Đề tài Thực trạng về công tác phân tích chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm ở công ty xây dựng Lũng lô

Mục lục Chương I những vấn đề lý luận chung về phân tích chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp trong các doanh nghiệp xây lắp. I. Khái niệm, phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp. 1. Đặc điểm của ngành xây dựng cơ bản và sản phẩm xây lắp ảnh hưởng đến quá trình hình thành chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Khác với các ngành sản xuất vật chất khác, ngành xây dựng cơ bản là ngành có khả năng tái sản xuất tài sản cố định cho tất cả các ngành trong nền kinh tế quốc dân. Nó tạo ra cơ sở vật chất cho toàn xã hội, cơ sở hạ tầng cho nền kinh tế quốc dân, tăng cường tiềm lực kinh tế, lẫn quốc phòng cho đất nước. Ngành xây dựng cơ bản có nhiều đặc điểm riêng biệt xuất phát từ tính đặc thù của sản phẩm ngành xây dựng và sản xuất xây dựng. Chúng có ảnh hưởng lớn đến việc tổ chức sản xuất và quản lý tài chính trong ngành xây dựng. Sản phẩm xây lắp có tính chất cố định: Sản phẩm xây dựng sau khi hoàn thành thì không thể di chuyển từ nơi này sang nơi khác, mà nơi sản xuất đồng thời là nơi sử dụng công trình sau này. Do đó, các điều kiện địa chất, thuỷ văn, cơ sở hạ tầng ở nơi địa điểm xây dựng công trình được lựa chọn có ảnh hưởng rất lớn đến quá trinhf xây dựng và khai thác công trình, vì thế trong quản lý kinh tế xây dựng phải nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, điều tra, khảo sát để lựa chọn địa bàn xây dựng. Mặt khác, do sản phẩm xây dựng cố định nên lực lựơng sản xuất của ngành xây dựng thường xuyên di chuyển từ công trình này sang công trình khác. Điều đó có ảnh hưởng lớn đến sự ổn định của người lao động, chi phí cho khâu di chuyển đòi hỏi công tác quản lý xây dựng cơ bản phải đặc biệt chú ý. Sản phẩm xây dựng có thời gian sử dụng lâu dài: Sản phẩm của xây dựng cơ bản thường tồn tại và hoạt động trong nhiều năm và có thể tồn tại vĩnh viễn. Đặc điểm này đòi hỏi phải đặc biệt chú trọng tới công tác quản lý chất lượng sản phẩm trong tất cả các khâu từ điều tra, khảo sát, thiết kế cho đến thi công, nghiệm thu và bàn giao công trình. Sản phẩm xây dựng có quy mô lớn, kết cấu phức tạp: Quy mô của sản phẩm xây dựng được thể hiện về mặt hiện vật là hình khối vật chất lớn, về mặt giá trị là vốn nhiều. Kết cấu sản phẩm phức tạp, một công trình gồm các hạng mục công trình, một hạng mục công trình có thể gồm nhiều đơn vị công trình, một đơn vị công trình bao gồm nhiều bộ phận, các bộ phân công trình lại có yêu cầu kỹ thuật khác nhau. Đặc điểm này đòi hỏi khối lượng vốn đầu tư, vật tư, lao động, máy móc thi công nhiều và đòi hỏi phải có nhiều giải pháp thi công khác nhau. Do vậy, trong quản lý xây dựng phải chú trọng kế hoạch khối lượng, kế hoạch vốn đầu tư, lập định mức kinh tế kỹ thuật và quản lý. Thời gian xây dựng công trình dài: Điều này dẫn đến vốn đầu tư xây dựng của chủ đầu tư và vốn sản xuất của tổ chức xây dựng bị ứ đọng lâu. Các tổ chức xây dựng dễ gặp phải các rủi ro ngẫu nhiên theo thời gian như: thời tiết, sự thay đổi của tỷ giá hối đoái, giá cả thị trường… Công trình xây dựng dễ bị hao mòn ngay khi hoàn thành, do sự phát triển của khoa học công nghệ nếu thời gian thiết kế và thi công xây dựng dài. Điều này đòi hỏi các bên tham gia phải chú trọng về mặt thời gian, phương thức thanh toán, lựa chon phương án, tiến độ thi công phù hợp cho từng hạng mục công trình, toàn bộ công trình. Sản phẩm xây dựng mang tính đơn chiếc: Không bao giờ có hai công trình xây dựng giống hệt nhau, bởi lẽ sản phẩm xây dựng được sản xuất theo đơn đặt hàng, ngay sau khi hoàn thành sẽ được tiêu thụ ngay theo giá cả đã thoả thuận giữa các bên tham gia. Điều này dẫn đến năng xuất lao động không cao, gây khó khăn trong việc so sánh giá thành, mức hạ giá thành của sản phẩm xây lắp. Hoạt động xây dựng chủ yếu ngoài trời nên chịu ảnh hưởng rất lớn của điều kiện tự nhiên, ảnh hưởng này thường xuyên làm gián đoạn quá trình thi công, năng lực của doanh nghiệp không điều hoà, ảnh huưởng đến sản phẩm dở dang, vật tư thiết bị thi công…Đặc điểm này yêu cầu doanh nghiệp xây dựng phải lập tiến độ thi công, tổ chức lao động hợp lý để tránh thời tiết xấu, giảm thiểu tổn thất do thời tiết gây ra, tổ chức cải thiện đời sống của người lao động. Những đặc điểm trên đây của ngành xây dựng cơ bản cũng như sản phẩm xây lắp có ảnh hưởng rất lớn đến công tác quản lý chi phí và gía thành sản phẩm xây lắp, đòi hỏi các doanh nghiệp xây lắp phải có các biện pháp, kế hoạch chi phí và giá thành sản phẩm hiệu quả để không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Để thực hiện được điều này, trước hết chúng ta phải cùng tìm hiểu khái niệm về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. 2. Chi phí sản xuất xây lắp. 2.1 Khái niệm chi phí sản xuất xây lắp. Sự phát sinh và phát triển của xã hội loài người gắn liền với quá trình sản xuất. Quá trình sản xuất là quá trình kết hợp của cả 3 yếu tố: Tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động. Đồng thời, quá trình sản xuất cũng chính là quá trình tiêu hao của chính các yếu tố trên. Vì thế, sự hình thành nên các chi phí sản xuất để tạo ra giá trị sản phẩm sản xuất là tất yếu khách quan, không phụ thuộc vào yếu tố chủ quan của người sản xuất . Trong nền kinh tế nói chung, đặc biệt là nền kinh tế thị trường, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thực chất là việc sản xuất sản phẩm ra thị trường nhằm mục đích kiếm lời. Đó chính là quá trình doanh nghiệp phải bỏ ra những chi phí nhất định, những chi phí đó biểu hiện dưới hình thức hiện vật hay giá trị, đó là điiêù kiện vật chất bắt buộc để các doanh nghiệp có được thu nhập. Do vậy,để tồn tại, phát triển và kinh doanh mang lại lợi nhuận cao, các doanh nghiệp phải tìm mọi cách để quản lý tốt chi phí của mình. Muốn vậy, các nhà quản lý doanh nghiệp cần phải nắm chắc bản chất và khái niệm chi phí sản xuất. Vậy chi phí sản xuất kinh doanh là gì? Ta có cách hiểu chung nhất về chi phí sản xuất như sau :” Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ những hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp thực tế đã chi ra để tiến hành các hoạt động sản xuất trong một kỳ kinh doanh nhất định”. Đối với doanh nghiệp xây lắp: Doanh nghiệp xây lắp là một đơn vị kinh tế cơ sở, có tư cách pháp nhân, được Nhà nước giao vốn có trách nhiệm sử dụng vốn có hiệu quả, bảo toàn vốn, phát triển vốn và thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ với Ngân sách nhà nước, hoạt động nhằm mục tiêu kinh tế Nhà nước giao. Là một doanh nghiệp thuộc ngành sản xuất vật chất, hoạt động sản xuất mang tính đặc thù, khác với các ngành sản xuất khác. Địa điểm sản xuất không cố định, sản phẩm là những công trình, hạng mục công trình có kết cấu phức tạp, mang tính đơn chiếc, thời gian sản xuất dài phải lập dự toán cho từng công trình, hạng mục công trình trước khi sản xuất, nơi sản xuất cũng chính là nơi tiêu thụ. Quá trình hoạt động sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp là sự kết hợp các yếu tố của quá trình sản xuất đó là: Sức lao động của con người, tư liệu lao động và đối tượng lao động. Sự tham gia của các yếu tố vào quá trình sản xuất hình thành nên các khoản chi phí tương ứng.Tương ứng với việc sử dụng TSCĐ là chi phí khấu hao TSCĐ, tương ứng với sử dụng nguyên vật liệu là chi phí về nguyên vật liệu,tương ứng với việc sử dụng lao động là chi phí tiền công, tiền lương… Như vậy, chi phí sản xuất xây lắp là biểu hiện bằng tiền toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp bỏ ra để tiến hành hoạt động sản xuất xây lắp trong một thời kỳ nhất định. Trong doanh nghiệp xây lắp ngoài hoạt động sản xuất xây lắp tạo ra các sản phẩm xây lắp còn có các hoạt động khác. Do đó chỉ các khoản chi phí phát sinh liên quan đến quá trình sản xuất xây lắp nhằm tạo ra sản phẩm xây lắp mới được coi là chi phí sản xuất xây lắp. 2.2 Phân loại chi phí sản xuất xây lắp. Chi phí sản xuất xây lắp trong các doanh nghiệp xây lắp phát sinh thường xuyên trong quá trình sản xuất và bao gồm nhiêù loại, có nội dung, công dụng và đặc tính khác nhau nên yêu cầu quản lý đối với từng loại cũng khác nhau. Vì vậy, để quản lý tốt chi phí thì cần phải phân loại chi phí sản xuất xây lắp. Có thể căn cứ vào nhiều tiêu thức khác nhau để phân loại chi phí sản xuất xây lắp. Có nhiều cách phân chia chi phí sản xuất, song mỗi cách phân chia chi phí sản xuất phải đảm bảo được các yêu cầu sau: - Tạo điều kiện sử dụng thông tin kinh tế nhanh nhất cho công tác quản lý chi phí sản xuất phát sinh, phục vụ tốt cho công việc kiểm tra, giám sát chi phí sản xuất của doanh nghiệp - Đáp ứng đầy đủ những thông tin cần thiết cho việc tính toán hiệu quả các phương án sản xuất nhưng lại cho phép tiết kiệm chi phí hạch toán và thuận lợi sử dụng thông tin hạch toán. Dưới đây trình bày các cách phân loại chi phí sản xuất xây lắp chủ yếu. 2.2.1. Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích, công dụng của chi phí sản xuất . Mỗi yếu tố chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ đều có mục đích và công dụng nhất định. Theo cách phân loại này các khoản chi phí có mục đích, công dụng giống nhau được xếp vào cùng một khoản chi phí ,không cần xét đến khoản mục chi phí đó có nội dung kinh tế như thế nào. Chi phí sản xuất xây lắp được chia thành các khoản mục sau: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: là chi phí về các loại vật liệu chính, vật liệu phụ, vật kết cấu, vật liệu luân chuyển (ván khuôn, đà giáo) cần thiết để tạo nên sản phẩm xây lắp, không bao gồm chi phí vật liệu đã tính vào chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung. Chi phí nhân công trực tiếp: là chi phí tiền công, tiền lương, các khoản phụ cấp có tính chất lương của công nhân trực tiếp xây lắp, khoản mục này không bao gồm các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ tính trên tiền lương của công nhân trực tiếp sản xuất xây lắp và chi phí tiền lương nhân viên quản lý đội, nhân viên điềukhiển máy thi công. Chi phí sử dụng máy thi công: là toàn bộ chi phí sử dụng xe, máy thi công phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất xây lắp công trình bao gồm: Chi phí khấu hao máy thi công; Chi phí sửa chữa lớn, sửa chữa thường xuyên máy thi công; chi phí tiền lương của nhân viên điều khiển máy và phục vụ máy thi công; Chi phí nhiên liệu và động lực dùng cho máy thi công và các khoản chi phi khác liên quan trực tiếp đến việc sử dụng máy thi công như chi phí di chuyển, tháo, lắp máy thi công … Khoản mục chi phí sử dụng máy thi công không bao gồm khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ tính trên tiền lương nhân viên điều khiển máy thi công. Chi phí sản xuất chung: là các khoản chi phí trực tiếp khác ngoài các khoản chi phí trên phát sinh ở tổ đội, công trường xây dựng bao gồm: Lương nhân viên quản lý đội, các khoản BHXH, BHYT, KPCĐ tính trên tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất xây lắp, nhân viên quản lý đội, công nhân điều khiển máy thi công, Khấu hao tài sản cố định dùng chung cho hoạt động của tổ, đội và chi phí khác liên quan đến hoạt động của tổ, đội. Phân loại chi phí theo tiêu thức này chỉ rõ chi phí doanh nghiệp bỏ ra cho từng lĩnh vực hoạt động, từng địa điểm phát sinh, làm cơ sở cho việc tính giá thành sản phẩm xây lắp theo khoản mục, phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành. 2.2.2. Phân loại chi phí sản xuất xây lắp theo mối quan hệ giữa chi phí với đối tượng chịu chi phí . Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất xây lắp được chia thành chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. - Chi phí tực tiếp: là chi phí liên quan trực tiếp đến từng đối tượng chịu chi phí. Những chi phí này được tập hợp trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp. - Chi phí gián tiếp: là chi phí liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí, kế toán không thể tập hợp trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình mà phải tập hợp riêng sau đó phân sau đó phân bổ cho từng đối tượng theo các tiêu chuẩn phân bổ. Do mỗi loại chi phí có tác dụng khác nhau đối với mỗi loại công trình, hạng mục công trình nên việc phân loại rõ chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp có ý nghĩa thực tiễn cho việc đánh giá hợp lý chi phí và tìm biện pháp không ngừng giảm chi phí gián tiếp, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư. 2.2.3. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với khối lượng sản phẩm. Theo mối quan hệ giữa chi phí sản xuất với khối lượng sản phẩm thì chi phí sản xuất của doanh nghiệp dược chia thành chi phí cố định (bất biến), chi phí biến đổi (khả biến), chi phí hỗn hợp. - Chi phí bất biến (hay còn gọi là định phí) là các chi phí mà tổng số không thay đổi khi có sự thay đổi về khối lượng của hoạt động sản xuất hoặc khối lượng sản phẩm sản xuất trong kỳ. - Chi phí khả biến (hay còn gọi là biến phí) là những chi phí thay đổi về tổng số tỷ lệ với sự thay đổi của mưc độ hoạt động, khối lượng sản phẩm sản xuất trong kỳ. Chi phí hỗn hợp là chi phí mà bản thân nó gồm các yếu tố của định phí và biến phí. Phân loại chi phí theo cách này có ý nghĩa quan trọng đối với công tác quản lý của doanh nghiệp, phân tích điểm hoà vốn và phục vụ cho việc ra quyết định quản lý cần thiết để hạ giá thành sản phẩm, tăng hiệu quả kinh doanh. Ngoài các cách phân loại chi phí sản xuất trên tuỳ thuộc vào yêu cầu công tác quản lý chi phí sản xuất xây lắp có thể phân loại theo các tiêu chí khác nhau: phân loại chi phí sản xuất theo nội dung kinh tế của chi phí, phân loại chi phí theo mối quan hệ giữa chi phí sản xuất với quy trình công nghệ, phân loại theo thẩm quyền ra quyết định. 3. Giá thành sản phẩm xây lắp. 3.1. Khái niệm giá thành sản phẩm xây lắp. Trong quá trình sản xuất ở doanh nghiệp xây lắp phải bỏ ra các khoản chi phí sản xuất , mặt khác kết quả sản xuất mà doanh nghiệp thu được là những sản phẩm, công việc xây lắp nhất định đã hoàn thành. Những sản phẩm, công việc xây lắp đã hoàn thành cần phải tính được giá thành thực tế, tức là những chi phí đã bỏ ra để sản xuất ra chúng. Giá thành sản phẩm xây lắp là toàn bộ những chi phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí khác biểu hiện bằng tiền mà doanh nghiệp xây lắp bỏ ra để hoàn thành khối lượng xây lắp công trình, hạng mục công trình theo quy định. Sản phẩm xây lắp có thể là khối lượng công việc hoặc giai đoạn công việc có dự toán riêng, có thể lá công trình, hạng mục công trình đã hoàn thành toàn bộ. Khác với các doanh nghiệp sản xuất khác, giá thành sản phẩm xây lắp mang tính chất cá biệt, mỗi công trình, hạng mục công trình hay khối lượng xây lắp khi đã hoàn thành đều có giá thành riêng. Giá thành sản phẩm xây lắp là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất, phản ánh kết quả sử dụng các loại tài sản, vật tư, lao động, tiền vốn trong quá trình sản xuất, cũng như các giải pháp kinh tế kỹ thuật mà doanh nghiệp đã sử dụng nhằm tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm. 3.2. Các loại giá thành sản phẩm xây lắp Việc phân biệt các loại giá thành trong sản xuất xây lắp sẽ giúp cho doanh nghiệp trong việc nghiên cứu và quản lý tốt gía thành sản phẩm. Giá thành được chia thành các loại: giá thành dự toán, giá thành kế hoạch, giá thành thực tế. Giá thành dự toán: Do đặc điểm hoạt động xây lắp, thời gian sản xuất thi công dài, mang tính đơn chiếc nên mỗi công trình, hạng mục công trình đều phải lập dự toán trước khi sản xuất thi công. Giá thành dự toán là tổng chi phí dự toán để hoàn thành khối lượng xây lắp công trình, hạng mục công trình. Giá thành dự toán được xác định trên cơ sở các định mức kinh tế kỹ thuật và đơn giá của nhà nước. Giá thành dự toán là chênh lệch giữa giá trị dự toán và phần lãi định mức. Giá thành dự toán Giá trị dự toán của Của công trình, hạng = công trình, hạng mục - Lãi định mức Mục công trình công trình Giá thành kế hoạch: Giá thành kế hoạch là giá thành được xác định trên cơ sở những điều kiện cụ thể của doanh nghiệp về các định mức, đơn giá, các biện pháp thi công. Giá thành kế hoạch Giá thành dự toán của Mức hạ giá Của công trình, hạng = công trình, hạng - thành Mục công trình mục công trình kế hoạch Giá thành thực tế: Giá thành thực tế của khối lượng xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí thực tế để hoàn thành khối lượng xây lắp gồm: Chi phí định mức, vượt định mức và không định mức như các khoản bội chi, lãng phí về vật tư, lao động trong quá trình sản xuất xây lắp của đơn vị được phép tính vào giá thành. Giá thành thực tế được tính trên cơ sở số liệu kế toán về chi phí sản xuất xây lắp của khối lượng xây lắp thực hiện trong kỳ. 4. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp. Trong quá trình sản xuất thi công, chi phí sản xuất xây lắp thể hiện hao phí trong kỳ của doanh nghiệp xây lắp, chi phí này phải được xem xét trong mối quan hệ với mặt thứ hai của quá trình sản xuất đó là kết quả của sản xuất. Giữa chi phí sản xuất xây lắp và giá thành sản phẩm xây lắp có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Chi phí sản xuất xây lắp và giá thành sản phẩm xây lắp là hai mặt thống nhất của cùng một quá trình sản xuất, vì vậy chúng giống nhau về mặt chất. Chúng đều bao gồm các loại chi phí về lao động sống, lao động vật hoá, các chi phí khác mà doanh nghiệp bỏ ra trong quá trình sản xuất sản phẩm. Tuy nhiên chi phí và giá thành sản phẩm có sự khác nhau về lượng. Chi phí sản xuất thể hiện những chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để sản xuất sản phẩm trong một kỳ (tháng, quý, năm) không tính đến chi phí đó có liên quan đến sản phẩm đã hoàn thành hay chưa. Chi phí sản xuất không những chỉ liên quan đến khối lượng sản phẩm hoàn thành mà còn liên quan đến khôí lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng. Chi phí sản xuất gắn liền với từng thời kỳ phát sinh. Giá thành sản phẩm gắn với khối lượng sản phẩm hoàn thành. Giá thành sản phẩm là chi phí sản xuất tính cho một công trình, hạng mục công trình hay khối lượng công việc xây lắp hoàn thành theo quy định. Giá thành sản phẩm xây lắp còn có thể bao gồm cả chi phí sản xuất khối lượng dở dang đầu kỳ và không bao gồm chi phí của khối lượng xây lắp dở dang cuối kỳ được chuyển sang kỳ sau. Mặc dù có sự khác nhau, nhưng giữa giá thành và chi phí sản xuất xây lắp lại có mối quan hệ mật thiết vơí nhau. Chi phí sản xuất là cơ sở để tính giá thành sản phẩm, chi phí sản xuất biểu hiện sự hao phí còn giá thành biểu hiện kết quả của quá trình sản xuất. Chi phí sản xuất trước hết thể hiện theo các yếu tố chi phí, sau đó khi tính giá thành sản phẩm thì chi phí được thể hiện theo các khoản mục tính giá thành. Mức tiết kiệm hay lãng phí các nguồn lực sẽ ảnh hưởng đến kết quả tài chính khi thi công công trình. II Các nhân tố ảnh hưởng tới chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây lắp. Chi phí sản xuất kinh doanh là chỉ tiêu chất lượng tổng hợp để đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp sản xuất trong quá trình kinh doanh, cũng như chính bản thân doanh nghiệp hoạt động trên thị trường. chi phí sản xuất kinh doanh chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khác nhau, trong đó có những nhân tố mang tính chất khách quan và có những nhân tố mang tính chủ quan, các nhân tố này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và cùng tác động tới chi phí. 1. Những nhân tố khách quan. Nhân tố khách quan là những nhân tố bên ngoài doanh nghiệp hay những nhân tố thuộc môi trường hoạt động của doanh nghiệp. - Các chính sách của Nhà nước: Đặc trưng của nền kinh tế nước ta là nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Điều đó có nghĩa là Nhà nước không đứng ngoài sự phát triển của nền kinh tế mà đóng vai trò là người hướng dẫn, kiểm soát và điều tiết hoạt động kinh tế ở tầm vĩ mô thông qua các luật lệ, chính sách và các biện pháp kinh tế. Nhà nước tạo môi trường và hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp hoạt động phát triển sản xuất kinh doanh và khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vào những nghề có lợi cho đất nước, cho đời sống của nhân dân. Doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là các doanh nghiệp Nhà nước phải tuân thủ chế độ quản lý kinh tế của Nhà nước đang áp dụng như : Chế độ tiền lương, tiền công, cơ chế hạch toán kinh tế… Sự hoàn thiện các chế độ quản lý kinh tế là điều kiện cơ bản cho việc áp dụng chế độ phân tích, kiểm tra và hạch toán chi phí sản xuất kinh doanh. Các chế độ thể lệ của Nhà nước là chỗ dựa cho công tác quản lý chi phí sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. - Giá cả và cạnh tranh: Nói đến thị trường, chúng ta không thể không đề cập đến hai nhân tố cơ bản là giá cả và sự cạnh tranh. Trước hết là sự ảnh hưởng của nhân tố giá cả đến chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây lắp. Biểu hiện, đó là khi giá cả của nhiên, nguyên liệu, vật liệu, dụng cụ, đồ dùng…hoặc giá cả của các lao vụ, dịch vụ thay đổi sẽ làm thay đổi chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp . Nếu giá cả của nguyên liệu, vật liệu, dụng cụ tăng lên thì chi phí sản xuất kinh doanh sẽ tăng lên và ngược lại. Vì vậy, lựa chọn việc thay thế các loại nguyên , vật liệu với giá cả hợp lý nhưng vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm sản xuất ra của doanh nghiệp cũng là yếu tố quan trọng để giảm chi phí. Cạnh tranh là một quy luật khách quan của nền kinh tế thị trường. Cạnh tranh một mặt thúc đẩy doanh nghiệp hạ thấp hao phí lao động cá biệt để tăng khả năng tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp. Mặt khác nó lại có tác động làm tăng chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp .Trong thị trường xây dựng, cạnh tranh giữa các doanh nghiệp xây lắp diễn ra cũng không kém phần gay gắt và khốc liệt như trong thị trường hàng hoá tiêu dùng thông thường. Biểu hiện rõ nét nhất của cạnh tranh giữa các doanh nghiệp xây lắp trên thị trường xây dựng đó là hoạt động tranh thầu. Như đã biết, đối với các doanh nghiệp xây lắp điều kiện tiên quyết cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được thực hiện là doanh nghiệp phải ký được các hợp đồng xây dựng- tức là bằng mọi giá doanh nghiệp phải thắng thầu. Vì thế doanh nghiệp phải bỏ ra những khoản chi phí để có dược những hợp đồng xây dựng đó như: Chi phí trả cho dịch vụ môi giới, tư vấn xây dựng, chi phí quảng cáo… Chính vì thế nó có tác động làm tăng chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp . Ngoài các nhân tố khách quan trên: Nhân tố tiến bộ của khoa học, kỹ thuật, công nghệ cũng ảnh hưởng tới chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Khi những tiến bộ khoa học, kỹ thuật, những quy trình công nghệ mới được ứng dụng vào sản xuất cùng với xu hướng chuyên môn hoá sản xuất ngày càng tăng sẽ góp phần tăng năng xuất lao động và chất lượng tốt nhằm giảm lao động chân tay… Đó cũng là nhân tố góp phần làm giảm chi phí. Trong giai đoạn hiện nay, các khoản mục chi phí luôn có sự thay đổi. Nhất là các khoản tiền lương, chi phí nhiên liệu, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí trả lãi tiền vay,chi phí công cụ lao động. Những khoản này nằm ngoài ý muốn của doanh nghiệp và làm tăng chi phí sản xuất kinh doanh. 2. Những nhân tố chủ quan bên trong doanh nghiệp. Bên cạnh những nhân tố khách quan trên còn có những nhân tố chủ quan ảnh hưởng đến chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp như: Năng xuất lao động của con người, cơ sở vật chất kỹ thuật, trình độ tổ chức quản lý sản xuất…ảnh hưởng đến chi phí sản xuất của doanh nghiệp. Đây là những nhân tố thuộc về chủ thể kinh doanh và nó mang tính chất bên trong hay còn gọi là những nhân tố bên trong doanh nghiệp. - Nhân tố năng xuất lao động con người: Năng xuất lao động cũng là một yếu tố ảnh hưởng nhiều đến chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây lắp. Trong bất cứ doanh nghiệp sản xuất nào thì yếu tố con người là vô cùng quan trọng mà không thể thiếu được, đi đôi với con người là năng suất lao động của họ. Nếu năng xuất lao động của người lao động mà cao thì sẽ tiết kiệm được quỹ tiền lương, giảm chi phí tiền lương trong một đơn vị sản phẩm tiêu thụ và điều này sẽ làm cho tổng chi phí sản xuất kinh doanh giảm xuống. - Nhân tố cơ sở vật chất kỹ thuật: Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật đóng một vai trò hết sức quan trọng đối với chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bởi nếu doanh nghiệp có một hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật tốt thì nó sẽ góp phần tiết kiệm chi phí sản xuất cho doanh nghiệp. Nếu máy móc thiết bị sản xuất, dụng cụ quản lý đầy đủ, hiện đại thì nó sẽ tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất được thông suốt và giảm dược các khoản chi phí do thuê ngoài. Ngoài ra, điều kiện kho bãi để bảo quản vật tư, nguyên vật liệu, máy móc thiết bị mà tốt sẽ làm giảm chi phí hao hụt trong khâu bảo quản, đồng thời hạn chế được sự suy giảm chất lượng, hao mòn của vật tư, máy móc thiết bị… - Nhân tố tổ chức quản lý sản xuất và tài chính: Nhờ vào việc bố chí các khâu sản xuất hợp lý có thể hạn chế được sự lãng phí nguyên vật liệu, chi phí về ngừng sản xuất … Bên cạnh đó, việc sử dụng vốn hợp lý, đáp ứng đầy đủ kịp thời nhu cầu cho việc mua sắm vật tư sẽ tránh được những tổn thất cho sản xuất như việc ngừng sản xuất do thiếu vật tư… Đồng thời, thông qua việc tổ chức sử dụng vốn sẽ kiểm tra được tình hình dự trữ vật tư, từ đó phát hiện ngăn ngừa kịp thời tình trạng ứ đọng, mất mát hao hụt vật tư… Việc đẩy nhanh sự chu chuyển vốn có thể giảm bớt nhu cầu vay vốn, giảm bớt được chi phí trả lãi tiền vay… Tất cả sự tác động trên đều làm giảm bớt chi phí sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp. Trên