Đổi mới dạy & học đại học thời cách mạng 4.0 - Bùi Quang Xuân

ĐỔI MỚI DẠY & HỌC ĐẠI HỌC THỜI CÁCH MẠNG 4.0TS. BÙI QUANG XUÂNĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAIKHOA QUẢN TRỊDNTUBÁO CÁO CHUYÊN ĐXIN CHÀO QUÝ THẦY CÔCUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 ĐÒI HỎI XÁC ĐỊNH LẠI VAI TRÒ CỦA NGƯỜI THẦYTác động 4.0 tới giáo dục đào tạoDịch chuyển từ việc đào tạo những “cái mình có” sang đào tạo những “cái thị trường cần và sẽ cần”, Đặc biệt năng lực làm việc độc lập, năng lực hợp tác và năng lực sáng tạo của người học.Xaõ hoäi thông tin (E-Society) Giao tieáp ñieän töûLaøm vieäc töø xa(VP aûo) Ñaøo taïo töø xa Thoâng tin ñieän töû Chaêm soùc y teá töø xa Chính phuû ñieän töû Thöông maïi ñieän töû Thay ñoåi caùch thöùc nghieân cöùu Thieát keá baèng ñieän töûLAO ĐỘNG TRI THỨCTư vấnLiên kếtTìm cơ hộiĐỔI MỚI MẠNH MẼ DẠY & HỌC THEO HƯỚNG KHCNĐẠI HỌC CẦN LÀM GÌ?yTÁC ĐỘNG CỦA CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 TỚI GIÁO DỤC ĐÀO TẠONgười thầy làm việc ở cơ sở giáo dục Đại học phải hiểu được sự khác nhau giữa “học về” và “học để”; phải thực hiện cái “học để” nhằm đạt kết quả đầu ra hiệu suất trong sinh viên. TRONG KỶ NGUYÊN SỐ HÓABÙI QUANG XUÂNVAI TRÒ NGƯỜI THẦY ĐÃ THAY ĐỔI NHỜ NÂNG CAO CÔNG NGHỆNuôi dưỡng tư duy phê phán, óc sáng tạo và nhiệt tình khoa học cho sinh viên trở thành tự học và tự đổi mới suốt đời. Biết làm lộ sáng sinh viên ở trình độ tiên tiến của kiến thức và kỹ năng phải mài sắc kỹ năng của mình trên quan điểm, phương pháp dạy-học có tính cạnh tranh với công nghệ số.BÙI QUANG XUÂNVAI TRÒ NGƯỜI THẦY ĐÃ THAY ĐỔI NHỜ NÂNG CAO CÔNG NGHỆPhải chọn lựa, phát triển và làm giàu tư liệu dạy-học với cấu trúc số hóa theo phương thức ở bất kỳ mọi nơi, mọi lúc. Giờ đây vai trò người thầy đã thay đổi nhờ nâng cao công nghệ, và việc đánh giá học tập của sinh viên đã vượt ra ngoài 4 bức tường lớp học. BÙI QUANG XUÂNSV lấy được thông tin và tri thức qua cửa sổ kỹ thuật số, thì việc đánh giá họ sẽ phải được thiết kế bằng chính hình thức đó. Ở đây vai trò người thầy là cộng tác với sinh viên cũng như các cố vấn và giáo viên khác trên thế giới.Cuối cùng, Không cần thiết và không thể nào nắm giữ được mọi thông tin trong cuộc sống hàng ngày, nhưng luôn phải sẵn sàng chia sẻ và tham gia. Một khi người thầy và sách giáo khoa bị thay thế bằng nguồn lực số cho học tập, có nhiều ý định cố gắng mở rộng quy mô thông tin và thư mục của người thầy với niềm tin rằng bảng thông minh và kết nối số lớp học là một giải pháp. Cái chúng ta cần làm là đưa sự tự xem xét nội tâm vào vai trò giáo viên, không cạnh tranh với Internet, mà giúp sinh viên học, tư duy, phản ánh và thực thi kiến thức của họ, một khi họ hợp tác là có “học trên Internet“. TS. BÙI QUANG XUÂNPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌCLƠP HỌC TRUYỀN THỐNG VÀ ĐẢO NGƯỢC2. ĐỔI MỚI SÁNG TẠO:Thể chế khuyến khích / thúc đẩy sáng tạo;Hệ thống sáng tạo lấy sv làm trung tâm & DN là đích đếnPhương pháp đào tạo cần thay đổi căn bản trên cơ sở lấy người học làm trung tâm và ứng dụng CNTT trong thiết kế bài giảng;ĐỔI MỚITừ địa vị ngườidạy sang ngườithiết kế, cố vấn, huấn luyện và tạo ra môi trường học tập.VAI TRÒ NGƯỜI THẦYMáy móc có thể thay thế những môn khoa học.Nhưng việc trò chuyện, truyền cảm hứng hay chia sẻ kinh nghiệm chỉ có giáo viên mới có thể làm được.Không đơn thuần giảng dạy kiến thức, mà hình thành nhân cáchGIÁO VIÊNTừ địa vị ngườidạy sang ngườithiết kế, cố vấn, huấn luyện và tạo ra môi trường học tập.TS. BÙI QUANG XUÂNPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌCĐỔI MỚI PPDH NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG, SÁNG TẠO CỦA SINH VIÊNTính tích cực: Chủ độngSáng tạoTrong học tập, yêu cầu sáng tạo đối với SV là tạo ra cái mới đối với bản thân nhưng là đã biết đối với nhân loại, với GV. Một khối lượng thông tin đã được xử lý, đồng hóa, đưa vào nhận thức của cá nhân; là: THÔNG TIN + PHÁN ĐOÁNKiến thức là Kết quả của sự kết hợp kiến thức với các giá trị và kinh nghiệmThông minh, khôn ngoan làKiến thức hiện (Explicit Knowledge)Điển chế hoáCó thể nhận biếtĐược biểu hiện qua ngôn ngữCó thể chứa trên các vật mang tin (tài liệu, đĩa, sản phẩm, mẫu mã, thiết kế) Có thể chuyển giao được.Biết cái gì (Know-What): kiến thức về sự vậtBiết về nguyên nhân (Know-Why) : Nguyên lý, cơ sở khoa học, quy luậtKiến thức ngầm (Tacit Knowledge) Không điển chế hoá được Chứa trong đầu con người Không bộc lộ Chỉ có được qua học hỏiBiết làm như thế nào (Know-How): Bí quyết, thủ thuật, phương phápBiết về người biết (Know-Who) : Biết về người có năng lực, kỹ năng, khả năngKiến thức ngầm – Tài sản vô hình  (Intangible Assets) Tổ chứcTài sản hữu hình(CSVC, sản phẩm, trang thiết bị, vốn, lao động)Tài sản vô hìnhThương hiệu, giấy phép SX, R&D, quyền sở hữu trí tuệ Kiến thức ngầmMối quan hệ giữa kiến thức điển chế hoá và kiến thức ngầmTừ kiến thức ngầm thành kiến thức ngầm (dạy-học)Từ kiến thức ngầm thành kiến thức hiện (trình bày, thể hiện)Từ kiến thức hiện thành kiến thức ngầm (trở thành bí quyết)Từ kiến thức hiện thành kiến thức hiện (tìm ra cái mới từ những cái đã có)Giải pháp để có được kiến thức ngầm là Học qua các khoá đào tạo (HỌC)Học qua hành động (LÀM)Học qua chia sẻ (TƯƠNG TÁC)Tổ chức mang tính học tập (Learning Organization)Học tập RÈN KỸ NĂNG TỰ HỌC CHO SINH VIÊNDạy cách tự học, tự làm, tự làm một cách sáng tạo.Coi trọng việc trau dồi kiến thức lẫn việc bồi dưỡng kỹ năng ( kỹ năng thu thập, xử lý, truyền đạt thông tin).Truyền thụ các phương pháp đặc thù của bộ môn như: PP thực nghiệm, PP thí nghiệmTS. BÙI QUANG XUÂNĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌCDẠY HỌC TÍCH CỰCTRIẾT LÝ:NGƯỜI HỌC LÀ TRUNG TÂMNGƯỜI HỌCNHÀQLMÔI TRƯỜNGHỌCCHƯƠNG TRÌNH HỌCNGƯỜI DẠYTHAY ĐỔI NHẬN THỨC VỀ VIỆC HỌCTÍCHCỰCCHỦĐỘNGSÁNGTẠOHIỆUQUẢTHỤ ĐỘNGTÍCH CỰC PHƯƠNG PHÁP “DẠY HỌC ĐẢO NGƯỢC”THEO MÔ HÌNH GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNGSV đến lớp nghe giảng, Về nhà làm bài tập Và tất cả SV trong một lớp phải tuân theo lịch học chung4243SƠ ĐỒ LƠP HỌC TRUYỀN THỐNG VÀ ĐẢO NGƯỢCPHƯƠNG PHÁP “DẠY HỌC ĐẢO NGƯỢCSV tự học thông qua các video do GV soạn (hoặc tự tìm hiểu qua các phương tiện nghe nhìn) và làm bài tập ở nhà theo chỉ định của GV. Thời gian đến lớp thay vì nghe GV giảng bài, GV sẽ hướng dẫn SV thảo luận, giải bài tập khó và giáo viên kiểm tra trình độ tiếp thu của người học để hướng dẫn nội dung học tiếp. 44“Học ở lớp, làm bài tập ở nhà” Chuyển thành “tự học ở nhà qua bài giảng trực tuyến cùng trao đổi qua internet, Đến lớp làm bài tập, giải đáp thắc mắc và thảo luận”.HÌNH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THAY ĐỔI46PHƯƠNG PHÁP “DẠY HỌC ĐẢO NGƯỢC”Chính những hoạt động đòi hỏi mức tư duy đào sâu, SV sẽ có nhiều thắc mắc và cần nhiều sự trợ giúp từ GV và bạn học.Các mô hình lớp học truyền thống, chỉ có 10% thời gian trên lớp là các hoạt động đòi hỏi mức tư duy đào sâu, còn tới 90% thời gian dành cho việc GV giảng bài để SV hiểu và nhớ. Lớp học đảo ngược 100% là thời gian tư duy đào sâu.PHƯƠNG PHÁP “DẠY HỌC ĐẢO NGƯỢC”“NHỚ, HIỂU” kiến thức là những hoạt động đòi hỏi mức tư duy thấp nhất; Việc áp dụng, phân tích và sáng tạo dựa trên kiến thức tiếp nhận được chính là hoạt động đòi hỏi mức tư duy đào sâu hơn. 48XÂY DỰNG MÔ HÌNH GV THEO PPDH ĐẢO NGƯỢCDạy học đảo ngược có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm và kỹ năng sử dụng IT trong giảng dạy của GV.Ngoài yếu tố sư phạm, GV đảo ngược phải có kỹ năng mềm như một diễn viên điện ảnh để thể hiện được cảm xúc trước máy quay không phải trước người xem.49XÂY DỰNG MÔ HÌNH GV THEO PPDH ĐẢO NGƯỢCGV đảo ngược lại coi trọng truyền bá tinh thần khoa học và phong cách khoa học, còn kiến thức khoa học thì người học phải lo tích cực mà chiếm lĩnh.GV đảo ngược phải vừa phải có kỹ năng của người dẫn chương trình, vừa phải giống như một nghệ sĩ trên bục giảng để “truyền lửa” lòng nhiệt tình cho SV.50GV đảo ngược = Nhà khoa học + Diễn viên + nghệ sĩ + Người dẫn chương trình + nhà sư phạm. XÂY DỰNG MÔ HÌNH GV THEO PPDH ĐẢO NGƯỢC51Chỉ khi thay đổi căn bản về bản chất PPDH và GV phải hội tụ đủ các yếu tố trên mới hy vọng “điều trị” được “căn bệnh chán giảng đường” của SV thời nay. ĐỐI VỚI SINH VIÊNNâng cao ý thức tự giác, tăng cường khả năng tự học và cá nhân hóa việc học tập của bản thân. Đây là vấn đề cực kỳ quan trọng.Trang bị một số kỹ năng học tập chủ động52ĐỐI VỚI GIẢNG VIÊNChuẩn bị cẩn thận bài giảng, tài liệuHướng dẫn chu đáo các nội dung cho SV xem trươc ở nhà.Tạo không khí, môi trường học tâp tích cực, thân thiện, hơp tác.TS. BÙI QUANG XUÂNDẠY HỌC ĐẶT VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ*Đặt vấn đề: - Tạo tình huống có vấn đề.- Phát triển và nhận dạng vấn đề nảy sinh.- Phát biểu vấn đề cần giải quyết.* Giải quyết vấn đề:- Đề xuất các giả thuyết.- Lập kế hoạch giải quyết vấn đề.- Thực hiện kế hoạch.* Kết luận:- Thảo luận kết quả và đánh giá.- Khẳng định hay bác bỏ giả thuyết đã nêu.- Phát biểu kết luậnTS. BÙI QUANG XUÂNDẠY HỌC THEO SƠ ĐỒ TƯ DUYVấn đềKỹ thuật cây vấn đề1. Mục tiêu2. Các yếu tố3. Những yếu tố liên quanĐiều kiệnGiải phápTăng khách mớiLàm khách quay lạiPhản ứng dây chuyềnĐổi mới chính sáchLiên kết nhauTăng đầu tưChiến dịch marketingTăng lượng khách du lịchSƠ ĐỒ TƯ DUYSơ đồ tư duy sử dụng trong dạy học mang lại hiệu quả cao, phát triển tư duy lôgic, khả năng phân tích, tổng hợp, học sinh hiểu bài, nhớ lâu.Phù hợp với tâm sinh lý sv, đơn giản dễ hiểu, thay cho việc ghi nhớ lý thuyết bằng ghi nhớ dưới dạng sơ đồ hóa kiến thức.có rất nhiều hướng đổi mới phương pháp dạy học với những cách tiếp cận riêng. Việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi những điều kiện thích hợp về phương tiện, cơ sở vật chất và tổ chức dạy học, điều kiện về tổ chức, quản lý. phương pháp dạy học còn mang tính chủ quan. Mỗi giáo viên với kinh nghiệm riêng cần xác định phương hướng để cải tiến phương pháp dạy học.“CÓ KHÁT VỌNG VÀ NIỀM TIN, DÁM CHẤP NHẬN THÁCH THỨC, NẮM CHẮC CƠ HỘI,SẼ THÀNH CÔNG TRONGCUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0”65GD VNTS. BÙI QUANG XUÂN