Địa lý Châu Âu

CHÂU ÂU Châu Âu -Europa Châu Âu vềmặt địa chất và địa lý là một bán đảo hay tiểu lục địa, hình thành nênphần cực tây của đại lục Á-Âu, hay thậm chí Âu Phi Á, tùy cách nhìn. Theo quy ước,nó được coi là một lục địa, trong trường hợp này chỉ là một sự phân biệt thuần vềvăn hoá hơn là địa lý. Phía bắc giáp Bắc Băng Dương, phía tây giáp Đại Tây Dương,phía nam giáp Địa Trung Hải và biển Đen, tuy nhiên về phía đông thì hiện không rõràng. Tuy nhiên có thể coi dãy núi Ural được coi là vùng đất với địa lý và kiến tạorõ rệt đánh dấu ranh giới giữa châu Á và châu Âu (xem chi tiết trong bài Địa lý châu Âu).Khi được coi là một lục địa thì châu Âu thuộc loại nhỏ thứ hai trên thế giới về diệntích, vào khoảng 10.600.000 km², và chỉ lớn hơn Úc. Xét về dân số thì nó là lục địaxếp thứ ba sau châu Á và châu Phi. Dân số của châu Âu vào năm 2003 ước tính vàokhoảng 799.466.000: chiếm vào khoảng một phần tám dân số thế giới. Âu là một từ Hán-Việt (Âu châu), có gốc từ chữ Trung Quốc歐 Âu (hay đầy đủ là歐 囉巴 Âu La Ba), là chữ phiên âm từ Europa. Europa (tiếng Hy Lạp: Ευρώπη; xemthêm Danh sách các địa danh Hy Lạp cổ đại) là một công chúa người Phoeniciatrong thần thoại Hy Lạp, bị thần Zeus dưới dạng một con bò trắng dụ đưa đến đảoCrete, tại đó nàng hạ sinh Minos. Trong các tác phẩm của Homer, Ευρώπη là tênhoàng hậu thần thoại của đảo Crete, chứ không phải địa danh. Sau đó, từ này trởthành tên gọi của mảnh đất Hy Lạp và đến năm 500 TCN, ý nghĩa của nó được dùngrộng ra cho cả phần đất đó lên tận phía bắc. Xét rộng ra thì từ này trong tiếng Hy Lạp gồm hai từ eurys ("rộng") và ops ("mặt"),tuy nhiên giả thuyết này không rõ ràng. Một số nhà ngôn ngữ học đưa ra một giảthuyết khác dựa trên nguồn gốc dân gian là từ này có gốc từ tiếng Semit, bản thânlại mượn từ erebu trong tiếng Akkadia, nghĩa là "mặt trời lặn" (tức phương Tây)(xem thêm Erebus). Đứng từ phía châu Á hay Trung Đông thì đúng là Mặt Trời lặn ở phần đất châu Âu–mảnh đất phía tây. Cũng thế, tên gọi châu Á có gốc từ asutrong tiếng Akkadia, nghĩa là "mặt trời mọc", chỉ vùng đất phía đông dưới góc nhìncủa một người Lưỡng Hà.Châu Âu có một quá trình lịch sử xây dựng văn hóa và kinh tế tương đối lâu đời, cóthể xét từ thời Đá Cũ (Paleolithic). Việc khám phá ra những viên đá hình bàn tay có độ tuổi cách đây 800.000 năm theo phương pháp định tuổi cácbon mới đây tạiMonte Poggiolo, Ý, có thể có những ý nghĩa đặc biệt. Khái niệm dân chủ và văn hóa cá nhân của phương Tây thường được coi có nguồngốc từ Hy Lạp cổ đại, cùng với nhiều nguồn ảnh hưởng khác, đặc biệt là đạo Cơ Đốc,cũng có thể được coi là đãmang lại những khái niệm như tư tưởng bình quyền và phổ cập luật pháp. Đế quốc La Mã đã từng chia lục địa này dọc theo sông Rein và sông Danube quahàng thế kỷ. Tiếp theo sự suy tàn của Đế chế La Mã, châu Âu đã bước vào một thờikỳ dài đầy biến động thường được biết đến dưới tên gọi Thời kỳ Di cư. Thời kỳ đócòn gọi là "Thời kỳ Đen tối" theo các nhà tư tưởng Phục Hưng, và là "Thời kỳ Trungcổ" theo các nhà sử học đương đại và những người thuộc phong trào Khai sáng.Trong suốt thời gian này, các tu viện tại Ireland và các nơi khác đã gìn giữ cẩn thậnnhững kiến thức đã được ghi chép và thu thập trước đó. Thời kỳ Phục Hưng vàQuốc vương Mới đánh dấu khởi đầu của một giai đoạn khám phá, khai phá, và tăngcường kiến thức khoa học. Vào thế kỷ thứ 15 Thổ Nhĩ Kỳ đãmở ra thời kỳ khai pháthuộc địa, Tây Ban Nha tiếp bước ngay sau đó. Tiếp theo là các nước Pháp, Hà Lanvà Anh đã hình thành nên các đế chế thực dân với bạt ngàn đất đai và tài sản tạichâu Phi, châu Mỹ, và châu Á. Sau thời kỳ khai phá, các ý niệm về dân chủ bắt rễ tại châu Âu. Các cuộc đấu tranhcách mạng liên tục nổ ra, đặc biệt là tại Pháp trong giai đoạn Cách mạng Pháp. Kếtquả đã dẫn đến những biến động to lớn tại châu Âu khi các tư tưởng cách mạngnày truyền bá khắp lục địa. Việc hình thành tư tưởng dân chủ khiến cho căng thẳngtrong châu Âu không ngừng gia tăng, ngoài những căng thẳng đã có sẵn do tranhgiành tài nguyên tại Tân Thế giới. Một trong những căng thẳng tiêu biểu trong thờikỳ này là khi Napoléon Bonaparte lên nắm giữ quyền lực đã tiến hành các cuộcchinh phục nhằm hình thành một đế quốc Pháp mới, tuy nhiên đế quốc này nhanhchóng sụp đổ. Sau các cuộc chinh phục này, châu Âu dần ổn định. Cuộc Cách mạng Công nghiệp khởi nguồn từ nước Anh vào cuối thế kỷ 18, dẫn đếnsự chuyển dịch ra khỏi nông nghiệp và mang lại thịnh vượng chung đồng thời giatăng số dân. Biên giới các nước châu Âu vẫn trong tình trạng hiện nay khi ThếChiến I kết thúc. Kể từ sau Thế Chiến II đến khi kết thúc Chiến tranh Lạnh, châu Âu đã từng bị chia thành hai khối chính trị và kinh tế lớn: các nước cộng sản ở Đông Âu và các nước tư bản ở Tây Âu. Vào khoảng 1990, với sự sụp đổ của Bức tườngBerlin, khối Đông Âu dần dần tan rã. Vềmặt địa lý, châu Âu nằm trong một đại lục rộng hơn là lục địa Âu Á. Ranh giớicủa lục địa châu Âu với châu Á bắt đầu từ dãy Ural ở Nga phía đông, đến đông namthì không thống nhất, có thể coi là sông Ural hoặc sông Emba. Từ đó ranh giới nàykéo đến biển Caspia, sau đó đến sông Kuma và Manych hoặc dãy Caucasus, rồi kéo đến Biển Đen; eo biển Bosporus, biển Marmara, và eo biển Dardanelles chấm dứtranh giới với châu Á. Biển Địa Trung Hải ở phía nam phân cách châu Âu với châuPhi. Ranh giới phía tây là Đại Tây Dương, tuy thế Iceland, nằm cách xa hẳn so với điểm gần nhất của châu Âu với châu Phi và châu Á, cũng nằm trong châu Âu. Hiệntại việc xác định trung tâm địa lý châu Âu vẫn còn trong vòng tranh luận. Trên thực tế, biên giới của châu Âu thông thường được xác định dựa trên các yếutố chính trị, kinh tế, và văn hóa. Do vậy mà kích thước cũng như số lượng các nướccủa châu Âu sẽ khác nhau tùy theo định nghĩa.Hầu hết các nước trong châu Âu là thành viên của Hội đồng châu Âu, ngoại trừBelarus, và Tòa Thánh (Thành Vatican). Khái niệm lục địa châu Âu không thống nhất. Vì châu Âu không được bao bọc toànbộ bởi biển cả nên nhiều người coi nó chỉ là bán đảo của lục địa Âu Á. Trong quá khứ, khái niệm lãnh thổ Kitô giáo được coi là quan trọng hơn cả đối với châu Âu. Trên thực tế, châu Âu ngày càng được dùng là cách gọi tắt để chỉ Liên minh châuÂu (LMCÂ) và các 25 thành viên hiện tại của nó. Một số nước châu Âu đang xin làmthành viên, số khác dự kiến cũng sẽ tiến hành thương lượng trong tương lai (xemMở rộng Liên minh châu Âu). Vềmặt địa hình, châu Âu là một nhóm các bán đảo kết nối với nhau. Hai bán đảolớn nhất là châu Âu "lục địa" và bán đảo Scandinavia ở phía bắc, cách nhau bởiBiển Baltic. Ba bán đảo nhỏ hơn là (Iberia, Ý và bán đảo Balkan) trải từ phía namlục địa tới Địa Trung Hải, biển tách châu Âu với châu Phi. Về phía đông, châu Âu lục địa trải rộng trông nhưmiệng phễu tới tận biên giới với châu Á là dãy Ural. Bềmặt địa hình trong châu Âu khác nhau rất nhiều ngay trong một phạm vi tương đối nhỏ. Các khu vực phía nam địa hình chủ yếu là đồi núi, trong khi về phía bắc thì địa thế thấp dần từ các dãy Alps, Pyrene và Karpati, qua các vùng đồi, rồi đến các đồng bằng rộng, thấp phía bắc, và khá rộng phía đông. Vùng đất thấp rộng lớn này được gọi là Đồng bằng Lớn Âu Châu, và tâm của nó nằm tại Đồng bằng Bắc Đức.Một vùng đất cao hình vòng cung nằm ở biên giới biển phía tây bắc, bắt đầu từquần đảo Anh phía tây và dọc theo trục cắt fjord có nhiều núi của Na Uy. Mô tả này đã được giản lược hóa. Các tiểu vùng như Iberia và Ý có tính chất phứctạp riêng như chính châu Âu lục địa, nơi mà địa hình có nhiều cao nguyên, thunglũng sông và các lưu vực đã làm cho miêu tả địa hình chung phức tạp hơn. Icelandvà quần đảo Anh là các trường hợp đặc biệt. Iceland là một vùng đất riêng ở vùngbiển phía bắc được coi như nằm trong châu Âu, trong khi quần đảo Anh là vùng đấtcao từng nối với lục địa cho đến khi địa hình đáy biển biến đổi đã tách chúng ra. Do địa hình châu Âu có thể có một số tổng quát hóa nhất định nên cũng không ngạcnhiên lắm khi biết là trong lịch sử, vùng đất này là địa bàn cư trú của nhiều dân tộctách biệt trên các vùng đất tách biệt mà ít có pha trộn. Đa số người châu Âu định cư ở đây trước hoặc trong thời kỳ Băng hà cuối cùngcách đây kh. 10.000 năm. Người Neanderthal và người hiện đại sống chung vớinhau ít vào một giai đoạn nào đó của thời kỳ này. Việc xây dựng các con đường LaMã đã pha trộn các giống người châu Âu bản địa Khi sang thế kỷ 20, số dân châu Âu là hơn 600 triệu người, nhưng hiện nay số dân đang vào giai đoạn giảm dần vì các nhân tố xã hội khác nhau 1. Các nhà nước sau đây có các quốc gia độc lập trong châu Âu:• Albania• Andorra• Áo• Azerbaijan2• Ba Lan• Belarus• Bỉ• Bồ Đào Nha• Bosna và Hercegovina• Bulgaria• Croatia• Đan Mạch• Đức• Estonia• Gruzia2• Hà Lan• Hy Lạp• Hungary• Iceland• Ireland• Kazakhstan3 • Latvia• Liechtenstein• Litva• Luxembourg• Macedonia4• Malta• Moldova• Monaco• Montenegro• Na Uy• Nga5• Phần Lan• Pháp• Romania• San Marino• Séc• Serbia• Slovakia• Slovenia• Tây Ban Nha• Thổ Nhĩ Kỳ7• Thụy Điển• Thụy Sỹ• Ukraina• Vatican• Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland• Ý 2. Azerbaijan và Gruzia nằm một phần trong châu Âu theo định nghĩa thôngthường coi đỉnh của Caucasus là biên giới với châu Á. 3. Lãnh thổ châu Âu của Kazakhstan bao gồm một phần tây dãy Ural và sông Emba. 4. Tên nước này đang là tranh luận quốc tế. Xem chi tiết tại Cộng hòa Macedonia. 5. Phần lãnh thổ của Nga nằm phía tây dãy Ural được coi là trong châu Âu. 6. Thổ Nhĩ Kỳ châu Âu bao gồm lãnh thổ về phía tây và bắc của eo biển Bosporusvà Dardanelles. Dân số  1 Germany: 82,469,400  2 France: 60,873,000  3 United Kingdom: 60,226,500  4 Italy: 58,607,050  5 Spain: 43,398,150  6 Poland: 38,165,450  7 Romania: 21,634,350  8 Netherlands: 16,319,850  9 Greece: 11,104,000  10 Portugal:10,549,450  #11 Belgium:10,478,650  #12 Czech Republic:10,234,090  #13 Hungary:10,087,050  #14 Belarus:9,775,591  #15 Sweden:9,024,040  #16 Austria:8,233,300  #17 Serbia and Montenegro:8,064,253  #18 Bulgaria:7,740,000  #19 Switzerland:7,437,100  #20 Denmark:5,415,978   21 Slovakia: 5,387,000  22 Finland: 5,246,100  23 Norway: 4,623,300  24 Croatia: 4,443,350  25 Moldova: 4,205,747  26 Ireland:4,159,100  27 Bosnia and Herzegovina: 3,907,074  28 Lithuania: 3,414,300  29 Albania: 3,129,678  30 Latvia: 2,300,500   #31 Macedonia, Republic of: 2,034,060  #32 Slovenia: 2,000,500  #33 Estonia: 1,346,100  #34 Luxembourg: 456,709.6  #35 Malta: 403,500  #36 Man, Isle of: 78,003  #37 Andorra: 66,200  #38 Faroe Islands: 48,300  #39 Liechtenstein: 34,750  #40 Monaco: 33,400  41 San Marino: 28,200 Total: 537,183,123.6 người Cô gái Pháp Cô gái Anh Cô gái Ba Lan Cô gái Nga Cô gái Tây Ban Nha