Đề tài Thực trạng sản xuất và xuất khẩu thủy sản Việt Nam thời gian qua

Phần một Tầm quan trọng của việc thúc đẩy xuất khẩu thuỷ sản trong quá trình phát triển kinh tế việt nam I- Vai trò của ngành thuỷ sản đối với sự phát triển kinh tế Việt Nam. Chúng ta biết, từ "thuỷ sản" xuất hiện từ lâu, từ khi ông cha ta mới sinh ra chưa biết là cái gì, nhưng nó có thể đánh bắt giúp con người tồn tại, dù dưới hình thức này hay hình thức khác. Ngày nay, nguồn thuỷ sản có vai trò rất quan trọng, không những phục vụ nhu cầu sinh hoạt trong nước, mà chúng ta còn áp dụng công nghệ hiện đại để chế biến xuất khẩu sang thị trường thế giới. Vì vậy, thuỷ sản có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong điều kiện nước ta có điều kiện tự nhiên phát triển thuỷ sản xuất khẩu, thúc đẩy ngành khác phát triển, tạo động lực phát triển kinh tế đất nước. 1- Vai trò xuất khẩu, sự phát triển kinh tế - xã hội. Hoạt động xuất khẩu không thể thiếu được đối với tất cả các quốc gia trên thế giới. Nó đóng góp mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đất nước đó. Các hoạt động xuất khẩu phản ánh mối quan hệ xã hội giữa các quốc gia này với các quốc gia khác. Sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế, quan hệ giữa các tổ chức hay những người sản xuất hàng hoá riêng biệt của các quốc gia. Ngoài ra thông qua xuất khẩu chúng ta tăng ngoại tệ thu được, cải thiện cán cân thanh toán, tăng thu ngân sách, kích thích và đổi mới công nghệ, cải biến cơ cấu, tạo thêm công ăn việc làm và nâng cao đời sống nhân dân. Đối với nước ta, trình độ phát triển còn thấp, những yếu tố vốn, kỹ thuật, trình độ quản lý còn yếu, vì vậy xuất khẩu là chiến lược rất cần thiết để chúng ta có điều đó vào trong nước,nâng cao trình độ những yếu tố đó. Đẩy mạnh phát triển kinh tế đất nước trong giai đoạn tới. Cần nâng cao hiệu quả của kinh doanh xuất khẩu, mở rộng ngoại thương trên cơ sở "hợp tác bình đẳng, không phân biệt thể chế chính trị xã hội, đôi bên cùng có lợi" như Nghị quyết Đại hội VII của Đảng đã khẳng định. Đối với quốc gia xuất khẩu như nước ta, hoạt động xuất khẩu có vai trò sau: * Xuất khẩu đóng góp vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển. Đó là những kết quả của những thành tựu khoa học công nghệ, công nghiệp hiện đại. Chuyển dịch cơ cấu ấy phù hợp với mỗi quốc gia khác nhau, phù hợp với xu hướng tất yếu của thời đại. Thường chúng ta có cái nhìn khác nhau về xuất khẩu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Một là: Do tiêu dùng trong nội địa những sản phẩm không hết thì mang chúng ra thị trường nước ngoài bán, tạo điều kiện tiêu thụ được sản phẩm trong nước. Nhưng ở nước ta, trong điều kiện ngành kinh tế còn lạc hậu và chậm phát triển. Việc sản xuất để phục vụ bản thân chưa đủ, nên chúng ta không nói gì việc thừa ra để xuất khẩu. Hai là: Chính phủ mỗi nước có chiến lược hướng ngoại hay hướng xuất khẩu là chủ yếu. Tạo điều kiện thông qua chất lượng hướng ngoại thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế đất nước. Đó là quan điểm tích cực nhiều nước NICs đã áp dụng chiến lược này và thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước. Cụ thể là: Chúng ta thực hiện việc xuất khẩu, nó tạo đà, động lực cho các ngành khác phát triển. Như sự phát triển xuất khẩu thuỷ sản thì công nghệ ngành này phát triển, trên cơ sở đó công nghệ cũng được ưng dụng sang ngành khác như: gạo, ca phê.. Xuất khẩu chúng ta ngày càng xu có xu hướng nâng cao hiệu quả ngành xuất khẩu: như chất lượng, giá cả hay quan hệ kinh tế. Xuất khẩu nâng cao khả năng cạnh tranh giữa các ngành trong nước và trên thế giới, vì vậy tạo sự chuyển dịch giữa các ngành nhanh hơn. Xuất khẩu tạo khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần cho sản xuất phát triển và ổn định. Khi xuất khẩu phát triển thì công nghệ, kỹ thuật từ thế giới bên ngoài chảy vào Việt Nam nhằm hiện đại hoá nền kinh tế đất nước, đó là làm sự chuyển dịch cơ cấu nhanh nhất giữa các ngành. Như vậy, thông qua hoạt động xuất khẩu thì hàng hoá của đất nước, phải tham gia cạnh tranh thị trường thế giới về chất lượng và giá cả. Cuộc cạnh tranh ấy đòi hỏi chúng ta phải tổ chức lại sản xuất. * Xuất khẩu có vai trò tích cực giải quyết công ăn, việc làm và đời sống nhân dân. Khi hoạt động xuất khẩu phát triển thì việc sản xuất ra những mặt hàng đó ngày càng tăng, việc mở rộng sản xuất là điều tất yếu. Sẽ giải quyết công ăn, việc làm cho hàng triệu lao động trong nước, nâng cao thu nhập cho người lao động, tăng thu nhập quốc dân, tạo điều kiện ổn định xã hội. Ngoài ra, hoạt động xuất khẩu còn làm cho lao động con người chuyên môn hoá hơn, việc làm con người ngày càng đa dạng hơn, khi công nghệ hiện đại. * Xuất khẩu có vai trò tích cực đổi mới trang thiết bị và công nghệ sản xuất. Chúng ta biết, hoạt động xuất khẩu diễn ra toàn thế giới, vì vậy khi hoạt động xuất khẩu diễn ra như vậy thì đòi hãng xuất khẩu chất lượng tốt, mặt hàng xuất khẩu chứa nhiều chất xám, yếu tố công nghệ chứa trong nó nhiều. Với điều kiện như nước ta hiện nay thì công nghệ kém, vì vậy chúng ta nhập khẩu từ bên ngoài vào để tăng phần chất xám trong hàng hoá xuất khẩu. Như vậy, trang thiết bị và công nghệ sản xuất đưa vào trong nước, mặt khác với điều kiện xuất khẩu hàng hoá cạnh tranh, như vậy thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước luôn luôn đổi mới, luôn cải tiến máy móc sáng tạo ra, nâng cao chất lượng. Những yếu tố đó đòi hỏi người lao động nâng cao trình độ tay nghề phục vụ hoạt động sản xuất. * Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng thị trường và thúc đẩy quan hệ đối ngoại của ta. Chúng ta thấy rõ rằng, xuất khẩu sẽ tạo mối ràng buộc lẫn nhau, về kinh tế, tạo điều kiện chúng ta xích lại gần nhau hơn. Nâng cao địa vị và vai trò của đất nước trên trường quốc tế,... Mở rộng xuất khẩu sẽ mở rộng hoạt động tín dụng, đầu tư, mở rộng vận tải quốc tế. Nhưng qua các quan hệ đối ngoại ấy sẽ tạo cho chúng ta quan hệ đến việc mở rộng thị trường xuất khẩu, có nhiều ban hàng hơn. Nói chung, xuất khẩu ngày càng trở lên có vai trò quan trọng trong bất cứ nước nào trên thế giới khi muốn phát triển. Không những tạo vốn, kỹ thuật, công nghệ, nâng cao trình độ tay nghề, mà chúng ta còn mở rộng quan hệ, nâng cao vị thế của đất nước trên thị trường thế giới. Trong giai đoạn hiện nay thì đất nước ta ngày càng mở rộng cánh cửa, để hoạt động xuất khẩu phát triển, thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước trong giai đoạn trước trước mắt và lâu dài để hoàn thành quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. 2- Vai trò ngành thuỷ sản với phát triển kinh tế. 2.1 Ngành thuỷ sản xuất khẩu với tốc độ tăng trưởng kinh tế. Từ lâu thuỷ sản đã được coi là hàng thiết yếu và nó là hàng tiêu dùng được nhiều nươc ưa chuộng như; Nhật, Mỹ, Trung quốc... Trong khi đó ở nước ta ngành thuỷ sản có rất nhiều khả năng và triển vọng phát triển. Với vị trí và điều kiện tự nhiên ưu đãi thuận lợi nuôi trồng và khai thác. Nước ta có bờ biển kéo dài 3260 km, và vùng đặc quyền kinh tế rộng trên 1triệu km2. Ngoài ra nước ta còn có trên một triệu ha mặt nước ngọt, 40vạn ha mặt nước lợ( bãi triêù đầm phá...) và 1.470.000 ha mặt nước sông ngòi. Với điều kiên tự như vậy hàng năm chúng ta đánh bắt hàng triệu tấn thuỷ sản gồm: cá, tôm, mực ...Ngoài ra chúng ta còn nuôi trồng với khối lượng thuỷ sản lớn. Xuất phát từ tiềm năng thiên nhiên to lớn của đất nước, nhà nước ta xác định ngành thuỷ sản là nghành có vài trò quan trọng, mũi nhọn cho hoạt động xuất khẩu. Trong giai đoạn hiện nay xuất khẩu của ta tăng rất nhanh, quí I năm 2003 tăng trên 40%. Vì vây, ngành kinh tế thuỷ sản ngày càng xác định rõ ràng là ngành kinh tế mũi nhọn và là một trong những ngành sẽ giúp thúc các ngành khác phát triển, thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước. Trong những năm gần đây hoạt động xuất khẩu thuỷ sản ngày càng phát triển thì nguồn vốn bổ sung cho nền kinh tế quốc dân ngày càng tăng, tạo điều kiện cho các ngành khác phát triển, thúc đẩy sự phát triển kinh tế đất nước. Những năm vừa qua sự tiến bộ về kỹ thuật trong nghành thuỷ sản, đặc biệt là công nghệ chế biến với các khâu ngày càng hiện đại. Với sự tiến bộ ấy thì ngành khác về công nghệ cũng được phát triển. Các kết quả trong quá khứ cho thấy nghề đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản có vài trò quan trong như thế nào trong việc thúc đẩy phát triển nền kinh tế quốc dân, giải quyết công an việc làm cho người lao động, thực hiện chính sách xã hội. Với sự tăng trưởng liên tuc của nghành thuỷ sản trên moi mặt: tư khâu nuôi trông đến khâu tiếp thị nên giá trị ngành thuỷ sản liên tuc tăng đóng góp vào thu nhập cua đất nước. Năm 2002 giá trị nghành thuỷ sản đạt được 2.021 triệu USD với giá trị đạt được như vậy đóng góp rất lớn vào tăng trưởng kinh tế đất nước và đã thu hút khoảng 3-4 triệu lao độngtrong cả nước vào ngành thuỷ sản. Chúng ta xuất khẩu thuỷ sản chủ yếu là tôm và một số lượng lớn mực lang, mực đông và lương cá tra, cá baxa. Là ngành xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam (Sau dầu và hàng may mặc) vì vậy với lượng xuất khẩu nó là lượng đóng góp rất lớn tăng trưởng kinh tế. Và theo dự báo kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản sẽ còn tăng nữa trong giai đoạn tới năm 2001 là 1,7 tỷ USD thì năm 2005 là 2,5 tỷ USD. Vậy nó sẽ tiếp tục là bộ phận quan trọng xuất khẩu của Việt Nam. 2.2. Ngành thuỷ sản xuất khẩu với vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế Chúng ta hãy nhìn lại quá trình, lịch sử ngành thuỷ sản phát triển ngày càng đa dạng của ngành thủy sản. Nó góp phần vào rất lớn vào quá trình chuyển dịch cơ cấu của đất nước, với sự thay đổi cả về chất và về lượng. Từ chỗ nghề thuỷ sản từ tự cung tự cấp, phục vụ nhu cầu cuộc sống hàng ngày của mỗi gia đình thì ngày nay nó trở thành ngành nuôi trồng, khai thác tự nhiên với sản lượng lớn như (cá, tôm…) phục vụ xuất khẩu phục vụ thị trường các nước trong khu vực và thế giới và ngành thuỷ sản Việt Nam chiếm cơ cấu ngày càng thay đổi trong GDP đất nước. Với năm 1991 - 1995 tăng với tốc độ 7,5%/năm; giai đoạn 1996 - 2000 tăng với tốc độ 9%/năm. Trong khi đó mức tăng trưởng bình quân hàng năm của sản lượng thuỷ sản xuất khẩu là 17,8%. Với kim ngạch xuất khẩu tăng liên tục, năm 1990 mới đạt 205 triệu USD thì đến năm 2000 đạt 1478,6 triệu USD và năm 2002 đạt 2021 triệu USD. Với tốc độ tăng trưởng như vậy góp phần rất lớn vào chuyển dịch cơ cấu ngành thuỷ sản rất lớn trong tổng sản phẩm nền kinh tế quốc dân. * Một điều quan trọng nữa, đóng góp rất lớn vào chuyển dịch cơ cấu ngành thuỷ sản trong nền kinh tế. Công nghệ chế biến thuỷ sản xuất khẩu hiện nay chúng ta đã dần hình thành một ngành doanh nghiệp chế biến thuỷ sản xuất khẩu trong cả nước. Tính đến năm 2000 đã có hơn 200 nhà máy chế biến đông lạnh có KNSX khoảng 300 nghìn tấn sản phẩm xuất khẩu/năm. * Ngành thuỷ sản của ta hiện nay do việc mở rộng xuất khẩu, nên mở rộng nuôi trồng chế biến.Việc lao động từ ngành khác chuyển sang để hoạt động lao động sản xuất, nuôi trồng ngày càng tăng cả về số lượng và chất lượng lao động, nên dẫn đến việc có sự chuyển dịch cơ cấu trong lao động giữa các ngành đặc biệt là ngành thuỷ sản. Tóm lại, khi ngành thuỷ sản, xuất khẩu ngày càng phát triển và mở rộng thì cơ cấu ngành thuỷ sản trong nền kinh tế quốc dân ngày càng chiếm tỷ trọng lớn nó góp phần rất lớn vào công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. 2.3. Ngành thuỷ sản xuất khẩu với vấn đề xã hội Cũng như bất kỳ ngành khác, thì khi hoạt động xuất khẩu diễn ra thì có tác động rất lớn các vấn đề xã hội khác nhau. Có thể tác động tích cực, nhưng có thể tác động tiêu cực. Những vấn đề ấy tác động trực tiếp đời sống nhân dân. Khi ngành thuỷ sản xuất khẩu thì liên quan vấn đề xã hội sau: - Tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập và mức sống của các cộng đồng đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản. - Góp phần nâng cao trình độ tay nghề người lao động trong nước - Tăng cường xuất khẩu thu ngoại tệ vào trong nước - Tăng cường việc đóng góp của ngành thuỷ sản vào sự phát triển kinh tế - xã hội trong nước,bao gồm ổn định xã hội và an ninh quốc gia. - Đẩy mạnh qúa trình hiện đại hoá trong ngành thuỷ sản. Chúng ta dự định rằng số người sống bằng nghề thuỷ sản tăng từ 6,2 triệu người năm 1995 đến năm 2003 là 8,1triệu người. Điều đó phản ánh sự mở rộng không ngừng ngành thủy ngày càng tăng lên trung bình tăng 16% một năm. Đó là điều đáng mừng cho một ngành xuất khẩu phát triển Chúng ta không thể quên được rằng ngành thuỷ sản ngoài việc xuất khẩu, nó còn giúp cho mục tiêu dinh dưỡng của quốc gia tăng lồng độ cá, tôm… trong khẩu phần thức ăn. Dự kiến cung cấp cá và các sản phẩm thuỷ sản toàn nước sẽ tư mức hiện nay là khoảng 11,5 kg lên 13,5kg/đầu người vào năm 2005. Đó là điều thiết yếu, ngoài việc xuất khẩu giúp giải quyết vấn đề đời sống xã hội người dân. Bảo đảm phát triển kinh tế xã hội, phát triển bền vững hơn. Nói tóm lại, chúng ta ngày nay đẩy mạnh việc xuất khẩu thuỷ sản có vai trò rất lớn trong việc phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay. Ngành thuỷ sản - Không những thúc đẩy phát triển kinh tế tạo sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế mà nó còn góp phần rất lớn vào việc giải quyết vấn đề kinh tế xã hội. Và với sự phát triển như hiện nay của ngành thủy sản thì vai trò của ngành, ngày càng quan trọng hơn bao giờ hết, góp phần công nghiệp hoá đất nước. II. Khả năng xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam 1. Điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển thuỷ sản Việt Nam 1.1. Thuận lợi về tự nhiên Việt Nam có tiềm năng tài nguyên biến phong phú, dầu khí, thuỷ sản, dịch vụ hàng hải, du lịch, tài nguyên khoáng sản ven biển,…đặc biệt là thuỷ sản đã, đang và sẽ có vai trò càng quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội, công nghiệp hoá, hiện đại hoá. - Việt Nam có chiều dài, bờ biển 3.260 km, 112 cửa sông lạch, vùng đặc quyền kinh tế biển khoảng hơn 1triệu km2 với 4000hòn đảo lớn nhỏ tạo nên nhiều eo, vùng, vịnh, đầm phá và nhiều ngư trường, trữ lượng hải sản gần 3 triệu tấn. Theo số liệu điều tra thì hàng năm chúng ta có thể khai thác 1,2 - 1,4 triệu tấn hải sản các loại mà không ảnh hưởng đến tiềm năng nguồn lợi. Ngoài ra có thể khai thác hàng trăm ngàn tấn nhuyễn, thế vỏ cứng có giá trị cao: nghêu, sò, ốc,… Diện tích vùng biển Việt Nam bao gồm: nội thuỷ, lãnh hải 226.000 vùng đặc quyền kinh tế khoảng hơn 1 triệu km2. Có thể chia Việt Nam thành vùng nhỏ. - Vịnh Bắc bộ: tính từ vĩ tuyến 170N trở lên phía Bắc là một vịnh nông, đáy hình lòng chảo, độ dốc đáy biển nhỏ, độ sâu trung bình 38,5m, nơi sâu nhất của vịnh không quá 100m - Vùng biển trung bộ: Giới hạn từ vĩ độ 11030N đến 17+0N đáy biển có độ dốc. Ngoài ra với sự ưu đãi của tài nguyên thiên nhiên thì đất nước Việt Nam còn có nhiều môi trường nước, nó tạo thêm phong phú thuỷ, hải sản phong phú gồm: * Môi trường nước lợ: Bao gồm ùng nước cửa sông, ven biển và rừng ngập mặn đầm phá. Đây là môi trường, cư trú sinh sản, sinh trưởng của nhiều loại tôm, và cá giá trị kinh tế cao và nhiều loại khác cũng tăng trưởng phát triển cao. Các vùng nước lợ nước ta đặc biệt là những vùng rừng ngập mặn ven biển, đã được khai thác sử dụng có hiệu quả kinh tế đạt được thành tựu, nhưng bên cạnh đó là nó bị lạm dụng nhiều quá mức cho việc nuôi trồng thuỷ sản, cao nhất như việc nuôi tôm ven vùng. Chúng ta biết Việt Nam tổng diện tích nước lợ khoảng 619 nghìn ha với diện tích này hàng năm nhân dân Việt Nam đã nuôi trồng và đánh bắt nhiều loại thuỷ sản đặc sản có giá trị kinh tế cao như: tôm, rong , cá mặn, lợ…Đặc biệt khu rừng ngập mặn là nơi nuôi dưỡng chính cho ấu trùng giống hải sản,… Tuy nhiên, theo FAO (1978) thì diện tích rừng ngập mặn ven biển Việt Nam giảm từ 400 nghìn ha xuống 250 nghìn ha do ảnh hưởng lớn của điều kiện tự nhiên Việt Nam Do vậy, để tăng diện tích nuôi trồng thuỷ sản ở nuôi trồng nước mặn thì biện pháp hiệu quả nhất là lựa chọn những vùng nuôi thích hợp với kỹ thuật nuôi thâm canh song với việc này cần có quy hoạch và chỉ đạo sản xuất từ phía Nhà nước. Việt Nam còn nhiều vùng nước lợ, vẫn chưa được khai thác vẫn là con số tiềm ẩn, chúng ta tập chung vào khai thác, hiệu quả vào nuôi trồng thuỷ sản. Bên cạnh ấy ta phải duy trì tốt vùng nước lợ cũ đã được khai thác các hiệu quả cao hơn. Những vùng nước lợ vừa có ý nghĩa sản xuất lớn, vừa có ý nghĩa trong việc bảo vệ và tái tạo nguồn thuỷ sản cho tương lai, tạo điều kiện ngành thuỷ sản được nhân rộng, mở rộng thị trường xuất khẩu. Đây là môi trường tốt cho việc phát triển, nuôi dưỡng ấu trùng giống hải sản và nhiều loại thuỷ sản có gía trị như tôm, rong, cá nước mặn. Tuy nhiên, Việt Nam về tiềm năng còn rất nhiều chúng ta chú chú ý hơn việc khác thác và sử dụng hợp lý hơn: như quy hoạch nguồn nước lợ, diện tích nuôi trồng, nâng cao kỹ thuật nuôi trồng, chọn giống tôm phù hợp hơn và áp dụng kỹ thuật phù hợp hơn… *Môi trường nước mặn xa bờ: Vùng này chiếm diện tích nhỏ gồm vùng nước ngoài khơi thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Tuy vậy hàng năm Việt Nam đang tập trung khai thác ngư dân vùng này khác bằng phương tiện hiện đại xa bờ cho với lượng thuỷ sản tương đối cao. ở cả 4 vùng biển khơi xa bờ như: Vịnh Bắc bộ, Duyên Hải Trung Bộ, Đông Nam bộ, Tây nam bộ và Vịnh Thái lan. Nhưng nhìn chung, nguồn lợi thuỷ sản mà ta khai thác được vẫn mang tính nhỏ bé, phân tán quần nhỏ, nên, kho cho việc tập trung khai thác chế biến công nghiệp, chế biến đông lạnh xuất khẩu cho hiệu quả kinh tế cao hơn. Chúng ta khai thác chủ yếu mang tính tự phát của một số ngư dân hoặc một nhóm người tự chế tạo thuyền máy đánh bắt xa bờ. Vì vậy việc khai thác nước mặn xa bờ của Việt Nam là kém. Khí hậu thủy văn của vùng này rất khắc nghiệt, hay sóng, dông, bão nên khai thác là rất khó, rất nguy hiểm trong quá trình khai thác. Vì vậy chúng ta tăng thêm chi phí về vật chất, phương tiện kỹ thuật cho việc khai thác xa bờ vùng nước mặn xa bờ là cần thiết. *Môi trường nước mặn gần bờ: Môi trường nước mặn gần bờ ở Việt Nam, rất quan trọng hàng năm cho khai thác lượng rất lớn. Cho khối lượng thuỷ sản nước mặn cao. Như vùng Đông Nam Bộ và vùng Tây Nam Bộ thuộc vùng sinh thái này có sản lượng khai thác cao nhất, có khả năng đạt 67% tổng lượng hải sản khai thác của Việt Nam. Khi nghiên cứu về bờ biển Việt Nam có nhiều vùng vịnh kín, đặc biệt là vùng Vịnh Bắc bộ, bờ biển, Kiên Giang với 4.000 hòn đảo tạo nên nhiều bãi biển được che chắn và có dòng chảy thích hợp có thể nuôi các giống loài hải sản có giá trị cao như các loại cá, các loại nhuyễn thể, giáp xác, cầu gai, hải sâm,… Nguồn lợi hải sản Việt Nam có thể ước tính như sau: Cá có trên 2.100 loài, trong đó hơn 100 loài có giá trị kinh tế. Vịnh Bắc bộ có thành phần khu hệ cá nghèo nhưng đến 10,7% số loài mang tính ổn đới thích nước ấm. Tôm có 75loài mực, 650 loài dong biển, 12 loài rắn biển, 4 loài rùa biển. Ngoài ra còn có nhiều loài đặc sản quý hiếm như: Yến sào, sò huyết, ngọc trai, diệp, san hô đỏ,… Đặc tính nguồn lợi này cũng gây khó khăn cho các nhà khai thác khi phải lựa chọn các thông số kỹ thuật ngư cu sao cho kinh tế vừa có tính chọn lọc cao - Nghĩa là ngư cụ có khả năng đánh bắt một cách lựa chọn loài thuỷ sản cần khai thác. Với điều kiện kỹ thuật, công cụ đánh bắt của ta thấp kém, nên môi trường nước. Gần bờ có ý nghĩa hết sức quan trọng. Vùng nước gần bờ (Vịnh Bắc bộ và Đông, Tây Nam bộ) từ 30 mét nước sâu trở vào và Trung bộ 50 mét nước, sâu trở vào là vùng khai thác chủ yếu của ngư dân nghề cá có quy mô nhỏ và vừa Việt Nam Vậy trong ngành thuỷ sản thì môi trường gần bờ có ý nghĩa hết sức quan trọng việc đánh bắt khai thác, đó là sự ưu đãi rất lớn mà tài nguyên thiên nhiên Việt Nam có được góp phần rất lớn tăng thêm nguồn xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam. 1.2. Thuận lợi về lao động Việt Nam có nguồn lao động dồi dào, trẻ, khéo tay, thông minh và chăm chỉ vì vậy nguồn lao động của ta có thể tiếp thu nhanh chóng và áp dụng sáng tạo công nghệ tiên tiến. Giá cả sức lao động Việt Nam trong lĩnh vực thuỷ sản tương đối thấp so khu vực và thế giới. Đây là lợi thế cạnh tranh lớn nhất của chúng ta hiện nay trong thị trường thuỷ sản thế giới. Hiện nay lao động của chúng ta có xu hướng còn chuyển lao động từ ngành khác sang ngành thủy sản như lao động nông nghiệp. Tuy nhiên, lao động thuỷ sản chủ yếu lao động giản đơn, trình độ văn hoá thấp và phần lớn chưa được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu phát triển mới. Do đó, để nâng cao cả chất lượng, nuôi trồng thuỷ sản và khai thác thuỷ sản thì việc nâng cao trình độ người nuôi trồng và đánh bắt là thiết yếu. Năm 1995, lao động ngành thuỷ sản là 3,03 triệu người, trong lao động nghề cá chiếm khoảng 420 nghìn người, Đến năm 2000 là 3,4 triệu người. Nhưng những người lao động này đa số không làm chuyên canh trong khai thuỷ sản mà nhiều người lao động sen canh với lao động đồng ruộng. Chúng ta tính toàn ngành hiện nay: hiện có 90 tiến sỹ ,4200 cán bộ đại học, 14000 cán bộ kỹ thuật chuyên ngành, 5000 cán bộ trung cấp. Nhưng giá lao động kỹ thuật cũng rất thấp so với khu vực và thế giới. Như vậy nguồn lao động thông minh, năng động, giá rẻ với các nước trong khu vực và thế giới. Nó là lợi thế lớn nhất cho Việt Nam cạnh tranh xuất khẩu thuỷ sản với thế giới. Tuy vậy thu nhập ngành thuỷ sản hiện nay tương đối ổn định và tăng cao đó là điều kiện để ngành thuỷ sản thu hút lao động từ ngành khác tạo điều kiện ổn định xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế. 1.3. Lợi thế các ngư cu và tàu thuyền Chúng ta biết Việt Nam điều kiện về đánh bắt vãn còn thô sơ lạc hậu. Chủ yếu vẫn là ngư cư và tàu thuyền có khả năng khai thác, nhỏ thô sơ. Vì vậy nó là điều kiện thuận lợi cho việc khai thác gần bờ đó là lợi thế dựa trên sức lao động Việt Nam . Trong giai đoạn 1991 - 2000 số lượng tàu thuyền máy nhỏ tăng nhanh, thuyền thủ công có xu hướng giảm đi. Năm 1991 tàu thuyền máy có 44.347 chiếc, chiếm 59,6%; thuyền thủ công 30.284 chiếc, chiếm 40,4% đến năm 2002, tổng số thuyền máy là 78978 chiếc chiếm đại bộ phận tàu thuyền khai thác hải sản của Việt Nam. Trong giai đoạn 1991 - 2002 bình quân hàng năm tàu thuyền tăng 8% tốc độ tăng về các loại tàu thuyền máy có xu hướng chậm đi nhưng tổng công xuất tăng nhanh. Năm 2002 tổng công suất đã đạt tới 3.722.577 CV lớn gấp trên 4 lần so năm 1991. Ước tính năm 2003 số lượng tàu có xu hướng giảm xuống tổng công suất toàn đối tàu là 3202453 CV. Tốc độ tăng bình quân hàng năm lên tới 33%. Công suất bình quân năm 1991 đạt 18CV/chiếc, đến năm 2001 đạt 42,2CV/ chiếc. Năm 2002 công suất đạt 42,8CV. Như vậy với xu hướng chuyển từ tàu thuyền đánh bắt thô sơ sang tàu thuyền đánh bắt cá có mã lực lớn hơn tạo điều kiện đánh bắt xa bờ hơn, dó là lợi thế Việt Nam dựa trên cơ sở số lao động thủ công. Nhằm tăng việc đánh bắt cho năng suất cao hơn với Việt Nam cơ cấu chủng loại tàu thuyền đánh bắt cho năng suất cao hơn với Việt Nam cơ cấu chủng loại tàu thuyền máy như sau: - Năm 1992 cơ cấu chủng loại tàu thuyền máy: + Dưới 20 CV: chiếm 58,0% + Dưới 45 CV: chiếm 32,0% + 46-75 CV: chiếm 9,0% + Trên 76: chiếm 0,7% - Đến năm 2002 cơ cấu tàu thuyền máy như sau + Dưới 20CV: chiếm 41% + 20-45CV: chiếm 34% + Trên 76CV: chiếm 11,83% + Trên 90CV; chiếm 0,17% Như vậy số tàu thuyền hiện đại dần có khả năng khai thác xa bờ ngày một tăng nhanh. Nếu năm 1997 mới chỉ khoảng 5000 tàu đánh cá xa bờ thì đến năm 2002đã có 78978 chiếc, ươc tính nam 2003 sẽ còn tăng. Đó là điều kiện thuận lợi cho ta khai thác thuỷ sản Việt Nam, với điều kiện tăng về hiệu quả đánh bắt tàu thuyền hàng nămg lượng thuỷ sản xuất khẩu Việt Nam tăng nhanh trong thị trường khu vực và thế giới. Tóm lại, Việt Nam là một nước không những có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho việc phát triển ngành thuỷ sản xuất khẩu mà còn người Việt Nam và điều kiện đánh bắt nước ta hiện nay cũng là điều kiện rất thuận lợi cho việc phát triển ngành thuỷ sản xuất khẩu.Nhưng với tiềm năng của đất nước ta hiện nay cũng là điều kiện rất thuận lợi cho việc phát triển ngành xuất khẩu. Nhưng với tiềm năng của đất nước hiện nay thì chúng ta còn phải nỗ lực hơn rất nhiều để khai thác nguồn tự nhiên thiên nhiên này. 2. Thị trường thuỷ sản thế giới 2.1. Đặc điểm thị trường thế giới Đánh giá sơ bộ tình hình thuỷ sản thế giới: Theo thống kê của FAO, hiện nay toàn thế giới có 179 quốc gia ở đó nhân dân sử dụng thuỷ sản làm thực phẩm. Do điều kiện tự nhên, tình hình kinh tế, phong tục tập quán hay tôn giáo mà mức độ sử dụng thủy sản làm thực phẩm của các quốc gia, các dân tốc là khác nhau. Lượng tiêu thụ thuỷ sản được tính trung bình của người dân trên thế giới giai đoạn 1991 - 1997 là 14 - 15 kg thuỷ sản/người/năm. Nhưng nhu cầu này sẽ tăng lên 18 - 19kg/ người/năm 2015 - 2020 trên toàn thế giới. Trong thập niên 90 tổng sản lượng thuỷ sản thế giới tăng rất chậm trung bình 0,23%/năm thấp hơn so mức bình quân 3% của năm trong thập niên 80%. Nhưng theo đánh giá sang đầu thập niên này lượng thuỷ sản sẽ tăng lên, nhu cầu người dân trên thế giới ngày càng cao.Đó là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển của ngành thủy sản Việt Nam. Nhưnghiện nay, trên thế giới thuỷ sản vẫn chủ yếu khai thác tự biên. Năm 1993 hải sản chiếm 80,9% còn thủy sản nội địa chỉ chiếm 19,1%, năm1991. Khai thác 85% hải sản biển và 15% thuỷ sản nội địa và đến năm 2002 thì mức này có xu hướng đổi khác là khai thác 75,6% hải sản biển là 24,4% thuỷ sản nội địa. Hiện nay xu hướng đó ngày càng tăng, có sự chuyển từ sản phẩm thuỷ sản nội địa ngày càng tăng lên do nuôi trồng chế biến xuất khẩu. Trong giai đoạn 1991 - 1997 sản lượng thủy sản thế giới tăng ổn định với mức tăng trung bình là 3,86%/năm. Sự thay đổi về vị trí (ngô