Giáo trình Kế toán sản xuất - Nguyễn Thế Khải (Phần 1)
Chương 1:
Kế toán tập hợp chi phí sản xuất
và tính giá thành sản phẩm
trong các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp
1.1. Tổng quan về kế toán tập hợp chi phí sản xuất
1.1.1. Khái niệm về chi phí sản xuất
Để tiến hành sản xuất, các doanh nghiệp phải có 3 yếu tố cơ bản:
- T− liệu lao động;
- Lao động;
- Đối t−ợng lao động
Bạn đang xem trước 20 trang nội dung tài liệu Giáo trình Kế toán sản xuất - Nguyễn Thế Khải (Phần 1), để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
= 135.000 + 20.250 + 9800 = 165.050
phụ phải loại trừ
Dựa v o kết quả tính đ−ợc ở trên, kế toán lập bảng tính giá th nh sản phẩm A
nh− sau:
Số l−ợng SP: 115. ĐV: 1000đ
CPSX
CPSX phát CPSX của Giá
Khoản mục chi của CPSX của CPSXSP Tổng giá
sinh trong SPDD cuối th nh
phí SPDD SP phụ hỏng th nh
kì kì đơn vị
đầu kì
1. CPNL, VL TT 150.000 1.350.000 300.000 135.000 50.000 1.015.000 8.826,08
2. CPNC trực tiếp 40.500 202.500 27.000 20.200 9.000 186.750 1.623,91
3. CPSX chung 20.000 98.000 13.111 9.800 4.370 90.719 788,86
Cộng 210.500 1.650.500 340.111 165.050 63.370 1.292.469 11,238,8
Nh− vậy, khi thu đ−ợc sản phẩm phụ, giá th nh của sản phẩm chính đ giảm đi
t−ơng ứng với CPSX của sản phẩm phụ.
1.2.4.4. Ph−ơng pháp tính giá th nh theo hệ số.
45
Tr−ờng hợp trong cùng qui trình công nghệ sản xuất, sử dụng cùng một loại
nguyên vật liệu nh−ng kết thúc quá trình sản xuất ng−ời ta thu đ−ợc nhiều loại sản phẩm
khác nhau (ng nh hoá chất, sản xuất sữa...), để tính giá th nh sản phẩm của từng loại sản
phẩm, kế toán sử dụng ph−ơng pháp tính giá th nh theo hệ số. Trong tr−ờng hợp n y,
đối t−ợng kế toán tập hợp chi phí sản xuất l to n bộ qui trình công nghệ, còn đối t−ợng
tính giá th nh lại ta từng loại sản phẩm ho n th nh. Trình tự tính giá th nh nh− sau:
B−ớc 1: Tập hợp v xác định tổng chi phí sản xuất cho to n bộ qui trình sản
xuất.
B−ớc 2: Xác định tổng sản phẩm qui đổi dựa v o sản l−ợng thực tế của từng
loại sản phẩm v hệ số qui đổi của nó.
* Hệ số qui đổi có thể do ng nh qui định, có thể dựa v o giá th nh đơn vị kế
hoạch để xác định. Ví dụ giá th nh đơn vị kế hoạch của 3 loại sản phẩm lần l−ợt đ−ợc
A B C
xác định l , , . Chọn số l−ợng sản phẩm A l loại sản phẩm có số l−ợng lớn
Z k Z k Z k
nhất có hệ số chuẩn qui định l 1, khi đó hệ số qui đổi của sản phẩm B, sản phẩm C lần
B C
l−ợt đ−ợc xác định l : Z k = ; = Z k
A H B H C A
Z k Z k
B−ớc 3: Xác định hệ số phân bổ chi phí cho từng loại sản phẩm theo công thức:
Hệ số phân bổ chi phí (giá th nh) cho Sản l−ợng qui đổi của sản phẩm thứ i
=
sản phẩm thứ i Tổng sản l−ợng qui đổi
B−ớc 4: Tính toán v xác định giá th nh thực tế của từng loại sản phẩm theo
công thức thứ:
Giá th nh thực tế của loại Tổng giá Hệ số phân bổ giá th nh của
= x
sản phẩm thứ i th nh thực tế sản phẩm thứ i
Ví dụ: Giả định tại Công ty X cùng một quá trình công nghệ sản xuất, đơn vị đ
thu đ−ợc 240 sản phẩm A, 300 sản phẩm B. Hệ số giá th nh theo qui định của sản phẩm
A l 1, của sản phẩm B l 1, 2.
46
(đơn vị tính:1000đ)
Chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang đầu kì l 150.000. Trong đó:
+ Nguyên liệu, vật liệu trực tiếp l : 100.000
+ Nhân công trực tiếp l : 20.000
+ Chi phí sản xuất chung l : 30.000
Chi phí sản xuất phát sinh trong kì tập hợp đ−ợc cả qui trình công nghệ l :
1.178.000.
Trong đó: Nguyên liệu, vật liệu, trực tiếp l : 900.000
Nhân công trực tiếp : 118.000
Sản xuất chung : 160.000
Chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang cuối kì l đ−ợc xác định l 62.000;
trong đó: Nguyên liệu, vật liệu trực tiếp : 40.000
Nhân công trực tiếp : 12.000
Sản xuất chung : 10.000
Dựa v o số liệu, t i liệu đ cho, kế toán tính toán v xác định nh− sau:
Tính sản l−ợng qui đổi: của sản phẩm A: 240SP x 1 = 240
của sản phẩm B: 300 x 1,2 = 360
Tổng sản l−ợng qui đổi = 600
Tính hệ số phân bổ giá th nh (cho từng khoản mục):
240
của sản phẩm A = = 0,4
600
360
của sản phẩm B: = 0,6
600
Dựa v o số liệu, t i liệu đ cho v đ tính đ−ợc, kế toán lập bảng tính giá th nh
cho từng loại sản phẩm nh− sau:
47
Bảng tính giá th nh sản phẩm A
Số l−ợng nhập kho: 120. Đơn vị tính: 1.000đ
Chi phí Chi phí SX SPA
Chi phí SX
SX của phát sinh Tổng giá
Khoản mục giá th nh của SPDD Hệ số Tổng giá Giá th nh
SPDD v phân bổ th nh
cuối kì phân bổ th nh đơn vị
đầu kì trong kì
1. CP. NL, VL trực tiếp 100.000 900.000 40.000 960.000 384.000 1.600
2. CP. NC trực tiếp 20.000 118.000 12.000 126.000 0,4 50.400 210
3. CPSX chung 30.000 160.000 10.000 180.000 72.000 300
Cộng 150.000 1.178.000 62.000 1.266.000 506.400 2110
Bảng tính giá th nh sản phẩm B
Số l−ợng nhập kho: 300. Đơn vị tính: 1.000đ
Chi phí SPA
Chi phí SX Chi phí SX
SX của Tổng giá
Khoản mục giá th nh phát sinh của SPDD Hệ số Tổng giá Giá th nh
SPDD th nh
trong kì cuối kì phân bổ th nh đơn vị
đầu kì
1. CP. NL, VL trực tiếp 100.000 900.000 40.000 960.000 576.000 1.920
2. CP. NC trực tiếp 20.000 118.000 12.000 126.000 0,6 75.600 252
3. CPSX chung 30.000 160.000 10.000 180.000 108.000 360
Cộng 150.000 1.178.000 62.000 1.266.000 759.600 2532
1.2.4.5. Ph−ơng pháp tính giá th nh theo tỉ lệ
Ph−ơng pháp tính giá th nh theo tỉ lệ đ−ợc áp dụng trong tr−ờng hợp cùng 1 qui
trình sản xuất, sử dụng cùng 1 loại nguyên vật liệu nh−ng lại tạo ra các nhóm sản phẩm
có qui cách, kích cỡ khác nhau (công nghiệp may, dầu, da, gạch lát...). Trong tr−ờng hợp
48
n y, đối t−ợng kế toán tập hợp chi phí sản xuất l to n bộ qui trình công nghệ, còn đối
t−ợng tính giá th nh lại ta từng nhóm sản phẩm có qui cách, kích cỡ khác nhau đ ho n
th nh. Nh− vậy, ph−ơng pháp tính giá th nh theo tỉ lệ l dạng khác của ph−ơng pháp tính
giá th nh theo hệ số (biến dạng của ph−ơng pháp tính giá th nh theo hệ số). Có thể khái
quát trình tự ph−ơng pháp tính giá th nh theo tỉ lệ nh− sau:
B−ớc 1: Tập hợp v xác định chi phí sản xuất thực tế cho to n bộ qui trình công
nghệ (giống ph−ơng pháp tính giá th nh theo hệ số)
B−ớc 2: Xác định tiêu chuẩn phân bổ giá th nh căn cứ v o sản l−ợng thực tế của
từng loại sản phẩm có qui cách, kích cỡ khác nhau v căn cứ v o giá th nh định mức
hoặc giá th nh đơn vị kế hoạch của nó theo công thức sau:
Tiêu chuẩn phân bổ Sản l−ợng (số l−ợng) Giá th nh định mức (Giá
cho từng loại qui cách = SP thực tế của từng loại x th nh đơn vị kế hoạch) của
sản phẩm qui cách SP từng qui cách SP
B−ớc 3: Xác định tỉ lệ tính giá th nh theo công thức:
Tỉ lệ tính giá Tổng CPSX thực tế đ tập hợp đ−ợc ở b−ớc 1
th nh (%) (tổng giá th nh thực tế)
= x 100
(Theo từng
Tổng tiêu chuẩn th nh bổ
khoản mục)
B−ớc 4 : Tính giá th nh thực tế của từng loại qui cách sản phẩm theo công thức.
Giá th nh thực tế của
Tiêu chuẩn phân bổ giá th nh của qui Tỉ lệ tính giá
từng loại qui cách sản = x
cách sản phẩm th nh (%)
phẩm
Ví dụ: Giả định tại công ti X có số liệu t i liệu sau đây.
Đơn vị sản xuất sản phẩm A với 2 qui cách (kích cỡ)l A1 v A2, cuối kì nhập
kho 100 sản phẩm A1 v 150 sản phẩm A2.
49
Giá th nh định mức cho từng qui cách sản phẩm nh− sau:
Khoản mục giá th nh Qui cách A1 Qui cách A2
1. CP. NL, VL trực tiếp 1.000 1.600
2. CP. NC trực tiếp 200 300
3. CPSX chung 200 300
Cộng 1.400 2.200
Tổng chi phí sản xuất thực tế đ đ−ợc tập hợp v xác định l 554.500.
(Dựa v o chi phí sản phẩm của SPDD đầu l , cuối kì v chi phí phát sinh trong kì
theo từng khoản mục): Trong đó:
* Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: 408.000
* Chi phí nhân công trực tiếp : 78.000
* Chi phí sản xuất chung: 58.500
Dựa v o số liệu, t i liệu đ cho kể trên, xác định tỉ lệ tính giá th nh theo từng
khoản mục nh− sau:
Bảng tính tỉ lệ tính giá th nh
SP. A 1. SL. 100 SP. A 2 SL: 150
Tổng tiêu Tỉ lệ tính
Giá Tiêu Giá Tiêu Chi phí SX
Khoản mục giá th nh chuẩn phân giá th nh
th nh chuẩn th nh chuẩn thực tế (%)
bổ
ĐM phân bổ ĐM phân bổ
1. CP, NL,VL trực tiếp 1. 000 100.000 1600 240.000 340.000 408.000 120
2. CP. NC trực tiếp 200 20.000 300 45.000 65.000 78.000 120
3. CP. SX chung 200 20.000 300 45.000 65.000 58.500 90
Cộng 1400 140.000 2200 330.000 470.000 544.500
50
Dựa v o tỉ lệ tính giá th nh tính đ−ợc ở trên, căn cứ v o tiêu chuẩn phân bố, kế
toán tính giá th nh thực tế của từng loại qui cách sản phẩm nh− sau:
Bảng tính giá th nh qui cách SP A 1 (Đơn vị tính 1.000đ) SL: 100
Tiêu chuẩn Tỉ lệ tính giá Tổng giá th nh Giá th nh đơn vị
Khoản mục giá th nh
phân bổ th nh (%) thực tế thực tế
1. CP, NL,VL trực tiếp 100.000 120 120.000 1.200
2. CP. NC trực tiếp 20.000 120 24.000 240
3. CP. SX chung 20.000 90 18.000 180
Cộng 140.000 162.000 1.620
Bảng tính giá th nh SP. A 2. (Đơn vị 1.000đ). SL: 150
Tiêu chuẩn Tỉ lệ tính Tổng giá th nh Giá th nh đơn vị
Khoản mục giá th nh
phân bổ giá th nh thực tế thực tế
1. CP .NL, VL TT 240.000 120 288.000 1920
2. CP. NC trực tiếp 45.000 120 54.000 360
3. CP SX chung 45.000 90 40.500 270
Cộng 330.000 382.500 2550
Với đơn vị sản xuất sản phẩm có nhiều qui cách, kích cỡ khác nhau, việc tính giá
th nh cũng đ−ợc xác định t−ơng tự nh− tr−ờng hợp đ trình b y ở trên.
1.2.4.7. Ph−ơng pháp tính giá th nh phân b−ớc
Trong thực tế, có những sản phẩm đ−ợc sản xuất phải qua nhiều giai đoạn chế
biến liên tục, kết thúc mỗi giai đoạn chỉ tạo ra nửa th nh phẩm v đ−ợc chuyển cho giai
đoạn kế tiếp để tiếp tục chế biến v sản phẩm đ−ợc ho n th nh ở giai đoạn cuối cùng
(đ−ợc gọi l th nh phẩm). Ví dụ công nghiệp sản xuất dầu ăn, r−ợu bia, công nghiệp
giấy, sản xuất nhíp ôtô, đ−ờng, sữa v.v... Do yêu cầu của quản lý, đối t−ợng tính giá
51
th nh trong tr−ờng hợp nói trên có thể l nửa th nh phẩm của từng giai đoạn v th nh
phẩm của giai đoạn cuối cùng, có thể chỉ l th nh phẩm của giai đoạn cuối cùng. Để đáp
ứng yêu cầu của quản lý nói trên, cần tổ chức kế toán tính giá th nh thích ứng với từng
tr−ờng hợp.
1.2.4.7.1. Ph−ơng pháp tính giá th nh phân b−ớc có tính giá th nh của nửa
th nh phẩm (NTP).
Nh− đ trình b y ở trên, do yêu cầu quản lý, kế toán cần phải tính giá th nh cho
nửa th nh phẩm của từng giai đoạn v giá th nh của th nh phẩm của giai đoạn cuối cùng
(tr−ờng hợp nửa th nh phẩm vừa đ−ợc đ−a v o chế biến của giai đoạn kế tiếp, vừa có thể
đ−ợc bán ra ngo i).
Trong tr−ờng hợp nói trên, kế toán phải xác định đ−ợc giá th nh của nửa th nh
phẩm của b−ớc tr−ớc v tập hợp chi phí sản xuất của b−ớc tiếp theo để xác định giá
th nh của nửa th nh phẩm của giai đoạn sau, cứ thế lần l−ợt cho đến b−ớc cuối cùng sẽ
tính đ−ợc giá th nh của th nh phẩm.
Có thể khái quát trình tự tính giá th nh phân b−ớc có tính giá th nh của nửa
th nh phẩm nh− sau:
Giai đoạn 1 (b−ớc 1):
Giá th nh CPSX của CPSX của CPSX của SP
= + CPSX PS
NTP SPDDđk SPDDck hỏng (nếu có)
Giai đoạn 2 (b−ớc 2):
Giá CPSX của
CPSX của Giá th nh CPSX
th nh = + + CPSX PS SP hỏng
SPDDđk NTP GĐ1 SPDDck
NTP (nếu có)
Tuần tự nh− trên, đến giai đoạn cuối cùng, kế toán tính đ−ợc giá th nh của
th nh phẩm.
52
CPSX
Giá Giá th nh CPSX
CPSX của CPSX của của SP
th nh = + NTP giai + PS giai
SPDDđk SPDDck hỏng
của TP đoạn tr−ớc đoạn sau
(nếu có)
* L−u ý: Khi đánh giá sản phẩm dở dang của từng giai đoạn.
Việc đánh giá sản phẩm dở dang của giai đoạn 1 đ−ợc áp dụng theo ph−ơng
pháp đánh giá SPDD đ trình b y ở mục 1.1.5;
Việc đánh giá sản phẩm dở dang của giai đoạn sau đ−ợc thực hiện nh− sau: (nó
bao gồm cả chi phí của giai đoạn tr−ớc v chi phí của giai đoạn sau).
* Phần của giai đoạn tr−ớc đ−ợc tính theo NTP b−ớc tr−ớc;
* Phần của giai đoạn sau đ−ợc tính theo mức độ ho n th nh
Có thể khái quát sơ đồ tính giá th nh phân b−ớc có tính giá th nh của NTP nh−
sau:
Giai đoạn 1 Giai đoạn 2 Giai đoạn n
(PX1) (PX2) (PXn)
CP NVL chính Giá th nh NTP 1 Giá th nh NTP giai đoạn
chuyển sang n 1
+ + +
CP chế biến GĐ1 CP chế biến GĐ2 CP chế biến GĐn
Giá th nh NTP1 Giá th nh NTP GĐ2 Giá th nh của TP
Việc kết chuyển chi phí theo sơ đồ trên có thể theo tổng hợp, có thể theo từng
khoản mục giá th nh. Để đơn giản cách tính, kế toán th−ờng kết chuyển tuần tự theo
từng khoản mục, vì nếu kết chuyển tổng hợp thì cuối cùng kế toán phải ho n nguyên
53
theo từng khoản mục một công việc rất phức tạp v không cần thiết. Vì vậy ph−ơng
pháp kết chuyển nói trên đ−ợc gọi l ph−ơng pháp kết chuyển tuần tự chi phí.
Ví dụ: Đơn vị sản xuất sản phẩm A phải qua 2 giai đoạn (2PX) chế biến liên tục,
trong kì có số liệu, t i liệu nh− sau (ĐV: 1000đ)
Trị giá SPDD đầu kỳ đ−ợc xác định l 44.700 trong đó:
+ CP NL,VL trực tiếp : 22.500
+ CPNC trực tiếp : 12.000
+ CP SX chung : 10.200
Giai đoạn 1: Sản xuất 200 sản phẩm, cuối kì ho n th nh đ−ợc 150 sản phẩm,
còn 50 SPDD có mức độ ho n th nh nh− sau: 30 sản phẩm mức độ ho n th nh 80%; 20
sản phẩm mức độ ho n th nh 30%.
Giai đoạn 2: Không có SPDD đầu kì; Nhận 150 NTP của giai đoạn 1 chuyển
sang để tiếp tục chế biến, cuối kì ho n th nh v nhập kho 130 sản phẩm; số SPDD còn
lại có mức độ ho n th nh nh− sau:
15 sản phẩm có mức độ ho n th nh 60%.
5 sản phẩm có mức độ ho n th nh 20%.
Chi phí sản xuất phát sinh trong kì đ−ợc tập hợp nh− sau:
Chi phí sản xuất phát sinh Giai đoạn 1 Giai đoạn 2
NL, VL trực tiếp 277.500
Nhân công trực tiếp 36.600 56.700
CPSX chung 70.800 59.640
Dựa v o số liệu, t i liệu ở trên, kế toán xác định giá th nh của 150 NTP giai
đoạn 1 v 130 TP cuối cùng nh− sau:
54
* Tính giá th nh của 150 NTP giai đoạn 1:
Đánh giá SPDD cuối giai đoạn 1:
22.500 + 277.500
+ CP NL, VL trực tiếp : x 50 = 75.000
150 + 50
12.000 + 36.600
+ CP NC trực tiếp : x 30 = 8.100
150 + (30x80%)+(20x30%)
10.200 + 70.800
+ CP Sản xuất chung : x 30 = 13.500
180
Tổng cộng = 96.600
Lập bảng tính giá th nh NTP 1 (số l−ợng 150. Đơn vị: 1000đ)
CPSX PS CPSX của Giá th nh
CPSX của Tổng giá
Khoản mục giá th nh v phân bổ SPDD cuối đơn vị
SPDD đk th nh
trong kì kì
CP NL, VL trực tiếp 22.500 277.500 75.000 225.000 1.500
CP NC trực tiếp 12.000 36.600 8.100 40.500 270
CPSX chung 10.200 70.800 13.500 67.500 450
Cộng 44.700 384.900 96.600 333.000 2.220
* Tính giá th nh của 130 sản phẩm giai đoạn cuối.
Đánh giá sản phẩm dở dang của cuối giai đoạn 2.
+ Chi phí NL, VL trực tiếp: 20 x 1500 = 30.000
56.700
+ CP NC trực tiếp: (20x270)+ x 10 = 9.450
130+(15x60%)+(5x20%)
55
59.640
+ CP SX chung: (20 x 450) + x 10 = 13.260
140
Tổng cộng = 52.710
Lập bảng tính giá th nh sản phẩm A. (Số l−ợng: 130, đơn vị: 1000đ)
Chi phí sản xuất Trị giá Giá
Tổng giá
Khoản mục giá th nh Giai đoạn Giai đoạn SPDD th nh
Cộng th nh
1 2 cuối kì đơn vị
CP NL, VL trực tiếp 225.000 225.000 30.000 195.000 1.500
CP NC trực tiếp 40.500 56.700 97.200 9.450 87.750 675
CP SX chung 67.500 59.640 127.140 13.260 113.880 876
Cộng 333.000 116.340 449.340 52.710 396.630 3.051
1.2.4.7.2. Ph−ơng pháp tính giá th nh phân b−ớc không tính giá th nh của nửa
th nh phẩm.
Tr−ờng hợp doanh nghiệp không bán ra ngo i nửa th nh phẩm, do vậy kế toán
không cần tính giá th nh của nửa th nh phẩm m chỉ tính cho sản phẩm ho n th nh
(th nh phẩm) của giai đoạn cuối cùng. Theo ph−ơng pháp n y, để tính giá th nh sản
phẩm, kế toán cần xác định đ−ợc phần chi phí sản xuất của từng giai đoạn nằm trong
th nh phẩm theo từng khoản mục chi phí, sau đó tổng cộng song song từng khoản mục
chi phí của từng giai đoạn sản xuất nằm trong th nh phẩm thì sẽ tính đ−ợc giá th nh của
th nh phẩm. Do cách kết chuyển chi phí nói trên nên còn đ−ợc gọi l ph−ơng pháp kết
chuyển chi phí song song.
Chi phí sản xuất (theo từng khoản mục) của từng giai đoạn sản xuất nằm trong
th nh phẩm đ−ợc xác định nh− sau:
56
CPSX của SPDD CPSX PS trong
+
đầu kì kì
CPSX GĐi = x th nh phẩm
SP ho n th nh của
+ SPDD GĐi
GĐi
Tuỳ thuộc v o ph−ơng pháp đánh giá SPDD đ−ợc áp dụng m tiến h nh qui đổi
SPDD theo mức độ ho n th nh hay không:
Có thể khái quát trình tự tính giá th nh phân b−ớc không tính giá th nh của NTP
theo sơ đồ sau:
Giai đoạn 1 Giai đoạn 2 Giai đoạn n
CP NVL chính
+
CP chế biến GĐ1 CP chế biến GĐ2 CP chế biến GĐn
CPSX GĐ 1 trong CPSX GĐ 2 trong CPSX GĐ n trong
TP (theo từng khoản TP (theo từng khoản TP (theo từng khoản
mục) mục) mục)
Giá th nh của TP (theo từng khoản mục)
Ví dụ: Vẫn sử dụng số liệu, t i liệu ở ví dụ tr−ớc, kế toán xác định giá th nh cụ
thể nh− sau:
1. Xác định chi phí sản xuất giai đoạn 1 trong th nh phẩm:
22.500 + 277.500
+ CPNL, NVL chính: x 130 = 195.000
150 + 50
57
12.000 + 36.600
+ CP NC trực tiếp: x 130 = 35.100
180
10.200 + 70.800
+ CPSX chung: x 130 = 58.500
180
Tổng cộng = 288.600
2. Xác định chi phí sản xuất giai đoạn 2 trong th nh phẩm:
56.700
+ CPNC trực tiếp: x 130 = 52.650
130+(15x60%) + (5x20%)
59.640
+ CPSX chung: x 130 = 55.380
140
Tổng cộng = 108.030
Lập bảng tính giá th nh sản phẩm A. (Số l−ợng 130. Đơn vị: 1000đ)
CPSX từng giai đoạn trong
Tổng giá Giá th nh
Khoản mục chi phí th nh phẩm
th nh đơn vị
Giai đoạn 1 Giai đoạn 2
CP NL, VL trực tiếp 195.000 195.000 1.500
CP NC trực tiếp 35.100 52.650 87.750 675
CPSX chung 58.500 55.380 113.880 876
Cộng 288.600 108.030 396.630 3.051
Qua kết quả tính đ−ợc ở trên, ta có thể rút ra kết luận rằng cùng số liệu, t i liệu,
tuy áp dụng 2 ph−ơng pháp tính khác nhau, nh−ng kết quả cuối cùng đ−ợc xác định l
giống nhau, cả về tổng giá th nh v giá th nh đơn vị. Trong thực tế, kế toán áp dụng
ph−ơng pháp n o l tuỳ thuộc v o yêu cầu của quản lý doanh nghiệp.
58
Ch−ơng 2:
đặc điểm kế toán chi phí, doanh thu
và xác định kết quả kinh doanh
của doanh nghiệp nông nghiệp
2.1. Đặc điểm sản xuất kinh doanh nông nghiệp ánh h−ởng đến
kế toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả.
Đặc điểm về đối t−ợng sản xuất: sản xuất nông nghiệp bao gồm hai ng nh sản
xuất riêng biệt:
+ Ng nh trồng trọt
+ Ng nh chăn nuôi
Đối với ng nh trồng trọt, đối t−ợng sản xuất l cây, còn đối với ng nh chăn nuôi,
đối t−ợng sản xuất l con. Tuy vậy mỗi ng nh sản xuất nói trên lại chia th nh các tiểu
ng nh rất khác nhau:
Tr−ớc hết l ng nh trồng trọt: Tr−ờng hợp trồng cây lâu năm, nh− trồng c phê,
cao su, chè, cam, b−ởi,v.v... thì kết quả của việc trồng trọt n y tạo ra t i sản cố định (t i
sản d i hạn).
Tr−ờng hợp trồng cây ngắn ng y, nh− trồng lúa, ngô, khoai, sắn, đỗ, lạc... thì
kết quả của trồng trọt lại tạo ra t i sản l−u động (t i sản ngắn hạn);
T i sản cố định v t i sản l−u động có đặc tr−ng cơ bản rất khác nhau, do vậy kế
toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả đối với hai tr−ờng hợp nói trên l không
giống nhau.
+ Với ng nh chăn nuôi: Ng nh chăn nuôi cũng chia th nh 2 loại: chăn nuôi gia
súc để l m sức kéo, (trâu bò, ngựa cầy, kéo), để sinh sản, để lấy sữa .v.v... thì kết quả
59
chăn nuôi tạo ra t i sản cố định (T i sản d i hạn), những đây l t i sản cố định đặc biệt,
l các cơ thể sống không giống TSCĐ l máy móc, thiết bị, nh x−ởng...
Tr−ờng hợp chăn nuôi để lấy thịt (nuôi lớn, nuôi béo) thì lại tạo ra t i sản l−u
động (t i sản ngắn hạn); Các đặc điểm về đối t−ợng sản xuất đặc thù nói trên cần phải
đ−ợc tính đến khi tổ chức kế toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả.
Đặc điểm về tổ chức sản xuất của các doanh nghiệp nông nghiệp (nông tr−ờng,
lâm tr−ờng):
Các doanh nghiệp nông nghiệp th−ờng tổ chức sản xuất theo 2 ph−ơng thức: tổ
chức khoán gọn v tổ chức khoán việc. Hai ph−ơng thức tổ chức nói trên rất khác nhau,
do vậy đ ảnh h−ởng đến kế toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả của doanh
nghiệp nông nghiệp.
Đặc điểm về sản phẩm: kết quả của sản xuất nông nghiệp nh− ở phần tr−ớc đ
đề cập l tạo ra hai loại t i sản rất khác nhau: T i sản cố định v t i sản l−u động. Mặt
khác, nếu xét theo công dụng của sản phẩm thì sản xuất nông nghiệp tạo ra 2 loại sản
phẩm rất khác nhau:
Sản phẩm có thể sử dụng ngay, nh− lúa, ngô, lợn, trâu, bò thịt .v.v...
Sản phẩm không dùng ngay đ−ợc m phải qua chế biến, nh− chè búp t−ơi, sữa
t−ơi mới vắt, c phê quả,v.v... (đây chính l nguyên liệu của ng nh sản xuất công nghiệp
chế biến).
Với 2 loại sản phẩm đ−ợc tạo ra rất khác nhau của sản xuất nông nghiệp, tổ chức
kế toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả l rất khác nhau: với loại sản phẩm dùng
ngay đ−ợc, phải tổ chức kế toán mang tính thuần tuý nông nghiệp, còn loại sản phẩm thứ
hai, phải qua công nghiệp chế biến thì kế toán chi phí doanh thu v xác định kết quả
đ−ợc tổ chức giống nh− kế toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả của sản xuất công
nghiệp chế biến các đặc điểm đ−ợc trình b y ở trên đều ảnh h−ởng đến tổ chức kế toán
chi phí, doanh thu v xác định kết quả của doanh nghiệp nông nghiệp. Trong giới hạn
của ch−ơng n y, tổ chức kế toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả chủ yếu l dựa
v o đặc điểm tổ chức sản xuất của doanh nghiệp nông nghiệp v có tính đến các đặc
điểm khác có liên quan.
60
2.2. Đặc điểm kế toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả
trong các doanh nghiệp nông nghiệp tổ chức sản xuất
khoản gọn (khoán hộ sản xuất).
Theo hình thức khoán gọn, các hộ nhận khoán (do vậy còn gọi l khoán hộ) phải
tự bỏ ra chi phí nguyên vật liệu, (nh− chi phí về giống cây trồng, vật nuôi, chi phí phân
bón, thức ăn gia súc, chi phí thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y v.v...), chi phí nhân công
(Chi phí tiền công cho ng−ời cầy, bừa, trồng cây, chăm sóc cây trồng, vật nuôi) v sau
khi thu hoạch xong, các hộ phải nộp sản phẩm theo Hợp đồng khoán qui định.
Nh− vậy, theo hình thức khoán gọn, tại doanh nghiệp nông nghiệp (nông tr−ờng,
lâm tr−ờng...) chỉ phát sinh chi phí sản xuất chung v chi phí quản lý doanh nghiệp.
2.2.1. T i khoản kế toán sử dụng:
Do tổ chức sản xuất theo hình thức khoán gọn, để phản ánh chi phí doanh thu v
xác định kết quả, kế toán sử dụng các T i khoản chủ yếu sau đây:
TK 621, 627, 642, 632, 136, 336, 512, 911...
Nội dung, kết cấu của các T i khoản nói trên đ đ−ợc trình b y cụ thể trong giáo
trình kế toán doanh nghiệp.
2.2.2. Ph−ơng pháp kế toán một số nghiệp vụ kinh tế chủ yếu:
1. Khi phát sinh chi phí sản xuất chung, kế toán ghi:
Nợ TK 627
Có TK 111, 112, 152, 153, 334, 214 v.v...
Nếu chi phí sản xuất chung phát sinh ở các đội sản xuất, kế toán phải tập
hợp v o TK 627 v cuối kỳ đều kết chuyển v o TK 632 theo định khoản:
Nợ TK 632
Có TK 627
2. Khi phát sinh chi phí QLDN, kế toán ghi:
Nợ TK 642
Có TK 111, 112, 152, 153, 214, 334 v.v...
61
3. Khi các hộ nhận khoán nộp sản phẩm cho bộ phận chế biến (ví dụ búp chè,
sữa t−ơi mới vắt về, mủ cao su v.v...) kế toán ghi:
Nợ TK 621
Có TK 336 (3368)
4. Doanh nghiệp xác định các khoản phải nộp của các hộ nhận khác:
Nợ TK 136 (1368)
Có TK 512
* Cuối kỳ kế toán phải kết chuyển chi phí, doanh thu (doanh thu nội bộ) để xác
định kết quả, đồng thời tiến h nh thanh toán với các hộ nhận khoán:
5. Kết chuyển chi phí QLDN:
Nợ TK 911
Có TK 642;
6. Kết chuyển giá vốn:
Nợ TK 911
Có TK 632
7. Kết chuyển doanh thu nội bộ:
Nợ TK 512
Có TK 911
8. Xác định kết quả (So sánh bên Nợ với bên Có của TK 911),
Nếu l i (Bên Có > Bên Nợ), kế toán ghi:
Nợ TK 911
Có TK 421
Nếu lỗ (Bên Có < Bên Nợ), kế toán ghi:
Nợ TK 421
Có TK 911
9. Doanh nghiệp thanh toán với ng−ời nhận khoán:
Nợ TK 336 (3368)
Có TK 136 (1368)
62
10. Tr−ờng hợp sản l−ợng v−ợt khoán đ−ợc doanh nghiệp thanh toán, kế toán ghi:
Nợ TK 336(8) (Phần chênh lệch)
Có TK 111, 112
11. Tr−ờng hợp sản l−ợng không đạt mức khoán, các hộ nhận khoán nộp phần
chênh lệch v kế toán ghi:
Nợ TK 111, 112
Có TK 136 (1368)
2.3. Đặc điểm kế toán chi phí, doanh thu v xác định kết quả
trong các doanh nghiệp nông nghiệp khoán việc.
Tổ chức sản xuất theo ph−ơng thức khoán việc tức l doanh nghiệp nông nghiệp
(nông tr−ờng, lâm tr−ờng) chỉ hợp đồng khoán một số khâu công việc cho đội sản xuất
hoặc hộ sản xuất Ví dụ khoán khâu gieo trồng, khâu chăm sóc, (cây trồng, vật nuôi),
khâu thu hoạch còn các khâu còn lại thì
Các file đính kèm theo tài liệu này:
giao_trinh_ke_toan_san_xuat_nguyen_the_khai_phan_1.pdf
