Đề tài Vận động là phương thức tồn tại của vật chất

Lêi nãi ®Çu KÓ tõ khi con ng­êi cã nhËn thøc th× ®· cã xu h­íng t×m hiÓu vÒ chÝnh m×nh vµ thÕ giíi xung quanh. Nh­ng vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ quan ®iÓm vËn ®éng vµ sù tån t¹i cña vËt chÊt. Trong quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt th× thùc thÓ cña thÕ giíi vËt chÊt c¸i tån t¹i vÜnh cöu t¹o nªn mäi sù vËt vµ hiÖn t­îng cïng víi nh÷ng thuéc tÝnh cña chóng. §Ó tõ ®ã ta cã thÓ thÊy ®­îc triÕt häc ®· nghiªn cøu hµng lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò chung nh­ng vÊn ®Ò träng t©m lµ nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc, gi÷a tån t¹i vµ t­ duy hay gi÷a tù nhiªn vµ tinh thÇn. §ång thêi nã cßn lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi, mét lÜnh vùc trÝ tuÖ vµ ®Æc thï cña con ng­êi: ®ã chÝnh lµ hÖ thèng nh÷ng quan ®iÓm chung nhÊt vÒ thÕ giíi. Theo c¸c nhµ triÕt häc HyL¹p cæ ®¹i th× vËt chÊt mang tÝnh kh¸i qu¸t nh­ng chØ lµ kh¸i qu¸t bÒ ngoµi cña vËt chÊt. Nh­ng mét sè nhµ triÕt häc duy vËt thêi cËn ®¹i l¹i cho r»ng nguyªn tö lµ nh÷ng phÇn tö vËt chÊt nhá bÐ nhÊt kh«ng thÓ ph©n chia ®­îc nh­ng vÉn t¸ch rêi mét c¸ch siªu h×nh. Cho tíi cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX nhê nh÷ng ph¸t minh khoa häc míi con ng­êi míi ®­îc hiÓu biÕt c¨n b¶n vµ s©u s¾c h¬n vÒ nguyªn tö. §Ó tõ ®ã §¶ng ta ®· vËn dông nh÷ng s¸ng t¹o trong triÕt häc M¸c-Lªnin vµo thùc tiÔn sinh ®éng ë ViÖt Nam, ®· t¹o ra vò khÝ s¾c bÐn cho cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc thèng nhÊt ®Êt n­íc, x©y dùng ®Êt n­íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. Víi b¶n th©n lµ mét sinh viªn, ý thøc ®­îc vËt chÊt lµ chñ ®Ò bao qu¸t toµn bé nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc. §Ó hiÓu biÕt thªm vÒ nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc vµ sù tån t¹i cña vËt chÊt nh­ thÕ nµo, ®ã chÝnh lµ lý do ®Ó em ®i t×m hiÓu vµ ph©n tÝch c©u nãi cña ¡ngghen:“VËn ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt”. Víi tr×nh ®é cã h¹n cña m×nh em rÊt mong thÇy, c«, b¹n bÌ th«ng c¶m vµ gãp ý kiÕn ®Ó em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Néi dung I. VËt chÊt vµ c¸c h×nh thøc tån t¹i cña nã. Ph¹m trï vÒ vËt chÊt ®­îc hiÓu rÊt kh¸c nhau phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng thùc tiÔn vµ nhËn thøc trong tõng thêi kú cña lÞch sö nh©n lo¹i. Ph¹m trï vÒ vËt chÊt lµ mét trong nh÷ng ph¹m trï c¬ b¶n. §Ó hiÓu râ vÒ ph¹m trï vËt chÊt chóng ta cÇn ph¶i t×m hiÓu quan ®iÓm vËt chÊt cña Lª Nin víi nh÷ng quan ®iÓm vËt chÊt cña nh÷ng nhµ triÕt häc kh¸c. Theo quan ®iÓm cña Chñ nghÜa duy t©m th× thùc thÓ cña thÕ giíi c¬ së cña mäi c¸i tån t¹i lµ b¶n nguyÖn tinh thÇn nµo ®ã. §ã cã thÓ lµ “ý chÝ cña th­îng ®Õ” lµ “ý niÖm tuyÖt ®èi” hoÆc lµ nh÷ng quan hÖ cã tÝnh chÊt siªu nh©n. Chñ nghÜa duy t©m cho r»ng tån t¹i vÒ thùc chÊt lµ tån t¹i tinh thÇn cßn chñ nghÜa duy t©m t«n gi¸o cho r»ng sù tån t¹i thùc chÊt lµ sù tån t¹i cña ®Êng siªu nh©n, ®Êng tèi cao nh­ chóa trêi, th­îng ®Õ. Cßn trong quan niÖm cña chñ nghÜa duy vËt th× thùc thÓ cña thÕ giíi lµ vËt chÊt c¸i tån t¹i vÜnh cöu t¹o nªn mäi sù vËt vµ hiÖn t­îng cïng víi nh÷ng thuéc tÝnh cña chóng. Thêi cæ ®¹i c¸c nhµ triÕt häc Ph­¬ng §«ng cho r»ng vËt chÊt gåm n¨m yÕu tè: Kim - Thuû - Méc - Ho¶ - Thæ vµ trong Kinh dÞch th× cho r»ng thÕ giíi ®­îc t¹o nªn bëi hai lo¹i ©m - d­¬ng. C¸c nhµ triÕt häc HyL¹p cæ ®¹i ®· ®ång nhÊt vËt chÊt nãi chung víi nh÷ng d¹ng cô thÓ cña nã tøc lµ nh÷ng vËt thÓ h×nh h÷u c¶m tÝnh ®ang tån t¹i ë thÕ giíi bªn ngoµi. Talet cho r»ng vËt chÊt lµ n­íc, Anaximen cho r»ng vËt chÊt lµ kh«ng khÝ. HªraclÝt cho r»ng vËt chÊt lµ Ho¶ cßn ¨mpª®oclo th× cho r»ng vËt chÊt bao gåm bèn yÕu tè ®Êt, n­íc, löa vµ kh«ng khÝ mét c¸ch kh¸i qu¸t h¬n Anaximen th× cho r»ng vËt chÊt kh«ng thÓ nhËn biÕt ®­îc b»ng c¶m gi¸c víi tªn lµ “Ap©y r«n” cao h¬n trong sè c¸c nhµ triÕt häc HyL¹p §ªm«clit cho r»ng vËt chÊt lµ nguyªn tö nhá nhÊt kh«ng thÓ chia ®­îc, kh«ng thÓ nhËn thøc ®­îc b»ng c¶m tÝnh. Nãi chung theo c¸c nhµ triÕt häc HyL¹p cæ ®¹i vËt chÊt mang tÝnh kh¸i qu¸t nh­ng lµ kh¸i qu¸t bÒ ngoµi cña vËt chÊt. Tõ cuèi thÕ kû thø XVI vµ ®Æc biÖt trong hai thÕ kû XVII - XVIII nÒn khoa häc tù nhiªn - thùc nghiÖm Ch©u ¢u nhê øng dông ®­îc nh÷ng thµnh tùu vÒ c¬ häc - to¸n häc ®· ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ. Lóc nµy khoa häc ®· cã nh÷ng ph¸t hiÖn míi vÒ quang, vÒ ®iÖn, vÒ ®iÖn tõ. Thiªn v¨n häc ®· gi¶i thÝch ®­îc cÊu t¹o cña hÖ mÆt trêi. §éng vËt häc vµ thùc vËt häc ®· nghiªn cøu ®­îc ®Æc ®iÓm cña hµng trôc ngh×n d¹ng c¬ thÓ sèng, tuy vËy quan ®iÓm siªu h×nh m¸y mãc vÉn chi phèi nh÷ng hiÓu biÕt cña triÕt häc vÒ vËt chÊt. Ng­êi ta gi¶i thÝch mäi hiÖn t­îng cña tù nhiªn b»ng sù t¸c ®éng qua l¹i cña lùc hÊp dÉn vµ lùc ®Èy gi÷a c¸c phÇn tö cña vËt thÓ theo ®ã th× c¸c phÇn tö cña vËt thÓ trong qu¸ tr×nh vËn ®éng lµ bÊt biÕn c¸i thay ®æi chØ lµ tr¹ng th¸i kh«ng gian vµ tËp hîp cña chóng. Mäi ph©n biÖt vÒ chÊt gi÷a c¸c vËt thÓ ®Òu bÞ quy gi¶m vÒ sù ph©n biÖt vÒ l­îng. NiÒm tin vµo ch©n lý c¬ häc, trong c¬ häc Niut¬n ®· khiÕn cho c¸c nhµ khoa häc lóc ®ã ®ång nhÊt vËt chÊt víi khèi l­îng, coi vËn ®éng cña vËt chÊt chØ lµ biÓu hiÖn cña vËn ®éng c¬ häc, nguån gèc cña vËn ®éng ®­îc coi lµ n»m ë bªn ngoµi cña vËt chÊt. KÕ thõa quan ®iÓm nguyªn tõ luËn cæ ®¹i, c¸c nhµ triÕt häc duy vËt cæ ®¹i vÉn tiÕp tôc coi nguyªn tö lµ nh÷ng phÇn tö vËt chÊt nhá nhÊt kh«ng thÓ ph©n chia ®­îc, vÉn t¸ch rêi chóng mét c¸ch siªu h×nh víi vËn ®éng, kh«ng gian vµ thêi gian. C¸c nhµ t­ t­ëng thêi cËn ®¹i vÉn ch­a thÊy ®­îc vËn ®éng lµ thuéc tÝnh cè h÷u cña nguyªn tö. Ph¶i ®Õn cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX khi xuÊt hiÖn nh÷ng ph¸t minh míi trong khoa häc tù nhiªn con ng­êi míi cã ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt c¨n b¶n h¬n cµng s©u s¾c h¬n vÒ nguyªn tö. N¨m 1895 R¬nghen ph¸t hiÖn ra tia R¬nghen (cßn gäi lµ tia X) ®­îc øng dông réng r·i trong thùc tÕ, mét trong nh÷ng øng dông quan träng lµ dïng ®Ó ch÷a bÖnh ung th­ n«ng (gÇn ngoµi da) diÖt vi khuÈn. N¨m 1896 BÐcc¬ren ph¸t hiÖn ra hiÖn tuîng phãng x¹. N¨m 1902 hai vî chång nhµ b¸c häc Maricuiri ng­êi Ba Lan ®· ph¸t hiÖn ra chÊt phãng x¹ cùc m¹nh. Vµo n¨m 1905 thuyÕt t­¬ng ®èi cña Anhxtanh ra ®êi. . . Nh÷ng ph¸t hiÖn nµy ®· chøng minh r»ng nguyªn tö kh«ng ph¶i lµ phÇn vËt chÊt bÊt biÕn kh«ng thÓ ph©n chia ®­îc mµ tr¸i l¹i nã lu«n chuyÓn ®éng biÕn ®æi. Quan niÖm nµy ®· lµm ®¶o lén quan ®iÓm vÒ vËt chÊt tr­íc kia, ®· ®Èy chñ nghÜa duy vËt cò vµo cuéc khñng ho¶ng. Chñ nghÜa duy t©m häc ®· lîi dông t×nh h×nh ®ã vµ tuyªn bè vËt chÊt ®· biÕn mÊt ®· tiªu tan nªn khoa häc tù nhiªn còng r¬i vµo khñng ho¶ng. §óng lóc ®ã xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn khoa häc cña nhËn thøc nãi chung Lªnin ®· chøng minh r»ng: kh«ng ph¶i vËt chÊt tiªu tan biÕn mÊt mµ thùc ra lµ nh÷ng giíi h¹n nhËn thøc cña con ng­êi vÒ thÕ giíi vËt chÊt ®· bÞ ph¸ vì. Do ®ã ph¶i thay thÕ quan niÖm cò vÒ vËt chÊt b»ng quan niÖm míi ®¸p øng nhu cÇu vÒ sù ph¸t triÓn khoa häc. V× vËy ®Þnh nghÜa vÒ vËt chÊt cña Lª nin ra ®êi. Theo Lª nin: “VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i kh¸ch quan ®­îc ®em l¹i cho con ng­êi trong c¶m gi¸c, ®­îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c ” Ph¹m trï vËt chÊt ë ®©y ®­îc hiÓu lµ quan niÖm triÕt häc vÒ vËt chÊt, h¬n n÷a nã lµ mét quan niÖm triÕt häc khoa häc vÒ vËt chÊt d­íi h×nh thøc ph¹m trï ph¶n ¸nh nh÷ng thuéc tÝnh c¨n b¶n phæ biÕn cña vËt chÊt. §ång thêi nã kh¸c víi quan niÖm cña c¸c khoa häc cô thÓ. VËt chÊt ë ®©y ®­îc hiÓu lµ thùc t¹i kh¸ch quan tøc lµ tÊt c¶ nh÷ng g× tån t¹i ®éc lËp bªn ngoµi ý thøc cña chóng ta, ®éc lËp kh«ng phô thuéc víi ý thøc cña chóng ta gäi lµ vËt chÊt. Nh­ng nh­ thÕ ch­a ®ñ vËt chÊt lµ c¸i tuy t¸c ®éng lªn gi¸c quan cña chóng ta cã thÓ g©y cho chóng ta c¶m gi¸c. §Þnh nghÜa vÒ vËt chÊt cña Lª nin ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ vµ sai lÇm cña tÊt c¶ c¸c quan ®iÓm vÒ vËt chÊt tr­íc kia, nã kh¾c phôc ®­îc khñng ho¶ng cña chñ nghÜa duy vËt, n©ng chñ nghÜa duy vËt lªn mét b­íc ph¸t triÓn míi lµ sù ra ®êi cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. MÆt kh¸c nã kh¾c phôc ®­îc cuéc khñng ho¶ng trong khoa häc tù nhiªn nhÊt lµ trong vËt lý häc. Nã më ®­êng cho khoa häc tù nhiªn ph¸t triÓn ®i lªn. H¬n n÷a ®Þnh nghÜa vÒ vËt chÊt cña Lª nin lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh quan ®iÓm ®óng ®¾n, khoa häc vÒ lÞch sö, x· héi loµi ng­ßi. II. Quan ®iÓm cña ¡ngghen vÒ sù vËn ®éng cña vËt chÊt: “VËn ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt”. Gi¶i thÝch. Qua viÖc nghiªn cøu vÒ sù vËn ®éng vµ tån t¹i cña vËt chÊt cña c¸c nhµ triÕt häc cæ ®¹i vµ quan ®iÓm triÕt häc cña Lªnin ë trªn, ta tiÕp tôc ph©n tÝch vµ lµm râ h¬n n÷a vÒ quan ®iÓm cña ¡ngghen. ¡ngghen viÕt: “VËn ®éng, hiÓu theo nghÜa chung nhÊt, tøc ®­îc hiÓu lµ mét ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, lµ mét thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, th× bao gåm tÊt c¶ mäi sù thay ®æi vµ mäi qu¸ tr×nh diÔn ra trong vò trô, kÓ c¶ sù thay ®æi vÞ trÝ ®¬n gi¶n cho ®Õn t­ duy”. Nh­ vËy, theo nghÜa chung nhÊt, vËn ®éng lµ mäi biÕn ®æi nãi chung. VËn ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt. ThÕ giíi vËt chÊt v« cïng vµ v« tËn, nh­ng kh«ng ë ®©u mµ vËt chÊt kh«ng vËn ®éng. Mäi sù vËt, hiÖn t­îng dï v« cïng lín hay v« cïng nhá, dï v« sinh hay h÷u sinh, dï thuéc thÕ giíi nµo còng tån t¹i trong tr¹ng th¸i vËn ®éng, biÕn ®æi kh«ng ngõng. Mçi sù vËt, hiÖn t­îng vËt chÊt lµ mét hÖ thèng bao gåm nhiÒu bé phËn, nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau ®­îc s¾p xÕp theo mét tæ chøc nhÊt ®Þnh vµ chóng lu«n liªn hÖ chÆt chÏ, ¶nh h­ëng vµ t¸c ®éng lÉn nhau. ChÝnh ®iÒu nµy ®· t¹o nªn sù vËn ®éng, biÕn ®æi kh«ng ngõng cña sù vËt, hiÖn t­îng. VËt chÊt vËn ®éng lµ do b¶n th©n sù tån t¹i cña nã, nguyªn nh©n sù vËn ®éng n»m ngay trong sù vËt, hiÖn t­îng, v× vËy, vËn ®éng lµ thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, vËt chÊt tù vËn ®éng. TÝnh bÊt diÖt cña vËn ®éng ®· ®­îc khoa häc tù nhiªn chøng minh, kh¼ng ®Þnh b»ng quy luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l­îng. VËn ®éng lµ vËn ®éng cña vËt chÊt: Chñ nghÜa duy t©m vµ t«n gi¸o cho r»ng cã nh÷ng lùc l­îng phi vËt chÊt vËn ®éng bªn ngoµi thÕ giíi vËt chÊt, chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh r»ng, kh«ng thÓ cã vËn ®éng kh«ng vËt chÊt, vËn ®éng lµ vËn ®éng cña vËt chÊt. VËt chÊt vËn ®éng trong kh«ng gian vµ thêi gian. Ngay c¶ tri thøc, t×nh c¶m, t­ t­ëng… (ý thøc) còng vËn ®éng, nh­ng sù vËn ®éng Êy chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù ph¶n ¸nh vËt chÊt ®ang vËn ®éng. Cho nªn, kh«ng thÓ nãi ý thøc vËn ®éng bªn ngoµi vµ ®éc lËp víi vËn ®éng cña vËt chÊt. Tuy nhiªn, sù vËn ®éng tuyÖt ®èi cña vËt chÊt kh«ng hÒ lo¹i trõ mµ cßn bao hµm c¶ sù ®øng im. Nh­ng sù ®øng im Êy kh«ng ph¶i ë tr¹ng th¸i chÕt, cè ®Þnh, nguyªn si, vÜnh viÔn. Qua ®ã ta thÊy râ mét ®iÒu r»ng, vËt chÊt lu«n lu«n vËn ®éng ngay c¶ lóc ®øng im, vËt chÊt muèn tån t¹i th× tù b¶n th©n nã ph¶i vËn ®éng. V× vËy, theo quan ®iÓm cña ¡ngghen, còng nh­ quan ®iÓm triÕt häc M¸c – Lªnin: vËn ®éng chÝnh lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt. KÕt luËn VËt chÊt tån t¹i th«ng qua c¸c d¹ng cô thÓ cña nã, do ®ã trong sù tån t¹i cña vËt chÊt tÊt yÕu ph¶i cã sù ®øng im. Tuy nhiªn, ®øng im chØ lµ t­¬ng ®èi bëi; §øng im chØ x¶y ra trong mèi quan hÖ víi mét hÖ thèng nµy, nh­ng trªn thùc tÕ l¹i n»m trong tr¹ng th¸i vËn ®éng cña mèi quan hÖ víi hÖ thèng kh¸c. §øng im chØ lµ mét tr¹ng th¸i ®Æc thï cña vËn ®éng trong c©n b»ng, trong sù æn ®Þnh t­¬ng ®èi, tøc sù vËn ®éng vÉn cßn trong giíi h¹n, trong sù b¶o toµn cÊu tróc vµ chÊt cña sù vËt. Tr¹ng th¸i Êy còng chØ lµ t¹m thêi, nã chØ xuÊt hiÖn trong mét thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh, sù vËn ®éng tuyÖt ®èi sÏ lµm cho sù vËt biÕn ®æi chuyÓn thµnh c¸i kh¸c. Qua viÖc chøng minh vËt chÊt vËn ®éng hay ®øng im ®· cho thÊy râ viÖc vËn ®éng lu«n lu«n x¶y ra ®èi víi vËt chÊt vµ cã thÓ kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu r»ng : “VËn ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt” theo ®óng quan ®iÓm cña ¡ngghen, ®iÒu nµy hoµn toµn cã thÓ x¶y ra. Tµi liÖu tham kh¶o 1. TriÕt häc M¸c-Lªnin tËp 1, tËp 2 2. TriÕt häc M¸c-Lªnin tËp 1, tËp 2, tËp 3 3. Khoa triÕt Häc viÖn chÝnh trÞ cao cÊp NA Quèc TW(NXB t­ t­ëng VH 1991) 4. Hái ®¸p vÒ triÕt häc(Häc viÖn chÝnh trÞ QGHCM) 5. H­íng dÉn «n thi m«n TriÕt häc M¸c-Lªnin 6. Ph­¬ng c¸ch tr¶ lêi c¸c c©u hái «n tËp m«n TriÕt häc