Đề tài Phân tích tác động của môi trường kinh doanh tới hoạt động sản xuất của ngành may mặc Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU Ngày nay cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và công nghệ, khu vực hóa và toàn cầu hóa nền kinh tế đã làm cho môi trường kinh doanh của các doanh nghiệp, các ngành có sự thay đổi nhanh chóng cả về xu hướng và tốc độ. Sự thay đổi đó tác động rất lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp do bất kì một doanh nghiệp nào cũng phải tồn tại trong một môi trường kinh doanh nhất định. MTKD có thể mang đến cơ hội cũng như nguy cơ cho doanh nghiệp. Do đó doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển cần phải phân tích môi trường kinh doanh. Nhận thức được tầm quan trọng của việc phân tích MTKD đối với mỗi doanh nghiệp em xin xây dựng đề tài:“ Phân tích tác động của môi trường kinh doanh tới hoạt động sản xuất của ngành may mặc Việt Nam ”để làm rõ hơn vấn đề này. Nội dung của đề tài bao gồm 2 phần chính: Chương 1: Những vấn đề cơ bản về MTKD. Chương này giúp chúng ta hiểu được một số vấn đề của MTKD từ khái niệm, các yếu tố của MTKD, các cách tiếp cận đến các phương pháp phân tích. Chương 2: Thực trạng MTKD ảnh hưởng đến sản xuất của ngành may mặc của nước ta và biện pháp phát triển. Chương này phân tích cụ thể tác động của MTKD đến sản xuất của ngành may mặc ra sao cũng như đề ra một số biện pháp khắc phục những vấn đề còn bất cập. CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ MÔI TRƯỜNG KINH DOANH 1.1.KHÁI NIỆM MÔI TRƯỜNG KINH DOANH (MTKD) VÀ PHÂN TÍCH MTKD 1.1.1.Khái niệm MTKD Trong quá trình hoạt động kinh doanh, bất cứ 1 quyết định nào của các cấp lãnh đạo hay nhà quản trị doanh nghiệp đều có thể thành công hay thất bại. Sự thành công hay thất bại đó phụ thuộc rất nhiều vào sự am hiểu các điều kiện của MTKD mà doanh nghiệp đã, đang, tiếp tục và sẽ hoạt động. Doanh nghiệp từ khi ra đời, tồn tại & phát triển đều ở trong môi trường kinh doanh nhất định. MTKD của doanh nghiệp là tập hợp những điều kiện, những yếu tố bên ngoài và bên trong có ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.2 Khái niệm phân tích MTKD . MTKD tồn tại khách quan đối với doanh nghiệp. Nó luôn luôn biến động theo những xu hướng thuận nghịch khác nhau đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp hay của ngành. Vì vậy, nó đòi hỏi các cấp lãnh đạo, các nhà quản trị không chỉ dừng lại ở việc nhận thức được MTKD mà phải biết phân tích MTKD để tận dụng cơ hội do MTKD mang lại & hạn chế bớt ảnh hưởng không tốt từ MTKD. Phân tích MTKD là quá trình mà các nhà chiến lược tiến hành kiểm tra, xem xét các nhân tố môi trường khác nhau (môi trường kinh tế, môi trường văn hóa-xã hội, môi trường công nghệ, nhà cung cấp, nhà phân phối…) và xác định các cơ hội hoặc các đe dọa đối với doanh nghiệp. (theo giáo trình quản trị chiến lược của PGS.TS LÊ VĂN TÂM) Tuy nhiên, chúng ta cần phan biệt giữa 2 khái niệm phân tích MTKD& phán đoán MTKD. Phán đoán MTKD là việc đưa ra các ý kiến hay các quyết định nào đó từ việc phân tích MTKD. Như vậy phân tích phải đi trước, phán đoán chỉ có thể có được và đạt hiệu quả khi người phán đoán có đủ các thông tin, dữ liệu từ quá trình phân tích. 1.2. Vai trò của phân tích MTKD MTKD quyết định sự tồn tại & phát triển của doanh nghiệp,của ngành. Doanh nghiệp chỉ có thể thành công khi biết kết hợp hài hòa các yếu tố bên trong với các yếu tố và điều kiện của môi trường bên ngoài. Chỉ có trên cơ sở phân tích MTKD, doanh nghiệp mới nhận thức được các yếu tố của MTKD ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, của ngành. Đồng thời, doanh nghiệp thấy được tính chất phức tạp và biến động , xu hướng và tốc độ thay đổi cũng như tiên lượng đúng các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Như vậy, vai trò của phân tích MTKD là rất quan trọng. Đó là, công việc không thể thiếu được trong suốt quá trình kinh doanh. Cụ thể: Một là, phân tích MTKD giúp cho doanh nghiệp đối phó được với những thay đổi bất thường trong kinh doanh. Trong điều kiện hiện nay, không có một MTKD nào ổn định và ít biến động. Trong xu thế hội nhập khu vực hóa và toàn cầu hóa, MTKD luôn biến động nhanh chóng, khó dự đoán & gây ra những ảnh hưởng khó lường tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, của ngành. Và sản xuất kinh doanh của ngành may mặc ở nước ta không phải là một ngoại lệ. Sự biến động của MTKD có thể dẫn tới cơ hội hoặc nguy cơ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của ngành, của các doanh nghiệp. Những cơ hội là những điều kiện của MTKD phù hợp với nguồn lực của ngành, của doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho ngành& doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh thuận lợi, đạt kết quả và hiệu quả cao. Những nguy cơ đối với ngành, doanh nghiệp đó là những điều kiện của MTKD vận động trái chiều với nguồn lực của doanh nghiệp, ngành. Gây cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, của ngành. Từ đó, làm cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, của ngành kém hiệu quả, doanh nghiệp ngành khó có thể đứng vững trong cạnh tranh và không thể phát triển được. Chẳng hạn, nhờ phân tích MTKD của ngành may mặc, giúp các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc nhận thấy được những cơ hội cùng những thách thức khi Việt Nam gia nhập WTO. Những cơ hội đó có thể là thị trường được mở rộng, hàng rào ngăn cản xuất khẩu sản phẩm may mặc sang thị trường nước ngoài bị rỡ bỏ… Nhưng thách thức đối với các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc cũng không phải là nhỏ. Đó là, các doanh nghiệp này sẽ phải cạnh tranh trong một thị trường khốc liệt hơn, đòi hỏi chất lượng cao hơn, kiểu dáng mẫu mã đa dạng hơn… Trên cơ sở nhận thức và nắm vững cơ hội & nguy cơ do môi trường mang lại, các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc có thể chủ động chuẩn bị các điều kiện để tận dụng cơ hội, hạn chế nguy cơ để phát triển doanh nghiệp. Tuy nhiên, sự tác động của các yếu tố MTKD tới các doanh nghiệp, các ngành khác nhau là khác nhau. Một sự thay đổi của MTKD có thể là cơ hội đối với doanh nghiệp này, ngành này nhưng lại có thể là nguy cơ cho doanh nghiệp khác, ngành khác. Vì vậy, phân tích MTKD giúp doanh nghiệp, ngành thấy được ảnh hưởng của môi trường đến hoạt động của doanh nghiệp mình như thế nào để có biện pháp thích hợp. Ví dụ, nhu cầu và tâm lý trong cách ăn mặc của người dân luôn luôn thay đổi. Nó đòi hỏi các doanh nghiệp may mặc phải không ngừng nghiên cứu tâm lý khách hàng để đưa ra sản phẩm may mặc phù hợp nhất với nhu cầu của khách hàng. Có như vậy doanh nghiệp mới tồn tại và phát triển. Hai là, nhờ phân tích MTKD giúp cho doanh nghiệp xây dựng được các chiến lược và kế hoạch kinh doanh đúng đắn. Chiến lược kinh doanh là định hướng hoạt động có mục tiêu của doanh nghiệp trong một thời kỳ dài và hệ thống các chính sách, biện pháp, điều kiện để thực hiện được mục tiêu đề ra. Phân tích MTKD chính là việc làm đầu tiên khi doanh nghiệp tiến hành lập chiến lược kinh doanh. Thông qua phân tích MTKD, doanh nghiệp thấy rõ được mình đang kinh doanh trong môi trường nào, chịu tác động của những yếu tố nào, các yếu tố đó tác động là bất lợi hay thuận lợi… Chẳng hạn các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc ở nước ta cần phải nhận thức rõ MTKD của doanh nghiệp mình, ngành mình hiện nay là môi trường toàn cầu hóa. Đó là một sân chơi mới với những luật lệ, ràng buộc mới… Nó đòi hỏi các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển trong môi trường kinh doanh mới phải đề ra được chiến lược kinh doanh thích hợp. Đặc biệt, may mặc là một ngành hàng rất nhạy cảm với sự thay đổi của môi trường. Do vậy việc phân tích MTKD của hàng may mặc càng cần thiết & phải tiến hành liên tục và thường xuyên. Trên cơ sở phân tích MTKD giúp các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc thấy được sự biến động của thị trường nguyên vật liệu đầu vào như thị trường sợi, vải,chỉ...; Sự thay đổi trong tâm lý tiêu dùng của khách hàng…để xây dựng chiến lược sản xuất hàng may mặc cho phù hợp. Chiến lược kinh doanh cho đúng đắn là yếu tố kiên quyết đảm bảo sự thành công trong kinh doanh của doanh nghiệp trên thương trường. 1.3.Các góc độ nghiên cứu MTKD 1.3.1.Xét theo cấp độ ngành & nền kinh tế quốc dân Theo cấp độ ngành và nền kinh tế quốc dân, MTKD được chia ra thành môi trường vĩ mô, môi trường tác nghiệp và môi trường bên trong (hay còn gọi là hoàn cảnh nội bộ) Thứ nhất là, môi trường vĩ mô: Đây là môi trường của toàn nền kinh tế quốc dân, là môi trường khách quan tồn tại bên ngoài doanh nghiệp. Nó có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực, các ngành kinh doanh và đến từng doanh nghiệp. Môi trường vĩ mô bao gồm rất nhiều các yếu tố như: Yếu tố văn hóa, xã hội; yếu tố kinh tế, yếu tố chính trị- pháp lý, yếu tố công nghệ, yếu tố tự nhiên, yếu tố toàn cầu hóa…Đối với mỗi ngành, mỗi doanh nghiệp khác nhau thì mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này là khác nhau. Ví dụ, đối với các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc, do may mặc là mặt hàng gắn liền với cuộc sống của con người nên việc sản xuất măt hàng này chịu ảnh hưởng rất lớn bởi yếu tố văn hóa, xã hội, dân cư. Chỉ một sự xác định không đúng xu hướng “mặc” của người tiêu dùng có thể dẫn tới ứ đọng hàng may, rồi ứ đọng vốn và có thể là sự phá sản của doanh nghiệp. Do vậy, đòi hỏi trong kinh doanh, mỗi doanh nghiệp, mỗi ngành cần phải xác định cho được trong số những yếu tố của môi trường vĩ mô, đâu là yếu tố có ảnh hưởng chủ yếu đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mình, ngành mình để chủ động đối phó nhằm đạt hiệu quả cao. Thứ hai là môi trường tác nghiệp: Đây cũng là môi trường bên ngoài doanh nghiệp, nằm ngoài tầm kiểm soát của doanh nghiệp. Nó được xác định với một ngành kinh doanh hoặc từng doanh nghiệp kinh doanh trong mối quan hệ với các đối tác hữu quan đến kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Môi trường tác nghiệp cũng bao gồm rất nhiều các yếu tố. Các yếu tố đó là đối thủ cạnh tranh hiện hữu, khách hàng, nhà cung cấp, sản phẩm thay thế, đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn… Bất kỳ một doanh nghiệp nào, một ngành nào trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh cũng đều chịu sự tác động của các yếu tố này. May mặc là mặt hàng tiêu dùng nên chịu ảnh hưởng rất lớn từ yếu tố khách hàng. Chỉ khi nào sản phẩm bán được thì khi đó doanh nghiệp mới thu hồi được vốn, có lãi và tiếp tục mở rộng hoạt động kinh doanh. Thứ ba là môi trường bên trong: khác với hai môi trường trước, môi trường bên trong là môi trường mà doanh nghiệp hoặc ngành có thể kiểm soát được. Nó bao gồm các yếu tố nội tại của doanh nghiệp, của ngành. Đó là nguồn nhân lực, hệ thống cơ sở vật chất, hệ thống thông tin, thị trường của doanh nghiệp, vốn kinh doanh, bộ máy nhân sự, quản trị tài chính-kế toán, nề nếp văn hóa tổ chức, thương hiệu của doanh nghiệp… Do đây là những yếu tố có thể kiểm soát được, nên trong quá trình sản xuất kinh doanh doanh nghiệp cần phải phát huy nguồn nội lực vốn có của doanh nghiệp đồng thời kết hợp với những điều kiện của môi trường bên ngoài để tiến hành kinh doanh có hiệu quả. 1.3.2. Xét theo nhóm các yếu tố của MTKD Theo nhóm các yếu tố của MTKD thì MTKD có thể chia thành các nhóm sau: Một là, nhóm môi trường kinh tế-chính trị-xã hội: Đó là trình độ phát triển kinh tế-xã hội, mức thu nhập của dân cư, luật pháp, tâm lý, tập quán xã hội, các chính sách kinh tế-xã hội của chính phủ…Đối với ngành may mặc đó có thể là tâm lý ăn mặc, phong tục tập quán của người dân,qui định hạn ngạch, thuế đối với việc nhập khẩu sợi, vải, quần áo, vào thị trường nội địa…Tuy nhiên, khi Việt Nam gia nhập WTO hàng rào hạn ngạch sẽ bị xóa bỏ, mức thuế sẽ giảm dần, tiến tới xóa bỏ. Hai là, nhóm môi trường sinh thái: Đó là sự ràng buộc của xã hội về vấn đề bảo vệ môi trường, xử lý ô nhiễm, bảo vệ cảnh quan, xử lý phế thải của sản xuất kinh doanh…bất kỳ một doanh nghiệp, một ngành nào muốn bền vững thì đều phải quan tâm đến môi trường này, đặc biệt trong điều kiện cạnh tranh gay gắt như hiện nay. Ba là, nhóm môi trường hành chính- kinh tế: Bao gồm cơ chế quản lý kinh tế và hoạt động kinh doanh của nhà nước, thủ tục hành chính, kinh tế, sát nhập, giải thể doanh nghiệp…Đối với các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc thì đó có thể là các thủ tục liên quan đến việc xuất nhập khẩu sản phẩm may mặc, nhập khẩu các nguyên vật liệu đầu vào như vải, sợi, máy khâu, thuốc nhuộm…,các thủ tục sát nhập các doanh nghiệp nhỏ thành tổng công ty, các hiệp hội như tổng công ty dệt may Việt Nam-Vinatex nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế. 1.3.3. Xét theo môi quan hệ giữa chủ thể và khách thể trong hoạt động kinh doanh. Theo tiêu thức này, MTKD có thể chia ra thành môi trường bên trong và môi trường bên ngoài. Thứ nhất, môi trường bên ngoài: Đó chính là các yếu tố của môi trường vĩ mô và môi trường tác nghiệp. Các yếu tố này đều được hình thành khách quan và luôn ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy,doanh nghiệp cần phải thích nghi với hoàn cảnh, tận dụng cơ hội và hạn chế nguy cơ nhằm đẩy mạnh hoạt động và phát triển kinh doanh, giảm thiểu tối đa những bất lợi do môi trường mang lại. Thứ hai, là môi trường bên trong: nó bao gồm tất cả các yếu tố bên trong doanh nghiệp, doanh nghiệp có thể kiểm soát được. Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp cần kết hợp được điều kiện chủ quan của mình với điều kiện khách quan của MTKD để kinh doanh đạt kết quả. 1.4 C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu m«I tr­êng kinh doanh 1.4.1 KiÓu ma trËn ®¸nh gi¸ yÕu tè ngo¹i vi (EFE) §©y lµ mét c«ng cô gióp chóng ta l­îng ho¸ ®­îc sù t¸c ®éng cña m«i tr­êng bªn ngoµi tíi hoạt ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp tr­íc nh÷ng thay ®æi cña m«i tr­êng. §Ó x©y dùng m«i tr­êng nµy chóng ta tiÕn hµnh 5 b­íc Mét lµ x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè cña m«i tr­êng bªn ngoµi cã t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Hai lµ g¸n träng sè tõ 0 ®Õn 1 cho tõng yÕu tè sao cho tæng b»ng 1 Ba lµ cho ®iÓm vµ ph©n lo¹i. NÕu doanh nghiÖp ph¶n øng rÊt tèt víi yÕu tè nµo ®ã th× cho 4 ®iÓm, ph¶n øng tèt th× cho 3 ®iÓm, ph¶n øng trung b×nh thì cho 2 ®iÓm, ph¶n øng rÊt Ýt th× cho 1®iÓm. Bèn lµ x¸c ®Þnh sè ®iÓm b»ng c¸ch nh©n träng sè ë b­íc 2 víi sè ®iÓm ®· cho ë b­íc 3 Cuèi cïng céng dån c¸c ®iÓm ë b­íc 4. Sè ®iÓm sÏ dao ®éng tõ 1- 4. NÕu b»ng 4 chøng tá doanh nghiÖp ph¶n øng rÊt tèt víi m«i tr­êng, nÕu ®¹t tõ 2,5-4 th× doanh nghiÖp ph¶n øng kh¸ tèt víi m«i tr­êng, tõ 1-2,5 th× cho thÊy doanh nghiÖp kh«ng tËn dông ®­îc c¸c c¬ héi cña m«i tr­êng vµ chÞu sù ®e do¹ tõ m«i tr­êng tõ bªn ngoµi. 1.4.2 KiÓu ma trËn ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè néi vi (IFE) §©y lµ kiÓu ma trËn tãm t¾t vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng yÕu tè bªn trong cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc cña doanh nghiÖp, cña ngµnh. Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp, ngµnh thÊy ®­îc ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu còng nh­ mèi liªn quan gi÷a c¸c yÕu tè tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ch¼ng h¹n trªn c¬ së ®¸nh gi¸ m«I tr­êng bªn trong, doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc nhËn thÊy ®iÓm m¹nh cña hä lµ lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, gi¸ rÎ ®ång thêi còng thÊy mÆt yÕu lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, vèn kinh doanh… Ma trËn IFE còng ®­îc lËp t­¬ng tù nh­ ma trËn EFE 1.4.3 KiÓu ma trËn c¬ héi vµ ma trËn nguy c¬ §Ó lËp ma trËn c¬ héi, doanh nghiÖp tiÕn hµnh ph©n lo¹i theo thø tù ­u tiªn cao, trung b×nh, thÊp vµ kh¶ n¨ng mµ doanh nghiÖp cã thÓ tranh thñ lµ cao, trung b×nh, thÊp. Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp lùa chän nh÷ng vïng sao cho phï hîp víi tiÒm lùc cña doanh nghiÖp. T­¬ng tù doanh nghiÖp còng ph©n lo¹i nguy c¬ theo thø tù nguy hiÓm, nghiªm träng, Ýt ¶nh h­ëng vµ kh¶ n¨ng doanh nghiÖp gÆp nguy c¬ theo thø tù nguy hiÓm , nghiªm träng, Ýt ¶nh h­ëng vµ kh¶ n¨ng mµ doanh nghiÖp cã thÓ gÆp ph¶i nguy c¬ lµ cao, trung b×nh hay thÊp ®Ó tõ ®ã doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p h¹n chÕ t¸c ®éng cña nguy c¬ ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.4.3 Ma trËn ph©n tÝch mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬ §©y lµ ma trËn tæng hîp c¶ c¸c yÕu tè bªn ngoµi vµ bªn trong doanh nghiÖp . Doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh xem ®©u lµ c¬ héi chÝnh, ®©u lµ nguy c¬ chñ yÕu, doanh nghiÖp cã ®iÓm m¹nh g×, ®iÓm yÕu nµo. Tõ ®ã kÕt hîp gi÷a ®iÓm m¹nh bªn trong víi c¬ héi vµ nguy c¬ bªn ngoµi, ®iÓm yÕu bªn trong víi c¬ héi vµ nguy c¬ bªn ngoµi. Trªn c¬ së ®ã lùa chän c¸c chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh phï hîp nh»m tËn dông c¬ héi, h¹n chÕ nguy c¬. Ch¼ng h¹n khi doanh nghiÖp nhËn thÊy c¬ héi nµo ®ã phï hîp víi tiÒm lùc cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng tèi ®a. NÕu doanh nghiÖp ®ang trong t×nh tr¹ng tiÒm lùc yÕu kÐm, vèn Ýt… vµ nhËn thÊy cã thÓ bÞ nguy c¬ bªn ngoµi ®e do¹ doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn chiÕn l­îc thu ho¹ch vµ rót lui. VÝ dô c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc khi mïa hÌ s¾p hÕt th× c¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i cã kÕ ho¹ch tiªu thô hÕt s¶n phÈm mïa hÌ b»ng nhiÒu ph­¬ng ph¸p nh­ gi¶m gi¸, thanh lý… nh»m nhanh chãng thu håi vèn ®Ó chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hµng quÇn ¸o cho vô tiÕp theo. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm ngµnh hµng kinh doanh còng nh­ tiÒm lùc vµ môc ®Ých ph©n tÝch, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän c¸c kiÓu ma trËn kh¸c nhau ®Ó ph©n tÝch m«i tr­êng kinh doanh sao cho ®¹t kết qu¶ vµ hiÖu qu¶ cao nhÊt. 1.5 C¸ch thøc khai thac m«i tr­êng kinh doanh Nh­ trªn ®· ph©n tÝch chóng ta thÊy râ ¶nh h­ëng s©u réng cña m«i tr­êng kinh doanh ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc nãi riªng. §ång thêi chóng ta còng thÊy râ tÇm quan träng vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ph©n tÝch m«i tr­êng kinh doanh. §Ó ph©n tÝch m«i tr­êng kinh doanh mçi doanh nghiÖp, mçi ngµnh tuú thuéc vµo mÆt hµng hay lÜnh vùc kinh doanh còng nh­ kh¶ n¨ng cña tõng doanh nghiÖp mµ cã c¸c biÖn ph¸p khai th¸c moi tr­êng kinh doanh kh¸c nhau. Nh­ng tæng qu¸t nhÊt ®Ó khai th¸c m«i tr­êng kinh doanh c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c b­íc sau: 1.5.1 X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin vÒ m«i tr­êng kinh doanh Ng­êi Trung Quèc cã c©u “ Muèn lµm giµu,th«ng tin ph¶i ®i ®Çu” c©u nãi Êy cho thÊy tÇm quan träng cña “th«ng tin” khi gi¶i quyªt hay tiÕn hµnh bÊt cø c«ng viÖc g×. §Æc biÖt trong m«i tr­êng kinh doanh c¹nh tranh khèc liÖt, th× viÖc cã ®­îc nguån th«ng tin ®¸ng tin cËy, kÞp thêi, ®Çy ®ñ sÏ gióp doanh nghiÖp thµnh c«ng trong kinh doanh. Th«ng tin lµ c¬ së lµ nguån gèc cña c¸c ho¹ch ®Þnh vÒ chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do vËy viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin vÒ m«i tr­êng kinh doanh lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÇn ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu. §Ó tæ chøc vµ x©y dùng hÖ thèng th«ng tin 1 c¸ch hiÖu qu¶ th× tr­íc hÕt doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i th«ng tin cÇn thiÕt, sau ®ã ®Õn møc ®é vµ thêi gian cÇn, råi c¨n cø vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh thu thËp, ph©n tÝch, xö lý, ®¸nh gi¸ th«ng tin. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc, tr­íc khi quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt l« quÇn ¸o kiÓu g×, mÉu m· thÕ nµo, sÏ b¸n víi møc gi¸ nµo… th× cÇn ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ tr­êng, kh¸ch hµng nh»m x¸c ®Þnh c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, kh¸ch hµng cã nhu cÇu vÒ quÇn ¸o nh­ thÕ nµo, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña hä ra sao, c¸c s¶n phÈm may kh¸c cã kh¶ n¨ng thay thÕ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh, dung l­îng thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp cung cÊp v¶i sîi… Tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vÒ b¶n th©n doanh nghiÖp. Nh÷ng th«ng tin ®ã bao gåm doanh thu b¸n hµng, dÞch vô,chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt 1s¶n phÈm, hµng tån kho, l­u l­îng tiÒn mÆt, kho¶n ph¶I thu, kho¶n ph¶I tr¶… HÇu hÕt c¸c th«ng tin nµy ®Òu ®­îc ®­a lªn m¹ng néi bé cña doanh nghiÖp. ViÖc x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vÒ doanh nghiÖp gióp cho doanh nghiÖp chñ ®éng n¾m ch¾c tiÒm lùc cña doanh nghiÖp ®Ó s½n sµng huy ®éng vµ cã biÖn ph¸p sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ nh»m ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ cña doanh nghiÖp. Hai lµ doanh nghiÖp cÇn x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vÒ m«i tr­êng bªn ngoµi. §ã lµ hÖ thèng th«ng tin vÒ m«I tr­êng vÜ m« vµ m«i tr­êng t¸c nghiÖp. Do ®©y lµ m«i tr­êng ®a yÕu tè nªn cïng mét lóc cã thÓ cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu quan träng doanh nghiÖp ph¶i biÕt ®¸nh gi¸ xem trong nh÷ng nh©n tè ®ã th× ®©u lµ yÕu tè ¶nh h­ëng m¹nh mÏ vµ trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ch¼ng h¹n ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc ë n­íc ta, yÕu tè thêi tiÕt mµ ®iÓn h×nh lµ c¸c mïa trong n¨m ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc s¶n xuÊt ra lo¹i quÇn ¸o cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ph¶ c¨n cø vµo tõng mïa mµ lªn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cho phï hîp. X©y dùng hÖ thèng th«ng tin kh«ng ph¶i mét lÇn lµ xong mµ lµ qu¸ tr×nh th­êng xuyªn cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin nh»m khai th¸c mét c¸ch tèi ®a vµ h÷u hiÖu. §ã lµ tµi s¶n v« gi¸ cña doanh nghiÖp. 1.5.2 Lùa chän ph­¬ng thøc th©m nhËp vµ më réng thÞ tr­êng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc nãi riªng thÞ tr­êng chÝnh lµ ®Çu ra cña doanh nghiÖp. B¸n ®­îc hµng ®ång nghÜa víi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn. Khi ®ã doanh nghiÖp sÏ thu håi ®­îc vèn vµ cã l·i. Do vËy ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp cÇn ph¶I biÕt c¸c ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng. ViÖc lùa chän c¸c ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng ®óng ®¾n cã ý nghÜa hÕt søc to lín gióp doanh nghiÖp gi¶m ®­îc chi phÝ kinh doanh, chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng,v­ît qua rµo c¶n cña ®èi thñ c¹nh tranh, phong tôc tËp qu¸n cña kh¸ch hµng… §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt may mÆc cã thÓ lùa chän c¸c ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng nh­: Më c¸c ®¹i lý, cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm, ký c¸c hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng n­íc ngoµi mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc qua trung gian… Thø hai doanh nghiÖp ph¶I n¾m râ c¸c lo¹i chi phÝ h×nh thµnh nªn gi¸ b¸n cña mçi laäi s¶n phÈm. Trªn c¬ së ®ã ®Ó t×m kiÕm nguån ®Çu vµo víi chi phÝ thÊp nhÊt nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, ®ång thêi t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Çu ra lín, æn ®Þnh vµ cã tiÒm n¨ng. Thø ba lµ trong c¹nh tranh doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m ch¾c c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña m×nh vÒ quy m«, sè l­îng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ph­¬ng thøc c¹nh tranh… ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p ®èi phã phï hîp. 1.5.3 Lùa chän c¬ héi kinh doanh Khi doanh nghiÖp cã ®ñ th«ng tin m×nh cÇn, lùa chän ®­îc ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng ®óng ®¾n th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh lùa chän kinh doanh. C¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp c¨n cø vµo th«ng tin hä thu thËp ®­îc ®Ó x¸c ®Þnh c¬ héi hay nguy c¬ ®èi víi doanh nghiÖp ®Ó lùa chän c¬ héi kinh doanh tèt nhÊt. C¬ héi kh«ng ph¶i tån t¹i m·i m·i mµ nã qua ®i rÊt nhanh. §iÒu quan träng lµ doanh nghiÖp ph¶i biÕt n¾m b¾t c¬ héi ®Ó ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. VÝ dô viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO sÏ t¹o ra thÞ tr­êng tiªu thô réng lín cho c¸c s¶n phÈm may mÆc cña chóng ta. ViÖc gia nhËp nµy sÏ lµ c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc nÕu hä nhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã vµ cã c¸c biÖn ph¸p khai th¸c th«ng qua viÖc ®æi míi mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng ®Ó thÝch nghi, më réng thÞ phÇn cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn ®ã còng cã thÓ lµ nguy c¬ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng chÞu ®æi míi s¶n xuÊt, mÆt hµng… nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §Ó ph©n tÝch ®­îc m«i tr­êng kinh doanh vµ lùa chän ®­îc c¬ héi kinh doanh, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp dïng mét sè kiÓu ma trËn nh­: ma trËn ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè ngo¹i vi, ma trËn ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè néi vi, ma trËn c¬ héi-nguy c¬, ma trËn ph©n tÝch mÆt m¹nh, yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬… 1.4.5 X©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh ChiÕn l­îc kinh doanh cña doanh nghiÖp chÝnh lµ môc ®Ých vµ h­íng ®i cña doanh nghiÖp. ViÖc x©y dùng ®­îc mét chiÕn l­îc kinh doanh ®óng ®¾n quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. ChiÕn l­îc kinh doanh gióp doanh nghiÖp nhanh chãng thÝch nghi víi nh÷ng thay ®æi cña ®iÒu kiÖn m«I tr­êng. ViÖc x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh lµ mét tiÕn tr×nh gåm ba giai ®o¹n: ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc, thùc hiÖn vµ kiÓm so¸t chiÕn l­îc. Trªn c¬ së chiÕn l­îc, c¸c nhµ qu¶n trÞ, nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp lËp kÕ ho¹ch kinh doanh cho tõng th¸ng, tõng quý, tõng thêi k×. VÝ dô c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt quÇn ¸o may s½n cho mïa hÌ. Do ®Æc ®iÓm cña mïa hÌ thêi tiÕt, khÝ hËu kh¸c c¸c mïa kh¸c nªn s¶n xuÊt quÇn ¸o ph¶I phï hîp víi khÝ hËu mïa hÌ. Nã ph¶I ®¶m b¶o sao cho ng­êi mÆc c¶m thÊy tho¸ng m¸t, dÔ chÞu. Cã nh­ vËy s¶n phÈm cña doanh nghiÖp míi b¸n ®­îc vµ doanh nghiÖp míi tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 1.5.5 Hoµn thiÖn c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô kinh doanh BÊt k× doanh nghiÖp nào muèn chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp trë thµnh hiÖn thùc ph¶I th«ng qua ho¹t ®éng kinh doanh hµng ngµy cña doanh nghiÖp. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc còng vËy, ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh cña m×nh, doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cô thÓ nh­ sau: mua v¶I tõ nhµ cung cÊp nµo, sè l­îng bao nhiªu lo¹i v¶i g×, s¶n xuÊt l­îng quÇn ¸o bao nhiªu cho vô tíi, dù tr÷ lµ bao nhiªu, tæ chøc b¸n hµng nh­ thÕ nµo, ph­¬ng thøc thanh to¸n ra sao… §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô trªn ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét ®éi ngò nh©n viªn cã tÝnh chuyªn m«n cã tÝnh chuyªn nghiÖp cao trong tõng ho¹t ®éng nghiÖp vô. VÝ dô nh­ ph¶i cã ®éi ngò thî may giái, nhanh nhËy tr­íc biÕn ®éng cña t×nh h×nh kinh doanh, chØ