Giải pháp ngăn chặn gian lận thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh

NG TẠP CHÍ KINH TẾ - CÔNG NGHIỆP GIẢI PHÁP NGĂN CHẶN GIAN LẬN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH  (*) Thị xã Cai Lậy hiện đang có một lượng khá lớn các (DN NQD) đang hoạt động trên nhiều lĩnh vực như: sản xuất, xây dựng, dịch vụ Bên cạnh các DN làm ăn đúng đắn thì còn một bộ phận không nhỏ các đơn vị cố tình trốn thuế GTGT bằng nhiều thủ đoạn tinh vi như: sử dụng hóa đơn chứng từ không hợp pháp, ghi giảm doanh thu thực tế bán hàng Bài vi đã trình bày thực trạng chống gian lận thuế GTGT mà Chi cục thuế thị xã Cai Lậy đang áp dụng đối với các DN NQD, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng này. Các giải pháp bao gồm: giải pháp cải cách luật thuế GTGT; giải pháp quản lý (ĐTNT); giải pháp quản lý căn cứ tính thuế Tuy nhiên, để công tác này đạt hiệu quả cao nhất thì cần phải có sự thực hiện đồng bộ tất cả các giải pháp trên. Từ khóa: thuế GTGT; gian lận thuế; doanh nghiệp ngoài quốc doanh; trốn thuế GTGT. SUMMARY In Cai Lay town, there are a large number of non-state enterprises operating in many fields such as manufacturing, construction, services ... Besides righteous enterprises, there is still a fairly large part of enterprises which deliberately evaded VAT with many sophisticated tricks such as using illegal invoices, reducing the actual sales turnover ... The article presented the actual situation of anti- VAT fraud that the tax department of Cai Lay town has applied for non-state enterprises, and therefore proposed some solutions to minimize this situation. These solutions include: VAT law reform solutions; management solutions for taxpayers; solutions for managing taxing bases ... However, for this work to be most effective, it is necessary to have the synchronous implementation of all the solutions above. Key words: VAT; tax fraud; non-state enterprises; evading VAT. 1. Đặt vấn đề Chính phủ ban hành nghị quyết ngày 26 tháng 12 năm 2013 về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Cai Lậy để thành lập thị xã Cai Lậy và huyện Cai Lậy còn lại. Là một trong ba đô thị trẻ: thành phố Mỹ Tho; thị xã Gò Công và thị xã Cai Lậy khá phát triển ở Tiền Giang. Trong những năm qua, cùng với sự tăng trưởng kinh tế, hệ thống các DN trong đó có các DN NQD ở thị xã đã có những bước phát triển ngày càng mạnh mẽ cả về quy mô, số lượng và lĩnh vực hoạt động. Tuy nhiên, một thách thức lớn đặt ra đối với ngành thuế cả nước nói chung và chi cục thuế thị xã Cai Lậy nói riêng là hàng năm NSNN vẫn bị thất thoát một lượng thuế không nhỏ đặc biệt là thuế GTGT ở khu vực NQD. Do vậy, để tránh thất thoát cho (NSNN), đảm bảo sự công bằng trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước, việc tìm ra giải pháp để ngăn chặn tình trạng, gian lận thuế GTGT đối với các DN NQD trên địa bàn thị xã Cai Lậy là vấn đề rất cấp bách và cần thiết. 2. Cơ sở lý thuyết về thuế GTGT - Thuế GTGT: là loại thuế đánh vào giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ nhằm động viên một phần thu nhập của người dân vào NSNN. - Đặc điểm: + Thuế GTGT có đối tượng chịu thuế rất rộng. Theo đó, mọi đối tượng tồn tại trong xã hội, cho dù là tổ chức hay cá nhân, là người nghèo hay người giàu đều phải chi trả thu nhập của mình để thụ (*) 171 NG TẠP CHÍ KINH TẾ - CÔNG NGHIỆP hưởng kết quả SXKD tạo ra cho nền - . + Thuế GTGT chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ. Việc chỉ đánh thuế trên phần giá trị tăng thêm nhằm làm giảm bớt gánh nặng về thuế đối với người sản xuất, người cung cấp, người lưu thông và người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ. - Ý nghĩa: thuế GTGT là loại thuế tiên tiến trên giới được nhiều nước có nền kinh tế phát triển áp dụng. Đối với Việt Nam, thuế GTGT là loại thuế mới thay thế cho thuế doanh thu trước đây. Về cơ bản, thuế GTGT có ưu điểm hơn hẳn thuế doanh thu cũ. Tính ưu việt lớn nhất của thuế GTGT so với thuế doanh thu loại thuế đã được áp dụng một thời gian dài ở nước ta là loại bỏ được tình trạng thu thuế trùng chéo, thuế đánh chồng thuế. Nguyên nhân là do với thuế doanh thu cứ mỗi lần bán hàng là một lần phải nộp thuế nên thuế bị đánh trùng lắp nhiều lần qua các khâu sản xuất, lưu thông, tiêu dùng, dịch vụ. Còn thuế GTGT chỉ đánh vào phần tăng thêm không đánh vào phần giá trị đã chịu thuế ở các khâu trước. - Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực thi pháp luật thuế GTGT: + Các yếu tố khách quan: * Bản chất của thuế GTGT là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Vì vậy, thuế GTGT là sự thể chế hóa các chính sách mà Đảng, Nhà nước đề ra; được quy định nhằm phục vụ chính sách phát triển kinh tế và chính sách thuế ở Việt Nam. Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. * Thực trạng nền kinh tế nước ta năm 2013 rơi vào trì tuệ, tăng trưởng dưới tiềm năng. * Chi phối bởi yêu cầu thu NSNN vì thuế là nguồn thu chủ yếu của NSNN, một nền tài chính quốc gia lành mạnh phải dựa chủ yếu vào nguồn thu từ nội bộ nền kinh tế quốc dân. Thuế GTGT là một trong những loại thuế giữ vai trò này và hệ thống thuế GTGT vẫn còn nhiều quy định không phù hợp với thực tiễn làm cho quá trình thực thi luật này không đạt hiệu quả cao. + Các yếu tố chủ quan: trình độ quản lý của , cán bộ thuế. Thuế GTGT là thuế gián thuế thu, đánh trên bình diện rộng, mang bản chất liên hoàn có cơ chế vận hành phức tạp nên đòi hỏi một trình độ quản lý cao ở cán bộ thuế và phương tiện quản lý hiện đại ở , phải có hệ thống máy tính nối mạng, đủ khả năng để quản lý, kiểm soát hoạt động của các . Bởi, nếu cán bộ thuế không có trình độ tương xứng để quản lý các hành vi chuyển giao thuế GTGT giữa các chủ thể kinh doanh thì khó lòng đảm bảo nguồn thu cho NSNN và ý thức chấp hành của người dân. Sự lợi dụng chính sách của các chủ thể SXKD và thói quen tiêu dùng của người dân chính sách thuế GTGT chủ yếu bị lợi dụng là hoàn thuế. Các DN thường khai khống hóa đơn bán hàng để làm sai lệch thuế GTGT. Giá ghi trong hóa đơn chứng từ thường thấp hơn rất nhiều so với giá bán thực tế, đặc biệt là các mặt hàng tiêu dùng. 3. Thực trạng công tác chống gian lận thuế GTGT đới với các DN NQD tại chi cục thuế thị xã Cai Lậy Trốn thuế thông quan việc ngh “giả”: lợi dụng quy định của luật thuế GTGT là miễn giảm thuế GTGT cho các DN tạm thời không kinh doanh, một số DN đã cố tình gian dối bằng cách gửi đơn xin tạm nghỉ kinh doanh cho chi cục thuế. Trên thực tế, các đơn vị này vẫn tiến hành hoạt động SXKD bình thường và do vậy họ không phải nộp thuế GTGT phát sinh trên doanh thu bán hàng. Để ngăn chặn tình trạng này, chi cục đã tích cực nâng cao hiệu quả công tác quản lý ĐTNT. 172 NG TẠP CHÍ KINH TẾ - CÔNG NGHIỆP Các DN NQD hiện đang chịu sự quản lý của đơn vị đều đã được cục thuế tỉnh cấp . Tuy nhiên thực tế hiện nay số DN chi cục quản lý nhiều hơn số DN nộp thuế. Sở dĩ có hiện tượng này là do có tình trạng DN bỏ kinh doanh, DN bỏ trốn, DN tạm nghỉ kinh doanh. Trong các năm qua các DN này có xu hướng gia tăng, năm 2015 số DN không kinh doanh vì các lý do trên là 164 đơn vị trong khi năm 2016 là 267 đơn vị. Bên cạnh các DN không kinh doanh thực sự thì còn một số đơn vị cố tình nghỉ “giả” đã bị chi cục phát hiện và xử lý kịp thời. Năm 2015, chi cục đã kiểm tra và truy thu đối với 132 lượt DN nghỉ “giả” với số tiền thuế là 90,75 triệu VNĐ, xử phạt 16 lượt DN với số tiền 15 triệu VNĐ; năm 2016, chi cục đã truy thu đối với 24 lượt DN với số tiền là 21 triệu VNĐ [2, 3]. 4. Ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân về các biện pháp mà chi cục đã áp dụng để chống gian lận thuế GTGT - Ưu điểm: xây dựng kế hoạch thu thuế hàng năm hợp lý. Việc xây dựng kế hoạch thu hợp lý đóng một vai trò rất quan trọng vào việc chống gian lận thuế nói chung cũng như thuế GTGT nói riêng. - Hạn chế: tổ chức công tác cán bộ chưa được tốt. Chi cục cần phải tiến hành đào tạo bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ cán bộ, công chức cả về công tác nghiệp vụ, chuyên môn đặc biệt là kỹ năng quản lý, kỹ năng vận động quần chúng. - Nguyên nhân: sự phối hợp của Chi cục với các cơ quan có liên quan trong công tác chống gian lận thuế chưa có hiệu quả cao và chưa có sự phối hợp đồng bộ của Chi cục với các cấp, các ngành có liên quan như Sở Kế hoạch và Đầu tư, công an kinh tế, ngân hàng... 5. Kết quả nghiên cứu và bình luận - Một số biện pháp mà chi cục đã áp dụng để chống gian lận thuế GTGT đối với các DN NQD Để đạt được những thành tích đáng khích lệ trong công tác chống gian lận thuế GTGT đối với các DN NQD, chi cục thuế thị xã Cai Lậy đã thực hiện đồng bộ một số biện pháp sau: + Công tác tuyên truyền, hỗ trợ : Chi cục thuế có nhiều sáng tạo trong công tác truyên truyền như: nội dung tuyên truyền được đổi mới, đảm bảo thống nhất trong đó trọng tâm là tuyên truyền, giáo dục pháp luật thuế và đặc biệt chú trọng đến phổ biến nội dung các luật thuế mới được sửa đổi, ban hành. Ngoài ra, chi cục còn tích cực hỗ trợ NNT, đảm bảo thủ tục nhanh chóng không gây phiền hà cho DN cũng như NNT. + Công tác tổ chức cán bộ: chi cục thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, tổ chức giao lưu với các chi cục khác, khuyến khích cán bộ tự học hỏi nâng cao trình độ vì vậy trình độ cán bộ được nâng lên đáng kể, góp phần quản lý thu ngân sách đạt kết quả tốt. Bên cạnh đó, chi cục đã kiên quyết xử lý những cán bộ vi phạm 10 điều kỷ luật của ngành. + Công tác quản lý : thực hiện công việc này đã giúp chi cục tính toán được số lượng và ngành nghề kinh doanh của ĐTNT trong kỳ một cách chính xác. + Công tác kiểm tra: công tác kiểm tra được chi cục chú trọng nhằm tăng cường hiệu quả của công tác QLT. Chi cục tiến hành song song 2 biện pháp kiểm tra: * Kiểm tra tại CQT: việc kiểm tra bao gồm kiểm tra hồ sơ khai thuế và kiểm tra căn cứ tính thuế để xác định số thuế phải nộp. Nó có tác dụng nhất định trong việc ngăn ngừa và xử phạt các DN vi phạm. * Kiểm tra tại trụ sở : cũng có thể quyết định kiểm tra tại trụ 173 NG TẠP CHÍ KINH TẾ - CÔNG NGHIỆP sở của . Tại đây, cán bộ thuế tiến hành kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp của các chứng từ, báo cáo tài chính và các tài liệu có liên quan khác để xác định thuế GTGT đầu ra, thuế GTGT đầu vào được khấu trừ và số thuế GTGT phải nộp trong kỳ của DN. + Công tác hoàn thuế: công tác hoàn thuế tại chi cục được tiến hành theo đúng quy định, kịp thời tạo điều kiện thuận lợi cho DN trong hoạt động của mình. Đồng thời qua đó chi cục cũng phát hiện và xử lý kịp thời các đơn vị cố tình gian lận thuế. - Giải pháp ngăn chặn tình trạng gian lận thuế GTGT đối với các DN NQD tại Chi cục thuế thị xã Cai Lậy + Các giải pháp về cải cách luật thuế GTGT * Về mức thuế suất: thuế suất GTGT chỉ nên áp dụng thống nhất một thuế suất cho tất cả các loại hàng hoá và lĩnh vực hoạt động (trừ thuế suất 0% cho hàng h xuất khẩu). Việc áp dụng thống nhất một thuế suất sẽ góp phần tạo ra sự công bằng giữa các ĐTNT theo các phương pháp khác nhau và hạn chế được tình trạng gian lận thuế của các đơn vị phải chịu thuế suất cao. * Về quy định tham quyền cho : luật thuế nên bổ sung theo hướng tăng cường quyển lực cho . Đẩy nhanh tiến độ cũng như chất lượng của việc ngăn chặn và xử lý tình trạng gian lận thuế. * Về hình thức xử phạt đối với đối tượng vi phạm luật thuế: bên cạnh các hình thức khuyến khích người dân tự nguyện tuân thủ luật thuế, các cơ quan liên quan cũng cần duy trì các biện pháp cưỡng chế đủ mạnh trong quá trình thực thi. Trong các hình thức phạt cần thể hiện được tính nghiêm minh của pháp luật, đảm bảo công bằng cho các , có tính nêu gương cho người khác. Cần phối hợp giữa toà án, đơn vị quản lý thu thuế và cơ quan cưỡng chế thi hành để đảm bảo tính nghiêm minh của luật thuế. + Các giải pháp cụ thể để chống gian lận thuế GTGT đối với các DN NQD tại Chi cục thuế thị xã Cai Lậy Giải pháp trong công tác quản lý * Chi cục nên tiến hành phân loại các DN, xác định cụ thể những DN chưa thực hiện nghiêm túc chế độ hóa đơn, chứng từ theo quy định để từ đó có các biện pháp tư vấn, hỗ trợ cho các DN này. Bên cạnh đó cần phải xử phạt nghiêm những DN cố tình vi phạm chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ. * Tăng cường sự phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, chính quyền địa phương nhằm kiểm tra việc đăng ký kinh doanh, cấp cho các DN; tăng cường quản lý lĩnh vực kinh doanh, hình thức kế toán áp dụng, ngành nghề kinh doanh, quy mô kinh doanh, địa điểm kinh doanh của các DN. * Tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ : công việc này sẽ giúp cho nhân dân hiểu biết về chính sách chế độ của Nhà nước để họ thấy rằng đóng thuế không chỉ là nghĩa vụ mà còn là quyền của mỗi công dân. Giải pháp trong công tác quản lý căn cứ tính thuế * Tăng cường quản lý hóa đơn chứng từ: đặc thù của sắc thuế GTGT là việc khấu trừ và hoàn thuế mà hiệu quả thực hiện lại phụ thuộc lớn vào công tác quản lý hóa đơn, do vậy công tác này có ý nghĩa rất lớn trong vấn đề chống trốn thuế GTGT. * Tăng cường kiểm tra doanh thu: doanh thu là căn cứ quan trọng ảnh hưởng tới việc xác định số thuế phải nộp của DN. Do vậy, một trong những cách để hạn chế tình trạng thất thu thuế DN là kiểm tra chặt chẽ doanh thu để xác định doanh thu tính thuế. 174 NG TẠP CHÍ KINH TẾ - CÔNG NGHIỆP * Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra : công tác thanh tra, kiểm tra không những nhằm phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật thuế đảm bảo cho luật thuế được thực hiện nghiêm mà còn góp phần tăng thu cho NSNN, nâng cao ý thức, trách nhiệm của NNT. 6. Kết luận Trong những năm gần đây, cùng với sự gia tăng cả về quy mô và số lượng của các DN NQD thì tình trạng gian lận thuế của các đơn vị này cũng tăng lên nhanh chóng với mức độ ngày càng tinh vi, khó phát hiện. Các DN sử dụng rất nhiều thủ đoạn khác nhau để trốn thuế như: bán hàng không xuất hóa đơn, tìm cách khấu trừ khống thuế, hoàn khống thuế... Để đối phó với tình trạng này, chi cục thuế thị xã Cai Lậy đã áp dụng nhiều biện pháp khác nhau nhưng kết quả thu được vẫn chưa thực sự khả quan. Do vậy, để việc chống gian lận thuế đạt hiệu quả cao hơn nữa đòi hỏi ngành thuế cũng như chi cục phải tiếp tục thực hiện kết hợp đồng bộ các giải pháp như: cải cách luật thuế GTGT, nâng cao chất lượng công tác quản lý , quản lý căn cứ tính thuế... Hy vọng rằng các giải pháp mà tác giả đưa ra sẽ giúp Chi cục thuế thị xã Cai Lậy hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng thất thu và gian lận thuế GTGT đối với các DN NQD trên địa bàn thị xã. Tài liệu tham khảo [1]. Bộ Tài chính (2016), Chiến lược cải cách hành chính thuế giai đoạn 2016-2020. [2]. Chi cục thuế Thị xã Cai Lậy (2015, 2016), Báo cáo tổng kết thu ngân sách trên địa bàn thị xã Cai Lậy các năm 2015, 2016. [3]. Chi cục thuế thị xã Cai Lậy (2015, 2016), Báo cáo quyết toán thuế GTGT các năm 2015, 2016. [4]. Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2006. [5]. Luật thuế GTGT số 13/2008/QH12 ngày 3 tháng 6 năm 2008. [6]. Website: mof.gov.vn. : 26/12/2017 : 05/01/2018 175