Giáo án vật lý - Bài 48 hấp thụ và phản xạ lọc lựa ánh sáng-màu sắc các vật

1 Bài 48 HẤP THỤ VÀ PHẢN XẠ LỌC LỰA ÁNH SÁNG- MÀU SẮC CÁC VẬT I. MỤC TIÊU: 1) Kiến thức: - Nắm được sự hấp thụ ánh sáng và định luật về hấp thụ ánh sáng. - Hiểu và nắm được sự hấp thụ lọc lựa, sự phản xạ lọc lựa, sự nhìn thấy màu sắc các vật. 2) Kĩ năng: giải thích được các vật có màu sắc khác nhau trong tự nhiên. II. CHUẨN BỊ: - GV: Chuẩn bị bảng phụ lục về sự trộn màu sơ cấp, tấm kính màu hoặc miếng mica màu. - HS: Ôn tập kiến thức về màu sắc ánh sáng ở THCS. III. TỒ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1) Kiểm tra bài cũ: (10’) Nội dung kiểm tra: - Mô tả quang phổ vạch của nguyên tử hydro? - Giải thích sự tạo thành các vạch, các dãy quang phổ vạch của nguyên tử Hydro 2) Bài mới: (30’) Thực hiện các bước với nội dung sau: -Đặt vấn đề: Tại sao tấm kính màu đỏ cho ta nhìn thấy ánh sáng mặt trời chiếu vào nó có màu đỏ? Ánh sáng mặt trời qua tấm kính màu xanh cho ta thấy màu xanh? -Trình bày sự hấp thụ ánh sáng. Kết hợp với dự đoán của HS về bề dày của môi trường có ảnh hưởng đến cường độ sáng. Trình bày định luật hấp thụ ánh sáng. -Giải thích về màu sắc của các vật. Hoạt động 1. Giới thiệu SỰ HẤP THỤ ÁNH SÁNG. (20’) 2 Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung + Giới thiệu cho HS kết quả TÁN: -Ánh sáng truyền trong môi trường chân không cường độ không đổi. -Ánh sáng truyền qua một môi trường vật chất thì cường độ giảm. + Giới thiệu về cường độ chùm sáng. Chú ý nhấn mạnh số photon ánh sáng và sự giảm cường độ môi trường liên quan với nhau. 2( / )p n I W m S   H. Giải thích nguyên nhân dẫn đến cường độ ánh sáng giảm khi qua môi trường vật chất? H. Sự hấp thụ của môi trường đối với ánh sáng truyền trong nó phụ thuộc những yếu tố -Thảo luận nhóm: Suy luận về sự giảm cường độ ánh sáng khi ánh sáng đi qua môi trường vật chất. + Do tương tác giữa ánh sáng và môi trường vật chất . + Do môi trường hấp thụ. -Trả lời câu hỏi: + Do môi trường hấp thụ photon, số photon giảm, cường độ chùm sáng giảm. -Thảo luận: tìm đặc điểm về sự hấp thụ ánh sáng của môi trường. 1) Hấp thụ ánh sáng: Là hiện tượng môi trường vật chất làm giảm cường độ của chùm sáng truyền trong nó. 3 nào? + Giới thiệu định luật hấp thụ ánh sáng. + Nêu câu hỏi C1 và cho HS quan sát lại hình ảnh quang phổ vạch hấp thụ của một số nguyên tố. Nêu câu hỏi: H. Nhận xét gì về sự hấp thụ ánh sáng của một môi trường? + Đưa ra sự hấp thụ ánh sáng có tính chọn lọc hay sự hấp thụ của môi trường phụ thuộc vào bước sóng ánh sáng. + Giới thiệu kiến thức: . Chất trong suốt không màu. . Chất có màu đen. + Do tính chất môi trường. + Do quãng đường truyền của ánh sáng hoặc do bước sóng ánh sáng. -Trả lời câu hỏi. + Trên quang phổ của ánh sáng trắng, mất đi các vạch đặc trưng của chất đang xét. + Hấp thụ ánh sáng của môi trường có tính chọn lọc. a) Định luật về sự hấp thụ ánh sáng: Cường độ chùm sáng đơn sắc khi truyền qua môi trường hấp thụ, giảm theo định luật hàm mũ của độ dài d của đường đi tia sáng. I = Iol-d. Io: cường độ chùm sáng tới môi trường. I: chường độ chùm sáng truyền qua môi trường sau quãng đường truyền d. : hệ số hấp thụ của môi trường. b) Sự hấp thụ lọc lựa: Các ánh sáng có bước sóng khác nhau, bị môi trường hấp thụ nhiều ít khác nhau. Sự hấp thụ ánh sáng của một môi trường có tính chọn lọc, hệ số hấp thụ môi trường phụ thuộc vào bước sóng ánh sáng. + Chất trong suốt với một miền 4 . Chất trong suốt có màu. -Tìm VD: + Các chất hấp thụ mạnh ánh sáng. + Các chất không hấp thụ ánh sáng. + Chất hấp thụ lọc lựa. quang phổ. + Vật trong suốt không màu. + Vật có màu đen. + Vật trong suốt có màu. Hoạt động 2. (10’) Tìm hiểu PHẢN XẠ (hoặc TÁN XẠ) LỌC LỰA. -Nêu câu hỏi gợi ý: H. Sự phản xạ ánh sáng phụ thuộc vào yếu tố nào? -Hướng dẫn HS rút ra nhận xét từ kết quả phản xạ ánh sáng từ mặt một tấm đồng. (bảng 48.1) H. Ở một số vật, khả năng phản xạ (hoặc tán xạ) mạnh, yếu khác nhau phụ thuộc vào yếu tố nào? Nhận xét gì về sự phản xạ (hoặc tán xạ) của các vật? -Giải thích vì sao các vật có -Dự đoán sự phản xạ của ánh sáng phụ thuộc vào: + Bản chất môi trường. + Bước sóng ánh sáng. + Bề mặt môi trường. -Xem bảng 48.1, rút ra kết luận: + Khả năng phản xạ của các vật phụ thuộc vào bước sóng của ánh sáng. -Dự đoán: do các vật phản xạ II. Phản xạ (tán xạ) lọc lựa- Màu sắc các vật. 1) Khả năng phản xạ (hoặc tán xạ) của các vật mạnh, yếu khác nhau phụ thuộc vào bước sóng ánh sáng. 2) Màu sắc của các vật phụ thuộc vào sự hấp thụ lọc lựa và phản xạ lọc lựa của vật đối với ánh sáng chiếu lên vật. 5 màu sắc khác nhau bằng câu hỏi: H. Nếu chiếu vào vật chùm sáng trắng, tại sao ta nhìn thấy các vật có màu sắc khác nhau? Nêu VD? có tính lọc lựa. Do đó, nếu được chiếu ánh sáng trắng thì ánh sáng phản xạ đến mắt là ánh sáng có màu. -HS tìm VD minh họa. 3) Củng cố- Vận dụng- Hướng dẫn về nhà: (5’) - GV tổng kết: + Qui luật của hấp thụ ánh sáng ở môi trường vật chất. + Hiểu thế nào là hấp thụ, phản xạ lọc lựa. Giải thích được màu sắc của các vật. - Yêu cầu HS chuẩn bị ở nhà: Trả lời câu hỏi 1, 2, 3 và làm bài tập 1, 2 (SGK) và chuẩn bị bài mới. IV. Rút kinh nghiệm- Bổ sung: