Giáo án vạt lý - TIẾT 68: QUANG PHỔVẠCH

TIẾT 68: QUANG PHỔ VẠCH I. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU: A. Trọng tâm: - Khái niệm về quang phổ vạch phát xạ, những đặc điểm và công dụng của quang phổ vạch phát xạ; khái niệm về quang phổ vạch hấp thụ, cách thu và điều kiện để có được quang phổ vạch hấp thụ; mối liên hệ giữa quang phổ vạch phát xạ và quang phổ vạch hấp thụ của cùng một nguyên tố. - Khái niệm về phép phân tích quang phổ và tiện lợi của phép phân tích quang phổ. B. Kỹ năng cơ bản: - Phân biệt được 3 loại quang phổ: quang phổ liên tục, quang phổ vạch phát xạ và quang phổ vạch hấp thụ. - Kỹ năng vận dụng các kiến thức đã học để giải một số bài tập định tính đơn giản về các loại quang phổ trong sách bài tập. C. Phương pháp: Diễn giảng, pháp vấn, gợi mở. II. CHUẨN BỊ: III. TIẾN HÀNH LÊN LỚP: A. Ổn định: B. Kiểm tra: Quang phổ liên tục: định nghĩa, do nguồn nào phát ra, đặc điểm và ứng dụng? C. Bài mới: PHƯƠNG PHÁP NỘI DUNG I. QUANG PHỔ VẠCH PHÁT XẠ: 1. Định nghĩa: Quang phổ vạch phát xạ là quang phổ gồm một hệ thống các vạch màu riêng rẽ nằm trên 1 nền tối. 2. Nguồn phát: Các chất khí bay hơi ở áp suất thấp bị kích thích phát sáng. 3. Đặc điểm: - Quang phổ vạch phát xạ của các nguyên tố khác nhau thì khác nhau về số lượng, vị trí, màu sắc và độ sáng tỉ đối của các vạch màu. - Như vậy, mỗi nguyên tố hóa học ở trạng thái khí hay hơi nóng sáng dưới áp suất thấp cho một quang phổ vạch riêng đặc trưng cho nguyên tố đó. 4. Ứng dụng: Nhận biết sự có mặt của một nguyên tố trong các hỗn hợp hay trong hợp chất, xác định thành phần cấu tạo và nhiệt độ của các vật. Ví dụ: để thu được quang phổ vạch hấp thụ của khí quyển  II. QUANG PHỔ VẠCH HẤP THỤ 1. Định nghĩa: Quang phổ vạch hấp thụ là quang phổ có nguồn phát sáng (mặt trời có nhiệt độ cao) phát ra quang phổ liên tục. Ánh sáng mặt trời đi qua lớp khí quyển mặt trời (có nhiệt độ thấp hơn) đến trái đất cho ta quang phổ hấp thụ của khí quyển đó. dựng những vạch tối nằm trên một nền quang phổ liên tục. 2. Nguồn phát: Trong vùng phát sáng của các vật bị nung nóng, có chất khí bay hơi ở áp suất thấp bị kích thích phát sáng. 3. Điều kiện để thu được quang phổ hấp thụ: Là nhiệt đô của đám khí bay hơi hấp thụ phải thấp hơn nhiệt độ của nguồn sáng phát ra quang phổ liên tục. 4. Đặc điểm: Các nguyên tố hóa học khác nhau sẽ cho quang phổ vạch hấp thụ khác nhau về số lượng và vị trí các vạch. 5. Ứng dụng: Dùng để nhận biết sự có mặt của các nguyên tố hóa học trong hợp chất. III. Dùng một nguồn sáng mạnh (bóng đèn dây tóc) chiếu vào khe máy quang phổ  quang phổ gì? - Trên đường đi của chùm sáng mạnh, ta cho chất khí bay hơi ở áp suất thấp (với nhiệt đồ nguồn > nhiệt độ khí)  quang phổ gì? - Tắt nguồn sáng mạnh, chỉ để III. HIỆN TƯỢNG ĐẢO SẮC CÁC VẠCH QUANG PHỔ: Chiếu qua khe của một máy quang phổ bằng một nguồn sáng mạnh (do vật bị nung nóng), ta thu được quang phổ liên tục. Trên đường đi của chùm sáng mạnh sẽ cho chất khí bay hơi ở áp suất thấp bị kích thích phát sáng (với nhiệt độ của chất khí bé hơn nhiệt độ của nguồn sáng)  ta thu được chất khí phát sáng  có hiện tượng gì xảy ra? (quang phổ liên tục bi mất) đồng thời những vạch đen của quang phổ vạch hấp thụ trở thành những vạch màu của quang phổ vạch phát xạ của chính nguyên tố đó  hiện tượng trên được gọi là hiện tượng đảo sắc của các vạch quang phổ. quang phổ vạch hấp thụ. Tắt nguồn sáng mạnh chỉ để chất khí bay hơi phát sáng  ta thấy quang phổ liên tục bị mất đi, đồng thời những vạch đen của quang phổ hấp thụ trở thành những vạch màu của quang phổ vạch phát xạ của chính nguyên tố đó. Kết luận: Ở một nhiệt độ nhất định, một đám hơi có khả năng phát ra những ánh sáng đơn sắc nào thì cũng có khả năng hấp thụ những ánh sáng đơn sách đó. IV. PHÉP PHÂN TÍCH QUANG PHỔ: Phép phân tích quang phổ: Là phép phân tích thành phần cấu tạo của các chất dựa vào việc nghiên cứu quang phổ gọi là phép phân tích quang phổ. Phép phân tích định tính: Nhằm nhận biết sự có mặt của nguyên tố này hoặc nguyên tố khác trong mẫu cần nghiên cứu => phép phân tích này đơn giản và cho kết quả nhanh hơn các phép phân tích hóa học. Phép phân tích định lượng: Nhằm xác định nồng độ trong mẫu phân tích. Phép phân tích này nhạy và cho độ chính xác cao (khoảng 0,002%) D. Củng cố: Nhắc lại: - Quang phổ vạch phát xạ - Quang phổ vạch hấp thụ - Hiện tượng đảo sắc. D. Dặn dò: Xem bài “Tia hồng ngoại”