Giáo trình Thiết kế vườn ươm

lâu bền Khung lều Dùng tre nứa uốn cong hình bán nguyệt cắm trên luống giâm hom, cao 80 – 90 cm; cự ly giữa các thanh tre bán nguyệt 0,9 - 1,0m đƣợc giằng bằng thanh tre. Khung bằng sắt Ф=6-8mm hình bán nguyệt hàn thành lồng dài 2m úp lên luống giâm hom, điểm cao nhất là 80 – 90 cm. Cự ly giữa các thanh sắt bán nguyệt là 0,9-1,0m đƣợc hàn 4-5 thanh sắt. 22 Mái lều Dùng nilon màu trắng trong suốt căng phủ kín khung lều để giữ ẩm. Dùng nilon màu trắng trong suốt căng phủ kín khung lều để giữ ẩm. Hệ thống tƣới Tƣới phun sƣơng thủ công bằng bình bơm tay. Hoặc tƣới phun sƣơng bằng máy bơm và hệ thống ống dẫn nhựa. Tƣới phun sƣơng bằng máy bơm và hệ thống ống dẫn nhựa chịu lực hoặc ống kẽm đặt nổi giữa luống, cách đều 1m có các ống nhô lên cao 30-40 cm có lắp pép phun. Lắp hệ thống điều khiển phun tự động theo thời gian. + Vườn cung cấp hom Các vƣờn ƣơm sản xuất cây con bằng phƣơng pháp giâm hom cần phải có vƣờn cung cấp hom là nơi tập hợp các dòng vô tính đủ tiêu chuẩn để lấy vật liệu hom cho sản xuất cây con. Việc xây dựng vƣờn cung cấp hom đƣợc thực hiện theo quy định ở bảng 12. Bảng 12- Tiêu chuẩn kỹ thuật vườn cung cấp hom Chỉ tiêu Yêu cầu kỹ thuật Vị trí Nằm trong vƣờn ƣơm hoặc cách vƣờn ƣơm ≤ 100m Diện tích Theo số dòng vô tính để sản xuất, cự ly giữa các cây 0,5 x 0,5m Đất đai Tầng đất dày ≥50cm, thành phần cơ giới thịt nhẹ đến thịt trung bình, thoát nƣớc tốt. Bố trí dòng vô tính Mỗi dòng phải đƣợc bố trí riêng rẽ, có cắm biển ghi tên dòng. Biển bằng gỗ hoặc tôn đƣợc sơn phủ, kích thƣớc 30 x 40 cm. Hệ thống tƣới Theo quy định ở Bảng 7 + Khu ươm nuôi cây Cây mầm từ khu gieo hạt khi đạt tiêu chuẩn và cây mô hoặc cây hom giâm trong nhà giâm hom đạt tiêu chuẩn đƣợc cấy vào bầu chuyển ra các luống để chăm sóc cho đến khi xuất vƣờn. Các hạng mục trong khu ƣơm nuôi cây đƣợc thực hiện theo quy định ở bảng 13 và 14 Bảng 13- Tiêu chuẩn kỹ thuật các loại luống ươm nuôi cây Chỉ tiêu Luống đất Bể xây Bề rộng mặt luống 100 cm 100 cm Chiều dài luống 8 – 10 m 8 – 10 m Chiều cao luống 10 – 20 cm 30 – 40 cm Chiều rộng chân luống 110-120 cm 23 Chiều cao gờ luống 3 – 5 cm Mặt luống Bằng phẳng, sạch cỏ, đất tơi mịn không có đá lẫn Bề rộng của rãnh giữa các luống 40 - 50 cm, nền đất 40 - 50cm, xây gạch hoặc láng vữa xi măng. Chiều dày thành bể 5 – 10 cm Chiều rộng khe xung quanh đáy phía trong bể 2 – 3 cm Chiều sâu khe xung quanh đáy phía trong bể 1 – 2 cm Nền đáy bể Xây gạch hoặc láng vữa xi măng, không thấm nƣớc, bằng phẳng, có lỗ thoát nƣớc. Bảng 14- Tiêu chuẩn kỹ thuật các loại giàn che cho khu ươm nuôi cây Hạng mục Loại tạm thời Loại lâu bền Khung Cột và khung mái bằng gỗ hoặc tre ngâm, cao 1,8-2,0 m Cột bằng sắt cao 2,2-2,5m, chân cột đổ bê tông. Khung mái đan ô vuông sắt Ф=6-8mm Mái che Bằng phên nứa đan hoặc phên cỏ tranh Lƣới nilon đen 2.6. Hàng rào và cổng ra vào Xung quanh vƣờn phải bố trí hàng rào nhằm bảo vệ ngăn chặt sự xâm nhập của động vật, con ngƣời từ bên ngoài vào vƣờn ƣơm phá hoại cây con. Tƣờng rào có thể đƣợc là bằng băng cây xanh, tƣờng rào thép gai, tƣờng gạch hoặc là chỉ là con kênh ngăn cách. Căn cứ vào thời gian sử dụng của tƣờng rào ngƣời ta chia ra làm tƣờng rào lâu bền và không lâu bền Tiêu chuẩn kỹ thuật của các loại tƣờng rào đƣợc quy định ở bảng 15 Bảng 15. Tiêu chuẩn kỹ thuật hàng rào và cổng vườn ươm Hạng mục Loại không lâu bền Loại lâu bền Hàng rào Cọc gỗ hoặc tre ngâm, rào chắn bằng cây tre hoặc phên nứa. Cao tối đa 2m. Kết hợp làm hàng rào xanh. Xây tƣờng gạch bao quanh cao tối đa 2 m. Hoặc xây trụ xi măng cốt thép, rào bằng dây thép gai. Có thể kết hợp trồng hàng rào xanh. Cổng ra vào Trụ cổng bằng gỗ hoặc tre ngâm. Cánh cổng bằng tre đan hoặc kết hợp dây thép gai đan. Bề rộng cổng bằng đƣờng ra vào. Chiều cao tối đa 2,0m. Trụ xây xi măng cốt thép. Cánh cổng bằng sắt thanh hàn. Bề rộng cổng bằng đƣờng ra vào. Chiều cao tối đa 3 m. 24 Hình 13: Tường rào xây bằng gạch Hình 14: Tường rào làm bằng thép gai B. Câu hỏi và bài tập thực hành Bài thực hành số 2; Lựa chọn địa điểm đặt vƣờn ƣơm Bài thực hành số 3: Thiết kế các công trình trong vƣờn ƣơm C. Ghi nhớ Tiêu chuẩn chọn lập vườn ươm: + Chọn vị trí vƣờn ƣơm phải bằng phẳng, gần khu vực trồng rừng càng tốt + Chọn nguồn nƣớc tự nhiên sạch, đủ để cung cấp trong bốn mùa + Chọn đất đóng bầu, gieo ƣơm tại chỗ hoặc gần vƣờn ƣơm là tốt nhất 25 Thiết kế các công trình trong vườn ươm: + Nếu vƣờn ƣơm sản xuất cây hom thì phải thiết kế nhà giâm hom trong vƣờn ƣơm, làm ở vị trí không ảnh hƣởng đến các luống gieo ƣơm trong vƣờn đặc biệt về ánh sáng. + Thiết kế kho chứa đất và các dụng cụ phải làm ở góc vƣờn không làm che khuất ánh sáng đến cây. + Thiết kế hệ thống tƣới tiêu trong vƣờn ƣơm phải đảm bảo nƣới tƣới đến đƣợc mọi vị trí trong vƣờn ƣơm, không bị úng ngập khi gặp mƣa. 26 HƢỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN/MÔN HỌC I. Vị trí, ý nghĩa, vai trò của mô đun - Đây là mô đun khởi đầu của nghề sản xuất kinh doanh giống cây lâm nghiệp, đƣợc giảng dạy đầu tiên cho các học viên tham gia học tập nghề sản xuất kinh doanh giống cây lâm nghiệp - Mô đun này cung cấp cho học viên những kiến thức, kỹ năng về thiết lập vƣờn ƣơm để sản xuất kinh doanh cây giống lâm nghiệp II. Mục tiêu của mô đun Kết thúc mô đun này người học có khả năng: - Trình bày đƣợc khái niệm về vƣờn ƣơm - Trình bày đƣợc tiêu chuẩn của từng loại vƣờn ƣơm trong thực tế sản xuất - Thiết kế đƣợc các loại vƣờn ƣơm phù hợp với thực tế sản xuất - Thiết kế đƣợc các loại vƣờn ƣơm phù hợp với thực tế sản xuất III. Nội dung chính của mô đun Mã bài Tên bài Loại bài dạy Địa điểm Thời lƣợng Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra MĐ 01-01 Giới thiệu chung về vƣờn ƣơm Lý thuyết Lớp học 4 1 3 MĐ 01-02 Thiết kế vƣờn ƣơm Tích hợp Vƣờn ƣơm 20 7 9 4 Kiểm tra kết thúc mô đun 4 4 Tổng 28 8 12 8 * Ghi chú: Thời gian kiểm tra được tính vào giờ thực hành. IV. Hƣớng dẫn thực hiện bài tập, bài thực hành Bài tập thực hành số 1: Hãy xác định loại vƣờn ƣơm của một vài cơ sở sản xuất theo các tiêu chí phân loại đã học? - Giả định: Các học viên đã đƣợc học về tiêu chuẩn kỹ thuật để phân loại vƣờn ƣơm - Nguồn lực để thực hiện bài tập: + 2 vƣờn ƣơm tại địa phƣơng. + Phƣơng tiện đi lại + Giấy A4, bút - Cách thức tổ chức thực hiện: + Chia lớp thành các nhóm từ 5-7 ngƣời. 27 + Các nhóm quan sát thu thập các dữ liệu thực tế của vƣờn ƣơm + Xếp loại vƣờn ƣơm thuộc loại nào + Các nhóm đƣa ra ý kiến của mình và trao đổi đƣa ra kết luận cuối cùng - Thời gian thực hiện bài học này: 3 giờ - Sản phẩm thực hành và tiêu chuẩn: Danh sách các loại vƣờn ƣơm đã đến thăm và xếp loại đúng theo tiêu chuẩn kỹ thuật phân loại vƣờn ƣơm đã học Bài thực hành số 2: Lựa chọn địa điểm đặt vƣờn ƣơm - Giả định: + Các học viên đã đƣợc học về tiêu chuẩn lựa chọn địa điểm đặt vƣờn ƣơm. + Loài cây dự định sản xuất giống đã xác định - Nguồn lực để thực hiện bài tập: + Hiện trƣờng để chọn địa điểm đặt vƣờn ƣơm + Phƣơng tiện đi lại + Giấy A4, bút - Cách thức tổ chức thực hiện + Chia lớp thành các nhóm 5-7 ngƣời + Các nhóm thu thập các thông tin về vị trí, đất đai, nguồn nƣớc, nguồn cung cấp điện.. + Các nhóm xác định vị trí sẽ đặt vƣờn ƣơm - Thời gian thực hiện bài học: 3 giờ - Sản phẩm thực hành và tiêu chuẩn: Vị trí đặt vƣờn ƣơm đáp ứng đƣợc tiêu chí kỹ thuật đã đƣợc học Bài thực hành số 3: Thiết kế các công trình trong vƣờn ƣơm - Giả định: + Các học viên đã đƣợc học về tiêu chuẩn kỹ thuật của các công trình trong vƣờn ƣơm + Địa điểm đặt vƣờn ƣơm đã đƣợc xác định. - Nguồn lực để thực hiện bài tập: + Phƣơng tiện đi lại + Giấy A0, + Bút dạ - Cách thức tổ chức thực hiện + Chia lớp thành các nhóm 5-7 ngƣời + Các nhóm thu thập các thông tin về vị trí, đất đai, nguồn nƣớc, nguồn cung cấp điện và thiết kế các công trình trong vƣờn ƣơm - Thời gian thực hiện bài học: 6 giờ - Sản phẩm thực hành và tiêu chuẩn: Sơ đồ thiết kế các công trình trong vƣờn ƣơm 28 V. Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập Bài 1: Giới thiệu chung về vườn ươm Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá Phân loại đƣợc vƣờn ƣơm theo các tiêu chí phân loại Quan sát quá trình thu thập thông tin và xếp loại vƣờn ƣơm Kiểm tra thực địa Bài 2: Thiết kế vườn ươm Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá Lựa chọn đƣợc địa điểm đặt vƣờn ƣơm đáp ứng đƣợc các tiêu chuẩn kỹ thuật của bảng 3 (Tiêu chuẩn điều kiện vườn ươm) Quan sát, kiểm tra, đánh giá Thiết kế đƣợc sơ đồ bố trí các công trình trong vƣờn ƣơm đúng theo các tiêu chuẩn kỹ thuật đã đƣợc học Quan sát, kiểm tra, đánh giá VI. Tài liệu tham khảo 1/ Nguyễn Quang Đê, Nguyễn Hữu Vĩnh, 1998. Giáo trính Trồng rừng. Nhà xuất bản nông nghiệp Hà Nội 2/ Bộ Lâm nghiệp năm 1992, Giáo trình Kỹ thuật Lâm sinh 3/ Bộ Lâm nghiệp năm 1992, Kỹ thuật bảo vệ rừng 4/ Trƣờng Công nhân Kỹ thuật Lâm nghiệp I TW, 2000, Bài giảng kỹ thuật Lâm sinh 5/ Trƣờng Công nhân kỹ thuật Lâm nghiệp I TW, 2000, Qui trình rèn nghề Lâm sinh 6/ Trƣờng Công nhân Kỹ thuật lâm nghiệp IV TW, 1991. Giáo trình Kỹ thuật lâm sinh. 7/ Trƣờng Đại học Lâm nghiệp, 1990, Giáo trình Lâm sinh (tập 1, 2) 8/ Thông tin trên mạng Internet... 29 DANH SÁCH BAN CHỦ NHIỆM CHỈNH SỬA CHƢƠNG TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP (Kèm theo Quyết định số 2949 /BNN-TCCB ngày 03 tháng 11 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) 1. Chủ nhiệm: Ông Nguyễn Thanh Sơn - Phó hiệu trƣởng Trƣờng Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông Lâm Phú Thọ 3. Thƣ ký: Ông Nguyễn Xuân Lới - Trƣởng phòng Trƣờng Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông Lâm Phú Thọ 4. Các ủy viên: - Ông Phạm Quang Tuấn, Giáo viên Trƣờng Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông Lâm Phú Thọ - Ông Nguyễn Văn Toàn, Nghiên cứu viên Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc - Ông Nguyễn Ngọc Thụy - Trƣởng phòng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn./. DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU CHƢƠNG TRÌNH, GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP (Theo Quyết định số 3495 /QĐ-BNN-TCCB ngày 29 tháng 12 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) 1. Chủ tịch: Ông Nguyễn Cảnh Chính - Phó hiệu trƣởng Trƣờng Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông Lâm Đông Bắc 2. Thƣ ký: Bà Đào Thị Hƣơng Lan - Phó trƣởng phòng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 3. Các ủy viên: - Ông Trần Đình Mạnh - Phó trƣởng khoa Giáo viên Trƣờng Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông Lâm Đông Bắc - Ông Phan Thanh Minh, Trƣởng khoa Trƣờng Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông Lâm Nam Bộ - Ông Nguyễn Kế Tiếp - Chuyên viên Trung tâm Khuyến nông Quốc gia./.