Đề tài Thực trạng và giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nông sản tại Công ty xuất nhập khẩu Tổng hợp I

Mở đầu Ngày nay hoạt động xuất khẩu giữ vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động thương mại của bất kỳ quốc gia nào trên thế giới. Thông qua hoạt động xuất khẩu, các quốc gia khai thác được lợi thế của mình trong phân công lao động quốc tế, tạo nguồn thu lợi nhuận quan trọng cho đất nước, chuyển đổi cơ cấu kinh tế và tạo công ăn việc làm cho người dân. Đối với Việt Nam, hoạt động xuất khẩu thực sự có ý nghĩa chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế, tạo tiền đề vững chắc để thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước và từng bước hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Trong chiến lược phát triển kinh tế đến năm 2010, Đảng và Nhà nước ta đã nêu rõ: “Chúng ta phải tiến hành xây dựng một nền kinh tế mở cửa theo hướng đẩy mạnh xuất khẩu đồng thời thay thế nhập khẩu bằng những mặt hàng trong nước sản xuất có hiệu quả”. Dựa trên những điều kiện thuận lợi về đất đai, khí hậu và một nền kinh tế nông nghiệp lâu đời với trên 70% dân số tham gia sản xuất nông nghiệp, nông sản là mặt hàng xuất khẩu truyền thống của Việt Nam, chiếm khoảng 30% cơ cấu xuất khẩu, tạo nguồn thu ngoại tệ đáng kể hàng năm. Hàng nông sản Việt Nam xuất khẩu không ngừng tăng lên cả về số lượng và chất lượng dần dần biến Việt Nam thành một quốc gia xuất khẩu nông sản lớn. Đảng và Nhà nước ta đã kịp thời đề ra những biện pháp chính sách cụ thể nhằm khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các Công ty kinh doanh xuất khẩu nông sản có thể nâng cao hơn nữa khả năng cạnh tranh của mình cũng như uy tín của Việt Nam trên thị trường nông sản thế giới. Mặt hàng nông sản là một trong những mặt hàng được Công ty xuất nhập khẩu Tổng hợp I chú trọng trong cơ cấu mặt hàng xuất khẩu của mình. Trong suốt thời gian tồn tại và phát triển, Công ty đã tìm ra cho mình một hướng đi đúng trong hoạt động xuất khẩu nông sản đặc biệt trong tình hình kinh tế trong nước và thế giới hiện nay có nhiều biến động lớn và Công ty đã gặt hái được những thành công nhất định. Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đạt được, Công ty vẫn còn không ít khó khăn cần phải khắc phục để đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng truyền thống, có ưu thế này của Việt Nam. Vì vậy, đề tài “Thực trạng và giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nông sản tại Công ty XNK Tổng hợp I” được chọn để nghiên cứu. Đề tài khẳng định được vị trí quan trọng của hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng nông sản đối với nền kinh tế quốc dân, phân tích đánh giá thực trạng kinh doanh xuất khẩu nông sản của Công ty XNK Tổng hợp I. Trên cơ sở đó kiến nghị một số giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nông sản tại Công ty. Đề tài gồm 3 chương lớn với các nội dung sau: Chương I: Mặt hàng nông sản và vai trò của xuất khẩu nông sản đối với nền kinh tế Việt Nam. Chương II: Thực trạng hoạt động xuất khẩu nông sản tại Công ty XNK Tổng hợp I. Chương III. Một số giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nông sản của Công ty. Chương I Mặt hàng nông sản và vai trò của xuất khẩu nông sản đối với nền kinh tế Việt Nam I. Vai trò của xuất khẩu nông sản đối với nền kinh tế quốc dân. 1. Khái niệm hoạt động xuất khẩu và vai trò của nó đối với nền kinh tế quốc dân. 1.1. Khái niệm hoạt động xuất khẩu: Xuất khẩu là việc bán hàng hoá và dịch vụ vượt qua biên giới quốc gia trên cơ sở dùng tiền tệ làm đơn vị thanh toán. Tiền tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hoặc đối với cả hai quốc gia. Xuất khẩu là hoạt động rất cơ bản của kinh tế đối ngoại, đã xuất hiện từ rất lâu và ngày càng phát triển. Mục đích của hoạt động xuất khẩu là khai thác được lợi thế của các quốc gia trong phân công lao động quốc tế, tạo nguồn thu ngoại tệ cho đất nước. Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên mọi lĩnh vực, trong mọi điều kiện với nhiều loại hàng hoá khác nhau. Phạm vi hoạt động xuất khẩu rất rộng cả về không gian và thời gian. 1.2. Vai trò của xuất khẩu đối với nền kinh tế quốc dân. Xuất khẩu hàng hoá nằm trong khâu phân phối và lưu thông hàng hoá trong quá trình tái sản xuất mở rộng, nhằm mục đích liên kết giữa sản xuất và tiêu dùng giữa nước này với nước khác. Vai trò của xuất khẩu được thể hiện qua các điểm sau: 1.2.1. Xuất khẩu là phương tiện chính tạo nguồn vốn cho nhập khẩu phụcvụ CNH - HĐH đất nước. Nhiệm vụ trọng tâm cơ bản của Việt Nam trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2001 - 2002 là: phát triển kinh tế và đẩy mạnh công nghiệp hoá đất nước. Để tiến hành CNH - HĐH thì cần phải có đủ 4 nhân tố ngân lực, tài nguyên, nguồn vốn và kỹ thuật. Nhưng hiện nay, không phải bất cứ quốc gia nào cũng có đủ các yếu tố đó đặc biệt là các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Để CNH - HĐH trong một thời gian ngắn, đòi hỏi phải có số vốn lớn để nhập khẩu máy móc, thiết bị, kỹ thuật,công nghệ tiến tiến. Nguồn vốn để nhập khẩu có thể được hình thành từ các nguồn như: - Đầu tư nước ngoài. - Vay nợ, viện trợ. - Thu từ hoạt động du lịch, dịchvụ thu ngoại tệ. - Xuất khẩu hàng hoá. Các nguồn vốn như đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ, thu từ hoạt động du lịch và dịch vụ thu ngoại tệ… tuy quan trọng nhưng rồi cũng phải trả bằng cách này hay cách khác ở thời kỳ sau. Chẳng hạn như, nguyên tắc nhận vốn từ nước ngoài là phải trả bằng sản phẩm hoặc phải chia sẻ tài nguyên thiên nhiên cho bên kia. Đặc biệt trong thời gian gần đây, sau cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Châu á, hoạt động đầu tư nước ngoài ở Việt Nam giảm sút nhanh chóng cả về số lượng dự án và số vốn đầu tư. Nguồn vốn quan trọng nhất để nhập khẩu phục vụ công nghiệp hoá đất nước chính là xuất khẩu. Xuất khẩu quyết định quy mô và tốc độ tăng của nhập khẩu. ở nước ta, thời kỳ 1986 – 1990, nguồn thu về xuất khẩu bằng 3/4 tổng nguồn thu ngoại tệ. Và thu về xuất khẩu năm 1994 đảm bảo được 80% nhập khẩu so với 24,6 năm 1986. 1.2.2. Xuất khẩu đóng góp vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển. Hiện nay, do thành quả của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, cơ cấu sản xuất và tiêu dùng trên thế giới đã và đang thay đổi một cách vô cùng mạnh mẽ. Các nước phát triển ngày càng tập trung vào sản xuất những mặt hàng có hàm lượng kỹ thuật cao và ít ô nhiễm môi trường. Các nước công nghiệp mới (NICs) đang phấn đấu đuổi kịp các nước phát triển và đã có nhiều ngành vượt. Các nước Đông Nam á (trong đó có Việt Nam ) có cơ cấu kinh tế ngày càng thay đổi một cách mạnh mẽ theo chiều hướng gắn nền kinh tế quốc gia với nền kinh tế thế giới, đẩy mạnh xuất khẩu, thu hút vốn và công nghệ từ nước ngoài. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quá trình công nghiệp hoá phù hợp với xu hướng phát triển của kinh tế thế giới là tất yếu đối với Việt Nam. Có hai cách nhìn nhận về tác động của xuất khẩu đối với sản xuất và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Một là: xuất khẩu chỉ là tiêu thụ những sản phẩm thừa do sản xuất vượt quá nhu cầu nội địa. Trong trường hợp nền kinh tế còn lạc hậu và chậm phát triển như nước ta, sản xuất về cơ bản chưa đủ tiêu dùng và nếu chỉ thụ động chờ sự thừa ra của sản xuất thì xuất khẩu vẫn cứ nhỏ bé. Hai là: trên cơ sở lợi thế so sánh của đất nước mình, coi thị trường và đặc biệt thị trường thế giới là hướng quan trọng để tổ chức sản xuất. Quan điểm này xuất phát từ nhu cầu thị trường thế giới kết hợp với tiềm năng, thực lực của đất nước để tổ chức sản xuất, hình thành các ngành kinh tế hướng về xuất khẩu. Những ngành kinh tế đó phải có kỹ thuật và công nghệ tiên tiến để hàng hoá khi tham gia thị trường thế giới có đủ sức cạnh tranh và mạng lại lợi ích cho quốc gia. Điều đó có tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thúc đẩy sản xuất phát triển. Đó là: - Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành khác có cơ hội phát triển thuận lợi. - Xuất khẩu tạo khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển. - Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào cho sản xuất, nâng cao năng lực sản xuất trong nước. - Thông qua xuất khẩu, hàng hoá của ta sẽ tham gia vào cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới. Các cuộc cạnh tranh này đòi hỏi chúng ta phải tổ chức lại sản xuất, hình thành cơ cấu sản xuất thích nghi được với thị trường . Như vậy, theo cách hiểu này, xuất khẩu được coi là giải pháp làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế một cách mạnh mẽ theo chiều hướng có lợi hơn, hiệu quả kinh tế cao hơn. 1.2.3. Xuất khẩu tác động tích cực dến giải quyết công ăn việc làm và cải thiện đời sống nhân dân. Tác động của xuất khẩu đến đời sống của người dân bao gồm rất nhiều mặt. Trước hết sản xuất hàng xuất khẩu là nơi thu hút hàng triệu lao động vào làm việc với thu nhập khá. Xuất khẩu còn tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu vật phẩm tiêu dùng thiết yếu phục vụ đời sống và đáp ứng ngày càng phong phú thêm nhu cầu người dân. 1.2.4. Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các hoạt động kinh tế đối ngoại của nước ta. Quan hệ kinh tế đối ngoại là tổng thể các mối quan hệ về thương mại, kinh tế và khoa học kỹ thuật giữa một quốc gia này với một quốc gia khác. Các hình thức của quan hệ kinh tế quốc tế là xuất nhập khẩu hàng hoá hữu hình, đầu tư quốc tế, du lịch dịch vụ, xuất khẩu sức lao động, hợp tác khoa học kỹ thuật, hợp tác sản xuất, hợp tác tài chính. Xuất khẩu là một hoạt động rất cơ bản của kinh tế đối ngoại, là phương tiện thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Đẩy mạnh xuất khẩu được coi là vấn đề có ý nghĩa chiến lược để thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. Hiện nay Nhà nước đã và đang thực hiện các biện pháp thúc đẩy các ngành kinh tế hướng về xuất khẩu (tất nhiên không coi nhẹ sản xuất trong nước và thị trường trong nước), khuyến khích tư nhân mở rộng xuất khẩu để giải quyết công ăn việc làm và tăng thu ngoại tệ cho đất nước. 1.3. Vai trò của xuất khẩu đối với Công ty XNK Tổng hợp I. ở tầm Công ty nói chung, hoạt động xuất khẩu có ý nghĩa rất quan trọng. Thực chất nó là hoạt động bán hàng của các Công ty xuất nhập khẩu và lợi nhuận từ hoạt động này góp phần quyết định sự tồn tại và phát triển của Công ty. Lợi nhuận là nguồn bổ sung vào nguồn vốn kinh doanh, các quỹ của Công ty, lợi nhuận cao cho phép Công ty đẩy mạnh tái đầu tư vào tài sản cố định, tăng nguồn vốn lưu động để thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu, giúp Công ty ngày càng mở rộng và phát triển. Xuất khẩu hàng hoá còn có vai trò nâng cao uy tín của Công ty trên trường quốc tế. Nó cho phép Công ty thiết lập được các mối quan hệ với nhiều bạn hàng ở các nước khác nhau và sẽ rất có lợi cho Công ty nếu duy trì tốt mối quan hệ này. Để có được điều này Công ty, ngược lại phải đáp ứng tốt các yêu cầu của khách hàng về giá cả, chất lượng hàng hoá, phương thức giao dịch, thanh toán,... Xuất khẩu ngày nay luôn gắn liền với cạnh tranh do vậy đòi hỏi các Công ty phải luôn đổi mới và hoàn thiện công tác quản lý sản xuất, kinh doanh... sao cho phù hợp với tình hình thực tế để hoạt động đạt hiệu quả cao. Kết quả của hoạt động xuất khẩu sẽ cho phép Công ty tự đánh giá được về đường lối chính sách, cách thức thực hiện của mình để có những điều chỉnh phù hợp giúp Công ty phát triển đi lên. Công ty xuất nhập khẩu tổng hợp I cũng không đi ngược lại quy luật chung này. Xuất khẩu là hoạt động kinh doanh chính của Công ty, tạo nên doanh thu và lợi nhuận hàng năm. Trong đó, đặc biệt phải kể đến hàng nông sản là một trong những nhóm mặt hàng xuất khẩu quan trọng, đóng góp trên 30% vào tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm của Công ty. Kết quả xuất khẩu nông sản còn có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả hoạt động xuất khẩu nói chung. 2. Vai trò của hoạt động xuất khẩu nông sản đối với nền kinh tế quốc dân. Việt Nam là nước có truyền thống lâu đời về sản xuất nông nghiệp. Kinh nghiệm trồng lúa nước và các công nông sản được truyền từ lớp người này sang lớp người khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác. Và đây được coi là một lợi thế lớn mà không phải bất cứ nước nào cũng có được ngay cả một số nước sản xuất nông nghiệp trong khu vực như Thái Lan, ấn Độ, Myanma,. Hơn thế nữa lực lượng lao động tham gia vào lĩnh vực này chiếm tỷ lệ cao nhất (>70% dân số). Với cơ cấu dân số trẻ, đặc điểm nổi bật của lao động Việt Nam là cần cù, chịu khó, thông minh, sáng tạo và tiếp thu khoa học kỹ thuật công nghệ nhanh mà giá nhân công lại thuộc loại rẻ trong khu vực và trên thế giới. Vì vậy, sản xuất và xuất khẩu nông sản có ý nghĩa hết sức quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, có thể nói là quan trọng hơn hết bởi vì: - Trong điều kiện nền kinh tế sản xuất nhỏ, công nghệ lạc hậu như Việt Nam thì xuất khẩu chủ yếu dựa vào các sản phẩm có sẵn trong nước (chủ yếu do lao động thủ công tạo ra) và những sản phẩm thô chưa qua chế biến hoặc chỉ qua sơ chế, đó là các mặt hàng nông sản. - Xuất khẩu hàng nông sản đã phần nào đáp ứng được mục tiêu phát huy lợi thế so sánh của nông nghiệp nước ta trên trường quốc tế. Xuất khẩu nông sản chẳng những góp phần đáng kể vào tích luỹ vốn cho công nghiệp hoá mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm hàng hoá cho nông dân, tăng thu nhập cho bà con, từ đó tăng sức mua của dân cư trong thị trường nông thôn rộng lớn với hơn 80% dân số, góp phần duy trì tốc độ tăng trưởng công nghiệp ở mức 2 con số, giảm bớt nhập siêu, giảm bớt căng thẳng trong cán cân thanh toán cũng như nhu cầu ngoại tệ… - Xuất khẩu nông sản sẽ khai thác được tối đa lợi thế của Việt Nam về điều kiện khí hậu, tài nguyên đất, nước; nguồn nhân lực… Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa do ảnh hưởng sâu sắc của vùng cận xích đạo. Do vị trí địa lý trải dài từ Bắc vào Nam nên khí hậu Việt Nam có tính đa dạng, phân biệt rõ ràng giữa các vùng, với mùa động lạnh ở Miền Bắc, khí hậu kiểu Nam á ở Tây nguyên, Đông Nam Bộ ở đồng bằng sông Cửu Long. Đây chính là điều kiện thuận lợi để Việt Nam đa dạng hoá các loại cây nông sản. Thêm vào đó tiềm năng nhiệt, ẩm và gió khá dồi dào và phân bố tương đối đồng đều trong cả nước.Với số giờ nắng cao, cường độ bức xạ lớn, tài nguyên nhiệt phong phú. Độ ẩm tương đối trong năm hơn 80%, lượng mưa lớn trung bình là 2000 mm - 2500 mm/năm. Đây là điều kiện thuận lợi cho việc sinh trưởng và phát triển của nhiều loại cây trồng là đối với lúa nước, cao su, càphê. .. Tiềm năng đất nông nghiệp của cả nước là 10 – 11,157 triệu ha. Hiện nay Việt Nam mới chỉ sử dụng hết 65% quỹ đất nông nghiệp trong đó đất trồng cây là 5,6 triệu ha, gần 8 triệu ha cây trồng (riêng trồng lúa chiếm khoảng 5,4 triệu ha và 2,3 triệu cây trồng lâu năm) ngoài ra là 33 vạn ha đồng cỏ tự nhiên và 17 triệu ha mặt nước. Số đất có thể mở rộng thêm phần lớn là đất dốc dễ bị xói mòn, thoái hoá, diện tích đất này ở vùng miền núi Bắc Bộ chiếm khoảng 45% tổng diện tích, ở vùng khu 4 cũ khoảng 35% tổng diện tích, vùng núi khu 5 khoảng 45%, vùng tây nguyên khoảng 76% và vùng đồng bằng Nam Bộ khoảng 34%. II. Thị trường nông sản thế giới và đặc điểm mặt hàng nông sản xuất khẩu. 1. Thị trường nông sản thế giới. Mặt hàng nông sản đã, đang và sẽ là những mặt hàng có nhu cầu lớn trên thị trường thế giới do tính chất đặc sản của nó. Chỉ có những nước có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam và một số nước khác ở Châu á, Châu Phi và Châu Mỹ La Tinh mới có điều kiện sản xuất tốt. Thị trường tiêu thụ các mặt hàng nông sản chủ yếu là thị trường các nước phát triển vào bậc cao trên thế giới như Anh, Mỹ, Pháp, Đức, ý, Nhật Bản… và đây là những quốc gia có khả năng thanh toán cao. Hiện nay, các quốc gia này có sự thay đổi trong cơ cấu tiêu dùng hàng nông sản: đó là việc chuyển sang dùng sản phẩm nông sản hữu cơ (các sản phẩm được sản xuất từ thiên nhiên, không sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón) bởi đây cũng là những nước thực sự quan tâm đến sức khoẻ người dân. Những nước xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới (Thái Lan, Trung Quốc, Mỹ, Pháp) đang hết sức quan tâm đến vấn đề này. Thị trường xuất khẩu nông sản hiện nay của Việt Nam có nhiều thay đổi. Trước đây thị trường chủ ỷếu của ta là các nước thuộc Liên Xô cũ và Đông Âu nhưng gần đây thị trường này ngày càng bị thu hẹp. Năm 1990, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực này chiếm tới 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước nhưng đến năm 1995, con số này chỉ còn là 18%. Nguyên nhân chính là sự sụp đổ của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa thuộc Đông Âu đã kéo theo hàng loạt các vấn đề như khủng hoảng kinh tế, chính trị, thất nghiệp, sự xuống giá của đồng Rúp… Vấn đề đặt ra là cần phải khôi phục và mở rộng thị trường này. Bởi theo phân tích cơ cấu hàng nhập khẩu của các nước này thì đây là thị trường có nhu cầu lớn và hàng Việt Nam có khả năng thâm nhập vào thị trường này với mức độ cao. Điều đáng mừng là thị trường các nước TBCN ngày càng được mở rộng, đặc biệt là sau khi Mỹ bỏ cấm vận đối với Việt Nam, Việt Nam trở thành thành viên chính thức của ASEAN... thì giao lưu hàng hoá giữa nước ta và các nước tư bản chủ nghĩa ngày càng phong phú và với quy mô lớn hơn. Thị trường xuất khẩu nông sản chính của ta vẫn là các nước trong khu vực Châu á (Iran, Irắc, Malaixia, Indonesia, Philippine…), Tây Âu và Mỹ. Một số thị trường xuất khẩu các mặt hàng nông sản của Việt Nam là: - Thị trường xuất khẩu gạo: Malaixia, Iran, Irắc, Indonesia, Mỹ. - Thị trường xuất khẩu cà phê: Đông Âu, Nga, Thuỵ Sĩ, Pháp, Anh, Hàlan, Đức, Mỹ. - Thị trường xuất khẩu hạt điều: Trung Quốc, Singapore, ấn Độ, Indonesia, úc, Canada, Hồng Kông. - Thị trường xuất khẩu chè: Nga, Anh, Đài Loan, Trung Quốc, Irắc, Singapore. - Thị trường xuất khẩu rau quả: EU, Nga, Mỹ, Đài Loan, Hồng Kông, Hàn Quốc, Nhật Bản. 2. Đặc điểm của mặt hàng nông sản xuất khẩu. Nói chung, các mặt hàng nông sản thường là những hàng hoá thiết yếu đối với đời sống của mỗi quốc gia (gạo, lạc, rau quả…). Mặt khác, nông sản là mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của các quốc gia chậm và đang phát triển. Nó là một trong những mặt hàng có tính chiến lược bởi vì đại bộ phận việc mua bán hàng nông sản quốc tế được thực hiện thông qua hiệp định giữa các chính phủ, mang tính dài hạn. Mặt khác, tình hình buôn bán và sản xuất hàng nông sản phụ thuộc chủ yếu vào tính thời vụ, mùa màng thu hoạch, nhu cầu và điều kiện thanh toán của từng quốc gia. Trên thế giới không chỉ có Việt Nam là nước xuất khẩu nông sản mà còn có nhiều quốc gia khác tham gia. Ví dụ: Về gạo có Thái Lan, Mỹ… Việt Nam đứng thứ hai sau Thái Lan về xuất khẩu gạo; Về lạc có ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ; Về cà phê thì Việt Nam chỉ mới tham gia vào thị trường thế giới, nguồn cung cấp chính cà phê cho thị trường thế giới vẫn là Braxin, Colombia, Indonesia. * Đặc điểm của mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam: - Mặt hàng nông sản luôn là sản phẩm xuất khẩu chính của Việt Nam. Mặt hàng này số lượng xuất khẩu tuy nhiều nhưng chất lượng còn thấp nên giá trị thu về không cao. + Về mặt hàng gạo, đối với loại có phẩm cấp thấp, gạo Việt Nam có thể cạnh tranh tốt với các nước ấn độ, Trungquốc, Pakistan để xuất sang các nước có thu nhập thấp hoặc nhận viện trợ. Nhưng đối với loại có phẩm cấp cao, Việt Nam chưa thể cạnh tranh nổi với Mỹ, Thái Lan do khâu bảo quản, phơi sấy, thiết bị đánh bóng còn yếu. + Về mặt hàng cà phê, vấn đề đáng bàn cãi nhất vẫn là chất lượng cà phê Việt Nam không đồng đều do khâu phơi sấy, phân loại không đảm bảo. Do đó, hiện nay, Việt Nam mới chỉ có các hợp đồng giao ngay, chưa có các hợp đồng dài hạn. + Về mặt hàng chè, mấy năm qua, ngành chè đã cải tiến quy trình công nghệ, hiện đại hoá các Nhà máy chế biến, mở rộng liên doanh để có nhiều sản phẩm phù hợp với yêu cầu của khách hàng, đã tạo dựng được một số thị trường ổn định. Nhưng chè Việt Nam vẫn chưa tạo dựng được uy tín thực sự trên thị trường quốc tế do chè xuất khẩu không đảm bảo được chất lượng đồng đều vì nguồn hàng cung cấp từ nhiều thành phần kinh tế. - Giá hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam thường thấp hơn so với các sản phẩm cùng loại của các nước khác. + Về mặt hàng cao su: Việt Nam đã có nhiều ưu tiên trong phát triển ngành cao su như tăng diện tích đất trồng, đưa công nghệ tiên tiến vào khai thác mủ và chế biến, nhưng giá cao su thiên nhiên Việt Nam lại thấp hơn 7% so với giá cao su cùng loại của Thái Lan, Indonesia, Malaixia. So với nước xuất khẩu gạo, giá gạo Việt Nam tương đối thấp: thấp hơn Thái Lan 15 - 20 USD/tấn, ấn Độ 10 - 12 USD/tấn, Pakistan 12 - 15 USD/tấn. Nguyên nhân dẫn tới điều đó chính là chất lượng hàng xuất khẩu của ta còn thấp và phần nữa là do chúng ta chưa tạo được uy tín, chưa tạo được “thế” của mình trên trường quốc tế. II. Nội dung của hoạt động xuất khẩu nông sản tại Công ty Xnk tổng hợp I. 1. Nghiên cứu thị trường, xác định mặt hàng xuất khẩu 1.1. Nghiên cứu thị trường hàng hoá thế giới Như chúng ta đã biết thị trường là nơi gặp gỡ của cung và cầu. Mọi hoạt động của nó đều diễn ra theo đúng quy luật như quy luật cung, cầu, giá cả, giá trị... Thật vậy thị trường là một phạm trù khách quan gắn liền với sản xuất và lưu thông, ở đâu có sản xuất thì ở đó có thị trường. Để nắm rõ các yếu tố của thị trường, hiểu biết các quy luật vận động của thị trường nhằm mục đích thích ứng kịp thời và làm chủ nó thì phải nghiên cứu thị trường. Nghiên cứu thị trường hàng hoá thế giới có ý nghĩa quan trọng sống còn trong việc phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế, đặc biệt là công tác xuất, nhập khẩu của mỗi quốc gia nói chung và Công ty nói riêng. Nghiên cứu và nắm vững đặc điểm biến động của thị trường và giá cả hàng hoá thế giới là nền móng vững chắc đảm bảo cho các tổ chức kinh doanh xuất khẩu hoạt động trên thị trường thế giới có hiệu qủa nhất. Để công tác nghiên cứu thị trường có hiệu quả chúng ta cần phải xem xét toàn bộ quá trình tái sản xuất của một ngành sản xuất hàng hoá, tức là việc nghiên cứu không chỉ trong lĩnh vực lưu thông mà còn ở lĩnh vực phân phối, tiêu dùng. Các Công ty khi nghiên cứu thị trường cần phải nắm vững được thị trường và khách hàng để trả lời tốt các câu hỏi của hai vấn đề là thị trường và khách hàng Công ty cần phải nắm bắt được các vấn đề sau: Thị trường đang cần mặt hàng gì? Theo như quan điểm của Marketing đương thời thì các nhà kinh doanh phải “bán cái mà thị trường cần chứ không phải cái mình có”. Vì vậy cần phải nghiên cứu về khách hàng trên thị trường thế giới, nhận biết mặt hàng kinh doanh của Công ty. Trước tiên phải dựa vào nhu cầu tiêu dùng của khách hàng như quy cách, chủng loại, kích cỡ, giá cả, thời vụ và thị hiếu cũng như tập quán của người tiêu dùng từng địa phương, từng lĩnh vực sản xuất. Từ đó xem xét các khía cạnh của hàng hoá trên thị trường thể giới. Về mặt thương phẩm phải hiểu rõ giá trị hàng hoá, công dụng, các đặc tính lý hoá, quy cách phẩm chất, mẫu mã bao gói. Để hiểu rõ vấn đề này yêu cầu các nhà kinh doanh phải nhạy bén, có kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm để dự đoán các xu hướng biến động trong nhu cầu của khách hàng. Trong xu thế hiện nay, đòi hỏi việc nghiên cứu phải nắm bắt rõ mặt hàng mình lựa chọn, kinh doanh đang ở trong thời kỳ nào của chu kỳ sống của sản phẩm trên thị trường, Bởi vì chu kỳ sống của sản phẩm gắn liền với việc tiêu thụ hàng hoá đó trên thị trường, thông thường việc sản xuất gắn liền với việc xuất khẩu những mặt hàng đang ở giai đoạn thâm nhập, phát triển là có nhiều thuận lợi tốt nhất. Tuy nhiên đối với những sản phẩm đang ở giai đoạn bão hoà hoặc suy thoái mà Công ty có những biện pháp xúc tiến có hiệu quả thì vẫn có thể tiến hành kinh doanh xuất khẩu và thu được lợi nhuận. Tóm lại việc nghiên cứu mặt hàng thị trường đang cần là một trong những yếu tố tiên phong cho hoạt động thành công của Công ty. Nghiên cứu dung lượng thị trường và các nhân tố ảnh hưởng Dung lượng thị trường là khối lượng hàng hoá được giao dịch trên một phạm vi thị trường nhất định trong thời gian nhất định (thường là một năm). Việc nghiên cứu dung lượng thị trường cần nắm vững khối lượng nhu cầu của khách hàng và lượng dự trữ, xu hướng biến động của nhu cầu trong từng thời điểm…..Cùng với việc nắm vững nhu cầu của khách hàng là phải nắm vững khả năng cung cấp của các đối thủ cạnh tranh và các mặt hàng thay thế, khả năng lựa chọn mua bán. Như chúng ta đã biết dung lượng thị trường không phải là cố định, nó thường xuyên biến động theo thời gian, không gian dưới sự tác động của nhiều yếu tố. Đối với mặt hàng mang tính thời vụ như hàng nông sản thì điều này lại càng đúng. Công ty cần dự báo được các nhân tố làm thay đổi dung lượng thị trường, như: + Các nhân tố có ảnh hưởng tới dung lượng thị trường có tính chất chu kỳ như tình hình kinh tế, thời vụ... + Các nhân tố ảnh hưởng lâu dài đến sự biến động của thị trường như phát minh, sáng chế khoa học , chính sách của nhà nước ... + Các nhân tố ảnh hưởng tạm thời với dung lượng thị trường như đầu cơ tích trữ, hạn hán, thiên tai, đình công.. Khi nghiên cứu sự ảnh hưởng của các nhân tố phải thấy được nhóm các nhân tố tác động chủ yếu trong từng thời kỳ và xu thế của thời kỳ tiếp theo để Công ty có biện pháp thích ứng cho phù hợp . Kể cả kế hoạch đị tắt đón đầu. * Nghiên cứu giá cả các loại hàng hoá và các nhân tố ảnh hưởng. Trong thương mại giá cả hàng hoá được coi là tổng hợp đó được bao gồm giá vốn của hàng hoá, bao bì, chi phí vận chuyển, chi phí bảo hiểm và các chi phí khác tuỳ theo các bước thực hiện và theo sự thoả thuận giữa các bên tham gia. Để có thể dự đoán một cách tương đối chính xác về giá cả của hàng hoá trên thị trường thế giới. Trước hết phải đán