Giáo trình quản lý môi trường

CHặÅNG I : NHặẻNG VÁÚN ÂÃệ CHUNG VÃệ QUAÍN LYẽ MÄI TRặÅèNG 1.1. CAẽC KHAẽI NIÃÛM CÅ BAÍN VÃệ QUAÍN LYẽ MÄI TRặÅèNG . 1.1.1. ẬNH NGHẫA VÃệ QUAÍN LYẽ MÄI TRặÅèNG : Hióỷn nay chổa coù mọỹt õởnh nghộa thọỳng nhỏỳt vóử quaớn lyù mọi trổồỡng . Theo mọỹt sọỳ taùc giaớ, thuỏỷt ngổợ vóử quaớn lyù mọi trổồỡng bao gọửm hai khờa caỷnh : quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử mọi trổồỡng vaỡ quaớn lyù cuớa caùc doanh nghióỷp , khu vổỷc dỏn cổ vóử mọi trổồỡng . Trong õoù , khờa caỷnh thổù hai coù muỷc tióu chuớ yóỳu laỡ tàng cổồỡng hióỷu quaớ cuớa saớn xuỏỳt (hóỷ thọỳng quaớn lyù mọi trổồỡng theo ISO 14.000 ) vaỡ baớo vóỷ sổùc khoeớ cuớa ngổồỡi lao õọỹng , dỏn cổ sồùng trong khu vổỷc coù caùc hoaỷt õọỹng saớn xuỏỳt . Phỏn tờch mọỹt sọỳ õởnh nghộa , coù thóứ thỏỳy quaớn lyù mọi trổồỡng coù ba khờa caỷnh tọứng hồỹp caùc bióỷn phaùp thờch hồỹp , taùc õọỹng vaỡ õióửu chốnh caùc hoaỷt õọỹng cuớa con ngổồỡi , vồùi muỷc õờch chờnh laỡ giổợ haỡi hoaỡ quan hóỷ giổợa mọi trổồỡng vaỡ phaùt trióứn , giổợa nhu cỏửu cuớa con ngổồỡi vaỡ chỏỳt lổồỹng cuớa mọi trổồỡng , giổợa hióỷn taỷi vaỡ khaớ nàng chởu õổỷng cuớa traùi õỏỳt - “phaùt trióứn bóửn vổợng.” Tổỡ õoù coù thóứ taỷm thồỡi nóu ra mọỹt õởnh nghộa toùm tàừt :” quaớn lyù mọi trổồỡng laỡ mọỹt lộnh vổỷc quaớn lyù xaợ họỹi , nhàũm baớo vóỷ mọi trổồỡng vaỡ caùc thaỡnh phỏửn cuớa mọi trổồỡng , phuỷc vuỷ sổỷ nghióỷp phaùt trióứn bóửn vổợng vaỡ sổớ duỷng hồỹp lyù taỡi nguyón thión nhión vaỡ xaợ họỹi .”quaớn lyù mọi trổồỡng õổồỹc thổỷc hióỷn bàũng tọứng hồỹp caùc bióỷn phaùp luỏỷt phaùp , chờnh saùch , kinh tóỳ , kyớ thuỏỷt , cọng nghóỷ , xaợ họỹi , vàn hoaù , giaùo duỷc , .v.v.. Caùc bióỷn phaùp naỡy coù thóứ õan xen , phọỳi hồỹp , tờch hồỹp vồùi nhau tuyỡ theo õióửu kióỷn cuỷ thóứ cuớa vỏỳn õóử õàỷt ra . Vióỷc quaớn lyù mọi trổồỡng õổồỹc thổỷc hióỷn ồớ moỹi qui mọ: toaỡn cỏửu , khu vổỷc , quọỳc gia , tốnh , huyóỷn , cồ sồớ saớn xuỏỳt , họỹ gia õỗnh , .v.v.. 1.1.2 CAẽC MUÛC TIÃU CUÍA CÄNG TAẽC QUAÍN LYẽ NHAè NặÅẽC VÃệ MÄI TRặÅèNG : Muỷc tióu cuớa quaớn lyù mọi trổồỡng laỡ phaùt trióứn bóửn vổợng giổợ cho õổồỹc haỡi hoaỡ giổợa phaùt trióứn kinh tóỳ vaỡ baớo vóỷ mọi trổồỡng . Hay noùi mọỹt caùch khaùc phaùt trióứn kinh tóỳ õóứ taỷo ra kinh phờ vaỡ tióửm lổỷc õóứ baớo vóỷ mọi trổồỡng taỷo ra caùc tióửm nàng tổỷ nhión vaỡ xaợ họỹi mồùi cho cọng cuọỹc phaùt trióứn kinh tóỳ trong tổồng lai . Tuyỡ thuọỹc vaỡo õióửu kióỷn tổỷ nhión . kinh tóỳ xaợ họỹi , hóỷ thọỳng phaùp lyù , muỷc tióu phaùt trióứn ổu tión cuớa tổỡng quọỳc gia , muỷc tióu quaớn lyù mọi trổồỡng coù thóứ thay õọứi theo thồỡi gian vaỡ coù nhổợng ổu tión rióng õọỳi vồùi mọựi quọỳc gia. Muỷc tióu cồ baớn cuớa cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng ồớ nổồùc ta trong giai õoaỷn cọng nghióỷp hoaù , hióỷn õaỷi hoaù hióỷn nay laỡ :”Ngàn ngổỡa ọ nhióựm mọi trổồỡng , phuỷc họửi vaỡ caới thióỷn mọi trổồỡng cuớa nhổợng nồi , nhổợng vuỡng õaợ bở suy thoaùi baớo tọửn õa daỷng sinh hoỹc , tổỡng bổồùc nỏng cao chỏỳt lổồỹng mọi trổồỡng oớ caùc khu cọng nghióỷp , õọ thở vaỡ nọng thọn goùp phỏửn phaùt trióứn kinh tóỳ xaợ họỹi bóửn vổợng , nỏng cao chỏỳt lổồỹng õồỡi sọỳng cuớa nhỏn dỏn , tióỳn haỡnh thàừng lồỹi sổỷ nghióỷp cọng nghióỷp hoaù , hióỷn õaỷi hoaù õỏỳt nổồùc v.v..” Theo chố thở 36CT/TW cuớa Bọỹ chờnh trở Ban chỏỳp haỡnh Trung ổồng Âaớng Cọỹng Saớn Vióỷt nam , mọỹt sọỳ muỷc tióu cuỷ thóứ cuớa cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng Vióỷt nam laỡ : * Khàừc phuỷc vaỡ phoỡng chọỳng suy thoaùi , ọ nhióựm mọi trổồỡng phaùt sinh trong caùc hoaỷt õọỹng sọỳng cuớa con ngổồỡi theo nguyón tàừc phoỡng chọỳng ọ nhióựm õổồỹc ổu tión hồn khàừc phuỷc ọ nhióựm . Trong giai õoaỷn hióỷn nay, caùc bióỷn phaùp khàừc phuỷc vaỡ phoỡng chọỳng ọ nhióựm chuớ yóỳu laỡ : -Thổỷc hióỷn nghióm chốnh quy õởnh cuớa luỏỷt Baớo vóỷ mọi trổồỡng , vóử õaùnh giaù taùc õọỹng mọi trổồỡng trong vióỷc xeùt duyóỷt cỏỳp pheùp caùc quy hoaỷch , caùc dổỷ aùn õỏửu tổ , nóỳu baùo caùo õaùnh giaù taùc õọỹng mọi trổồỡng khọng õổồỹc chỏỳp nhỏỷn thỗ khọng cho pheùp thổỷc hióỷn caùc qui hoaỷch , caùc dổỷ aùn naỡy . -Âọỳi vồùi caùc cồ sồớ saớn xuỏỳt kinh doanh õang hoaỷt õọỹng , càn cổù vaỡo kóỳt quaớ õaùnh giaù taùc õọỹng mọi trổồỡng , caùc bọỹ caùc ngaỡnh , caùc tốnh , caùc thaỡnh phọỳ tọứ chổùc phỏn loaỷi caùc cồ sồớ gỏy ọ nhióựm vaỡ coù kóỳ hoaỷch xổớ lyù phuỡ hồỹp . - Trong hoaỷt õọỹng saớn xuỏỳt kinh doanh cỏửn ổu tión aùp duỷng caùc cọng nghóỷ saỷch , cọng nghóỷ ờt phóỳ thaới , tióu hao ờt nguyón lióỷu vaỡ nàng lổồỹng bàũng caùch trang bở , õỏửu tổ caùc cọng nghóỷ mồùi , cọng nghóỷ tión tióỳn . - Caùc khu vổỷc õọ thở , caùc khu cọng nghióỷp cỏửn phaới sồùm coù vaỡ thổỷc hióỷn tọỳt phổồng aùn xổớ lyù chỏỳt thaới , ổu tión xổớ lyù chỏỳt thaới õọỹc haỷi , chỏỳt thaới bóỷnh vióỷn nhổ õọỳt raùc thaới ồớ bóỷnh vióỷn oớ nhóỷt õọỹ cao , xổớ lyù nổồùc thaới bóỷnh vióỷn . - Thổỷc hióỷn caùc kóỳ hoaỷch quọỳc gia ổùng cổùu sổỷ cọỳ dỏửu traỡn trón bióứn , kóỳ hoaỷch khàừc phuỷc hỏỷu quaớ chỏỳt õọỹc hoaù hoỹc duỡng trong chióỳn tranh . * Hoaỡn chốnh hóỷ thọỳng vàn baớn luỏỷt phaùp baớo vóỷ mọi trổồỡng , ban haỡnh caùc chờnh saùch phaùt trióứn kinh tóỳ xaợ họỹi phaới gàừn vồùi baớo vóỷ mọi trổồỡng , nghióm chốnh thi haỡnh luỏỷt baớo vóỷ mọi trổồỡng . Âóứ thổỷc hióỷn muỷc tióu trón cỏửn quan tỏm õóỳn caùcbióỷn phaùp cuỷ thóứ : - Raỡ soaùt vaỡ ban haỡnh õọửng bọỹ caùc vàn baớn dổồùi luỏỷt , caùc quy õởnh vóử luỏỷt phaùp khaùc nhàũm nỏng cao hióỷu lổỷc cuớa luỏỷt . - Ban haỡnh caùc chờnh saùch vóử thuóỳ , tờn duỷng nhàũm khuyóỳn khờch vióỷc aùp duỷng caùc cọng nghóỷ saỷch . - Thóứ chóỳ hoaù vióỷc õoùng goùp chi phờ baớo vóỷ mọi trổồỡng : thuóỳ mọi trổồỡng , thuóỳu taỡi nguyón , quyợ mọi trổồỡng v..v. - Thóứ chóỳ hoaù vióỷc phọỳi hồỹp giaới quyóỳt caùc vỏỳn õóử phaùt trióứn kinh tóỳ vồùi baớo vóỷ mọi trổồỡng : trong caùc kóỳ hoaỷch phaùt trióứn kinh tóỳ xaợ họỹi phaới coù caùc chố tióu , bióỷn phaùp baớo vóỷ mọi trổồỡng . Tờnh toaùn hióỷu quaớ kinh tóỳ , so saùnh caùc phổồng aùn phaới tờnh toaùn caớ chi phờ baớo vóỷ mọi trổồỡng . * Tàng cổồỡng cọng taùc quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử mọi trổồỡng tổỡ trung ổồng õóỳn õởa phổồng . cọng taùc nghión cổùu , õaỡo taỷo caùn bọỹ vóử mọi trổồỡng . - Nỏng cỏỳp cồ quan quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử mọi trổồỡng õuớ sổùc thổỷc hióỷn tọỳt caùc nhióỷm vuỷ chung cuớa õỏỳt nổồùc . ÅÍ õỏy mọựi quọỳc gia coù caùc phổồng aùn tọứ chổùc rióng õóứ thổỷc hióỷn nọỹi dung quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử mọi trổồỡng . - Xỏy dổỷng maỷng lổồùi quan tràừc mọi trổồỡng quọỳc gia , vuỡng laợnh thọứ vaỡ gàừn chuùng vồùi hóỷ thọỳng caùc traỷm quan tràừc mọi trổồỡng toaỡn cỏửu vaỡ khu vổỷc. Hóỷ thọỳng naỡy coù chổùc nàng phaớn aùnh trung thổỷc chỏỳt lổồỹng mọi trổồỡng quọỳc gia vaỡ caùc vuỡng laợnh thọứ . - Hỗnh thaỡnh hóỷ thọỳng cồ sồớ nghión cổùu vaỡ õaỡo taỷo caùn bọỹ chuyón gia vóử khoa hoỹc vaỡ cọng nghóỷ mọi trổồỡng õọửng bọỹ , õaùp ổùng cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng cuớa quọỳc gia vaỡ tổỡng ngaỡnh . - kóỳ hoaỷch hoaù cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng tổỡ trung ổồng õóỳn õởa phổồng , caùc bọỹ , caùc ngaỡnh . Thờ duỷ : kinh phờ cho cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng trong ngỏn saùch nhaỡ nổồùc caùc ngaỡnh . * Phaùt trióứn bóửn vổợng kinh tóỳ vaỡ xaợ họỹi õỏỳt nổồùc theo caùc nguyón tàừc phaùt trióứn bóửn vổợng õổồỹc họỹi õọửng mọi trổồỡng vaỡ phaùt trióứn thóỳ giồùi õổa ra vaỡo nàm 1989 ” - Tọn troỹng vaỡ quan tỏm õóỳn cuọỹc sọỳng cọỹng õọửng . - Caới thióỷn vaỡ nỏng cao chỏỳt lổồỹng cuọỹc sọỳng con ngổồỡi . - Baớo vóỷ sổùc sọỳng vaỡ tờnh õa daỷng cuớa traùi õỏỳt . - Giổợ vổợng trong khaớ nàng chởu õổỷng cuớa traùi õỏỳt . - Thay õọứi thaùi õọỹ vaỡ haỡnh vi con ngổồỡi . - Âóứ cho caùc cọỹng õọửng tổỷ quaớn lyù lỏỳy mọi trổồỡng cuớa mỗnh . - Taỷo ra mọỹt cồ cỏỳu quọỳc gia thọỳng nhỏỳt thuỏỷn lồỹi cho vióỷc cho vióỷc phaùt trióứn vaỡ baớo vóỷ . - Xỏy dổỷng mọỳi lión minh toaỡn thóỳ giồùi vóử baớo vóỷ vaỡ phaùt trióứn . - Xỏy dổỷng mọỹt xaợ họỹi bóửn vổợng . Caùc khờa caỷnh cuớa phaùt trióứn bóửn vổợng kinh tóỳ xaợ họỹi õỏỳt nổồùc bao gọửm : - Bóửn vổợng vóử kinh tóỳ : tàng trổồớng kinh tóỳ , thu nhỏỷp , vióỷc laỡm . - Bóửn vổợng vóử taỡi nguyón : caùc nguọửn taỡi nguyón õổồỹc baớo vóỷ tọỳt chọỳng suy thoaùi - Bóửn vổợng vóử chỏỳt lổồỹng mọi trổồỡng : khọng taỷo ra ọ nhióựm vaỡ suy thoaùi chỏỳt lổồỹn - Bóửn vổợng vóử màỷt xaợ họỹi : vàn minh xaợ họỹi , cọng bàũng xaợ họỹi , giaớm caùc tóỷ naỷn xaợ họỹi Xỏy dổỷng caùc cọng cuỷ hổợu hióỷu vóử quaớn lyù mọi trổồỡng quọỳc gia , caùc vuỡng laợnh thọứ rióng bióỷt nhổ : Xỏy dổỷng caùc cọng cuỷ thờch hồỹp cho tổỡng ngaỡnh , tổỡng õởa phổồng vaỡ trỗnh õọỹ phaùt trióứn . Hỗnh thaỡnh vaỡ thổỷc hióỷn õọửng bọỹ caùc cọng cuỷ quaớn lyù mọi trổồỡng (luỏỷt phaùp , kinh tóỳ , kyợ thỏỷt cọng nghóỷ , caùc chờnh saùch xaợ họỹi ,v.v.) . 1.1.3. CAẽC NGUYÃN TÀếC QUAÍN LYẽ MÄI TRặÅèNG CHUÍ YÃÚU : Tióu chờ chung cuớa cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng laỡ õaớm baớo quyóửn õổồỹc sọỳng trong mọi trổồỡng trong laỡnh , phuỷc vuỷ sổỷ phaùt trióứn bóửn vổợng cuớa õỏỳt nổồùc , goùp phỏửn gỗn giổợ mọi trổồỡng chung cuớa loaỡi ngổồỡi trón traùi õỏỳt . Caùc nguyón tàừc chuớ yóỳu cuớa cọng quaớn lyù mọi trổồỡng bao gọửm : Hổồùng tồùi sổỷ phaùt trióứn bóửn vổợng : Nguyón tàừc naỡy quuyóỳt õởnh muỷc õờch cuớa vióỷc quaớn lyù mọi trổồỡng . Âóứ giaới quyóỳt nguyón tàừc naỡy , cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng phaới tuỏn thuớ nhổợng nguyón tàừc cuớa vióỷc xỏy dổỷng mọỹt xaợ họỹi bóửn vổợng õaợ trỗnh baỡy , trón cồ sồớ õaớm baớo “ cỏn bàũng giổợa sổỷ phaùt trióứn kinh tóỳ xaợ họỹi vaỡ baớo vóỷ mọi trổồỡng “. Nguyón tàừc naỡy õổồỹc sổớ duỷng trong quaù trỗnh xỏy dổỷng vaỡ thổỷc hióỷn õổồỡng lọỳi chuớ trổồng , luỏỷt phaùp vaỡ chờnh saùch : Kóỳt hồỹp caùc muỷc tióu quọỳc tóỳ -quọỳc gia - vuỡng laợnh thọứ vaỡ cọỹng õọửng dỏn cổ trong quaớn lyù mọi trổồỡng : Mọi trổồỡng khọng coù ranh giồùi khọng gian , do vỏỷy sổỷ ọ nhióựm hay suy thoaùi thaỡnh phỏửn mọi trổồỡng ồớ quọỳc gia , vuỡng laợnh thọứ naỡy seợ coù aớnh hổồớng trổỷc tióỳp tồùi quọỳc gia khaùc vaỡ caùc vuỡng laợnh thọứ khaùc . Âóứ thổỷc hióỷn õổồỹc nguyón tàừc naỡy , caùc quọỳc gia cỏửn tờch cổỷc tham gia vaỡ tuỏn thuớ caùc cọng ổồùc , nghở õởnh quọỳc tóỳ vóử mọi trổồỡng , õọửng thồỡi vồùi vióỷc ban haỡnh caùc vàn baớn quọỳc gia vóử luỏỷt phaùp , tióu chuỏứn , qui õởnh. Vióỷc kóỳt hồỹp caùc muỷc tióu naỡy õổồỹc thổỷc hióỷn thọng qua caùc qui õởnh luỏỷt phaùp , caùc chổồng trỗnh haỡnh õọỹng , caùc õóử taỡi hồỹp taùc quọỳc tóỳ vaỡ khu vổỷc . Quaớn lyù mọi trổồỡng cỏửn thổỷc hióỷn bàũng nhióửu bióỷn phaùp vaỡ cọng cuỷ tọứng hồỹp õa daỷng vaỡ thờch hồỹp : Caùc bióỷn phaùp vaỡ cọng cuỷ quaớn lyù mọi trổồỡng rỏỳt õa daỷng : luỏỷt phaùp , chờnh saùch , khoa hoỹc , kinh tóỳ , cọng nghóỷ , v..v. Mọựi mọỹt loaỷi bióỷn phaùp vaỡ cọng cuỷ trón coù phaỷm vi vaỡ hióỷu quaớ khaùc nhau trong tổỡng trổồỡng hồỹp cuỷ thóứ . Vờ duỷ õóứ baớo vóỷ mọi trổồỡng trong nóửn kinh tóỳ thở trổồỡng , cọng cuỷ kinh tóỳ coù hióỷu quaớ tọỳt hồn .Trong khi õoù , trong nóửn kinh tóỳ kóỳ hoaỷch thỗ cọng cuỷ luỏỷt phaùp vaỡ chờnh saùch coù caùc thóỳ maỷnh rióng . Thaỡnh phỏửn mọi trổồỡng ồớ caùc khu vổỷc cỏửn baớo vóỷ thổồỡng rỏỳt õa daỷng , do vỏỷy caùc bióỷn phaùp vaỡ cọng cuỷ baớo vóỷ mọi trổồỡng aùp duỷng cỏửn õa daỷng vaỡ thờch hồỹp vồùi tổỡng õọỳi tổồỹng . Phoỡng chọỳng tai bióỳn , suy thoaùi mọi trổồỡng cỏửn õổồỹc ổu tión hồn vióỷc phaới xổớ lyù họửi phuỷc mọi trổồỡng nóỳu õóứ xaớy ra ọ nhióựm . - Phoỡng chọỳng laỡ bióỷn phaùp ờt tọỳn keùm hồn xổớ lyù nóỳu õóứ xaớy ra ọ nhióựm . Thờ duỷ : phoỡng chọỳng bổồùu cọứ bàũng bióỷn phaùp sổớ duỷng muọỳi iọỳt ờt tọỳn keùm hồn bióỷn phaùp chổợa bóỷnh bổồùu cọứ khi noù xaùy ra vồùi dỏn cổ . -Ngoaỡi ra khi chỏỳt ọ nhióựm traỡn ra mọi trổồỡng chuùng coù thóứ xỏm nhỏỷp vaỡo tỏỳt caớ caùc thaỡnh phỏửn mọi trổồỡng vaỡ lan truyóửn theo caùc chuọựi thổùc àn vaỡ khọng gian xung quanh . Âóứ loaỷi trổỡ khoới caùc aớnh hổồớng cuớa chỏỳt ọ nhióựm õọỳi vồùi con ngổồỡi vaỡ sinh vỏỷt cỏửn phaới coù nhióửu cọng sổùc vaỡ tióửn cuớa hồn so vồùi caùc bióỷn phaùp phoỡng traùnh. Ngổồỡi gỏy ọ nhióựm phaới traớ tióửn - ppp ( polluter pays principle ) Âỏy laỡ nguyón tàừc quaớn lyù mọi trổồỡng do caùc nổồùc OECD õổa ra . Nguyón tàừc õổồỹc duỡng laỡm cồ sồớ õóứ xỏy dổỷng caùc qui õởnh vóử thuóỳ , phờ , lóỷ phờ mọi trổồỡng vaỡ caùc qui õởnh xổớ phaỷt haỡnh chờnh õọỳi vồùi caùc vi phaỷm vóử quaớn lyù mọi trổồỡng . dổỷa trón nguyón tàừc naỡy , caùc nổồùc õổa ra caùc loaỷi thuóỳ suỏỳt nhổ thuóỳ nàng lổồỹng , thuóỳ caùcbon , thuóỳ SO2 , v.v.. Song song vồùi nguyón tàừc trón , tọửn taỷi nguyón tàừc ngổồỡi sổớ duỷng traớ tióửn vổùi nọỹi dung laỡ ngổồỡi naỡo sổớ duỷng caùc thaỡnh phỏửn mọi trổồỡng thỗ phaới traớ tióửn cho vióỷc sổớ duỷng vaỡ caùc taùc õọỹng tióu cổỷc õóỳn mọi trổồỡng do vióỷc sổớ duỷng õoù gỏy ra . Phờ raùc thaới , phờ nổồùc thaới vaỡ caùc loaỷi phờ khaùc laỡ caùc vờ duỷ vóử nguyón tàừc ngổồỡi sổớ duỷng phaới traớ tióửn . 1.1.4 CAẽC NÄĩI DUNG VAè CHặẽC NÀNG CUÍA QUAÍN LYẽ NHAè NặÅẽC VÃệ MÄI TRặÅèNG Quaớn lyù mọi trổồỡng laỡ mọỹt nọỹi dung quaớn lyù kinh tóỳ xaợ họỹi cuớa nhaỡ nổồùc , khung cỏỳu truùc caùc nọỹi dung quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử mọi trổồỡng coù thóứ trỗnh baỡy dổồùi daỷng sồ õọử hỗnh 1.1 Hỗnh 1.1 Khung cỏỳu truùc caùc nọỹi dung quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử mọi trổồỡng Nhaỡ nổồùc Hióỳn phaùp Kóỳ hoaỷch Âổồỡng lọỳi phaùt trióứn bóửn vổợng Muỷc tióu cuỷ thóứ Cồ cỏỳu tọứ chổùc quaớn lyù hồỹp lyù Tọứ chổùc cọng taùc quaớn lyù MT Chióỳn lổồỹc Cồ cỏỳu kinh tóỳ xaợ họỹi Muỷc tióu õởnh hổồùng lồùn Taỷo lỏỷp caùc Cồ họỹi khai thaùc nguọửn Lổỷc quọỳc tóỳ Cồ chóỳ nhỏn lổỷc Quan õióứm Bióỷn phaùp Caùc nguọửn Nhỏn lổỷc khaùc Kinh tóỳ Phaùp lyù Xaợ họỹi Caùc cọng cuỷ Quaớn lyù Chờnh saùch Quaớn lyù Caùc giaới phaùp Quaớn lyù cuỷ thóứ Thuớ thuỏỷt Âọỹi nguợ CB MT Phổồng phaùp hỗnh thổùc nghóỷ thuỏỷt quaớn lyù Hỗnh 1.1 õaợ cho chuùng ta mọỹt khung cỏỳu truùc caùc nọỹi dung quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử vỏỳn õóử mọi trổồỡng mong muọnỳ cuớa caùc quọỳc gia trón thóỳ giồùi . Hoaỷt õọỹng baớo vóỷ mọi trổồỡng trong thồỡi õaỷi chuùng ta laỡ mọỹt trong nhổợng hoaỷt õọỹng quan troỹng cuớa xaợ họỹi loaỡi ngổồỡi nhàũm duy trỗ vaỡ sổớ duỷng hồỹp lyù caùc daỷng taỡi nguyón mọi trổồỡng cho sổỷ phaùt trióứn nhỏn loaỷi .Nhaỡ nổồùc vồùi tổ caùch õaỷi dióỷn cho lồỹi ờch chung cuớa toaỡn xaợ họỹi sổớ duỷng sổùc maỷnh quyóửn lổỷc vaỡ caùc truyóửn thọỳng , tỏỷp quaùn cuớa dỏn tọỹc õóứ bióỳn õổồỡng lọỳi chuớ õaỷo (phaùt trióứn bóửn vổợng ) cuớa mỗnh thaỡnh hióỷn thổỷc thọng qua vióỷc hỗnh thaỡnh mọỹt cồ cỏỳu tọứ chổùc quaớn lyù hồỹp lyù ( cồ cỏỳu kinh tóỳ xaợ họỹi vaỡ hóỷ thọỳng tọứ chổùc quyóửn lổỷc quaớn lyù mọi trổồỡng ) ; mọỹt cồ chóỳ sổớ duỷng nhỏn lổỷc hổợu hióỷu ( õọỹi nguợ cọng chổùc mọi trổồỡng vaỡ cọng chổùc chờnh quyóửn khaùc ) ; vồùi phổồng phaùp , hỗnh thổùc , giaới phaùp quaớn lyù thờch hồỹp ( caùc cọng cuỷ quaớn lyù , chờnh saùch quaớn lyù , caùc giaới phaùp quaớn lyù ) ; taỷo ra vaỡ tỏỷn duỷng caùc thồỡi cồ , caùc quan hóỷ quọỳc tóỳ õóứ phaùt trióứn bóửn vổợng õỏỳt nổồùc . Trong cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng coù 3 nọỹi dung quan troỹng nhỏỳt bao gọửm : xỏy dổỷng cồ sồớ khoa hoỹc , kinh tóỳ , luỏỷt phaùp cho vióỷc thi haỡnh cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng , thióỳt lỏỷp caùc cọng cuỷ quaớn lyù mọi trổồỡng , tọứ chổùc caùc cọng taùc baớo vóỷ vaỡ quaớn lyù mọi trổồỡng . Quaớn lyù mọi trổồỡng laỡ mọỹt nọỹi dung cuớa cọng taùc quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử mọi trổồỡng . ÅÍ nổồùc ta caùc nọỹi dung cuớa cọng taùc quaớn lyù nhaỡ nổồùc vóử mọi trổồỡng õổồỹc trỗnh baỡy trong õióửu 37 luỏỷt baớo vóỷ mọi trổồỡng Vióỷt Nam 1993 gọửm caùc õióứm sau : - Ban haỡnh vaỡ tọứ chổùc thổỷc hióỷn caùc vàn baớn phaùp qui vóử baớo vóỷ mọi trổồỡng , ban haỡnh hóỷ thọỳng tióu chuỏứn mọi trổồỡng . - Xỏy dổỷng , chố õaỷo thổỷc hióỷn chióỳn lổồỹc , chờnh saùch baớo vóỷ mọi trổồỡng , kóỳ hoaỷch phoỡng chọỳng , khàừc phuỷc suy thoaùi mọi trổồỡng , ọ nhióựm mọi trổồỡng , sổỷ cọỳ mọi trổồỡng . -Xỏy dổỷng , quaớn lyù caùc cọng trỗnh baớo vóỷ mọi trổồỡng vaỡ caùc cọng trỗnh coù lión quan õóỳn baớo vóỷ mọi trổồỡng . - Tọứ chổùc ,xỏy dổỷng , quaớn lyù hóỷ thọỳng quan tràừc õởnh kyỡ õaùnh giaù hióỷn traỷng mọi trổồỡng , dổỷ baùo dióựn bióỳn mọi trổồỡng . - Thỏứm õởnh caùc baùo caùo õaùnh giaù taùc õọỹng mọi trổồỡng cuớa caùc dổỷ aùn vaỡ caùc cồ sồớ kinh doanh . - Cỏỳp vaỡ thu họửi giỏỳy chổùng nhỏỷn õaỷt tióu chuỏứn mọi trổồỡng cho caùc cồ sồớ kinh tóỳ xaợ họỹi . - Giaùm saùt thanh tra , kióứm tra vióỷc chỏỳp haỡnh phaùp luỏỷt veỡ baớo vóỷ mọi trổồỡng , giaới quyóỳt caùc khióỳu naỷi , tọỳ caùo , tranh chỏỳp vóử baớo vóỷ mọi trổồỡng , xổớ lyù vi phaỷm phaùp luỏỷt vóử baớo vóỷ mọi trổồỡng . -Âaỡo taỷo caùc caùn bọỹ vóử khoa hoỹc vaỡ quaớn lyù mọi trổồỡng . -Tọứ chổùc nghión cổùu , aùp duỷng tióỳn bọỹ khoa hoỹc kyợ thuỏỷt trong lộnh vổỷc baớo vóỷ mọi trổồỡng . - Quan hóỷ quọỳc tóỳ trong lộnh vổỷc baớo vóỷ mọi trổồỡng . Cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng coù thóứ phỏn loaỷi theo phaỷm vi vaỡ tờnh chỏỳt quaớn lyù . Theo phaỷm vi quaớn lyù coù thóứ chia ra caùc loaỷi : - Quaớn lyù mọi trổồỡng khu vổỷc : khu vổỷc õọ thở , nọng thọn , bióứn .v.v. - Quaớn lyù mọi trổồỡng theo ngaỡnh kinh tóỳ nhổ cọng nghióỷp , cọng nghióỷp , nàng lổồỹng , khai thaùc khoùang saớn. - Quaớn lyù taỡi nguyón : taỡi nguyón nổồùc , taỡi nguyón bióứn , taỡi nguyón rổỡng , taỡi nguyón du lởch v.v. Theo tờnh chỏỳt cuớa cọng taùc quaớn lyù coù thóứ phỏn loaỷi : - Quaớn lyù chỏỳt lổồỹng mọi trổồỡng nhổ ban haỡnh vaỡ kióứm tra caùc tióu chuỏứn vóử chỏỳt lổồỹng khọng khờ , nổồùc thaới , nổồùc màỷt , nổồùc ngỏửm v.v. - Quaớn lyù kyợ thuỏỷt mọi trổồỡng : quaớn lyù hóỷ thọỳng quan tràừc , giaùm õởnh , õaùnh giaù chỏỳt lổồỹng caùc thaỡnh phỏửn mọi trổồỡng , caùc traỷm phỏn tờch vaỡ caùc phoỡng thờ nghióỷm phỏn tờch chỏỳt lổồỹng mọi trổồỡng v..v. - Quaớn lyù kóỳ hoaỷch mọi trổồỡng : quaớn lyù vióỷc xỏy dổỷng vaỡ thổỷc thi caùc kóỳ hoaỷch baớo vóỷ mọi trổồỡng tổỡ trung ổồng õóỳn õởa phổồng , xỏy dổỷng caùc cọng trinh baớo vóỷ mọi trổồỡng , hỗnh thaỡnh vaỡ quaớn lyù quyợ mọi trổồỡng ồớ trung ổồng , caùc ngaỡnh , caùc cỏỳp õởa phổồng . Trong quaù trỗnh thổỷc hióỷn , caùc nọỹi dung quaớn lyù trón õan xen vồùi nhau taỷo ra sổỷ thọỳng nhỏỳt vaỡ õọửng bọỹ cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng . Thờ duỷ : quaớn lyù mọi trổồỡng õọ thở gọửm caớ quaớn lyù chỏỳt lổồỹng mọi trổồỡng , kộ thuỏỷt mọi trổồỡng vaỡ kóỳ hoaỷch hoùa mọi trổồỡng trón õởa baỡn õọ thở . Cồ sồớ phaùp lyù cho caùc cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng õổồỹc trỗnh baỡy trong caùc vàn baớn phaùp luỏỷt nhổ hióỳn phaùp , caùc bọỹ luỏỷt vaỡ caùc qui õởnh rióng ồớ tổỡng quọỳc gia .ÅÍ nổồùc ta cồ sồớ phaùp lyù cuớa cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng õổồỹc thóứ hióỷn trong luỏỷt mọi trổồỡng , Nghở õởnh 175/CP vaỡ caùc vàn baớn khaùc . Caùc vàn baớn naỡy õổồỹc trỗnh baỡy trong 2 tỏỷp saùch :” Caùc qui õởnh phaùp luỏỷt vóử mọi trổồỡng Tỏỷp 1-1995 “ vaỡ “ Caùc qui õởnh phaùp luỏỷt vóử mọi trổồỡng Tỏỷp 2-1997” cuỡng nhióửu vàn baớn lión quan khaùc nhổ : “Tióu chuỏứn mọi trổồỡng Vióỷt Nam ,.v.v.”. Tuy nhión , ồớ nổồùc ta mọỹt sọỳ vàn baớn phaùp lyù cỏửn thióỳt cho cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng chổa coù hoàỷc chổa õổồỹc ban haỡnh nhổ : tióu chuỏứn vaỡ qui õởnh vóử mọi trổồỡng cho caùc lộnh vổỷc saớn xuỏỳt vaỡ haỡng hoùa cuỷ thóứ , kinh phờ daỡnh cho caùc hoỹat õọỹng quaớn lyù mọi trổồỡng , .v.v.. Ngaỡy 25 thaùng 6 nàm1998 , Bọỹ chờnh trở BCH trung ổồng Âaớng CSVN õaợ coù vàn baớn sọỳ 36-CT/TW “Chố thở vóử tàng cổồỡng cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng trong thồỡi kyỡ cọng nghióỷp hoùa , hióỷn õaỷi hoùa õỏỳt nổồùc “. Chố thở õaợ nóu lón caùc quan õióứm cồ baớn cuớa Âaớng veỡ baớo vóỷ mọi trổồỡng vaỡ 8 giaới phaùp õóứ thổỷc hióỷn cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng trong giai õoaỷn hióỷn nay . Bọỳn quan õióứm cồ baớn cuớa Âaớng vóử baớo vóỷ mọi trổồỡng laỡ : - Baớo vóỷ mọi trổồỡng laỡ sổỷ nghióỷp cuớa toỡan Âaớng , toỡan dỏn , toaỡn quỏn . - Baớo vóỷ mọi trổồỡng laỡ mọỹt nọỹi dung cồ baớn khọng thóứ taùch rồỡi trong õổồỡng lọỳi chuớ trổồng vaỡ kóỳ hoaỷch phaùt trióứn kinh tóỳ cuớa tỏỳt caớ caùc cỏỳp , caùc ngaỡnh , laỡ cồ sồớ quan troỹng baớo õaớm phaùt trióứn bóửn vổợng , thổỷc hióỷn thàừng lồỹi sổỷ nghióỷp cọng nghióỷp hoùa , hióỷn õaỷi hoùa õỏỳt nổồùc . - Coi phoỡng ngổỡa vaỡ ngàn chỏỷn ọ nhióựm laỡ nguyón nhỏn chuớ õaỷo kóỳt hồỹp vồùi xổớ lyù ọ nhióựm , caới thióỷn mọi trổồỡng vaỡ baớo tọửn thión nhión . - Kóỳt hồỹp phaùt huy nọỹi lổỷc vồùi tàng cổồỡng hồỹp taùc quọỳc tó ớtrong baớo vóỷ mọi trổồỡng vaỡ phaùt trióứn bóửn vổợng . Taùm giaới phaùp õóứ thổỷc hióỷn cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng nổồùc ta trong giai õoaỷn hióỷn nay : 1. Thổồỡng xuyón giaùo duỷc , tuyón truyóửn , xỏy dổỷng thoùi quen , nóỳp sọỳng vaỡ caùc phong traỡo quỏửn chuùng baớo vóỷ mọi trổồỡng . Cuỷ thóứ nhổ : õổa chổồng trỗnh baớo vóỷ mọi trổồỡng vaỡo chổồng trỗnh giaùo duỷc cuớa tỏỳt caớ caùc hóỷ thọỳng giaùo duỷc quọỳc dỏn , taỷo õióửu kióỷn cho nhỏn dỏn nhỏỷn õổồỹc caùc thọng tin vóử mọi trổồỡng , õọỹng vión nhỏn dỏn thổỷc hióỷn nóỳp sọỳng saỷch , hồỹp vóỷ sinh , .v.v. 2. Hoỡan chốnh hóỷ thọỳng vàn baớn phaùp luỏỷt baớo vóỷ mọi trổồỡng , ban haỡnh caùc chờnh saùch phaùt trióứn kinh tóỳ phaới gàừn vồùi baớo vóỷ mọi trổồỡng , nghióm chốnh thi haỡnh luỏỷt mọi trổồỡng . Giaới phaùp naỡy naỡy nhàũm tàng cổồỡng hióỷu lổỷc cuớa cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng bàũng cọng cuỷ phaùp luỏỷt . 3. Chuớ õọỹng phoỡng chọỳng ọ nhióựm vaỡ sổỷ cọỳ mọi trổồỡng , khàừc phuỷc tỗnh traỷng suy thoaùi mọi trổồỡng . 4. Khai thaùc sổớ duỷng hồỹp lyù , tióỳt kióỷm taỡi nguyón thión nhión , baớo vóỷ õa daỷng sinh hoỹc , baớo tọửn thión nhión . Giaới phaùp nhàũm khàừc phuỷc suy thoaùi taỡi nguyón taùi taỷo vaỡ caỷn kióỷt taỡi nguyón khọng taùi taỷo do vióỷc khai thaùc laợng phờ vaỡ khọng coù tọứ chổùc hióỷn nay . 5. Tàng cổồỡng vaỡ õa daỷng hoùa õaỡu tổ cho hoaỷt õọỹng baớo vóỷ mọi trổồỡng .giaới phaùp nhàũm huy õọỹng tọỳi õa moỹi nguọửn lổỷc õỏửu tổ cho cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng tổỡ ngỏn saùch cuớa nhaỡ nổồùc , kinh phờ cuớa caùc doanh nghióỷp , caùc tọứ chổùc caù nhỏn trong vaỡ ngoaỡi nổồùc . 6. Tàng cổồỡng cọng taùc quaớn lyù nhaỡ nổồùc veỡ baớo vóỷ mọi trổồỡng tổỡ trung ổồng õóỳn õởa phổồng . giaới phaùp õóử ra nhióỷm vuỷ cuỷ thóứ nhổ : nỏng cỏỳp cồ quan quaớn lyù mọi trổồỡng cỏỳp trung ổồng tổỡ cuỷc thaỡnh tọứng cuỷc , tàng cổồỡngnàng lổỷc quaớn lyù mọi trổồỡng ồớ õởa phổồng bàũng caùch taỷo ra bión chóỳ caùn bọỹ quaớn lyù mọi trổồỡng ồớ caùc cỏỳp quỏỷn , huyóỷn 7. Âỏứy maỷnh nghión cổùu khoa hoỹc vaỡ cọng nghóỷ , õaỡo taỷo caùn bọỹ , chuyón gia vóử lộnh vổỷc mọi trổồỡng .Giaới phaùp õàỷt ra 4 nhióỷm vuỷ : xỏy dổỷng hóỷ thọỳng quan tràừc , õaùnh giaù vaỡ dổỷ baùo mọi trổồỡng toỡan quọỳc ; hỗnh thaỡnh hóỷ thọỳng cồ sồớ nghión cổùu vóử khoa hoỹc vaỡ cọng nghóỷ mọi trổồỡng ; tọứ chổùc õaỡo taỷo caùn bọỹ vaỡ chuyón gia mọi trổồỡng ồớ nhióửu mổùc õọỹ vaỡ nhióửu ngaỡnh nghóử ; hỗnh thaỡnh ngaỡnh cọng nghóỷ mọi trổồỡng phuỡ hồỹp vồùi õióửu kióỷn Vióỷt Nam . 8. Mồớ rọỹng hồỹp taùc quọỳc tóỳ vóử baớo vóỷ mọi trổồỡng bàũng caùch tham gia caùc chổồng trỗnh , hồỹp taùc quọỳc tóỳ , khu vổỷc , hồỹp taùc song phổồng vồùi caùc nổồùc vóử baớo vóỷ mọi trổồỡng . CHặÅNG II. TÄỉ CHặẽC CÄNG TAẽC QUAÍN LYẽ MÄI TRặÅèNG Tọứ chổùc cọng taùc quaớn lyù mọi trổồỡng laỡ mọỹt nhióỷm vuỷ quan troỹng nhỏỳt cuớa cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng bao gọửm caùc maớng cọng vióỷc quan troỹng sau õỏy : - Bọỹ phỏỷn nghión cổùu õóử xuỏỳt kóỳ hoaỷch , chờnh saùch , caùc qui õởnh luỏỷt phaùp duỡng cho cọng taùc baớo vóỷ mọi trổồỡng . - Bọỹ phỏỷn quan tràừc , giaùm saùt , õaùnh giaù õởnh kyỡ chỏỳt lổồỹng mọi trổồỡng . - Bọỹ phỏỷn thổỷc hióỷn caùc cọng taùc kyợ thuỏỷt , õaỡo taỷo caùc caùn bọỹ mọi trổồỡng . - Caùc bọỹ phỏỷn nghión cổùu , giaùm saùt kyợ thuỏỷt vaỡ õaỡo taỷo cho caùc õởa phổồng ồớ caùc cỏỳp caùc ngaỡnh . Caùc tọứ chổùc tham gia nghión cổùu vaỡ quaớn lyù mọi trổồỡng thóỳ giồùi bao gọửm : - Chổồng trỗnh mọi trổồỡng thóỳ giồùi : UNEP coù truỷ sồớ taỷi Nairọbi . - Họỹi õọửng phaùt trióứn bóửn vổợng thóỳ giồùi . - Caùc tọứ chổùc quọỳc tóỳ khaùc nhổ :UNDP , UNIDO , FAO , UNESCO , IUCN , WWF . - Caùc chổồng trỗnh BAP , chổồng trỗnh haỡnh õọỹng õa daỷng sinh hoỹc . hóỷ thọỳng quan tràừc chỏỳt lổồỹng mọi trổồỡng toỡan cỏửu GEMS ,.. - Caùc tọứ chổùc taỡi chờnh quọỳc tóỳ : IMF , WB , ADB , GEF .v.v.. - Caùc tọứ chổùc phi chờnh phuớ : NGOS Mọựi mọỹt quọỳc gia coù mọỹt caùch rióng õóứ xỏy dổỷng tọứ chổùc nghión cổùu vaỡ quaớn lyù mọi trổồỡng . Tổỡ sọỳ lióỷu thọỳng kó ồớ 130 nổồùc do dổỷ aùn SEMA tióỳn haỡnh nàm 1998 vóử hỗnh thổùc tọứ chổùc bọỹ maùy baớo vóỷ mọi trổồỡng , coù