Giáo trình Innternet toàn tập

INNTERNET TOÂN TÊÅP 1 CHÛÚNG 1 INTERNET LÂ GỊ? TẨI SAO? INTERNET LÂ GỊ? Internet - cuäng àûúåc gổi lâ Net - lâ hïå thưëng mấy tđnh lúán nhêët thïë giúái. Bẩn cố thïí nối rùçng "Thïë thị àậ sao? Tưi àậ tûâng thêëy cấi cuã cẫi lúán nhêët thïë giúái vâ nố trưng cố vễ khưng hêëp dêỵn lùỉm - vâ tưi àấnh cuưåc rùçng nố cuäng chùèng ngon gị". Vêng, mẩng thị khưng giưëng nhû cuã cẫi, quy mư lâ rêët quan trổng vị mưåt mẩng câng lúán thị nố câng mang lẩi nhiïìu thûá. Thêåt ra, Internet khưng phẫi lâ mưåt mẩng - nố lâ mẩng cuãa cấc mẩng, têët cẫ àïìu trao àưíi thưng tin tûå do. Cấc mẩng bao gưìm tûâ nhûäng mẩng lúán vâ chđnh thûác nhû cấc mẩng cuãa nhûäng cưng ty nhû AT&T, Digital Equipment vâ Hewlett-Packard cho àïën nhûäng mẩng nhỗ vâ khưng chđnh thûác nhû mẩng trïn gấc xếp cuãa tưi (vúái 2 mấy PC cuä mua tûâ muåc quẫng cấo) vâ mổi thûá nùçm úã khoẫng giûäa. Cấc mẩng úã trûúâng àẩi hổc tûâ lêu lâ mưåt bưå phêån cuãa Internet, hiïån nay cấc trûúâng trung hổc vâ tiïíu hổc cuäng àậ gia nhêåp. Cho àïën 8/1993, trïn 14.000 mẩng àậ úã trong Internet vúái mưỵi thấng 1.000 mẩng múái àûúåc thïm vâo. MƯÅT SƯË CÊU CHUYÏÅN TRONG ÀÚÂI THÛÅC Bẩn cố thïí coi Internet gưìm hai yïëu tưë lâ nhûäng ngûúâi sûã duång nố vâ thưng tin chûáa trong àố. Cấc hổc sinh lúáp 7 úã San Diego sûã duång Internet àïí trao àưíi thû tûâ vâ truyïån vúái nhûäng trễ em úã Israel. Mưåt phêìn àïí vui àuâa vâ kïët bẩn úã nûúác ngoâi nhûng mưåt nghiïn cûáu khoa hổc nghiïm tuác ghi nhêån rùçng khi trễ em cố nhûäng khấn giẫ thûåc sûå cho cấc vêën àïì cuãa mịnh thị chuáng sệ viïët hay hún (Àấng ngẩc nhiïn). INTERNET TOÂN TÊÅP 2 Tẩi mưåt sưë núi trïn thïë giúái, Internet lâ cấch nhanh nhêët vâ àấng tin cêåy nhêët àïí chuyïín thưng tin. Trong cuưåc chđnh biïën úã Liïn xư nùm 1991, mưåt nhâ cung cêëp Internet nhỗ gổi lâ RELCOM vúái mưëi liïn kïët túái Phêìn Lan vâ qua àố àïën phêìn côn lẩi cuãa thïë giúái Internet àậ tûå thêëy rùçng mịnh lâ con àûúâng àấng tin cêåy àïí cố àûúåc nhûäng bấo cấo àïën vâ tûâ Mosco vị cấc àûúâng dêy àiïån thoẩi bõ cùỉt àûát vâ bấo chđ khưng àûúåc xuêët bẫn. Cấc thânh viïn cuãa RELCOM gûãi ra nhûäng cêu chuyïån mâ lệ ra àậ àûúåc xuêët bẫn trïn bấo chđ, cấc phất biïíu cuãa Boris Yelsin (àûúåc bẩn bê truyïìn tay nhau) vâ nhûäng quan sất cấ nhên cuãa hổ tûâ ngoẩi ư Moscow. Internet cuäng cố nhûäng cưng duång thưng thûúâng. Dûúái àêy lâ vâi kinh nghiïåm cấ nhên cuãa tưi: Mưåt ngây kia, vúå tưi muưën tịm loẩi vẫi àïí may mưåt cấi ấo kiïíu thúâi kyâ quên sûå nùm 1960 (Mưåt ngûúâi bẩn cố mưåt chiïëc ấo cuä mâ anh ta ûa thđch tûâ nhûäng ngây úã trong quên àưåi nhûng nố khưng côn chưỵ àïí khêu cấc miïëng vấ). Do àố tưi yïu cêìu Internet giuáp àúä. Net àậ cố nhiïìu cuưåc thẫo luêån vïì chuã àïì quên sûå vâ mưåt vïì trang phuåc quên àưåi. Trong vông mưåt ngây, nhiïìu ngûúâi khấc nhau àậ trẫ lúâi bùçng cấch cho tưi àõa chĩ bấn cấc loẩi vẫi nây. Hêìu hïët trong sưë àố nối rùçng hổ vui sûúáng àûúåc cung cêëp cấc lúâi khuyïn vâ mểo vùåt khấc nïëu chuáng tưi gùåp rùỉc rưëi. Internet lâ nguưìn phêìn mïìm tưët nhêët. Bêët cûá khi nâo tưi nghe nối vïì mưåt dõch vuå múái (nhû nhûäng dõch vuå mư tẫ trong Chûúng 19-22), thûúâng tưi chĩ mêët đt phuát àïí tịm phêìn mïìm cho mấy tđnh cuãa tưi (mưåt cấi laptop 386 chẩy Windows), download vâ bùỉt àêìu sûã duång nố. Vâ hêìu hïët mổi phêìn mïìm sùén cố trïn Internet àïìu miïỵn phđ. Cuäng cố nhûäng phêìn mang tđnh chêët àõa phûúng vâ cuåc bưå cuãa Internet. Khi tưi muưën bấn chiïëc xe tẫi nhỗ àấng tin cêåy nhûng cuä kyä cuãa mịnh, mưåt thưng bấo bấn trïn Internet tịm àûúåc ngûúâi mua trong vông 2 ngây. INTERNET VÂ BẨN Nhû vêåy Internet lâ mưåt mẩng, thûåc ra lâ mưåt mẩng cuãa mẩng vâ nố rêët lúán. Thêåt vêåy, khưng ai biïët àûúåc nố lúán nhû thïë nâo vị àố lâ mưåt têåp húåp nhûäng mẩng mấy tđnh nhỗ hún hoẩt àưång riïng rệ mâ khưng cố mưåt chưỵ duy nhêët nâo ghi nhêån lẩi mổi mưëi liïn kïët. INTERNET TOÂN TÊÅP 3 Đt nhêët mưåt triïåu mấy tđnh àûúåc nưëi vúái nố vâ nố cố nhiïìu triïåu ngûúâi sûã duång trïn mổi luåc àõa (Hậy xem àoẩn "Mổi luåc àõa?"). Mưåt àiïìu chuáng ta biïët rộ lâ nố phất triïín nhû àiïn, khoẫng chûâng 10% mưỵi thấng. Vị hiïån cố đt nhêët mưåt triïåu mấy tđnh trïn Net àiïìu nây cố nghơa lâ 100.000 mấy tđnh múái gia nhêåp mưỵi thấng! Mưåt àiïìu khấc thûúâng khấc vïì Internet lâ nố cố thïí lâ mẩng múã nhêët trïn thïë giúái. Hâng ngân mấy tđnh cung cêëp nhûäng tiïån nghi cho bêët kyâ ai tiïëp cêån àûúåc vúái Net. Tịnh huưëng nây hoân toân khấc thûúâng - hêìu hïët cấc mẩng rêët nghiïm nhùåt vúái nhûäng gị chuáng cho phếp ngûúâi sûã duång àûúåc lâm vâ àôi hỗi nhûäng sùỉp xïëp cuäng nhû mêåt khêíu riïng cho tûâng dõch vuå. Ngoâi mưåt sưë đt dõch vuå lâ phẫi trẫ tiïìn (vâ chùỉc chùỉn sệ cố thïm nhiïìu trong tûúng lai) nhûng àẩi àa sưë cấc dõch vuå Internet àïìu miïỵn phđ khi sûã duång. Àiïìu khấc thûúâng nûäa trong Internet lâ àiïìu cố thïí àûúåc gổi lâ "tđnh khưng phên biïåt vïì mùåt xậ hưåi". Nghơa lâ khưng cố mấy tđnh nâo lâ tưët hún cấc mấy khấc vâ khưng ngûúâi nâo giỗi hún ngûúâi khấc. Bẩn lâ ai trïn Internet tuây thuưåc vâo cấch bẩn tûå giúái thiïåu mịnh thưng qua bân phđm. Nïëu nhûäng gị bẩn nối lâm cho bẩn cố vễ nhû lâ mưåt ngûúâi thưng minh vâ thuá võ thị àố chđnh lâ con ngûúâi cuãa bẩn. Khưng thânh vêën àïì viïåc bẩn bao nhiïu tuưíi, bẩn trưng giưëng ai hóåc bẩn cố phẫi lâ mưåt sinh viïn, mưåt doanh nhên hay mưåt cưng nhên xêy dûång. Khuyïët têåt vïì thïí chêët khưng thânh vêën àïì - tưi liïn lẩc vúái nhûäng ngûúâi muâ hóåc àiïëc. Nïëu hổ khưng thđch kïí àiïìu àố cho tưi biïët thị tưi àậ khưng bao giúâ biïët. Cố nhûäng ngûúâi nưíi tiïëng trong cưång àưìng Net, mưåt cấch thuêån lúåi hóåc bêët lúåi nhûng hổ trúã nïn nhû vêåy do nưỵ lûåc cuãa chđnh hổ. Vêåy thị mưåt mẩng mấy tđnh lâ gị? Nïëu bẩn àậ biïët àiïìu nây thị bẩn cố thïí bỗ qua phêìn nây. Nhûng bẩn cuäng cố thïí muưën àổc nố chĩ àïí chùỉc chùỉn rùçng chuáng ta àang sûã duång nhûäng tûâ ngûä tûúng tûå àïí nối vïì mưåt àiïìu giưëng nhau. Vïì cú bẫn, mưåt mẩng mấy tđnh lâ mưåt nhốm cấc mấy tđnh àûúåc nưëi kïët vúái nhau theo mưåt cấch nâo àố. (Trong lậnh vûåc mấy tđnh, chuáng tưi thđch nhûäng àõnh nghơa chđnh xấc vâ dûát khoất). Vïì nhêån thûác, nố giưëng nhû kiïíu mẩng truyïìn hịnh hóåc radio nưëi kïët mưåt INTERNET TOÂN TÊÅP 4 nhốm cấc trẩm truyïìn hịnh hóåc radio lẩi vúái nhau sao cho chuáng cố thïí cuâng chia sễ hưìi múái nhêët cuãa The Simsons. Nhûng àûâng àêíy sûå tûúng tûå nây ài quấ xa. Cấc mẩng truyïìn hịnh gûãi thưng tin tûúng tûå àïën mổi trẩm vâo cuâng luác (àûúåc gổi lâ mẩng truyïìn hịnh vị nhûäng lyá do cuå thïí; trong mẩng mấy tđnh, mưỵi thưng àiïåp thûúâng àûúåc dêỵn àïën mưåt mấy tđnh cuå thïí nâo àố. Khấc vúái cấc mẩng truyïìn hịnh, cấc mẩng mấy tđnh luưn hai chiïìu sao cho khi mấy tđnh A gûãi thưng àiïåp túái mấy tđnh B thị B cố thïí trẫ lúâi lẩi cho A. Mưåt sưë mẩng mấy tđnh bao gưìm mưåt mấy tđnh trung têm vâ mưåt nhốm cấc trẩm tûâ xa cố thïí bấo cấo vïì mấy tđnh trung têm (vđ duå mưåt mấy tđnh dõch vuå giûä chưỵ hâng khưng trung têm cố hâng ngân kïnh tẩi cấc sên bay vâ àẩi lyá du lõch). Nhûäng mẩng khấc, kïí cẫ Internet thị bịnh àùèng hún vâ cho phếp mổi mấy tđnh nâo trïn mẩng liïn lẩc vúái bêët kyâ mấy tđnh nâo khấc. Mổi luåc àõa? Mưåt sưë àưåc giẫ hoâi nghi, sau khi àậ àổc thêëy rùçng Internet trẫi rưång ra mổi luåc àõa, thị cố thïí chĩ ra rùçng chêu Nam cûåc lâ mưåt luåc àõa, tuy rùçng dên sưë úã àố phêìn lúán lâ cấc chuá chim cấnh cuåt, nhûäng àưëi tûúång mâ theo chuáng tưi àïën nay àûúåc biïët khưng quan têm nhiïìu lùỉm àïën mấy tđnh. Internet cố àïën àố khưng? Thûåc sûå lâ cố. Mưåt vâi mấy tẩi Scott Base, McMurdo Sound tẩi Nam cûåc lâ nùçm trong mẩng Net àûúåc kïët nưëi bùçng liïn kïët vư tuyïën àïën New Zealand. Cú súã tẩi Nam cûåc àûúåc cho thûâa nhêån rùçng cố sûå kïët nưëi túái Myä nhûng hổ khưng cưng bưë àõa chĩ àiïån tûã. Vâo luác viïët sấch nây thị vuâng àêët rưång lúán nhêët trïn thïë giúái khưng cố Internet dûúâng nhû lâ Bali hóåc cố thïí lâ Java (Greenland vâo Internet nùm 1992). BÙÇNG CẤCH NÂO ÀÏÍ CỐ THÏÍ NỐI RÙÇNG TƯI ÀẬ VÂO INTERNET RƯÌI? Nïëu bẩn àậ tiïëp cêån mưåt mấy tđnh hay mưåt kïnh mấy tđnh thị bẩn cố thïí àậ úã trong Internet. Cố mưåt vâi cấch àïí kiïím tra: INTERNET TOÂN TÊÅP 5 Nïëu bẩn cố mưåt tâi khoẫn trïn cấc dõch vuå trûåc tuyïën nhû CompuServe, GEnie hóåc MCI Mail thị bẩn cố thïí sûã duång hïå thưëng thû àiïån tûã cuãa cấc dõch vuå nây àïí trao àưíi cấc thưng àiïåp vúái bêët kyâ ai trïn Internet. Mưåt sưë dõch vuå trûåc tuyïën, àấng lûu yá nhêët lâ Delphi, cuäng cung ûáng nhiïìu dõch vuå khấc mang tđnh tûúng tấc trïn Internet. Nïëu bẩn sûã duång mưåt BBS (Bulletin Board System: Bẫng thưng bấo àiïån tûã) trao àưíi cấc thưng àiïåp vúái nhûäng BBS khấc thị bẩn cuäng cố thïí trao àưíi thû àiïån tûã vúái Internet. Nïëu cưng ty bẩn cố mưåt hïå thưëng thû àiïån tûã nưåi bưå thị nố cuäng cố thïí àûúåc kïët nưëi vúái Internet. Hậy tham khẫo yá kiïën mưåt chuyïn gia mẩng cuåc bưå. Nïëu cưng ty bẩn cố mưåt mẩng cuåc bưå thị nố cuäng cố thïí àûúåc kïët nưëi trûåc tiïëp hóåc giấn tiïëp vúái Internet hóåc chĩ duâng cho thû tđn hóåc cho hâng loẩt cấc dõch vuå khấc. Nhûäng mẩng UNIX thûúâng sûã duång nhûäng quy ûúác kïët mẩng tûúng tûå nhû Internet do àố sûå kïët nưëi lâ dïỵ dâng vïì mùåt kyä thuêåt. Cấc mẩng PC hóåc Macs sûã duång nhûäng quy ûúác khấc nhau do àố cêìn cố mưåt cưíng nưëi (gateway) àïí diïỵn dõch. TƯI CỐ THÏÍ SÛÃ DUÅNG INTERNET NHÛ THÏË NÂO? Nhûäng tiïån nghi cuãa Internet àûúåc cung cêëp thưng qua rêët nhiïìu loẩi dõch vuå khấc nhau nïn khố cố àuã chưỵ liïåt kï toân bưå úã àêy (Thêåt vêåy, mưåt danh sấch hoân chĩnh cố thïí lêëp àêìy nhiïìu quyïín sấch côn lúán hún quyïín nây) nhûng mưåt sưë vđ duå dûúái àêy khuyïën khđch bẩn tiïëp tuåc àổc: Thû àiïån tûã: Àêy chùỉc chùỉn lâ dõch vuå àûúåc sûã duång rưång rậi nhêët - bẩn cố thïí trao àưíi thû àiïån tûã vúái hâng triïåu ngûúâi trïn khùỉp thïë giúái. Vâ ngûúâi ta sûã duång thû àiïån tûã thay cho bêët cûá àiïìu gị mâ lệ ra ngûúâi ta cố thïí sûã duång giêëy buát hóåc àiïån thoẩi: tấn gêỵu, cấch lâm mốn ùn, tin àưìn, thû tịnh (Tưi côn biïët rùçng mưåt sưë ngûúâi sûã duång chuáng trong nhûäng vêën àïì liïn quan àïën cưng viïåc). Cấc danh sấch thû àiïån tûã cho phếp bẩn tham gia vâo thẫo luêån nhốm vâ gùåp INTERNET TOÂN TÊÅP 6 nhûäng ngûúâi khấc trïn Net. Cấc mail server (nhûäng chûúng trịnh àấp lẩi cấc thưng àiïåp thû àiïån tûã) cho phếp bẩn truy tịm mổi loẩi thưng tin. Xem cấc chûúng 7, 8 vâ 10 àïí biïët thïm chi tiïët. Àâm thoẩi trûåc tuyïën: Bẩn cố thïí "nối chuyïån" nhû thûåc vúái nhûäng ngûúâi sûã duång khấc úã bêët cûá núi nâo trïn Net. Tuy àâm thoẩi trûåc tuyïën gêìn nhû vư đch àưëi vúái nhûäng ngûúâi úã rêët gêìn núi bẩn cû nguå nhûng nố lẩi lâ àiïìu lúán lao khi trô chuyïån vúái nhûäng ngûúâi úã cấc luåc àõa khấc àùåc biïåt khi mưåt trong cấc bïn lẩi khưng phẫi lâ nhûäng ngûúâi nối tiïëng Anh bẫn ngûä (àấnh mấy thị rộ râng hún lâ trô chuyïån). Truy tịm thưng tin: Nhiïìu mấy tđnh cố cấc file chûáa thưng tin cho phếp lêëy miïỵn phđ. Cấc file àố bao gưìm tûâ nhûäng quyïët àõnh cuãa Tôa ấn Tưëi cao Hoa kyâ, nhûäng danh muåc thễ thû viïån cho àïën cấc hịnh ẫnh àûúåc sưë hốa (hêìu hïët trong chuáng àïìu thđch húåp vúái cấc khấn giẫ gia àịnh) vâ mưåt sưë lûúång lúán cấc phêìn mïìm tûâ trô chúi cho àïën cấc hïå thưëng àiïìu hânh. Nhiïìu cưng cuå àûúåc thẫo luêån trong sấch nây giuáp bẩn hiïíu biïët vïì hâng nuái thưng tin sùén cố trïn Internet vâ chĩ ra nhûäng gị sùén cố. Nhû àậ nïu trong phêìn "Giúái thiïåu", àưi khi bẩn sệ thêëy muåc "Navigate" (Tịm àûúâng) chĩ àïën nhûäng phêìn giuáp bẩn lûu thưng trïn mẩng. Bẫng thưng bấo àiïån tûã (Bulletin Board): Mưåt hïå thưëng tïn lâ USENET lâ mưåt bẫng thưng bấo àiïån tûã vơ àẩi vúái 40 triïåu kyá tûå cấc thưng àiïåp bao gưìm 2.000 nhốm chuã àïì khấc nhau àûúåc tiïëp nưëi hâng ngây. Cấc chuã àïì bao gưìm tûâ cấc vêën àïì mấy tđnh hốc buáa cho àïën nhûäng trô giẫi trđ nhû àua xe àẩp, tûâ nhûäng yá kiïën tranh luêån chđnh trõ khưng bao giúâ kïët thuác cho àïën nhûäng vêën àïì têìm thûúâng nhêët. Nhốm USENET àûúåc àổc rưång rậi nhêët lâ cấc mêíu chuyïån vui àûúåc chổn lổc, mưåt sưë trong nhûäng chuyïån nây thûåc sûå buưìn cûúâi. Trô chúi vâ tấn gêỵu: Mưåt trô chúi àûúåc gổi lâ MUD (Multi-User Dungeon) cố thïí dïỵ dâng thu huát toân bưå thúâi gian cuãa bẩn - trong àố bẩn cố thïí thi tâi vúái nhûäng ngûúâi chúi khấc úã bêët cûá núi nâo trïn thïë giúái. Internet Relay Chat (IRC) lâ mưåt àûúâng dêy theo nhốm qua àố bẩn cố thïí cố nhûäng cuưåc àâm thoẩi thuá võ vúái nhûäng INTERNET TOÂN TÊÅP 7 ngûúâi sûã duång khấc úã khùỉp mổi núi. IRC dûúâng nhû àûúåc sûã duång nhiïìu nhêët búãi nhûäng sinh viïn àang buưìn chấn nhûng bẩn sệ khưng bao giúâ biïët àûúåc ai lâ ngûúâi àang nối chuyïån vúái bẩn. INTERNET XUÊËT PHẤT TÛÂ ÀÊU Tưí tiïn cuãa Internet lâ ARPANET, mưåt dûå ấn do bưå Quưëc phông khúãi àêìu nùm 1969 vûâa lâ mưåt thûåc nghiïåm trong viïåc kïët mẩng mưåt cấch àấng tin cêåy, vûâa lâ mưåt kïët nưëi giûäa bưå Quưëc phông vâ cấc nhâ thêìu nghiïn cûáu khoa hổc vâ quên sûå lẩi vúái nhau, bao gưìm mưåt sưë lúán cấc trûúâng àẩi hổc tiïën hânh cấc nghiïn cûáu quên sûå àûúåc tâi trúå. (ARPA lâ viïët tùỉt cuãa chûä Advanced Research Projects Agency: Cú quan Cấc Dûå ấn Nghiïn cûáu Cao cêëp, mưåt bưå phêån thuưåc bưå Quưëc phông phuå trấch viïåc cêëp phất tâi trúå. Àïí lâm rưëi thïm, hiïån nay cú quan nây àûúåc gổi lâ DARPA, trong àố chûä D thïm vâo lâ Quưëc phông àïì phông trûúâng húåp cố sûå nghi ngúâ vïì núi xuêët xûá cuãa tiïìn tâi trúå). Viïåc kïët mẩng sao cho àấng tin cêåy bao gưìm viïåc tẩo lẩi àûúâng dêỵn mưåt cấch nùng àưång. Nïëu mưåt trong nhûäng liïn kïët mẩng bõ phấ huãy búãi cuưåc têën cưng cuãa kễ thuâ thị lûu thưng trïn àố cố thïí àûúåc tûå àưång chuyïín sang nhûäng liïn kïët khấc. May mùỉn thay, Internet hiïëm khi chõu sûå têën cưng cuãa kễ thuâ nhûng ruãi ro do cấp bõ cùỉt àûát thûúâng xẫy ra do àố àiïìu quan trổng àưëi vúái Net lâ cố thïí phông ngûâa viïåc cấp bõ àûát. ARPANET thânh cưng vang dưåi vâ mổi trûúâng àẩi hổc trong nûúác àïìu muưën gia nhêåp. Thânh cưng nây cố nghơa lâ ARPANET bùỉt àêìu khố quẫn lyá àùåc biïåt vúái sưë lûúång lúán vâ ngây câng tùng cấc àõa àiïím trûúâng àẩi hổc trïn àố. Do àố, nố àậ àûúåc chia thânh 2 phêìn: MILNET vúái cấc àõa àiïím quên sûå vâ mưåt ARPANET múái, nhỗ hún dânh cho cấc àõa àiïím phi quên sûå. Tuy nhiïn, hai mẩng nây vêỵn côn liïn kïët vúái nhau nhúâ vâo mưåt chûúng trịnh kyä thuêåt àûúåc gổi lâ IP (Internet Protocol: Giao thûác Internet) cho phếp lûu thưng àûúåc dêỵn tûâ mẩng nây sang mẩng khấc khi cêìn. Mổi mẩng nưëi búãi IP àïìu sûã duång IP àïí giao tiïëp nïn chuáng àïìu cố thïí trao àưíi cấc thưng àiïåp vúái nhau. INTERNET TOÂN TÊÅP 8 Tuy vâo luác àố chĩ cố 2 mẩng nhûng IP àûúåc thiïët kïë àïí cho phếp khoẫng 10.000 mẩng. Mưåt sûå kiïån khấc thûúâng vïì thiïët kïë IP lâ vïì nguyïn tùỉc mưỵi mấy tđnh trïn mẩng IP àïìu cố khẫ nùng bùçng vúái cấc mấy khấc, do àố mưỵi mấy àïìu cố thïí giao tiïëp vúái mổi mấy khấc. (Kïë hoẩch giao tiïëp nây tỗ ra thiïët thûåc nhûng chĩ úã thúâi àiïím hêìu hïët cấc mẩng bao gưìm mưåt sưë lûúång nhỗ cấc mấy tđnh trung têm khưíng lưì vâ rêët nhiïìu trẩm cuưëi chĩ cố thïí giao tiïëp vúái cấc hïå thưëng trung têm chûá khưng giao tiïëp àûúåc vúái cấc mấy khấc). Internet cố thïí thûåc sûå khấng cûå lẩi sûå têën cưng cuãa kễ thuâ hay khưng? Hậy nhịn vâo sûå kiïån sau: Trong cuưåc chiïën tranh vuâng võnh nùm 1991, quên àưåi Myä àậ gùåp rêët nhiïìu khố khùn khi àấnh guåc mẩng lûúái ra lïånh cuãa Iraq. Ngûúâi ta khấm phấ ra rùçng phđa Iraq àang sûã duång nhûäng hïå thưëng tẩo àûúâng dêỵn thûúng mẩi sùén cố vúái kyä thuêåt phuåc hưìi vâ tẩo àûúâng dêỵn tiïu chuêín cuãa Internet. Nối mưåt cấch khấc, sûå tẩo lẩi àûúâng dêỵn mưåt cấch linh àưång thûåc sûå hoẩt àưång àûúåc. Thêåt thuá võ khi biïët àûúåc sûå hoẩt àưång cuãa viïåc tẩo lẩi àûúâng dêỵn mưåt cấch linh àưång tuy rùçng cố thïí àêy khưng phẫi lâ luác thđch húåp nhêët àïí tịm ra. HẬY TRÚÃ LẨI LÚÁP HỔC CẤI ÀẬ Bùỉt àêìu khoẫng nùm 1980, ngânh tđnh toấn trong cấc trûúâng àẩi hổc thay àưíi tûâ mưåt sưë lûúång nhỗ cấc mấy mốc phên chia thúâi gian, mưỵi mấy trong sưë àố phuåc vuå hâng trùm ngûúâi sûã duång àưìng thúâi, àïën mưåt sưë lûúång lúán cấc trẩm lâm viïåc nhỗ hún dânh cho ngûúâi sûã duång cấ nhên. Vị nhûäng ngûúâi sûã duång àậ quen vúái nhûäng thuêån lúåi cuãa cấc hïå thưëng phên chia thúâi gian nhû nhûäng thû muåc àûúåc chia sễ chûáa cấc file vâ thû àiïån tûã nïn hổ muưën giûä lẩi nhûäng tiïån nghi tûúng tûå trïn trẩm lâm viïåc cuãa mịnh (Hổ hoân toân hẩnh phuác àïí lẩi phđa sau nhûäng bêët lúåi cuãa cấc hïå thưëng phên chia thúâi gian. Mưåt chuyïn viïn àậ tûâng nối "Àiïìu tưët nhêët úã mưåt trẩm lâm viïåc lâ nố khưng chẩy nhanh hún vâo nûãa àïm"). Hêìu hïët nhûäng trẩm lâm viïåc chẩy UNIX, mưåt loẩi phêìn mïìm phưí biïën (vâ gêìn nhû miïỵn phđ àưëi vúái cấc trûúâng àẩi hổc) àûúåc phất INTERNET TOÂN TÊÅP 9 triïín tẩi University of California tẩi Berkeley. Nhûäng ngûúâi úã àố rêët hêm mưå viïåc kïët mẩng mấy tđnh do àố bẫn UNIX cuãa hổ bao gưìm toân bưå cấc phêìn mïìm cêìn thiïët àïí vâo mẩng. Nhûäng nhâ sẫn xuêët trẩm lâm viïåc cuäng bùỉt àêìu lâm luưn phêìn cûáng cêìn thiïët cho mẩng, do àố têët cẫ nhûäng gị bẩn phẫi lâm àïí cho mẩng hoẩt àưång lâ duâng cấp àïí nưëi cấc trẩm lâm viïåc lẩi vúái nhau, mưåt àiïìu mâ cấc trûúâng àẩi hổc cố thïí lâm vúái giấ rễ vị hổ thûúâng cố thïí yïu cêìu sinh viïn lâm àiïìu nây. Bêy giúâ, thay vị cố mưåt hóåc hai mấy tđnh kïët nưëi vúái ARPANET, mưåt àõa àiïím cố thïí cố hâng trùm. Hún nûäa, mưỵi trẩm lâm viïåc nhanh hún àấng kïí so vúái toân bưå hïå thưëng àa sûã duång cuãa nhûäng nùm 1970 do àố mưỵi trẩm lâm viïåc cố thïí phất sinh àuã lûu thưng mẩng àïí lâm trân ngêåp ARPANET, vưën àậ trúã nïn ổp ểp tûâng phuát mưåt. Phẫi àûa ra mưåt àiïìu gị àố. HƯÅI ÀƯÌNG KHOA HỔC QUƯËC GIA NHÊÅP CUƯÅC (NATIONAL SCIÏNC FOUNDATION – NSF) Sûå kiïån kïë tiïëp lâ Hưåi àưìng Khoa hổc Quưëc gia (NSF) quyïët àõnh thiïët lêåp 5 trung têm siïu mấy tđnh nhùçm muåc àđch nghiïn cûáu (Mưåt siïu mấy tđnh lâ mưåt mấy tđnh cûåc kyâ nhanh vúái giấ rêët àùỉt, khoẫng 10 triïåu USD mưỵi mấy). NSF tđnh toấn rùçng nïn tâi trúå cho mưåt đt mấy tđnh, àïí cho cấc nhâ nghiïn cûáu trïn khùỉp àêët nûúác sûã duång ARPANET gûãi cấc chûúng trịnh cuãa hổ àïën àïí àûúåc "siïu tđnh toấn" vâ rưìi gûãi kïët quẫ trúã lẩi. Kïë hoẩch sûã duång ARPANET khưng thûåc hiïån àûúåc vị mưåt sưë lyá do cẫ vïì kyä thuêåt lêỵn chđnh trõ. Do àố NSF, khưng bao giúâ ngẩi phẫi thiïët lêåp mưåt vûúng quưëc múái, àậ xêy dûång NSFNET, mưåt mẩng riïng vâ nhanh hún nhiïìu cuãa mịnh àïí nưëi vúái cấc trung têm siïu tđnh toấn. Sau àố, NSF dân xïëp àïí thiïët lêåp mưåt chuưỵi cấc mẩng khu vûåc nhùçm liïn kïët nhûäng ngûúâi sûã duång trong tûâng khu vûåc vúái NSFNET nưëi mổi mẩng khu vûåc. NSFNET hoẩt àưång hiïåu quẫ ngay tûác thị. Trïn thûåc tïë, cho àïën nùm 1990, rêët nhiïìu doanh nghiïåp àậ chuyïín tûâ ARPANET sang INTERNET TOÂN TÊÅP 10 NSFNET àïën nưỵi sau gêìn 20 nùm, ARPANET àậ khưng côn tđnh hûäu đch nûäa vâ àậ bõ dểp bỗ. Nhûäng trung têm siïu mấy tđnh mâ NSF dûå àõnh hưỵ trúå tỗ ra khưng thânh cưng lùỉm: mưåt sưë siïu mấy tđnh khưng hoẩt àưång vâ nhûäng cấi côn lẩi thị quấ tưën kếm khi sûã duång àïën nưỵi mâ hêìu hïët cấc khấch hâng tiïìm nùng quyïët àõnh rùçng mưåt sưë đt trẩm lâm viïåc cố hiïåu nùng cao cuäng cố thïí àấp ûáng cho yïu cêìu cuãa hổ. May mùỉn thay, qua thúâi gian khi cấc siïu mấy tđnh rộ râng àậ trúã nïn lưỵi thúâi thị NSF àậ àûúåc xấc lêåp vûäng chùỉc trïn Internet nïn cố thïí sưëng àûúåc mâ khưng cêìn àïën muåc àđch ban àêìu nûäa. NSFNET chĩ cho phếp nhûäng lûu thưng liïn quan àïën nghiïn cûáu vâ giấo duåc, do àố nhûäng dõch vuå mẩng IP àưåc lêåp, thûúng mẩi tỗ ra cố thïí àûúåc sûã duång cho nhûäng muåc àđch khấc. Cấc mẩng thûúng mẩi nưëi vúái cấc mẩng khu vûåc theo cấch tûúng tûå nhû kïët nưëi cuãa NSFNET vâ cung ûáng kïët nưëi trûåc tiïëp àïën khấch hâng. Xem danh sấch nhûäng dõch vuå nây trong chûúng 27. ÚÃ bïn ngoâi Hoa Kyâ, cấc mẩng IP xuêët hiïån tẩi nhiïìu nûúác, do cấc cưng ty àiïån thoẩi àõa phûúng tâi trúå (thûúâng cuäng lâ bûu àiïån àõa phûúng) hóåc do mưåt nhâ cung ûáng quưëc gia hóåc khu vûåc àưåc lêåp. Hêìu hïët trong sưë hổ àïìu àûúåc kïët nưëi trûåc tiïëp hóåc giấn tiïëp vúái mưåt mẩng nâo àố cuãa Hoa Kyâ, cố nghơa lâ têët cẫ àïìu cố thïí trao àưíi lûu thưng vúái nhau. Mẩng quưëc gia Vâo nùm 1991, Phố tưíng thưëng Al Gore, khi àố lâ thûúång nghõ sơ, àậ quyïët àõnh rùçng Hoa Kyâ tiïëp tuåc lâ mưåt quưëc gia àêìu tiïn vâ mang tđnh cẩnh tranh trïn thïë giúái vïì nhûäng mấy tđnh vâ mẩng lúán. Ưng àậ uãng hưå cho Àẩo luêåt Tđnh toấn vúái Hiïåu suêët cao 1991 nhùçm kïët nưëi mổi nhâ nghiïn cûáu, trûúâng àẩi hổc, tiïíu hổc, cú quan chđnh phuã... vâo mưåt mẩng lúán vâ rêët nhanh (nhanh hún 100 lêìn so vúái cấc liïn kïët Internet hiïån thúâi) cố tïn lâ Mẩng Nghiïn cûáu vâ Giấo duåc Quưëc gia (National Research and Education Network - NREN). Kïí tûâ àố àậ diïỵn ra nhûäng cuưåc tranh giânh àấng kïí vị rêët nhiïìu nhûäng tưí chûác khấc nhau cưë gùỉng vêån àưång àïí dûå phêìn vâo viïåc INTERNET TOÂN TÊÅP 11 kinh doanh bếo búã nhùçm xêy dûång mẩng nây. Hiïån nay, tiïën trịnh cuå thïí nhêët cho NREN lâ NSFNET àậ àûúåc chđnh thûác xem nhû NREN tẩm thúâi. Khưng côn nghi ngúâ gị nûäa, NREN sau cuâng sệ àûúåc xêy dûång vâ nố sệ kếo dâi vâ tưën kếm hún têët cẫ nhûäng gị mâ mổi ngûúâi thûâa nhêån. Nhûäng àiïìu àố cố yá nghơa gị vúái bẩn vêỵn côn lâ mưåt àiïìu côn gêy nhiïìu tranh cậi. Mưåt sưë ngûúâi thêëy àûúåc triïín vổng mâ mẩng mang àïën cho hổ tûâ nhûäng ngûúâi tûúng tûå àang àiïìu hânh bûu àiïån vâ chùỉc chùỉn rùçng cấc mẩng thûúng mẩi nhanh, hiïån àang àûúåc xêy dûång, sệ xuêët hiïån súám hún NREN nhiïìu. Mùåt khấc, nïëu bẩn àang úã trong mưåt cú súã giấo duåc nghêo nân, nhû tẩi mưåt trûúâng tiïíu hổc cưng lêåp, thị NREN dûå kiïën sệ nưëi mẩng cho bẩn àïën nhûäng tâi nguyïn cuäng nhû àưëi vúái cấc trûúâng lúán khấc - vâ nhû vêåy thị viïåc truy cêåp àïën Internet cuäng khấ lâ thuá võ. INTERNET TOÂN TÊÅP 12 CHÛÚNG II TÏN, SƯË VÂ QUY TÙỈC Vêng, Internet cố hún mưåt triïåu mấy tđnh nưëi àïën nố. Lâm thïë nâo bẩn tịm thêëy mấy tđnh bẩn muưën? Cố hai cấch (khưng ai bẫo àiïìu nây dïỵ àêu). Mưỵi mấy trïn mẩng àûúåc nhêån diïån bùçng mưåt sưë vâ mưåt tïn. Trûúác hïët, tưi nhịn vâo sưë vâ sau àố nhịn vâo tïn. Tốm tùỉt cưng viïåc Cấch àïí gấn cấc sưë vâ tïn trïn Internet thị khưng thïí trấnh khỗi mang tđnh chêët kyä thuêåt. Do àố dûúái àêy lâ bẫn ruát gổn nhûäng cấch sau: Mưỵi mấy trïn Internet (àûúåc gổi lâ mưåt mấy chuã trïn Internet) cố mưåt sưë àûúåc gấn àïí nhêån diïån nố vúái nhûäng mấy chuã khấc, kiïíu nhû mưåt sưë àiïån thoẩi. Sưë gưìm cố 4 phêìn, vđ duå nhû 123.45.67.89. Bẩn nïn biïët sưë cuãa mấy chuã bẩn sûã duång nhiïìu nhêët, ngûúåc lẩi thị cố thïí qụn cấc con sưë ài àûúåc rưìi. Hêìu hïët cấc mấy chuã àïìu cố tïn, tïn dïỵ nhúá hún nhiïìu so vúái sưë. Cấc tïn cố nhiïìu phêìn ngùn cấch nhau búãi cấc dêëu chêëm, vđ duå nhû tïn mấy tđnh cuãa tưi lâ chico.iecc.com. Mưåt sưë mấy chuã cố nhiïìu hún mưåt tïn nhûng bẩn sûã duång tïn nâo cuäng àûúåc. Cố nhiïìu quy tùỉc phûác tẩp kiïím soất cấch gấn tïn vâ sưë nhûng b