Giáo trình Trồng mới cà phê

g hố và giữ cây thẳng đứng - Xé nhẹ túi PE và tránh làm vỡ bầu (có thể phá bỏ túi PE trước khi đặt xuống hố) - Lấp hố và dậm chặt đất xung quanh cây con mới trồng. - Khi trồng xong, mặt bầu thấp hơn mặt đất chung quanh 10 - 15cm. 31 Hình 2.21: Mô hình trồng mới cà phê a b c d e f Hình 2.22: Hình các bước trồng cà phê a: Cắt đáy bầu b: Loại bỏ túi PE c: Đặt cây xuống hố d: Lấp hố e: Dậm hố f: Hoàn chỉnh hố sau khi trồng 32 Hình 2.23: Hình lô cà phê sau khi trồng 6. Trồng dặm Sau khi trồng mới 15 – 20 ngày phải tiến hành thăm vườn kiểm tra số cây chết, cây yếu để tiến hành trồng dặm. Trồng dặm càng sớm càng tốt và chấm dứt trồng dặm trước khi kết thúc mùa mưa từ 1,5 – 2 tháng. Chỉ cần móc hố và trồng lại trên các hố có cây chết. 7. Trồng xen Mục đích của trồng xen: - Hạn chế cỏ dại, giảm chi phí làm cỏ. - Hạn chế sâu bệnh hại. - Tăng độ phì nhiêu của đất, bảo vệ đất, chống xói mòn. Các loại cây trồng xen thích hợp: Cây họ đậu (cây lạc, đậu tương, đậu đen...) Tùy giống cây trồng xen ta bố trí khoảng cách mật độ cho thích hợp. Trên các vườn cà phê có độ dốc lớn có thể trồng các băng cây xen theo đường đồng mức để chống xói mòn và rửa trôi đất (dứa, cỏ vetiver, cốt khí). 33 Hình 2.24: Trồng xen trong vườn cà phê B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 1.Tiêu chuẩn của cây ghép đem trồng? 2. Chuẩn bị hố trồng. 3. Kỹ thuật trồng. 4. Lợi ích của việc trồng xen ? C. GHI NHỚ - Chọn được cây đúng tiêu chuẩn để trồng. - Các bước trồng cà phê - Lợi ích của việc trồng dặm, cần tiến hành trồng dặm sớm và chăm sóc kỹ cây trồng dặm - Việc trồng xen cần tiến hành ngay sau khi trồng mới để tăng hiệu quả sử dụng đất, hạn chế cỏ dại. 34 HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN I.Vị trí, tính chất của mô đun - Mô đun trồng mới cây cà phê là mô đun thuộc khối kiến thức chuyên môn nghề trong danh mục các mô đun, mô đun đào tạo bắt buộc của nghề Kỹ thuật trồng cây cà phê, được học sau mô đun nhân giống cà phê. - Mô đun bao gồm các nội dung: Yêu cầu ngoại cảnh của cây cà phê, chuẩn bị đất trồng cà phê, thiết kế vườn trồng cà phê, trồng mới cà phê. II. Mục tiêu - Trình bày được nội dung công việc của chọn đất trồng; - Thực hiên được các bước thiết kế lô trồng cà phê; - Trồng cây cà phê đúng quy trình kỹ thuật; - Tuân thủ các tiêu chuẩn trong quy trình và các quy định an toàn lao động, có ý thức bảo vệ môi trường III. Nội dung chính của mô đun Mã bài Tên các bài trong mô đun Loại bài dạy Địa điểm Thời gian(giờ) Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra* MĐ 02 -01 Điều kiện ngoại cảnh ảnh hưởng đến cây cà phê Tích hợp Phòng học/ thực địa 8 1 7 MĐ 02 -02 Chuẩn bị đất trồng cà phê Tích hợp Phòng học/ thực địa 20 3 16 1 MĐ 02 -03 Thiết kế vườn trồng cà phê Tích hợp Phòng học/ thực địa 30 3 26 1 MĐ 02 -04 Trồng mới cà phê Tích hợp Phòng học/ thực địa 34 5 27 2 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Tổng cộng 96 12 76 8 * Ghi chú: Thời gian kiểm tra được tính vào giờ thực hành. 35 IV. Hướng dẫn thực hiện bài tập, bài thực hành 4.1. Bài 1. Điều kiện ngoại cảnh ảnh hưởng đến cây cà phê Bài thực hành: Tham quan mô hình trồng cà phê Nội dung: - Nguồn lực: Lô cà phê của hộ gia đình - Cách tổ chức: Giáo viên chuẩn bị trước lô cà phê khi dẩn học viên tham quan, đánh giá sơ bộ tính hình sinh trưởng, phát triển và năng xuất 4.2. Bài 2: Chuẩn bị đất trồng cà phê Bài thực hành số 1: Dọn đất trồng cà phê Nội dung: 1 Tổ chức thực hiện 1.1. Chia nhóm Mỗi nhóm từ 5-10 học sinh 1.2. Tổ chức thực hiện 1.2.1. Công việc của giáo viên Hướng dẫn Làm mẫu Kiểm tra nhắc nhở 1.2.2. Công việc học sinh Chú ý lắng nghe, ghi chép thực hiện các thao tác mà giáo viên hướng dẫn. 2. Quy trình thực hiện Thứ tự Nội dung các bước Chỉ dẫn công việc Yêu cầu kỹ thuật Dụng cụ, trang bị 1 Dọn tàn dư cây trồng trước - Chặt cây nhỏ còn sót. - Không để sót. Dao phát 2 Diệt cỏ - Dùng dao phát cỏ mọc nổi. - Dùng bình xịt thuốc trừ cỏ - Diệt cỏ triệt để Dao phát Bình sịt thuốc 36 3 Xử lý tàn dư và cỏ dại - Thu gom tàn dư cây trồng đưa ra khỏi lô hoặc đốt - Xử lý tàn dư và cỏ dại sạch sẽ Cào,xe đẩy 3. Điều kiện thực hiện Địa điểm: Thực hiện trên lô cà phê cải tạo trồng mới Qui trình thực hiện Phiếu thực hành Phiếu đánh giá Giấy bút ghi chép Các loại dụng cụ 4. Rút kinh nghiệm Kiểm tra, nhắc nhở thường xuyên, uốn nắn kịp thời. 5. Những lỗi thường gặp - Loại bỏ cây không triệt để. - Sót cỏ, tàn dư. 6. Cách thức và tiêu chuẩn đánh giá thức hành Đánh giá qua quan sát, theo dõi, chấm điểm trên các phiếu thực hành. - Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ. - Tuân thủ các bước thực hiện. - Thao tác cẩn thận, thuần thục. - Đáp ứng đúng yêu cầu kỹ thuật. Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá - Phát dọn thực bì, chọn biện pháp xử lý Biện pháp xử lý phù hợp - Dọn sạch tàn dư, cỏ dại Mức độ làm sạch đồng ruộng 4.3. Bài 3: Thiết kế vườn trồng cà phê 37 Bài tập1: Tính toán lượng cây giống cần thiết để đầu tư trồng mới 1hecta cà phê với khoảng cách trồng xác định 3m × 3m. Lời giải: - Đổi 1 hecta ra mét vuông 1 hecta = 10.000 m2 - Diện tích một cây cà phê chiếm 3m x 3m = 9m2 - Số cây cà phê trồng trên 1 ha = 10.000m2: 9m2 = 1111 cây - Dự phòng cây trồng dặm 10% = 1111cây × 10/100 = 111 cây Vậy số cây cần chuẩn bị để trồng : 1111cây + 111cây =1222 cây Bài tập2: Tính toán lượng phân bón lót trước khi trồng mới 1 ha cà phê với khoảng cách trồng 3m × 3 m (bao gồm phân chuồng, phân lân) Theo quy trình bón lót trước khí trồng: Phân chuồng bón 5-10kg/hố, phân lân bón 0,3- 0,5 kg/hố Lời giải: Theo cách tính số cây ở bài tập 1 - Số hố cần bón phân cho 1ha là 1111 hố - Lượng phân chuồng tối thiểu cần bón: 1111 hố × 5 kg/hố = 5555 kg/ha - Lượng phân bón mức cao cần bón: 1111hố × 10 kg /hố = 11110 kg/hố - Lượng phân lân tối thiểu cần bón: 1111hố x 0.3 kg/hố = 333,3kg/hố - Lượng lân tối đa cần bón: 1111 hố x 0,5kg = 555,5 kg/ha Vây lượng phân chuồng bón cho 1ha là 5555kg -11110kg/ha (khoảng 5,5 -11 tấn /ha), lượng phân lân bón 333,3 -555,5kg/ha Bài thực hành số 1: Thiết kế lô, hàng trồng cà phê Nội dung: 1. Tổ chức thực hiện 1.1. Chia nhóm Mỗi nhóm từ 5-10 học sinh 1.2. Tổ chức thực hiện 1.2.1. Công việc của giáo viên Hướng dẫn Làm mẫu Kiểm tra nhắc nhở 1.2.2. Công việc học sinh 38 Chú ý lắng nghe, thực hiện các thao tác mà giáo viên hướng dẫn. 2.Quy trình thực hiện Thứ tự Nội dung các bước Chỉ dẫn công việc Yêu cầu kỹ thuật Dụng cụ, trang bị 1 Thiết kế lô (với diện tích lớn) - Cắm mốc phân lô. - Phân lô hợp lý, tiện lợi cho việc canh tác, vận chuyển, thu hoạch - Dây, cọc, thước, sổ ghi chép 2 Xác định hướng trồng - Dùng la bàn xác định hướng Bắc – Nam. - Dùng thước chữ A xác định đường đồng mức (với đất dốc) - Chính xác - La bàn, thước chữ A 3 Xác định mật độ, khoảng cách - Cắm cọc, căng dây xác định hàng và hố trên hàng. - Xác định đúng khoảng cách - Cọc, dây. 3. Điều kiện thực hiện Địa điểm: Thực hiện trên đồng ruộng Qui trình thực hiện Phiếu thực hành Phiếu đánh giá Giấy bút ghi chép Các loại dụng cụ 4. Rút kinh nghiệm Kiểm tra, nhắc nhở thường xuyên, uốn nắn kịp thời. 5. Những lỗi thường gặp - Cắm cọc không thẳng. - Phân lô không phù hợp. 6. Cách thức và tiêu chuẩn đánh giá thực hành Đánh giá qua quan sát, theo dõi, chấm điểm trên các phiếu thực hành. 39 - Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ. - Tuân thủ các bước thực hiện. - Thao tác cẩn thận, thuần thục. - Đáp ứng đúng yêu cầu kỹ thuật. Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá Phân lô Phù hợp thực tế của diện tích Xác định hướng trồng phù hợp Theo độ dốc thực tế của đất Xác định khoảng cách trồng phù hợp Theo điều kiện thực tế đất đai Bài thực hành số 2: Đào hố trồng cà phê, trộn phân lấp hố Nội dung: 1. Tổ chức thực hiện 1.1. Chia nhóm Mỗi học viên đào từ 5-10 hố 1.2. Tổ chức thực hiện 1.2.1. Công việc của giáo viên Hướng dẫn Làm mẫu Kiểm tra nhắc nhở 1.2.2. Công việc học sinh Chú ý lắng nghe, thực hiện các thao tác mà giáo viên hướng dẫn. 2. Quy trình thực hiện Thứ tự Nội dung các bước Chỉ dẫn công việc Yêu cầu kỹ thuật Dụng cụ, trang bị 1 Xác định vị trí đào - Xác địch tâm hố Xác định đúng tâm hố Dây,hoặc thước 2 Đào hố -Sâu 50cm, rộng 50cm - Lớp đất mặt để riêng Đúng kích thước,lớp đất mặt để riêng Cuốc, thuổng 3 Trộn phân, lấp - Trộn phân với đất - Phân trộn đều, lấp cách mặt Cuốc, phân hữu cơ 40 hố - Đưa xuống hố - Lấp đất mặt đất 10cm và phân lân 3. Điều kiện thực hiện Địa điểm: Thực hiện trên đồng ruộng Qui trình thực hiện Phiếu thực hành Phiếu đánh giá Giấy bút ghi chép Các loại dụng cụ, phân bón 4. Rút kinh nghiệm Kiểm tra, nhắc nhở thường xuyên, uốn nắn kịp thời. 5. Những lỗi thường gặp - Cắm cọc không thẳng. - Phân lô không phù hợp. 6. Cách thức và tiêu chuẩn đánh giá thực hành Đánh giá qua quan sát, theo dõi, chấm điểm trên các phiếu thực hành. - Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ. - Tuân thủ các bước thực hiện. - Thao tác cẩn thận, thuần thục. - Đáp ứng đúng yêu cầu kỹ thuật. Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá - Xác định vị trí Đúng vị trí - Đào hố Theo kích thước quy định - Trộn phân lấp hố Trộn đều phân, lấp đúng quy định - Dọn vệ sinh đồng ruộng Không để sót rác, bao bì sau trồng 41 4.4. Bài 4: Trồng mới cà phê Bài thực hành: Trồng mới cà phê Nội dung: 1. Tổ chức thực hiện. 1.1. Chia nhóm Mỗi nhóm từ 5-10 học sinh 1.2. Tổ chức thực hiện 1.2.1. Công việc của giáo viên Hướng dẫn Làm mẫu Kiểm tra nhắc nhở 1.2.2. Công việc học sinh Chú ý lắng nghe, ghi chép thực hiện các thao tác mà giáo viên hướng dẫn. 2.Quy trình thực hiện Thứ tự Nội dung các bước Chỉ dẫn công việc Yêu cầu kỹ thuật Dụng cụ, trang bị 1 Chuẩn bị cây giống - Chọn cây giống đúng tiêu chuẩn. - Vận chuyển cây đến hố trồng - Chọn cây đúng tiêu chuẩn và đủ số cây - Phương tiện vận chuyển 2 Tạo lỗ - Dùng cuốc phá bồn, đào 1 lỗ nhỏ ở chính giữa hố - Đủ độ sâu, đúng chính giữa hố, thẳng hàng - Cuốc 3 Loại bỏ túi bầu - Dùng dao sắc cắt bỏ 2 – 3 cm dưới đáy bầu. - Đặt cây xuống chính giữa hố. - Dùng dao rạch 1 đường chiều dọc của bầu và kéo túi nilon ra. - Không làm vỡ bầu. - Dao,lưỡi lam 4 Lấp đất - Lấp đất, nén chặt đất xung quanh bầu. - Không làm vỡ bầu, gãy cây. Cuốc 42 3. Điều kiện thực hiện Địa điểm: Thực hiện trên lô trồng Qui trình thực hiện Phiếu thực hành Phiếu đánh giá Giấy bút ghi chép Các loại dụng cụ, cây giống 4. Rút kinh nghiệm Kiểm tra, nhắc nhở thường xuyên, uốn nắn kịp thời. 5. Những lỗi thường gặp - Làm vỡ bầu. - Nén đất không chặt. - Trồng cây không thẳng hàng. 6. Cách thức và tiêu chuẩn đánh giá thực hành Đánh giá qua quan sát, theo dõi, chấm điểm trên các phiếu thực hành. - Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ. - Tuân thủ các bước thực hiện. - Thao tác cẩn thận, thuần thục. - Đáp ứng đúng yêu cầu kỹ thuật. Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá - Chuẩn bị cây giống Đủ số lượng, đạt tiêu chuẩn - Tạo lỗ trồng Đúng tâm hố, thẳng hàng - Trồng cây Đúng độ sâu, cây không nghiêng ngả, thẳng hàng - Dọn vệ sinh đồng ruộng Không để sót rác, bao bì sau trồng 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Chu Thi Thơm, Phan Thị Lài, Nguyễn Văn Tó “ Hướng dẫn trồng cây trong trang trại”, NXBLĐ - 2005 [2]. Dave D’Haeze, Phan Huy Thông “Kỹ thuật sản xuất cà phê Rusbusta bền vững”, Bộ NN-PTNT - 2008 [3]. Đoàn Triệu Nhạn, Hoàng Thanh Tiệm, Phan Quốc Sủng “ Cây cà phê Việt Nam”, NXBNN – 1999. [4]. Phan Quốc Sủng “Kỹ thuật trồng, chăm sóc, chế biến cà phê”, NXBNN – 1995 [5]. Nguyễn Sỹ Nghị “Trồng cà phê”, NXBNN -1982 44 DANH SÁCH BAN CHỦ NHIỆM CHỈNH SỬA CHƯƠNG TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP (Kèm theo Quyết định số 2949 /BNN-TCCB ngày 03 tháng 11 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) 1. Chủ nhiệm: Ông Nguyễn Đức Thiết - Phó hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ và Kinh tế Bảo Lộc 3. Thư ký: Ông Nguyễn Văn Tân - Trưởng phòng Trường Cao đẳng Công nghệ và Kinh tế Bảo Lộc 4. Các ủy viên: - Ông Phan Quốc Hoàn, Trưởng khoa Trường Cao đẳng Công nghệ và Kinh tế Bảo Lộc - Bà Đặng Thị Hồng, Giáo viên Trường Cao đẳng Công nghệ và Kinh tế Bảo Lộc - Ông Phan Hải Triều, Quyền giám đốc Trung tâm thực nghiệm Cây ăn quả và Cây công nghiệp tỉnh Lâm Đồng./. DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU CHƯƠNG TRÌNH, GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP (Theo Quyết định số 3495 /QĐ-BNN-TCCB ngày 29 tháng 12 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) 1. Chủ tịch: Ông Trần Văn Chánh - Phó hiệu trưởng Trường Trung học Lâm nghiệp Tây Nguyên 2. Thư ký: Ông Phùng Hữu Cần - Chuyên viên chính Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 3. Các ủy viên: - Ông Nguyễn Văn Thành - Trưởng bộ môn Trường Trung học Lâm nghiệp Tây Nguyên - Ông Nguyễn Viết Thông - Giảng viên Trường Cao đẳng Công nghệ và Kinh tế Bảo Lộc - Ông Phan Văn Hạnh - Trưởng phòng Nông trường cà phê Chưprông, Công ty Cà phê Iagrai./.