Đề tài Nghiên cứu việc thiết kế Webside và ứng dụng thiết kế chương trình quản lý văn bản pháp luật

Lêi c¶m ¬n Sau hai n¨m häc tËp ë khoa C«ng nghÖ th«ng tin tr­êng ®¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi em ®· thu ho¹ch ®­îc nh÷ng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh. §ît thùc tËp nµy em ®­îc ph©n c«ng vµo nhãm thùc tËp do thÇy T« V¨n Nam phô tr¸ch. Em ®­îc thÇy giao cho ®Ò tµi nghiªn cøu viÖc thiÕt kÕ Webside vµ øng dông thiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh qu¶n lý v¨n b¶n ph¸p luËt. Më ®Çu cho bµi thùc tËp tèt nghiÖp nµy, em xin göi lêi c¶m ¬n tíi c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa vµ ®Æc biÖt lµ tíi thÇy gi¸o T« V¨n Nam lµ ng­êi trùc tiÕp h­íng dÉn em thùc hiÖn bµi thùc tËp tèt nghiÖp nµy vµ ®· cho em nh÷ng chØ dÉn quý gi¸. ThiÕu sù gióp ®ì cña thÇy em kh«ng cã ®­îc kÕt qu¶ nh­ ngµy h«m nay. Tuy nhiªn do kh¶ n¨ng cã h¹n vµ thêi gian chuÈn bÞ cßn h¹n chÕ, nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng nhÇm lÉn, thiÕu sãt vÒ mäi mÆt. Em mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« còng nh­ cña b¹n bÌ ®Ó bµi thùc tËp tèt nghiÖp nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. §­îc nh­ vËy em xin ch©n thµnh c¸m ¬n PhÇn 1 C¬ së lý thuyÕt Ch­¬ng 1 Tæng quan vÒ internet I. C«ng nghÖ internet 1. Internet vµ xuÊt xø cña nã Internet lµ mét m¹ng m¸y tÝnh nèi hµng triÖu m¸y tÝnh víi nhau trªn ph¹m vi toµn cÇu. Internet cã lÞch sö rÊt ng¾n, nã cã nguån gèc tõ mét dù ¸n cña Bé Quèc Phßng Mü cã tªn lµ ARPANET vµo n¨m 1969, dù ¸n nh»m thùc nghiÖm x©y dùng mét m¹ng nèi c¸c trung t©m nghiªn cøu khoa häc vµ qu©n sù víi nhau. §Õn n¨m 1970 ®· cã thªm hai m¹ng: Store-and-forwarrd vµ ALOHAnet, ®Õn n¨m 1972 hai m¹ng nµy ®· ®­îc kÕt nèi víi ARPANET. Còng trong n¨m 1972 Ray Tomlinson ph¸t minh ra ch­¬ng tr×nh th­ tÝn ®iÖn tö E-mail. Ch­¬ng tr×nh nµy ®· nhanh chãng ®­îc øng dông réng r·i ®Ó göi c¸c th«ng ®iÖp trªn m¹ng ph©n t¸n. KÕt nèi quèc tÕ ®Çu tiªn vµo ARPANET tõ University College of London (Anh) vµ Royal Radar Establishment (Na Uy) ®­îc thùc hiÖn vµo n¨m 1973. Thµnh c«ng vang déi cña ARPANET ®· lµm nã nhanh chãng ®­îc ph¸t triÓn, thu hót hÇu hÕt c¸c tr­êng ®¹i häc t¹i Mü. Do ®ã tíi n¨m 1983 nã ®· ®­îc t¸ch thµnh hai m¹ng riªng: MILNET tÝch hîp víi m¹ng d÷ liÖu quèc phßng (Defense Data Network) dµnh cho c¸c ®Þa ®iÓm qu©n sù vµ ARPANET dµnh cho c¸c ®Þa ®iÓm phi qu©n sù. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, do mét sè lý do kü thuËt vµ chÝnh trÞ, kÕ ho¹ch sö dông m¹ng ARPANET kh«ng thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ mong muèn. V× vËy Héi ®ång khoa häc quèc gia Mü (National Science Foundation) ®· quyÕt ®Þnh x©y dùng mét m¹ng riªng NSFNET liªn kÕt c¸c trung t©m tÝnh to¸n lín vµ c¸c tr­êng ®¹i häc vµo n¨m 1986. M¹ng nµy ph¸t triÓn hÕt søc nhanh chãng, kh«ng ngõng ®­îc n©ng cÊp vµ më réng liªn kÕt tíi hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ së nghiªn cøu vµ ®µo t¹o cña nhiÒu n­íc kh¸c nhau. Còng tõ ®ã thuËt ng÷ Internet ra ®êi. DÇn dÇn kü thuËt x©y dùng m¹ng ARPANET ®· ®­îc thõa nhËn bëi tæ chøc NSF, kü thuËt nµy ®­îc sö dông ®Ó dùng m¹ng lín h¬n víi môc ®Ých liªn kÕt c¸c trung t©m nghiªn cøu lín cña n­íc Mü. Ng­êi ta ®· nèi c¸c siªu m¸y tÝnh (Supercomputer)thuéc c¸c vïng kh¸c nhau b»ng ®­êng ®iÖn tho¹i cã tèc ®é cao. TiÕp theo lµ sù më réng m¹ng nµy ®Õn c¸c tr­êng ®¹i häc. 2. C¸ch thøc truyÒn th«ng trªn Internet Trong nh÷ng n¨m 60 vµ 70, nhiÒu c«ng nghÖ m¹ng m¸y tÝnh ®· ra ®êi nh­ng mçi kiÓu l¹i dùa trªn c¸c phÇn cøng riªng biÖt. Mét trong nh÷ng kiÓu nµy ®­îc gäi lµ m¹ng côc bé (Local Area Networks - LAN), nèi c¸c m¸y tÝnh víi nhau trong ph¹m vi hÑp b»ng d©y dÉn vµ mét thiÕt bÞ ®­îc cµi ®Æt trong mçi m¸y. C¸c m¹ng lín h¬n ®­îc gäi lµ m¹ng diÖn réng (Wide Area Networks - WAN), nèi nhiÒu m¸y tÝnh víi nhau trong ph¹m vi réng th«ng qua mét hÖ thèng d©y truyÒn dÉn kiÓu nh­ trong c¸c hÖ thèng ®iÖn tho¹i. MÆc dï LAN vµ WAN ®· cho phÐp chia sÎ th«ng tin trong c¸c tæ chøc mét c¸ch dÔ dµng h¬n nh­ng chóng vÉn bÞ h¹n chÕ chØ trong tõng m¹ng riªng rÏ Mçi mét c«ng nghÖ m¹ng cã mét c¸ch thøc truyÒn tin riªng dùa trªn thiÕt kÕ phÇn cøng cña nã. HÇu hÕt c¸c LAN vµ WAN lµ kh«ng t­¬ng thÝch víi nhau. Internet ®­îc thiÕt kÕ ®Ó liªn kÕt c¸c kiÓu m¹ng kh¸c nhau vµ cho phÐp th«ng tin ®­îc l­u th«ng mét c¸ch tù do gi÷a nh÷ng ng­êi sö dông mµ kh«ng cÇn biÕt hä sö dông lo¹i m¸y nµo vµ kiÓu m¹ng g×. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i cã thªm c¸c m¸y tÝnh ®Æc biÖt ®­îc gäi lµ c¸c bé ®Þnh tuyÕn (Router) nèi c¸c LAN vµ c¸c WAN víi c¸c kiÓu kh¸c nhau l¹i víi nhau. C¸c m¸y tÝnh ®­îc nèi víi nhau nh­ vËy cÇn ph¶i cã chung mét giao thøc (Protocol) tøc lµ mét tËp hîp c¸c luËt dïng chung qui ®Þnh vÒ c¸ch thøc truyÒn tin. Víi sù ph¸t triÓn m¹ng nh­ hiÖn nay th× cã rÊt nhiÒu giao thøc chuÈn ra ®êi nh»m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn. C¸c chuÈn giao thøc ®­îc sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay nh­ giao thøc TCP/IP, giao thøc SNA cña IBM, OSIISDN, X.25 hoÆc giao thøc LAN to LAN netBIOS. Giao thøc ®­îc sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay trªn m¹ng lµ TCP/IP. Giao thøc nµy cho phÐp d÷ liÖu ®­îc göi d­íi d¹ng c¸c “gãi “ (packet) th«ng tin nhá. Nã chøa hai thµnh phÇn, Internet Protocol (IP) vµ Transmission Control Protocol (TCP). Giao thøc TCP/IP ®¶m b¶o sù th«ng suèt viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c m¸y tÝnh. Internet hiÖn nay ®ang liªn kÕt hµng ngµn m¸y tÝnh thuéc c¸c c«ng ty, c¬ quan nhµ n­íc, c¸c trung t©m nghiªn cøu khoa häc, tr­êng ®¹i häc, kh«ng ph©n biÖt kho¶ng c¸ch ®Þa lý trªn toµn thÕ giíi. §ã lµ ng©n hµng d÷ liÖu khæng lå cña nh©n lo¹i. Mét sè m¹ng m¸y tÝnh bao gåm mét m¸y tÝnh trung t©m (cßn gäi lµ m¸y chñ) vµ nhiÒu m¸y tr¹m kh¸c nèi víi nã. C¸c m¹ng kh¸c kÓ c¶ Internet cã quy m« lín bao gåm nhiÒu m¸y chñ cho phÐp bÊt kú mét m¹ng m¸y tÝnh nµo trong m¹ng ®Òu cã thÓ kÕt nèi víi c¸c m¸y kh¸c ®Ó trao ®æi th«ng tin. Mét m¸y tÝnh khi ®­îc kÕt nèi víi Internet sÏ lµ mét trong sè hµng chôc triÖu thµnh viªn cña m¹ng khæng lå nµy. V× vËy Internet lµ m¹ng m¸y tÝnh lín nhÊt thÕ giíi hay nã lµ m¹ng cña c¸c m¹ng. 3. C¸c dÞch vô trªn Internet Internet lµ c«ng nghÖ th«ng tin liªn l¹c míi, nã t¸c ®éng s©u s¾c vµo x· héi, vµo cuéc sèng ë møc ®é kh¸ bao qu¸t. Nã gióp chóng ta vµo mét thÕ giíi cã tÇm nh×n réng lín vµ chóng ta cã thÓ lµm mäi thø nh­: viÕt th­, ®äc b¸o, xem b¶n tin, gi¶i trÝ, tra cøu vµ hiÖn nay c¸c c«ng ty cã thÓ kinh doanh th«ng qua Internet. D­íi ®©y chØ lµ mét sè dÞch vô trªn Internet: Th­ ®iÖn tö (E-mail): DÞch vô E-mail cã thÓ dïng ®Ó trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c c¸ nh©n víi nhau, c¸c c¸ nh©n víi tæ chøc vµ gi÷a c¸c tæ chøc víi nhau. DÞch vô nµy cßn cho phÐp tù ®éng göi néi dung th«ng tin ®Õn tõng ®Þa chØ hoÆc tù ®éng göi ®Õn tÊt c¶ c¸c ®Þa chØ cÇn göi theo danh s¸ch ®Þa chØ cho tr­íc (gäi lµ mailing list). Néi dung th«ng tin göi ®i dïng trong th­ ®iÖn tö kh«ng chØ cã v¨n b¶n (text) mµ cßn cã thÓ ghÐp thªm (attack) c¸c v¨n b¶n ®· ®­îc ®Þnh d¹ng, graphic, sound, video. C¸c d¹ng th«ng tin nµy cã thÓ hoµ trén, kÕt hîp víi nhau thµnh mét tµi liÖu phøc t¹p. Lîi Ých chÝnh dÞch vô th­ ®iÖn tö lµ th«ng tin göi ®i nhanh vµ rÎ. WWW (World Wide Web): §©y lµ kh¸i niÖm mµ ng­êi dïng Internet quan t©m nhiÒu nhÊt hiÖn nay. Web lµ mét c«ng cô, hay ®óng h¬n lµ mét dÞch vô cña Internet, Web chøa th«ng tin bao gåm v¨n b¶n, h×nh ¶nh, ©m thanh vµ thËm chÝ c¶ video ®­îc kÕt hîp víi nhau... Web cho phÐp chóng ta chui vµo mäi ngâ ng¸ch trªn Internet, lµ nh÷ng ®iÓm chøa CSDL gäi lµ Website. Nhê cã Web nªn dï kh«ng ph¶i lµ chuyªn gia, mäi ng­êi cã thÓ sö dông Internet mét c¸ch dÔ dµng. PhÇn mÒm sö dông ®Ó xem Web gäi lµ tr×nh duyÖt (Browser). Mét trong nh÷ng tr×nh duyÖt th«ng th­êng hiÖn nay lµ Navigator cña Netcape, tiÕp ®ã lµ Internet Explorer cña Microsoft. DÞch vô truyÒn file (FTP - File Transfer Protocol): lµ dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi c¸c tÖp tin tõ m¸y chñ xu«ng c¸c m¸y c¸ nh©n vµ ng­îc l¹i. Gropher: DÞch vô nµy ho¹t ®éng nh­ viÖn Menu ®ñ lo¹i. Th«ng tin hÖ thèng Menu ph©n cÊp gióp ng­êi sö dông tõng b­íc x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®i tíi vÞ trÝ cÇn ®Õn. DÞch vô nµy cã thÓ sö dông ®Ó t×m kiÕm th«ng tin trªn c¸c FTPSite. Ch­¬ng 2 LËp tr×nh trªn WWW - Ng«n ng÷ HTML (HyperText Makeup Language) 1. Giíi thiÖu ng«n ng÷ HTML HTML lµ ng«n ng÷ chuÈn ®Ó t¹o lËp c¸c tµi liÖu cho WWW. HTML ®­îc sö dông trong c¸c ch­¬ng tr×nh duyÖt Web, VÝ dô nh­ MS Internet Explorer, Nescape Navigator. Mét tµi liÖu HTML lµ mét tÖp v¨n b¶n chøa c¸c phÇn tö mµ c¸c ch­¬ng tr×nh duyÖt sÏ sö dông ®Ó hiÖn c¸c v¨n b¶n, c¸c ®èi t­îng Multimedia, vµ c¸c siªu liªn kÕt. Ng­êi sö dông cã thÓ dïng chuét ®Ó chän c¸c v¨n b¶n ®­îc format nh­ mét siªu liªn kÕt trong c¸c tµi liÖu nµy. Sau khi liªn kÕt nµy ®­îc chän, tµi liÖu mµ nã trá tíi sÏ ®­îc n¹p vµo m¸y vµ hiÖn lªn mµn h×nh. Mét phÇn tö lµ mét ®¬n vÞ c¬ së cña HTML. Nã bao gåm mét thÎ khëi ®Çu (start-tag), mét thÎ kÕt thóc (end-tag), vµ c¸c ký tù d÷ liÖu ®­îc ®Æt trong c¸c thÎ nµy. Mét thÎ b¾t ®Çu b»ng mét dÊu nhá h¬n (). ThÎ kÕt thóc ph¶i cã thªm mét dÊu sæ chÐo (/) ngay tr­íc tªn thÎ. Cã mét sè thÎ phÈi lu«n lu«n kÕt thóc b»ng mét thÎ phï hîp, cßn mét sè kh¸c l¹i cho phÐp bá qua thÎ kÕt thóc nÕu kÕt qu¶ lµ râ rµng vµ kh«ng cã sù mËp mê nµo c¶. HTML kh«ng m« t¶ trang tµi liÖu theo nh­ mét sè ng«n ng÷ m¸y tÝnh kh¸c. Cã nh÷ng ng«n ng÷ m« t¶ tõng phÇn tö ®å ho¹ vµ vÞ trÝ cña nã trªn trang tµi liÖu, bao gåm font ch÷, kÝch cì... Ng­îc l¹i HTML l¹i kh«ng ®­a ra bÊt cø m« t¶ nµo vÒ font, h×nh ¶nh ®å ho¹ vµ chç ®Ó ®Æt chóng. HTML chØ “g¸n thΔ cho néi dung tËp tin víi nh÷ng thuéc tÝnh nµo ®ã mµ sau ®ã chóng ®­îc x¸c ®Þnh bëi ch­¬ng tr×nh duyÖt ®Ó xem tËp tin nµy. §iÒu nµy gièng nh­ ng­êi ®¸nh dÊu b»ng tay mét sè ®o¹n trªn v¨n b¶n tµi liÖu ®Ó chØ cho ng­êi th­ kÝ biÕt nh÷ng viÖc cÇn thiÕt nh­: "chç nµy in ®Ëm", "chç nµy in nghiªng"... VÝ dô: c¸c thÎ vÒ kÝch th­íc ch÷ c¸c thÎ vÒ kiÓu ch÷ . HTML g¸n thÎ cho kiÓu ch÷, chÌn file ¶nh ®å ho¹, ©m thanh, video vµo v¨n b¶n t¹o ra mèi liªn kÕt vµ h×nh thøc gäi lµ siªu v¨n b¶n (Hypertext). Siªu v¨n b¶n lµ ®Æc tÝnh quan träng nhÊt cña HTML. §iÒu nµy cã nghi· lµ mét v¨n b¶n hay ®å ho¹ bÊt kú chç nµo còng cã thÓ liªn kÕt víi mét tµi liÖu kh¸c. 2. §Æc ®iÓm ng«n ng÷ HTML HTML ®­îc thiÕt kÕ ra ®Ó dïng cho Web : trong phÇn lín c¸c ch­¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n kh¸ r¾c rèi trong mét sè tiÓu tiÕt -vÝ dô nh­ chän font - HTML, ®­îc thiÕt kÕ ®Ó dïng trªn mäi kiÓu m¸y tÝnh. Nã ®­îc thiÕt kÕ võa ®Ó dÔ vËn chuyÓn trªn internet, võa thÝch hîp víi c¸c lo¹i m¸y tÝnh. HTML lµ mét chuÈn më:ngoµi c¸c thÎ trong bé chuÈn, HTML cã thÓ ®­îc më réng b»ng nhiÒu c¸ch nh­ : Më réng thªm c¸c thÎ HTML, sö dông Javascript, VBScript vµ c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh kh¸c. . . HTML dÔ ®äc, dÔ hiÓu, cã chøa c¸c liªn kÕt vµ hç trî Multimedia. HTML lµ ng«n ng÷ th«ng dÞch : ®©y ®­îc coi lµ nh­îc ®iÓm cña ng«n ng÷ bëi v× nã sÏ lµm gi¶m tèc ®é thùc hiÖn c¸c øng dông kh¸c trªn Web ®ång thêi nã khã ®¶m b¶o tÝnh an toµn, b¶o mËt. 3. Ph­¬ng ph¸p thiÕt kÕ mét trang Web Khi nãi ®Õn x©y dùng mét trang Web còng ®ång nghÜa víi viÖc x©y dùng mét trang chñ. Theo quan niÖm chung, trang chñ lµ mét trang Web chøa liªn kÕt ®Õn mét hay nhiÒu trang kh¸c vµ th­êng lµ trang cung cÊp th«ng tin tæng qu¸t nhÊt cho ng­êi xem. V× vËy viÖc thiÕt kÕ trang Web kh«ng chØ lµ thiÕt kÕ mét trang HTML ®¬n lÎ, mµ cßn lµ thiÕt kÕ c¸c mèi liªn kÕt tíi c¸c tµi liÖu trong HTML kh¸c ( ch­a kÓ ®Õn viÖc ph¶i x©y dùng nhiÒu trang Web liªn kÕt víi nhau) §Ó x©y dùng trang Web víi c¸c kÕt nèi tr­íc tiªn chóng ta nªn x¸c ®Þnh xem thiÕt kÕ néi dung g×, cho ai xem vµ m«i tr­êng thÓ hiÖn Web. Th«ng th­êng cã c¸c b­íc sau: • X¸c ®Þnh chñ ®Ò • X¸c ®Þnh néi dung • ThiÕt kÕ s¬ ®å ho¹t ®éng • ThiÕt kÕ s¬ ®å giao diÖn víi ng­êi xem cña trang chñ. • ThiÕt kÕ vµ x©y dùng chi tiÕt Chi tiÕt c¸c b­íc: X¸c ®Þnh chñ ®Ò: X¸c ®Þnh chñ ®Ò trang Web lµ b­íc ®Çu tiªn gióp cho viÖc ®Þnh h­íng cho c¸c thao t¸c thiÕt kÕ vµ x©y dùng sau nµy kh«ng ®i chÖch môc tiªu. Chñ ®Ò cña trang Web tuy quan träng song còng dÔ x¸c ®Þnh bëi v× nã hoµn toµn dùa vµo môc ®Ých thiÕt kÕ trang Web ®ã. X¸c ®Þnh néi dung: X¸c ®Þnh néi dung trang Web lµ b­íc quan träng nhÊt. Nã cho phÐp ta h×nh dung ®­îc c«ng viÖc sÏ ph¶i lµm tiÕp theo vµ x©y dùng quy m« trang chñ, qua ®ã quy ®Þnh khu«n khæ c«ng t¸c thiÕt kÕ giao diÖn vµ x©y dùng trang HTML. Khi x¸c ®Þnh néi dung cÇn nhËn râ nh÷ng ®iÓm chÝnh yÕu ph¶i giíi thiÖu trªn trang Web. Nh÷ng th«ng tin sÏ giíi thiÖu ph¶i ph©n lo¹i theo hai tiªu chÝ: tÝnh kÕ thõa vµ møc ®é quan träng. ViÖc x©y dùng néi dung còng ph¶i ®­îc ®Þnh tr­íc phong c¸ch kh¸c nhau: trang nghiªm hay hµi h­íc cøng r¾n hay mÒm m¹i. ThiÕt kÕ s¬ ®å ho¹t ®éng: S¬ ®å ho¹t ®éng lµ m« h×nh s¾p xÕp c¸c néi dung (®­îc x¸c ®Þnh ë b­íc trªn) trong b­íc nµy ta sÏ s¾p xÕp c¸c th«ng tin cÇn giíi thiÖu theo thø tù ­u tiªn nh­ ®· x¸c ®Þnh. C«ng viÖc s¾p xÕp bao gåm thø tù Trªn - D­íi, Tr­íc - Sau, th«ng tin nµo cÇn ®­îc nªu râ trong mét trang Web thµnh mét phÇn riªng, th«ng tin nµo cã thÓ m« t¶ ngay trªn trang chñ. + ThiÕt kÕ giao diÖn víi ng­êi xem: S¬ ®å giao diÖn víi ng­êi xemlµ s¬ ®å kh¸i qu¸t cña nh÷ng g× mµ ng­êi ®Õn th¨m trang chñ cña chóng ta sÏ thÊy. Giao diÖn víi ng­êi xem ®­îc thiÕt kÕ theo s¬ ®å nµy. Yªu cÇu cña giao diÖn lµ nªu bËt ®­îc chñ ®Ò chÝnh, bè trÝ c¸c liªn kÕt sao cho hîp lý, ph©n bè m¹ng th«ng tin, ®å ho¹ sao cho c©n ®èi. ThiÕt kÕ vµ x©y dùng chi tiÕt : c«ng t¸c thiÕt kÕ vµ x©y dùng chi tiÕt lµ phÇn viÖc ®å sé nhÊt khi x©y dùng trang Web. Nã còng lµ phÇn viÖc ®­a ra kÕt qu¶ cuèi cïng, v× vËy cã thÓ nãi ®©y lµ c«ng t¸c quan träng nhÊt. Trong c«ng t¸c thiÕt kÕ x©y dùng chi tiÕt, viÖc lùa chän c¸c h×nh ¶nh(®Ó minh ho¹, ®Ó lµm liªn kÕt)lµ quan träng. §©y chÝnh lµ c¸i sÏ g©y Ên t­îng m¹nh nhÊt ®Õn ng­êi xem. V× vËy thiÕt kÕ vµ lùa chän h×nh ¶nh cùc kú quan träng 4. LËp tr×nh trang Web ®éng Khi duyÖt c¸c trang Web trªn m¸y, chóng ta thÊy r»ng c¸c trang Web lµm viÖc mét c¸ch thùc sù sinh ®éng, cã thÓ trao ®æi th«ng tin, dÞch vô mua hµng... víi c¸c form nhËp d÷ liÖu vµ nhËn d÷ liÖu trë vÒ sau khi bÊm nót Submit, chóng ta cã thÓ bÊm vµo tõng phÇn trong mét bøc tranh víi c¸c liªn kÕt kh¸c nhau, c¸c con sè hiÓn thÞ c¸c lÇn truy cËp vµo tõng trang Web vµ ®Æc biÖt h¬n cßn cã dÞch vô ®Ó truy cËp d÷ liÖu, t×m kiÕm th«ng tin theo mét tiªu chuÈn nµo ®ã. . . §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã ng­êi ta x©y dùng c¸c CSDL trªn Web Server ®Ó lÊy th«ng tin ®­a tíi tõ tr×nh duyÖt, sau ®ã xö lý vµ tr¶ l¹i kÕt qu¶ cho tr×nh duyÖt. Tuy nhiªn do b¶n th©n Web Server l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm viÖc víi CSDL v× vËy ph¶i cã mét ch­¬ng tr×nh thùc thi ®­îc kh¶ n¨ng xö lý th«ng tin vµ lµm viÖc ®­îc víi Web Server. Ch­¬ng tr×nh nµy ®ãng vai trß nh­ mét cæng giao tiÕp gi÷a Web Server vµ tr×nh duyÖt §Æc ®iÓm næi bËt cña ch­¬ng tr×nh nµy lµ tÝnh ®¬n gi¶n, bÊt cø mét ng­êi sö dông nµo còng cã thÓ t¹o ra mét ch­¬ng tr×nh giao tiÕp ®¬n gi¶n mµ kh«ng cÇn ph¶i cã nhiÒu kinh nghiÖm trong lËp tr×nh vµ kh¶ n¨ng thiÕt kÕ. Mét ch­¬ng tr×nh giao tiÕp ®­îc gäi lµ kÞch b¶n, chØ khi nµo cÇn mét trang Web ®éng thùc sù víi c¸c tÝnh n¨ng hoµn h¶o th× chóng ta míi ph¶i n¾m v÷ng c¸c kü thuËt lËp tr×nh nµy. Ngµy nay c¸c ch­¬ng tr×nh giao tiÕp ®ãng mét vai trß rÊt lín trong Web Server, c¸c ch­¬ng tr×nh giao tiÕp ch¹y chung trªn mét Web Server cã thÓ giao tiÕp ®­îc víi nhau ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña chóng. Víi m« h×nh nµy, Web Server cã thÓ gäi mét ch­¬ng tr×nh giao tiÕp trong khi d÷ liÖu cña ng­êi sö dông còng ®­îc ®­a trùc tiÕp cho ch­¬ng tr×nh, sau khi xö lý xong Web Server sÏ göi kÕt qu¶ xö lý cña ch­¬ng tr×nh cho tr×nh duyÖt. Ch­¬ng tr×nh giao tiÕp thËt ®¬n gi¶n ë chç chØ cã mét vµi kiÓu vµo ra ®¬n gi¶n vµ mét sè luËt cô thÓ céng víi c¸c kü thuËt ®Æc tr­ng cña m« h×nh. Khi tr×nh duyÖt yªu cÇu mét trang Web sö dông ch­¬ng tr×nh giao tiÕp trªn Web Server, Web Server truyÒn th«ng tin võa nhËn ®­îc tõ gãi tin HTTP yªu cÇu cña tr×nh duyÖt cho ch­¬ng tr×nh giao tiÕp xö lý. Ch­¬ng tr×nh giao tiÕp sau khi xö lý th«ng tin ®­îc yªu cÇu nã sÏ tr¶ l¹i kÕt qu¶ cho Web Server, Server sÏ ®Þnh khu«n d¹ng gãi tin theo chuÈn HTTP vµ truyÒn trùc tiÕp cho tr×nh duyÖt Web mµ kh«ng ph¶i th«ng qua Web Server, c¸ch nµy lµm tèc ®é t¶i trang Web sÏ nhanh h¬n. Tr­íc khi göi d÷ liÖu cho Web Server, cã thÓ tr×nh duyÖt còng tiÒn xö lý d÷ liÖu tr­íc khi göi d÷ liÖu nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho Server. Nh÷ng ng«n ng÷ cã kh¶ n¨ng ch¹y trªn tr×nh duyÖt gäi lµ front - end (VBScript, JavaScript...) 5. X©y dùng ch­¬ng tr×nh giao tiÕp Mét ch­¬ng tr×nh giao tiÕp th­êng cã c¸c b­íc thi hµnh sau: Khëi t¹o: Truy cËp ®Ó lÊy c¸c th«ng tin cña hÖ thèng, lÊy trong biÕn m«i tr­êng cña UNIX hoÆc c¸c hÖ thèng cña Window (file *. ini, *. reg). Sau ®ã nã sÏ nhËn th«ng tin do Web Server göi ®Õn. Xö lý: qu¸ tr×nh nµy xö lý th«ng tin nhËn ®­îc trªn mét CSDL Tr¶ kÕt qu¶: Sau khi xö lý xong, ch­¬ng tr×nh göi l¹i kÕt qu¶ cho Web Server. Ch­¬ng tr×nh kÕt thóc sau khi tr¶ hÕt kÕt qu¶ cho Server. Cã rÊt nhiÒu ng«n ng÷ ®­îc sö dông ®Ó x©y dùng ch­¬ng tr×nh giao tiÕp trªn c¸c hÖ ®iÒu hµnh hiÖn nay nh­ UNIX, Maintosh, WindowNT, Window 9x... Tuy nhiªn chän mét ng«n ng÷ ®Ó x©y dùng ch­¬ng tr×nh giao tiÕp ta nªn c¨n cø vµo c¸c tiªu chuÈn sau: Cã nhiÒu c©u lÖnh thao t¸c víi x©u v¨n b¶n Kh¶ n¨ng lµm viÖc víi c¸c th­ viÖn vµ c¸c phÇn mÒm øng dông kh¸c Kh¶ n¨ng truy cËp ®­îc vµo c¸c biÕn m«i tr­êng cña ch­¬ng tr×nh C¸c biÕn m«i tr­êng cña ch­¬ng tr×nh giao tiÕp (Enviroment variables) c¸c biÕn m«i tr­êng cña ch­¬ng tr×nh giao tiÕp bao gåm c¸c biÕn chøa th«ng tin vÒ m¸y chñ, m¸y kh¸ch, ng­êi sö dông vµ mét sè th«ng tin phô. . D­íi ®©y lµ liÖt kª mét sè biÕn chÝnh sau: Content - Length: Sè byte d÷ liÖu do göi ®Õn cho CGI trong STDIN Content - Type : KiÓu d÷ liÖu Logon - User : Tªn user login vµo m¹ng Query - String : X©u c©u hái Gateway - Interface: Cung cÊp phiªn b¶n cña giao diÖn CGI trªn Web Server, d¹ng thøc : CGI/ vÝ dô CGI/1. 1 Remote - Addr: §Þa chØ IP cña m¸y Client cã yªu cÇu Remote - Host : tªn m¸y yªu cÇu Request - Method : Ph­¬ng thøc yªu cÇu POST/GET URL : Uniform Resource Locator Truy cËp Form nhËp d÷ liÖu : tr×nh duyÖt cho phÐp nhËp d÷ liÖu vµ chän c¸c kiÓu th«ng tin trªn Form, khi nhËp xong d÷ liÖu ng­êi sö dông bÊm Submit ®Ó göi th«ng tin cho Web Server, Web Server cã nhiÖm vô truyÒn c¸c th«ng tin nµy cho ch­¬ng tr×nh giao tiÕp t­¬ng øng. 6. C¸c ph­¬ng ph¸p x©y dùng ch­¬ng tr×nh giao tiÕp Cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ph¸p nh»m më réng Web Server tuy nhiªn m« h×nh ho¹t ®éng cña chóng ®Òu hoµn toµn tu©n theo m« h×nh võa tr×nh bµy. CGI (Common Gateway Interface) theo ph­¬ng ph¸p CGI th× ch­¬ng tr×nh øng dông CGI nµy nh­ lµ mét ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn ®­îc. Mçi khi cã yªu cÇu thùc hiÖn CGI tõ kh¸ch hµng th× m¸y chñ ®Òu t¹o ra mét tiÕn tr×nh (process) cho ch­¬ng tr×nh ®ã vµ Web Server sÏ truyÒn th«ng tin cña tr×nh duyÖt cho ch­¬ng tr×nh th«ng qua c¸c biÕn m«i tr­êng. Nh­ vËy sè l­îng tiÕn tr×nh lµm viÖc song song trªn m¸y chñ chÝnh b»ng sè yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Nh­ vËy ch­¬ng tr×nh CGI sÏ chiÕm rÊt nhiÒu tµi nguyªn cña hÖ thèng lµm cho ch­¬ng tr×nh ch¹y chËm vµ gi¶m hiÖu qu¶ ®ång thêi kh¶ n¨ng t­¬ng thÝch víi ng­êi sö dông còng bÞ h¹n chÕ do viÖc hç trî ng«n ng÷. ISAPI (Internet Server Application Programming Interface): Víi c¸c ch­¬ng tr×nh viÕt theo ph­¬ng ph¸p ISAPI thùc chÊt lµ mét th­ viÖn liªn kÕt ®éng ®­îc x©y dùng s½n trong hÖ ®iÒu hµnh Window. Ph­¬ng ph¸p nµy kh¾c phôc ®­îc mÆt h¹n chÕ cña CGI ë chç khi cã mét yªu cÇu míi th× m¸y chñ kh«ng taä ra mét tiÕn tr×nh míi mµ ®äc th­ viÖn t¹i cïng mét kh«ng gian ®Þa chØ víi Web Server xö lý c¸c yªu cÇu kh¸c. Tøc lµ th­ viÖn nµy ®­îc dïng chung cho mäi tiÕn tr×nh, mçi khi ®­îc gäi vµo bé nhí th­ viÖn cã kh¶ n¨ng phôc vô cho nhiÒu tiÕn tr×nh cïng mét lóc. Nh­ vËy ch­¬ng tr×nh sÏ chiÕm Ýt tµi nguyªn hÖ thèng lµm t¨ng hiÖu lùc phôc vô nhiÒu tiÕn tr×nh ®ång thêi. Tuy nhiªn yÕu ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ ph¶i x©y dùng mét th­ viÖn liªn kÕt ®éng, ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ dÔ. Vµ ph­¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông trªn hÖ ®iÒu hµnh Window. ASP (Active Server Pages): lµ mét m«i tr­êng gióp ta sö dông c¸c ng«n ng÷ ®Æc t¶ ®Ó t¹o ra c¸c ch­¬ng tr×nh giao tiÕp cho tÝnh n¨ng ®éng, t­¬ng t¸c vµ cã tÝnh hiÖu qu¶ cao cho Web Server. C¸c ng«n ng÷ cã thÓ sö dông ®­îc lµ VBScript hoÆc JavaScript. ¦u ®iÓm næi bËt cña ASP lµ nã hç trî ngay c¸c ng«n ng÷ ®Æc t¶ ®­îc øng dông trong c¸c trang HTML. Tøc lµ trong mét file bao gåm c¶ c¸c thÎ chuÈn HTML ®ång thêi chøa c¸c c©u lÖnh cña ASP. Khi cã mét kh¸ch hµng yªu cÇu mét file cã chøa ch­¬ng tr×nh ASP, ASP sÏ ®äc néi dung file nÕu gÆp c¸c thÎ chuÈn cña HTML nã sÏ kh«ng xö lý nh­ng nÕu gÆp nã c¸c dßng lÖnh cña ng«n ng÷ ®Æc t¶ th× nã sÏ xö lý. Sau qu¸ tr×nh xö lý nã sÏ trén c¸c kÕt qu¶ võa xö lý vµ c¸c dßng lÖnh HTML chuÈn ®Ó göi vÒ cho ch­¬ng tr×nh duyÖt nh­ mét file HTML b×nh th­êng mµ bÊt kú mét tr×nh duyÖt nµo còng hiÓu ®­îc. Tuy r»ng c¸c c©u lÖnh ASP gièng nh­ mét ng«n ng÷ lËp tr×nh nh­ng tÝnh cÊu tróc cña nã l¹i kh«ng cao. Mét ­u ®iÓm næi bËt cña ASP lµ nã ®· tÝch hîp s½n c¸c ph­¬ng thøc truy cËp CSDL vµ ng«n ng÷ SQL trong ch­¬ng tr×nh. Nh­ vËy ®èi víi ng­êi lËp tr×nh chØ cÇn am hiÓu c¸c ng«n ng÷ ®Æc t¶ th«ng th­êng vµ c¸c kh¸i niÖm lµm viÖc víi CSDL ®Òu cã thÓ t¹o ra ®­îc c¸c øng dông tèt. Mét ®Æc ®iÓm kh¸c cña ASP cã thÓ tÝch hîp c¸c ng«n ng÷ m¹nh kh¸c nh­ Java, vµ c¶ ch­¬ng tr×nh CGI trong ®ã. Ch­¬ng 3 C¬ së d÷ liÖu vµ c¸ch truy xuÊt c¬ së d÷ liÖu 1. Kh¸i niÖm C¬ së d÷ liÖu lµ mét lÜnh vùc rÊt quan träng cña c«ng nghÖ th«ng tin mµ nÕu thiÕu nã nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra sÏ khã gi¶i quyÕt ®­îc. C¬ së d÷ liÖu ®­îc ®Þnh nghÜa lµ kho th«ng tin vÒ mét chñ ®Ò, ®­îc tæ chøc hîp lý ®Ó dÔ dµng qu¶n lý vµ truy t×m. BÊt kú kho th«ng tin nµo ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nµy ®Òu cã thÓ coi lµ mét c¬ së d÷ liÖu. 2. Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ g× ? Ch­¬ng tr×nh qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ mét ch­¬ng tr×nh øng dông trªn m¸y tÝnh c¸c c«ng cô ®Ó truy t×m, söa ch÷a, xo¸ vµ chÌn thªm d÷ liÖu. C¸c ch­¬ng tr×nh nµy còng cã thÓ dïng ®Ó t¹o lËp mét c¬ së d÷ liÖu vµ t¹o ra c¸c b¸o c¸o, thèng kª. C¸c ch­¬ng tr×nh qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu liªn quan kh¸ th«ng dông hiÖn nay t¹i ViÖt Nam lµ Foxpro, Access cho øng dông nhá, MSSQL vµ Oracle cho øng dông võa vµ lín. Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu quan hÖ lµ mét c¸ch qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu trong ®ã d÷ liÖu ®­îc l­u tr÷ trong c¸c b¶ng d÷ liÖu hai chiÒu gåm c¸c cét vµ c¸c hµng, cã thÓ liªn quan víi nhau nÕu c¸c b¶ng ®ã cã mét cét hoÆc mét tr­êng chung nhau. HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ mét qu¸ tr×nh xö lý xoay quanh c¸c vÊn ®Ò sau ®©y: + L­u tr÷ d÷ liÖu + Truy nhËp d÷ liÖu + B¶o ®¶m tÝnh toµn vÑn cña d÷ liÖu Ba vÊn ®Ò chÝnh ë trªn cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, phô thuéc lÉn nhau vµ chóng ®­îc liÖt kª theo thø tù thùc hiÖn mçi øng dông. M« h×nh c¬ së d÷ liÖu quan hÖ (Relationship Database Management System - RDMS) ®­îc x©y dùng lµm ®¬n gi¶n ho¸ qu¸ tr×nh l­u vµ ®äc d÷ liÖu RDMS cung cÊp kh¶ n¨ng giao tiÕp tèt víi d÷ liÖu vµ gióp ng­êi lËp tr×nh tù do trong lÜnh vùc qu¶n lý truy cËp c¬ së d÷ liÖu Sau ®©y lµ c¸c b­íc x©y dùng mét c¬ së d÷ liÖu theo m« h×nh c¬ së d÷ liÖu quan hÖ: + Tæ chøc d÷ liÖu theo table + X¸c ®Þnh c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c table + T¹o tËp tin c¬ së d÷ liÖu vµ ®Þnh nghÜa cÊu tróc cña c¸c table trong c¬ së d÷ liÖu. + L­u d÷ liÖu Hai b­íc ®Çu lµ hai b­íc thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu vµ ®©y lµ hai b­íc cùc kú quan träng. NÕu ®­îc thiÕt kÕ tèt, c¸c khÝa c¹nh kh¸c sÏ ®­îc gi¶i quyÕt dÔ dµng h¬n; ng­îc l¹i viÖc khai th¸c c¬ së d÷ liÖu sÏ kh«ng hiÖu qu¶ vµ ch­¬ng tr×nh sÏ cã nh÷ng lçi rÊt khã ph¸t hiÖn. C¸c b­íc chÝnh khi tiÕn hµnh thiÕt kÕ mét c¬ së d÷ liÖu: X¸c ®Þnh d÷ liÖu cÇn trong øng dông X¸c ®Þnh nguån gèc d÷ liÖu Tæ chøc d÷ liÖu thµnh c¸c table Tiªu chuÈn ho¸ d÷ liÖu vµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a chóng X¸c ®Þnh c¸ch sö dông c¸c b¶ng 3. ChuÈn ODBC (Open Database Connectivity) Trong mçi hÖ thèng th«ng tin c¸ch l­u tr÷ d÷ liÖu rÊt riªng biÖt, thay ®æi tõ c¸c file ®¬n gi¶n ®Õn c¬ së d÷ liÖu cã quan hÖ vµ cÊu trócYªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i tÝch hîp c¸c hÖ thèng l­u tr÷ ®ã trong mét m«i tr­êng míi. Microsoft ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã b»ng chuÈn ODBC (Open Database Connectivity). Ph¸t triÓn ODBC, Microsoft muèn cung cÊp mét giao diÖn lËp tr×nh cña c¸c øng dông (Application Programming Interface - API) duy nhÊt cã thÓ sö dông ®Ó truy nhËp d÷ liÖu trªn nhiÒu hÖ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu kh¸c nhauODBC cã hai ­u ®iÓm tËn dông ®­îc lµ: ODBC cung cÊp mét giao diÖn duy nhÊt ®Ó truy cËp ®Õn nhiÒu c¬ së d÷ liÖu kh¸c nhau, nhê ®ã gi¶m bít thêi gian nghiªn cøu c¬ së d÷ liÖu míi cho ¸c nhµ lËp tr×nh vµ ph¸t triÓn ODBC cho phÐp ph¸t triÓn øng dông Client ®éc lËp víi Server 4. CÊu tróc cña ODBC CÊu tróc cña ODBC gåm cã bèn thµnh phÇn chÝnh sau: Application Driver Driver Data source Application (øng dông): lµ giao diÖn ng­êi sö dônglµm viÖc víi c¬ së d÷ liÖu. Chóng sö dông API víi ODBC ®Ó x©y dùng mèi liªn kÕt ®Õn c¬ së d÷ liÖu vµ øng dông c¸c c©u lÖnh SQL ®Ó ®iÒu khiÓn d÷ liÖu. Driver Manager(tr×nh qu¶n lý ®iÒu khiÓn): lµ trung gian gi÷a øng dông vµ tr×nh ®iÒu khiÓn x¸c ®Þnh ®­îc cÇn ®Õn ®Ó truy cËp tõng lo¹i c¬ së d÷ liÖu. Chóng ta hiÓu r»ng øng dông kh«ng ®ßi hái mét mèi liªn kÕt ®Õn tr×nh ®iÒu khiÓn, thay v× ®ã nã ®ßi hái truy cËp ®Õn mét thø hîp lý h¬n ®­îc gäi lµ Data Source. Tr×nh ®iÒu khiÓn kÕt nèi nã víi mét tr×nh ®iÒu khiÓn vËt lý vµ c¬ së d÷ liÖu. Driver(tr×nh ®iÒu khiÓn): Tr×nh ®iÒu khiÓn thùc sù bæ sung ODBC API cho mét hÖ thèng qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ®Æc biÖt. Nã x©y dùng mèi liªn hÖ ®Õn Server, chÞu sù ®iÒu khiÓn cña c¸c query SQL vµ tr¶ vÒ tËp kÕt qu¶ hay th«ng b¸o lçi cho øng dô