Giáo án Ra-Ma buộc tội ( trích ra-ma-ya-na-sử thi ấn độ )

RA-MA BUỘC TỘI ( Trích Ra-ma-ya-na- sử thi Ấn Độ ) Van-mi-ki A/ MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp H S: - Qua đoạn trích Ra-ma buộc tội, hiểu quan niệm của người Ấn Độ cổ về người anh hùng, đấng quân vương mẫu mực và người phụ nữ lí tưởng; hiểu nghệ thuật xây dựng nhân vật của sử thi Ra-ma-ya-na. - Bồi dưỡng ý thức danh dự và lòng yêu thương. B/ PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN - SGK, SGV - Thiết kế bài giảng - Các tài liệu tham khảo C/ CÁCH THỨC TIẾN HÀNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp giữa các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, nêu vấn đề và trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi D/ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Kiểm tra bài cũ: - Tốm tắt ngắn gọn sử thi Ô-đi-xê ? Chủ đề tác phẩm? - Nhập vai Uy-lít-xơ kể lại cảnh "nhận mặt "? 2. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt - Phần tiểu dẫn trình bày những nội dung gì? - Em hãy tóm tắt nội dung của tác phẩm? - Nêu một cách ngắn gọn giá trị tác phẩm? I. Tìm hiểu chung 1. Tiểu dẫn - Nêu vài nét về quá trình hình thành sử thi Ra- ma-ya-na; tóm tắt tác phẩm; giá trị. - Sử thi Ra-ma-ya-na hình thành vào khoảng thế kỉ III TCN, được bổ sung, trua chuốt bởi nhiều thế hệ tu sĩ-thi nhân và đạt đến hình thức hoàn thiện cuối cùng nhờ đạo sĩ Van-mi-ki - Tóm tắt dựa vào ba ý cơ bản sau: + Bước ngoặt cuộc đời + Xung đột giữa tình yêu và danh dự + Hạnh phúc - Được người Ấn Độ coi như kinh thánh: Chừng nào sông chưa cạn, núi chưa mòn thì Ra-ma-ya- na còn làm say đắm lòng người và cứu vớt họ thoát khỏi tội lỗi. - Văn bản có thể chia làm mấy phần ? Nội dung của từng phần? - GV hướng dẫn HS đọc phân vai, diễn cảm đúng sự phát triển kịch tính của sự kiện, đúng sắc thái những xung đột nội tâm, chuyển biến tâm trạng các nhân vật. 2. Văn bản a. Vị trí: Nằm ở khúc ca thứ sáu chương 79.Trong chư- ơng 78, sau khi chiến thắng, Ra-ma cứ lần lữa trì hoãn việc gặp lại vợ, còn Xi-ta thì sung s- ướng, nôn nóng tới gặp chồng đến mức không nghĩ đến trang sức, trang điểm b. Bố cục: Chia làm hai phần - Từ đầu đến " Ra-ma đâu có chịu được lâu ": Cơn giận dữ và tâm trạng của Ra-ma - Còn lại: Xi-ta tự khẳng định mình II. Đọc-hiểu - HS bước đầu có nhận thức về tâm trạng của các nhân vật. Từ đó phục vụ tốt hơn cho việc hiểu văn bản. 1. Diễn biến tâm trạng của Ra-ma - Sau chiến thắng Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau, Ra- ma đã nói những gì? Nói với ai? Em có nhận xét gì về những lời nói ấy? - Cứu được Xi-ta rồi, bảo vệ được uy tín danh dự rồi, Ra-ma có vui không? Vì sao? - Ra-ma đã khẳng định chiến thắng và tài nghệ của mình; khẳng định sự giúp đỡ của những ng- ười bạn hảo hán như tướng khỉ Ha-nu-man và quỉ em Vi-phi-sa-na. - Ra-ma nhấn mạnh mục đích chiến đấu "kẻ nào bị quân thù lăng nhục mà không đem tài nghệ ra trả thù là kẻ tầm thường", "Ta trả thù là vì nhân phẩm của ta, bảo vệ uy tín và danh dự của dòng họ lừng lẫy tiếng tăm" - Ra-ma nói với dân chúng, quan, quân, loài quỉ Rắc-sa-ra. - Những lời nói ấy chứng tỏ Ra-ma đúng là một hoàng tử, một quốc vương mẫu mực. Tính chất cộng đồng của sử thi biểu hiện ở sự khẳng định này. - Giải quyết xong xung đột lớn có tính cộng đồng,nhưng Ra-ma không vui. Chàng bỗng nổi cơn ghen dữ dội, chàng nghi ngờ trinh tiết của Xi-ta. Đau vì ý thức cá nhân trỗi dậy, tính ích kỉ bộc lộ dần "Thấy người đẹp với gương mặt - Ngôn ngữ và diễn biến tâm trạng của Ra-ma như thế nào? bông sen, với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt". Bởi Xi-ta đã ở trong nhà của Ra-va-na. - Đây là tâm lí bình thường của con người. Ra- ma đáng được cảm thông hơn là lên án. Rất ít người ở vào trường hợp như vậy lại có thể coi như không có chuyện gì! Ra-ma trước hết là một con người bình thường rồi mới là một anh hùng. - Ra-ma gọi Xi-ta bằng lời lẽ không bình thường "Phu nhân cao quý". Rõ ràng không phải là ngôn ngữ chân thành tha thiết của chồng đối với vợ mà lạnh lùng kênh kiệu, xa cách. Giọng chàng ẩn giấu một nỗi đau xót, ghen tức đến cựu độ. - Mặc dù trước đó Ra-ma rất yêu Xi-ta và chàng đã được hưởng những tháng năm hạnh phúc trong tình yêu với người vợ của mình. Nhưng lúc này lòng ghen đã biến Ra-ma thành một con người tàn nhẫn, thậm chí có lúc tầm thường. - Em có suy nghĩ gì về tâm trạng của Ra-ma? - Khi Xi-ta bước lên giàn hoả thiêu, thái độ của Ra- ma như thế nào? - Động cơ và thái độ của Ra-ma đúng hay sai? Có phải Ra-ma khinh thường Xi-ta thật không? Chàng đã xúc phạm Xi-ta một cách thậm tệ: đay đi đay lại ba lần việc Xi-ta ở trong nhà Ra-va- na. Mà điều này chính Ra-ma cũng biết không phải lỗi của Xi-ta. - Từ nghi ngờ đức hạnh của Xi-ta, Ra-ma đã ruồng bỏ nàng. Chàng tuyên bố không cần nàng nữa, sẵn sàng nhường nàng cho các em, thậm chí cho cả em trai Ra-va-na. Tuyên bố này như một nhát dao đâm vào tim Xi-ta (chính Ra-ma cũng biết nh vậy). - Ra-ma sinh trưởng trong một gia đình quí tộc đã dám hi sinh tình yêu vì bổn phận người anh hùng, một đức vua mẫu mực. Chàng ruồng bỏ Xi-ta trước hết vì danh dự dòng họ, sau cũng vì ghen tuông. Chàng yêu hết mình nhưng cũng ích kỉ, ghen tuông cực độ, có lúc oai phong lẫm liệt nhưng cũng có lúc tầm thường nhỏ nhen, có lúc cương quyết rắn rỏi nhưng cũng có lúc yếu mềm. Bản chất cái tôi có lúc sáng/ tối, tốt/ xấu, thiện/ ác luôn tương phản trong tính cách của - Trước lời lẽ buộc tội của Ra-ma, Xi-ta thể hiện thái độ và tâm trạng như thế nào? (chú ý nét mặt, lời lẽ, hành vi ) - Xi-ta đã bênh vực mình như thế nào? Lời đáp và hành động của Xi-ta cho em thấy phẩm chất gì của nàng? Ra-ma - Ra-ma không nói một lời. Cái im lặng chất chứa bao tâm trạng ngổn ngang. Trái tim chàng đang đấu tranh, nhưng thái độ thì cương quyết: "mắt dán xuống đất... nom chàng khủng khiếp như thần chết vậy". - Xét về mặt nào đó là đúng. Song thấu lí mà không đạt tình, coi trọng lí tưởng danh dự mà coi nhẹ tình cảm. Cần phải hài hoà giữa cái chung và cái riêng.Thực lòng Ra-ma không coi thường Xi-ta. Nhưng trước bàn dân thiên hạ, chàng không muốn gánh chịu những tai tiếng. Hoàn cảnh của Ra-ma lúc này thật ngặt nghèo, đòi hỏi phải có sự lựa chọn quyết liệt: danh dự hay tình yêu? Ra-ma đã chọn danh dự. 2. Diễn biến tâm trạng của Xi-ta - Sau khi thoát khỏi Ra-va-na, Xi-ta tưởng sẽ hạnh phúc bên người chồng yêu dấu. Nhưng nàng lại bị buộc tội thiếu thuỷ chung, mất phẩm hạnh. Mà người buộc tội nàng lại chính là người chồng mà nàng rất mực yêu quí, kính trọng và tự hào. - Sự tức giận và thái độ, lời nói của Ra-ma làm cho Xi-ta ngạc nhiên đến sững sờ: " mở tròn đôi mắt đẫm lệ" "đau đớn đến nghẹt thở như một cây leo bị vòi voi quật nát". Mỗi lời nói của Ra- ma xuyên vào trái tim nàng như một mũi tên. Nàng "nghẹn ngào nức nở". Tất cả diễn đạt nỗi đau quá lớn của Xi-ta. - Xi-ta nói với Ra-ma bằng sự thanh minh và khẳng định tấm lòng chung thuỷ của nàng: + Đổ cho số phận. Xi-ta làm sao chống lại được Ra-va-na khi hắn dùng mưu bắt cóc nàng. + Có một điều Xi-ta khẳng định được đó là tình yêu giành cho Ra-ma vẫn nguyên vẹn: " cái gì nằm trong sự kiểm soát của thiếp, tức trái tim thiếp đây là thuộc về chàng" Cuộc đấu tranh với Ra-ma còn khó khăn hơn cả cuộc đấu tranh với Ra-va-na để bảo vệ phẩm giá - Trong hoàn cảnh này, Xi-ta đã chọn cách giải quyết như thế nào? - Phân tích thái độ của công chúng khi chứng kiến Xi-ta nộp mình cho lửa. Cảm nghĩ của em tr- của nàng. Bởi trong cuộc chiến với Ra-va-na còn có tình yêu với Ra-ma nâng đỡ và nàng tin chồng đang chờ đợi mình. Còn bây giờ không chỉ là chồng mà còn là búa rìu dư luận. - Xi-ta không dừng lại ở đó, nàng phê phán Ra- ma bằng những lời lẽ hết sức cụ thể: "Hồi chàng phái Ha-nu-man tới dò tin tức về thiếp, cớ sao chàng không gửi cho thiếp lời nhắn nhủ chàng từ bỏ thiếp ?"..."chàng chẳng cần phải mạo hiểm để có thể nguy hại đến thân mình và bạn hữu của chàng đã khỏi phải chịu những phiền muộn đau khổ". Nang trách Ra-ma"Hỡi đức vua! Như một người thấp hèn bị cơn giày vò, Người đang nghĩ về thiếp như một phụ nữ tầm thường"..." vì không thể suy xét cho đúng đắn, chàng đã không hiểu được bản chất của thiếp. Chàng không nghĩ đến vì sao hồi thanh niên chàng đã cưới thiếp" - Mặc dù vô cùng đau khổ vì bị xúc phạm, Xi-ta vẫn nói với giọng dịu dàng. Trong lời nói của ước cảnh đó? - Mỗi tổ một nhóm trình diễn màn kịch Ra-ma buộc tội theo cách cảm nhận riêng. - Sau đó cho cả lớp bình chọn. - GV nhận xét để các màn kịch khác được thể hiện ngày càng tốt Xi-ta, ta nhận ra sự diễn biến tâm trạng của nàng: Từ mừng rỡ đến ngạc nhiên, từ tin yêu đến thất vọng, từ bối rối đến điềm tĩnh,từ đau khổ đến tuyệt vọng. Nhưng rõ ràng Xi-ta là một con người không dễ dàng cam chịu những phũ phàng ngang trái. Nàng là một con người mạnh mẽ, cương quyết. Nàng thực sự thuỷ chung trong tình yêu. Nàng quả không phải là người phụ nữ tầm thường! - Nàng không bỏ đi cũng không tự sát. Nàng nói với Lak-ma-na chuẩn bị giàn hoả thiêu cho mình. ( Trong đời sống văn hoá của ngời Ấn Độ, thần lửa(A -nhi) rất quan trọng. Trong hôn lễ, cô dâu và chú rể đi vòng quanh lửa thiêng bảy vòng. Thần A-nhi làm chứng cho sự chung thuỷ suốt đời của họ. Thần có mặt ở khắp mọi nơi, biết tất cả những hành động tốt, xấu của con người. Nghi lễ thử lửa là sự kiểm chứng đức hạnh con người. Vì thế Xi-ta chỉ còn cách bước vào lửa để thể hiện lòng chung thuỷ của mình.) Nàng bình thản bước vào ngọn lửa vì biết mình trong trắng. - Tất cả mọi người đều khóc. Họ đều thương cảm cho Xi-ta. Cảnh Xi-ta bước lên giàn hoả thiêu vừa hào hùng vừa bi thương. Đây là một chi tiết huyền thoại. Kết cục nàng không chết.Thần A-nhi đã cứu nàng và khẳng định tấm lòng trong trắng của nàng. Ghi nhớ: Chương Ra-ma buộc tội đặt các nhân vật vào tình thế thử thách ngặt nghèo đòi hỏi sự lựa chọn quyết liệt, bộc lộ sâu sắc bản chất con ng- ười. Ra-ma vào sinh ra tử, chiến đấu với yêu quỉ giành lại người vợ yêu quí nhưng cũng dám hi sinh tình yêu vì danh dự, bổn phận của một ngư- ời anh hùng, một đức vua mẫu mực. Là một người vợ lí tưởng xứng đáng với Ra-ma,Xi-ta cũng sẵn sàng đem thân mình thử lửa để chứng minh tình yêu và đức hạnh thuỷ chung. III.Luyện tập - Đảm bảo nội dung đoạn trích