lại kém hơn so với ngân hàng có tỷ lệ giới hạn cao. Điều này có nghĩa là ngân hàng có tỷ lệ giới hạn thấp không hẳn sẽ có rủi ro chênh lệch đáo hạn thấp. Như vậy, mục tiêu quản trị rủi ro chênh lệch đáo hạn của chỉ tiêu tỷ lệ giới hạn chưa được đảm bảo vì tỷ lệ giới hạn đã không đánh giá một cách đầy đủ, bao quát và chính xác khả năng bù đắp chênh lệch đáo hạn. Trong khi đó, như đã phân tích ở trên, NSFR đã có khả năng bao phủ rất tốt khi sử dụng cả phương pháp dòng tiền phù hợp và phương pháp tài sản thanh khoản, tính đến kỳ hạn chi tiết và khả năng rút vốn của khách hàng kể cả khoản mục nội bảng vào ngoại bảng. Một nhược điểm khác nữa của tỷ lệ giới hạn là vẫn còn tồn tại khả năng các ngân hàng sử dụng kỹ thuật để lách quy định. Cụ thể, các ngân hàng có thể thoả thuận với khách hàng ký hợp đồng cho vay ngắn hạn với cam kết ngoài hợp đồng đảm bảo tiếp tục cho vay khi hợp đồng đáo hạn thay vì cho vay trung, dài hạn ngay từ ban đầu theo đúng nhu cầu thật sự của khách hàng. Điều này sẽ làm méo mó thị trường tín dụng (Lê, 2009), làm gia tăng rủi ro vì khi số liệu báo cáo thống kê của các ngân hàng không phản đúng bản chất hoạt động sẽ làm khó khăn cho việc ra quyết định của lãnh đạo ngân hàng và việc giám sát của cơ quan thanh tra, giám sát sẽ không đảm bảo được hiệu quả. Một vấn đề không kém phần quan trọng nữa là căn cứ cả về khoa học lẫn thực tiễn của việc ấn định các tỷ lệ giới hạn. Nếu như việc ấn định mức tối thiểu 100% cho LCR, NSFR là rất dễ giải thích về tính logic khoa học thì việc ấn định mức tối đa cho tỷ lệ giới hạn chưa được NHNN giải thích nguyên tắc xác lập, nêu rõ căn cứ của việc ấn định tỷ lệ là 20%, 30%, 60% hay 40%. Thực tế cho thấy, tỷ lệ giới hạn tại thời điểm 31/12/2015 của các ngân hàng chỉ ở mức 31% [9], chỉ tương đương 50% so với mức giới hạn tối đa theo TT 36 (xem bảng 1). Điều này đồng nghĩa với việc ấn định tỷ lệ giới hạn và các thay đổi về mức khống chế tối đa chưa được xây dựng trên đánh giá thực tế và dự báo xác đáng, logic nên chưa đem lại được giá trị trên thực tế như kỳ vọng. 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Các phân tích trên cho thấy, căn cứ khoa học và thực tiễn cũng như ý nghĩa cả về lý thuyết lẫn thực tế của quy định tỷ lệ giới hạn là chưa đảm bảo được logic, chưa rõ ràng và chưa mang lại sự thuyết phục cao dù rằng về danh nghĩa, tỷ lệ giới hạn đem lại sự an tâm cho cơ quan quản lý trong việc giám sát rủi ro chênh lệch đáo hạn. Kinh nghiệm từ các nước cho thấy, cơ quan giám sát không sử dụng tỷ lệ giới hạn và không nhiều nước áp dụng quy định giới hạn tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động để giám sát thanh khoản. Thay vào đó, các nước sử dụng TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH & CN, TẬP 19, SỐ Q2 - 2016 Trang 65 phương pháp dòng tiền phù hợp hoặc phương pháp tài sản thanh khoản hoặc kết hợp hỗn hợp cả hai phương pháp này với hai chỉ tiêu LCR, NSFR như quy định của Basel III để giám sát rủi ro thanh khoản nói chung và rủi ro chênh lệch đáo hạn nói riêng. Thực tế cho thấy LCR và NSFR đem lại kết quả tốt hơn so với việc dựa vào duy nhất phương pháp dòng tiền phù hợp hay phương pháp tài sản thanh khoản (Bonner, 2015). Những lý do này cho thấy, Việt Nam nên sớm sửa đổi TT 36 theo hướng đưa vào quy định hai chỉ tiêu LCR và NSFR như quy định của Basel III, ấn định tỷ lệ thấp hơn so với Basel III nhưng đồng thời quy định rõ lộ trình tăng dần để đảm bảo đáp ứng được chuẩn mực của Basel III đối với hai chỉ tiêu này thay cho ba chỉ tiêu: (i). tỷ lệ giới hạn; (ii). tỷ lệ dự trữ thanh khoản được xác định bằng tỷ lệ giữa tài sản thanh toán ngay so với tổng nợ phải trả; và (iii). tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động. Để việc giám sát thanh khoản nói chung và chênh lệch đáo hạn nói riêng đạt hiệu quả, NHNN cần triển khai thường xuyên việc đánh giá khả năng chịu đựng của hệ thống ngân hàng với các tình huống giả định đầy đủ ở nhiều mức độ khác nhau. Các quy định và tỷ lệ ấn định cần được xác định dựa trên các kết quả có được từ hoạt động này thay vì chỉ dựa trên các dự báo định tính. Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ thống thông tin mạnh để có thể thu thập dữ liệu tức thời đầy đủ và có khả năng triển khai các công cụ phân tích tinh vi, phức tạp; xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và đặc biệt chú trọng đến trụ cột 3 của Basel III liên quan đến kỷ luật thị trường. Thực hiện các hành động này sẽ giúp gia tăng tính minh bạch trong hoạt động của ngân hàng thương mại, buộc nhà lãnh đạo ngân hàng thương mại phải thay đổi quan niệm, mô hình và kỹ thuật quản trị rủi ro nhằm cho phép ban lãnh đạo sử dụng các mô hình định lu ợng để đánh giá hoạt đọ ng của các ngân hàng và so sánh các lĩnh vực kinh doanh tốt ho n so với phu o ng pháp truyền thống đu ợc cho là không phản ánh đầy đủ các loại rủi ro. Kết quả của các thay đổi này sẽ giúp hoạt động giám sát gia tăng hiệu quả, hệ thống ngân hàng sẽ lành mạnh hơn. SCIENCE & TECHNOLOGY DEVELOPMENT, Vol 19, No Q2 - 2016 Trang 66 Limits to financing medium and long-term loans by short-term fund from the viewpoint of maturity mismatch  Hoang Cong Gia Khanh University of Economics and Law, VNU HCM - Email: hcgk@uel.edu.vn ABSTRACT This paper aims to analyze techniques frequently used to manage maturity mismatch between assets and liabilities which is an inherent risk in banking operations. Based on the anlysis, the author conducts evaluation to current regulations on limits to using short-term funds to finance medium and long-term loans which is the technique that the State Bank of Vietnam is adopting to supervise maturity mismatch. Consequently, suggestions to enhance the management efficiency of maturity mismatch in Vietnam are proposed.. Keywords: Maturity mismatch, Maturity transformation, liquidity. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Bonner, C., Lelyveld I., and Zymek R., Banks’ Liquidity Buffers and the Role of Liquidity Regulation, Journal of Financial Services Research, 48, 215 - 234 (2015). [2]. Brunnermeier, Markus K., Crockett, Andrew, Goodhart, Charles, Persaud, Avinash and Shin, Hyun Song, The fundamental principles of financial regulation. Geneva Reports on the World Economy (2009). [3]. Diamond, D., and P. Dybvig, Bank Runs, Deposit Insurance, and Liquidity, Journal of Political Economy, 91, 401 - 419 (1983). [4]. Dự thảo sửa đổi Thông tư 36/2014/TT- NHNN ngày 20/11/2014 tải về từ website của NHNN [5]. Korean Institute of Finance, Regulation and Supervision for Sound Liquidity Risk Management for Banks, The ASEAN+3 Research Group (2010). [6]. Lê Hồng Giang, Maturity mismatch , /maturity-mismatch.html (2009). [7]. Nguyễn Hữu Nghĩa, Sửa đổi Thông tư 36 nhằm bảo đảm tốt nhất tiền gửi của nhân dân, truy cập ngày 22/02/2016. [8]. Rajan, R.S., and G. Bird, Banks, maturity mismatches and liquidity crisis: A simple model, International Economics/ Economics Internazionale (2003). [9]. Thông tư 36/2014/TT - NHNN ngày 20/11/2014 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định các giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.