Điều trị tăng huyết áp nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010

1ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP NHẰM PHÒNG NGỪA BIẾN CỐ TIM MẠCH: CẬP NHẬT 2010 Prof Phạm Nguyễn Vinh Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch Bệnh viện Tim Tâm Đức Viện Tim Tp.HCM Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 2 Vòng tim mạch và chẹn thụ thể angiotensin II TL: Bohm M et al. Eur. H. Journal (2009)11(suppl F). F19 –F 26) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 3 Nguy cơ tim mạch của bệnh Tăng huyết áp  Đột quỵ*  Bệnh võng mạc  Bệnh động mạch vành*  Suy tim*  Đột tử do tim  Đạm niệu vi lượng  Bệnh thận mạn, suy thận mạn*  Bệnh động mạch ngoại vi (ĐMC, động mạch chi dưới*) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 4 Tăng huyết áp: yếu tố nguy cơ chính của đột qụy Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 5 Taàn suaát töû vong vì ñoät quî vaø caùc beänh tim maïch khaùc taïi Hoa Kyø töø 1990-1997 TL : Circulation 2000 ; 102 : 3137-3147 CVD : Beänh tim maïch Heart Disease : Beänh tim CHD : Beänh ÑMV Stroke : Ñoät quî Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 6 Phân loại sinh lý bệnh của đột quỵ (1) Loaïi ñoät quî Taàn xuaát % Bieåu hieän Nguyeân nhaân ôû CT naõo  Thieáu maùu cuïc boä 85  Huyeát khoái 25 Xô vöõa ÑM noäi soï  Thuyeân taéc 75 hoaëc hyalin lipid hoùa  Töø tim 20 Giaûm ñaäm ñoä maïch nhoû (daïng lacunar)  ÑM->ÑM 15 xô vöõa ÑMC, ÑM caûnh  Khoâng roõ n/n 30 hoaëc xô vöõa ÑM trong soï  NN khaùc 10 TL : Harrison’s Principles of Internal Medicine, McGraw HIll 15th ed 2001, p.2370 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 7 Loaïi ñoät quî Taàn xuaát % Bieåu hieän ôû CT naõo Nguyeân nhaân Xuaát huyeát 15 * trong naõo 10 Taêng ñaäm ñoä trong naõo THA, dò daïng maïch maùu naõo * döôùi maøng cöùng < 1 Taêng ñaäm ñoä döôùi maøng Chaán thöông cöùng * ngoaøi maøng cöùng < 1 Taêng ñaäm ñoä ngoaøi Chaán thöông maøng cöùng * döôùi maøng nheän 1-2 Taêng ñaäm ñoä trong xoang Vôõ tuùi phình, chaán döôùi maøng nheän thöông TL : Harrison’s Principles of Internal Medicine, McGraw HIll 15th ed 2001, p.2370 Phân loại sinh lý bệnh của đột quỵ (2) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 8 Nguyên nhân của đột quỵ (1) Thöôøng gaëp  Huyeát khoái  Ñoät quî daïng loã khuyeát  Huyeát khoái maïch maùu lôùn  Maát nöôùc  Taéc do thuyeân taéc  ÑM->ÑM  Choã chia ÑM caûnh  Cung ÑMC  Boùc taùch ÑMC  Thuyeân taéc töø tim  Rung nhó, NMCT, BCT daõn nôû, Beänh van tim, van nhaân taïo VNTMNT ; Thuyeân taéc ngöôïc doøng (TLN, Loã baàu duïc thoâng thöông) TL : Harrison’s Principles of Internal Medicine, McGraw-Hill 15th ed 2001, p. 2370 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 9 Nguyên nhân của đột quỵ (2) Ít gaëp  Roái loaïn taêng ñoâng  Huyeát khoái xoang tónh maïch  Loaïn saûn xô cô  Vieâm maïch maùu (vieâm nuùt quanh ñoäng maïch, Takayasu..)  Böôùu tim, voâi hoùa van 2 laù  Cocain, amphetamin  Saûn giaät TL : Harrison’s Principles of Internal Medicine, McGraw-Hill 15th ed 2001, p. 2370 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 10 Phoøng ngöøa Ñoät quî tieân phaùt vaø phoøng ngöøa taùi Ñoät quî Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 11 Phòng ngừa tiên phát đột quỵ  Giaûm YTNC cuûa xô vöõa ñoäng maïch : ÑTÑ, THA, Thuoác laù, Cholesteùrol maùu cao  Thuoác choáng keát dính tieåu caàu : Aspirin, Ticlopidin, Clopidogrel  Thuoác choáng ñoâng/beänh nhaân rung nhó, beänh van tim, beänh tim baåm sinh, beänh ÑMV : Heparin, thuoác khaùng Vit K Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 12 Nghiên cứu LIFE (The losartan Intervention For Endpoint reduction)  Mù đôi, phân phối ngẫu nhiên, hai nhóm song song  9193 b/n THA (tuổi 55-80); nguy cơ cao (b/n có thêm ít nhất 1 YTNC như BĐMV hay ĐTĐ)  Nhóm losartan + thuốc hạ áp khác; nhóm atenolol + thuốc hạ áp khác  Thời gian nghiên cứu: 5,5 năm  Tiêu chí chính: tử vong tim mạch, đột quỵ, NMCT TL: Dahlof B et al. Lancet 2002; 359: 995 - 1003 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 13 Kết quả nghiên cứu LIFE TL: Dahlof B et al. Lancet 2002; 359: 995 - 1003 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 14 Nghiên cứu PROGRESS  Ngẫu nhiên, mù đôi, nhóm chứng có kiểm soát  6105 bệnh nhân THA có tiền sử bệnh mạch máu não trong 5 năm  Nhóm có perindopril indapamide; nhóm placebo  Theo dõi: trung bình 3.9 năm  Nhóm perindopril + indapamide giảm tái đột qụy 43% (p< 0.0001) TL: PROGRESS Collaborative Group. Lancet 2001; 356: 1033-1041 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 15 Ñieàu trò THA/ ngöôøi cao tuoåi  Nghieân cöùu HYVET *:  3845 beänh nhaân, ≥ 80 tuoåi  HATTh ≥ 160 mmHg  Indapamide 1,5 mg perindopril  Keát quaû HYVET: giaûm ñoät quî (30%), giaûm suy tim (64%), giaûm töû vong chung (24%)  ≥ 65 tuoåi THA: lôïi ñieåm cuûa haï HA töông töï ngöôøi treû  Löïa choïn thuoác theo beänh lyù keøm theo, khoâng theo tuoåi.** TL: * Beckett NS et al. N Eng J Med 2008; 358: 1887- 1898 ** Mancia G et al. Journal of Hypertension 2009; 27: 2121-2158 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 16 Ñieàu trò Taêng huyeát aùp/ beänh maïch maùu naõo  Ñieàu trò THA giuùp ngaên ngöøa ñoät quî taùi phaùt/ b/n tieàn söû ñoät quî hoaëc côn thieáu maùu naõo thoaùng qua.  Muïc tieâu < 130/80mmHg  Coù theå phoái hôïp taát caû nhoùm thuoác – Nghieân cöùu PROGRESS (UCMC + lôïi tieåu)  Khoâng chöùng côù haï huyeát aùp coù lôïi trong giai ñoaïn ñoät quî caáp.  Ñieàu trò THA khôûi ñaàu khoaûng vaøi ngaøy sau bieán coá (tình traïng post – stroke ñaõ oån ñònh) TL: Mancia G et al. European Heart Journal June 11, 2007 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 17 Mục tiêu huyết áp nhằm phòng ngừa đột quỵ : < 130/80 mmHg, có thể < 120/80 mmHg (n/c ACCORD) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 18 Rối loạn lipid máu và Tăng huyết áp: hai YTNC chính của bệnh động mạch vành Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 19 Giải phẫu bệnh của HC/ĐMV cấp TL: Antman EM, Braunwald E. In Braunwald’s Heart Disease, Saunders, 8th ed 2008, p 1210 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 20 Giải phẫu bệnh của bệnh ĐMV mạn TL: Beller GA et al. Essential Atlas of Heart Diseases current Medicine, 2rd ed 2001, p 76 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 21 Điều trị Tăng huyết áp nhằm phòng ngừa và điều trị bệnh tim thiếu máu cục bộ Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 22 Phòng ngừa tiên phát bệnh ĐMV/ bệnh nhân Tăng huyết áp  Mục tiêu HA: < 130/80 mmHg trong các trường hợp có kèm: * ĐTĐ * bệnh thận mạn * tương đương bệnh ĐMV * bệnh động mạch cảnh * bệnh động mạch ngoại vi * phình ĐMC bụng * b/n nguy cơ cao: chỉ số Framingham 10 năm > 10% TL: Rosendorff C et al. Circulation 2007; 115: 2761 - 2788 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 23 Điều trị Tăng huyết áp/ b/n đau thắt ngực ổn định  Mục tieâu huyeát aùp < 130/80 mmHg; < 120/80 mmHg nếu coù rối loạn chức năng thất traùi  Chẹn beâta: tiền sử NMCT  UCMC hoặc chẹn thụ thể angiotensin II: coù ĐTĐ, RLCN TTr  Coù thể phối hợp: chẹn beâta, UCMC hoặc chẹn thụ thể AG, lợi tiểu  Coù thể ñieàu trò keøm theo: nitrates, khaùng kết tập tiểu cầu, statins TL: Rosendorff C et al. Circulation 2007; 115: 2761 - 2788 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 24 Điều trị Tăng huyết áp/ suy tim do TMCB  Mục tiêu huyết áp < 130/80 hoặc tốt hơn < 120/80 mmHg  Các thuốc nên dùng: UCMC, chẹn thụ thể angiotensin, lợi tiểu, chẹn bêta, đối kháng aldosterone  Chẹn thụ thể angiotensin nên dùng: Valsartan, candesartan, telmisartan  Chẹn bêta nên dùng: bisoprolol, carvedilol, metoprolol succinate  Nên tránh: ức chế calci không dihydropyridine, clonidine, monoxidine. Hạn chế doxazosin TL: Rosendorff C et al. Circulation 2007; 115: 2761 - 2788 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 25 Nghiên cứu LIFE: losartan điều trị THA giúp phòng ngừa NMCT cấp  Ngẫu nhiên, mù đôi, câm đôi, 2 nhóm song song  9193 bệnh nhân (4605 losartan; 4588 atenolol)  Tuổi trung bình 66.9 7 năm; THA kèm dầy thất trái  Theo dõi trung bình 4.8 năm  Nhóm Losartan giảm tử vong tim mạch, NMCT và đột quỵ có ý nghĩa (p= 0.021) TL: Dahlof B et al. Lancet 2002; 359: 995-1003 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 26 Nghiên cứu OPTIMAAL (Optimal Therapy in Myocardial Infarction with the Angiotensin II Antagonist Losartan)  Ngẫu nhiên, mù đôi, hai nhóm song song  5477 bệnh nhân NMCT cấp kèm suy tim; 2744 losartan, 2733 captopril; tuổi trung bình 67.4 năm  Theo dõi trung bình 2.7 năm  Nhóm losartan giảm tử vong tương đương nhóm captopril (p< 0.069) TL: Dickstein K et al. Lancel 2002; 360: 752-760 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 27 Tăng huyết áp không kiểm soát: nguy cơ suy tim và bệnh cơ tim do THA Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 28 Định nghĩa suy tim TL: Dickstein K. et al. ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008. Eur. Heart J 2008; 29: 2388-2442 Suy tim là hội chứng lâm sàng có các đặc điểm: •Triệu chứng cơ năng điển hình ( khó thở gắng sức hoặc nghỉ, mệt, yếu sức, phù cổ chân) Và •Triệu chứng thực thể điển hình ( tim nhanh, thở nhanh, ran phổi, tràn dịch màng phổi, tăng áp ĐMP, phù ngoại vi, gan lớn) Và • Chứng cứ khách quan của bất thường thực thể hay cơ năng của tim vào lúc nghỉ (tim lớn, T3, âm thổi, bất thường ở ECG, tăng peptide bài niệu- BNP, NT- pro BNP) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 29 Các giai đoạn trong sự tiến triển của suy tim Giai ñoaïn A Nguy cô cao suy tim khoâng beänh tim thöïc theå hoaëc trieäu chöùng cô naêng suy tim Giai ñoaïn B Coù beänh tim thöïc theå nhöng khoâng trieäu chöùng suy tim Giai ñoaïn C Coù beänh tim thöïc theå tröôùc kia hoaëc hieän taïi coù trieäu chöùng cô naêng suy tim Giai ñoaïn D Suy tim khaùng trò, caàn can thieäp ñaëc bieät Td: . THA . beänh xô vöõa ñoäng maïch . ÑTÑ . beùo phì . hoäi chöùng chuyeån hoùa hoaëc . beänh nhaân söû duïng thuoác ñoäc vôùi tim; tieàn söû coù beänh cô tim Td: . Tieàn söû NMCT . Taùi caáu truùc thaát traùi . Beänh van tim khoâng trieäu chöùng cô naêng Td: b/n coù beänh tim thöïc theå keøm khoù thôû, meät giaûm gaéng söùc Td: b/n coù trieäu chöùng cô naêng raát naëng luùc nghæ maëc duø ñieàu trò noäi toái ña (nhaäp vieän nhieàu laàn, xuaát vieän caàn bieän phaùp ñieàu trò ñaëc bieät) Beänh tim thöïc theå Tieán trieån ñeán trieäu chöùng cô naêng suy tim Trieäu chöùng cô naêng khaùng trò luùc nghæ Coù nguy cô suy tim Suy tim TL : Hunt SA et al. ACC/AHA 2005 Guideline update for chronic heart failure. Circulation 2005; 112 Sept Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 30 Các nghiên cứu chứng minh hiệu quả của chẹn thụ thể AG II/ suy tim  Nghiên cứu ELITE I: losartan  Nghiên cứu Val- HeFT: Valsartan  Nghiên cứu CHARM Alternative: candesartan/ suy tim không dung nạp UCMC  Nghiên cứu CHARM Preserved: candesartan/ suy tim kèm PXTM ≥ 40%  Nghiên cứu CHARM Added: candesartan + UCMC/ suy tim Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 31 Nghiên cứu ELITE II (Evaluation of Losartan in The Elderly II)  Ngẫu nhiên, mù đôi, hai nhóm song song  3152 bệnh nhân (1578 losartan, 1574 captopril) tuổi ≥ 60, suy tim NYHA II, III, IV, PXTM ≤ 40%  Theo dõi trung bình 1.5 năm  Tử vong mọi nguyên nhân, đột tử: tương đương hai nhóm TL: PiHB et al. Lancet 2000; 355: 1582-1587 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 32 Tăng huyết áp: đạm niệu vi lượng, bệnh thận mạn, bệnh thận giai đoạn cuối (cần lọc thận) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 33 Nghiên cứu UKPDS (UK Prospective Diabetes study)  1148 bệnh nhân ĐTĐ2 (tuổi trung bình 56)  2 nhóm:  Nhóm kiểm soát chặt huyết áp (HA< 150/85 mmHg)  Nhóm ít chặt (HA < 180/105 mmHg)  Ngẫu nhiên, có kiểm soát  Nhóm kiểm soát chặt HA: thuốc hạ áp chính captopril và atenolol  Nhóm kiểm soát ít chặt : thuốc khác  Theo dõi trung bình 8,4 năm. Nhóm chặt 144/82 mmHg; nhóm không chặt 154/87 mmHg (p< 0,0001) TL: UKPDS 38. BMJ 1998; 317: 703-713 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 34 Kết quả nghiên cứu UKPDS/b/n ĐTĐ2  Nhóm kiểm soát chặt huyết áp (UCMC + chẹn bêta)  Giảm 32% tử vong liên quan ĐTĐ (p<0.005)  Giảm biến cố vi mạch (bệnh võng mạc, bệnh thận)  Giảm đột quỵ  Giảm không ý nghĩa NMCT hoặc đột tử/ nhóm kiểm soát chặt huyết áp TL: UKPDS 38. BMJ 1998; 317: 703-713 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 35 Nghiên cứu HOPE (The Heart Outcomes Prevention Evaluation)  9541 bệnh nhân (≥55 tuổi) có tiền sử biến cố tim mạch hoặc ĐTĐ kèm 1 YNTC tim mạch khác  Nhóm Ramipril 10mg/ng; nhóm placebo  3577 bệnh nhân có ĐTĐ2; 58% THA/ nhóm Ramipril; 54% THA/ nhóm placebo  Nhóm Ramipril: HA 141.7/80 mmHg giảm 139.8/76.7 mmHg (4.5 năm)  Nhóm placebo: HA 142.3/79.3  141.8/77 mmHg TL: HOPE study Investigators. Lancet 2000; 355: 253-259 (results of HOPE and MICRO- HOPE) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 36 Kết quả nghiên cứu MICRO- HOPE (HOPE trên bệnh nhân ĐTĐ2) TL: HOPE study Investigators. Lancet 2000; 355: 253-259 (results of HOPE and MICRO- HOPE) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 37 Nghiên cứu RENAAL (The Reduction of Endpoints in NIDDM with the Angiotensin Antagonist Losartan)  1513 b/n bệnh thận nặng có THA  Nhóm losartan (50mg- 100 mg/ngày); nhóm placebo  Phân phối ngẫu nhiên; mù đôi; điều trị song song  Các thuốc hạ áp khác: ức chế calci, lợi tiểu, chẹn bêta, chẹn alpha 1, tác động trung tâm  Theo dõi 3,4 năm  Tiêu chí gộp: tăng gấp đôi creatinine máu, bệnh thận giai đoạn cuối, tử vong mọi nguyên nhân TL: Brenner BM et al. N Engl J Med 2001; 345: 861-869 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 38 Kết quả nghiên cứu RENAAL TL: Brenner BM et al. N Engl J Med 2001; 345: 861-869 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 39 Nghiên cứu IDNT (Irbesartan tye 2 Diabetic Nephropathy Trial)  Phân phối ngẫu nhiên, mù đôi, so sánh có kiểm soát với placebo  Theo dõi 2.6 năm  1715 b/n THA kèm bệnh thận mạn, tuổi 30-70  Lô Irbesartan 300 mg/ng; lô amlodipine 10 mg/ng; lô placebo  Tiêu chí chính: tăng gấp đôi creatinine, bệnh thận giai đoạn cuối tử vong mọi nguyên nhân  Nhóm Irbesartan giảm 20% hoặc 23% so với placebo hoặc amlodpine (p = 0,006) TL: Lewis EJ et al. N. Engl J Med 2001; 345: 851 -60 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 40  Mục tiêu huyết áp nhằm phòng ngừa tiên phát biến cố thận : < 140/90 mmHg  Mục tiêu huyết áp nhằm phòng ngừa thứ phát bệnh thận : < 130/80 mmHg Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 41 Điều trị tích cực Tăng huyết áp và các yếu tố nguy cơ khác của xơ vữa động mạch: phòng ngừa tiên phát và thứ cấp bệnh động mạch ngoại vi Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 42 Các mạch máu ngoại vi  Động mạch cảnh  Động mạch cột sống thân nền (vertebrobasilar artery)  Động mạch dưới đòn  Động mạch thận  Động mạch chủ và động mạch chậu  Động mạch chi dưới  Tĩnh mạch chủ trên  Tĩnh mạch chủ dưới Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 43 Nguyên nhân bệnh động mạch ngoại vi (BĐMNV): chủ yếu xơ vữa động mạch (XVĐM) Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 44 Tuần suất và tiến triển tự nhiên BĐMNV  Mỹ: 10 triệu người BĐMNV có triệu chứng 20 – 30 triệu: BĐMNV không triệu chứng > 60 tuổi: 10% có BĐMNV > 70 tuổi + ĐTĐ: 15% BĐMNV  Chỉ số áp lực cổ chân – cánh tay (ABI: ankle brachial index)  ABI < 0.85: tử vong 5 năm 10% (do BĐMV) ABI < 0.40: tử vong 5 năm 50%  Khập khiễng cách hồi (IC: intermittent claudication): 1 – 5% cưa chân trong 5 năm TL: Allaqaband S et al. Curr Probl. Cardiol 2006; 31: 707 - 760 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 45 Loét động mạch tiêu biểu (loét hoại tử, gọn, kín đáo) TL: Creager MA, Libby P. Peripheral Arterial Disease. In Braunwald’s Heart Disease. Ed by Libby, Bonow, Mann, Zipes. WB Saunders 8th ed, 2008, p.1491 - 1514 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 46 Điều trị nội khoa bệnh động mạch ngoại vi chi dưới  Thay đổi yếu tố nguy cơ XVĐM: +++ * thuốc lá; ĐTĐ; lipid máu; huyết áp  Chống kết tập tiểu cầu: aspirin + clopidogrel  Đi bộ +++  Thuốc giảm triệu chứng: pentoxifyllin (Torrental ®), cilostazol*  Tái lưu thông mạch máu: đau lúc nghỉ, loét, triệu chứng nặng hạn chế lối sống dù điều trị nội tích cực TL: * Dawson DL et al. Am J Med 2000; 109: 523 – 530 * Allaqaband S et al. Curr Probl. Cardiol 2006; 31: 707 - 760 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 47 Tần suất bệnh xơ vữa động mạch trên bệnh nhân có tắc nghẽn động mạch ngoại vi Bệnh Tần suất (%)  Bệnh ĐMV do xơ vữa 30-50  Bệnh mạch máu não 5 – 10  Đái tháo đường 5 – 30  Tăng huyết áp 30-55  Tăng lipid máu 30-50 TL: Fagrell B. Arterial Diseases of the Limbs. In Cardiology, ed by MH Crawford, JP Dimarco, W J Paulus; Mosby 3rd ed, 2010, p. 119-134 Điều trị THA nhằm phòng ngừa biến cố tim mạch: cập nhật 2010 48 Kết luận  Điều trị tích cực THA: giảm đột quỵ, bệnh ĐMV, suy tim, tiến triển bệnh thận mạn, bệnh động mạch ngoại vi  Thuốc tác động lên hệ RAA: cơ bản trong hầu hết chỉ định điều trị THA  Ngoài mức huyết áp, điều trị bệnh nhân THA là điều trị toàn diện