"Do tính chất quan trọng của việc sinh con đẻ cái để gìn giữ, loại trừ và pha trộn
những phẩm chất cũng như để cho chúng phát triển một cách sáng tạo người ta càn
phải tìm gốc rễ cuối cùng của cá nhân tính hay phi nhân tính phần lớn là ở trong
việc kết hợp lứa đôi và việc lựa chọn lứa đôi và ngoài ra còn phải tìm trong sự
quan tâm đến việc bảo đảm hay chống lại một kết quả nào đó của sự sinh đẻ việc
pháp xét với sự thô bạo và ngu muội đang thống trị trong lĩnh vực này thì trên thực
tiễn ta phải để lại cho đời sau làm tuy nhiên ngay cả dưới sức ép của những thiên
tiến cũng có thể giải thích cho mọi người hiểu rằng phẩm chất của những đứa trẻ
mới sinh có thành công hay không thành công đối với thiên nhiên và đối với sự
thận trọng của con người chắc chắn là phải quan trọng hơn nhiều so với số lượng
của chúng chắc chắn là bất cứ ở thời nào và dưới tất cả mọi chế độ phát luật những
quái thai cũng đều phải bị thủ tiêu; nhưng cái thang dẫn từ trạng thái bình thường
đến một quái thai không còn có gì giống với con người nữa thì cũng có nhiều
bậc. nếu có biện pháp để phòng ngừa sự ra đời của một con người mà sau này sẽ
chỉ là một sản phẩm tồi tệ thì điều đó rõ ràng là một điều có lợi"
Ta cũng lại thấy nói rằng như vậy trong đoạn khác:
"tư duy triết học có thể hiểu một cách chẳng khó khăn gì cái quyền của thế giới
còn chưa sinh ra là phải được cấu tạo một cách hết sức tốt đẹp. sự thụ thai và có
thể là sự sinh đẻ nó đều cung cấp những cơ hội về phương diện này phải áp dụng
những biện pháp phòng ngừa và trong những trường hợp đặc biệt -áp dụng cả
những biện pháp loại bỏ nữa"
hất của nhà trường: nó phải thay thế môn
thể dục mà nhà cách mạng triệt để của chúng ta không muốn nghe nói đến. Cho
nên ông ta chỉ có thể nói với chúng ta vài câu rỗng tuếch, ví dụ như:
"Người trẻ và người già đều làm việc theo ý nghĩa nghiêm chỉnh của từ đó"
Câu nói dông dài không có cơ sở và không có nội dung đó thật là thảm hại nếu ta
đem so sánh với đoạn văn trong bộ "Tư bản" trang 508 đến 515 trong đó Mác trình
luận điểm nói rằng "từ chế độ công xưởng - như chúng ta có thể thấy rõ một cách
chi tiết của Robert Owen đã nẩy sinh mầm mống của nền giáo dục tương lai: đối
với tất cả các trẻ em trên một lứa tuổi nào đó nền giáo dục ấy sẽ kết hợp lao động
sản xuất với việc giảng dạy và thể dục; và như thế không chỉ với tư cách là một
phương pháp để làm tăng thêm sản xuất xã hội mà còn là một phương pháp duy
nhất để tạo ra những con người phát triển một cách toàn diện [114].
Chúng ta hãy gạt sang một bên vấn đề trường đại học tương lai trong đó môn triết
học về hiện thực là hạt nhân của mọi khoa học và trong đó bên cạnh khoa y, khoa
luật cũng sẽ hết sức phát đạt; chúng ta hãy gạt sang một bên những "trường kỹ
thuật chuyên môn" mà chúng ta chỉ được biết rằng những trường này sẽ chỉ dậy
"một vài môn" thôi. Hay giả sử rằng người công dân trẻ tương lai sau khi đã tốt
nghiệp tất cả các lớp của nhà trường sẽ có thể "dựa vào bản thân" đến mức có thể
Chống Duyhring III Chủ nghĩa xã hội
đi kiếm vợ ở đây ông Đuy-rinh mở cho thanh niên đó một tiến trình của các sự vật
như thế nào?
"Do tính chất quan trọng của việc sinh con đẻ cái để gìn giữ, loại trừ và pha trộn
những phẩm chất cũng như để cho chúng phát triển một cách sáng tạo người ta càn
phải tìm gốc rễ cuối cùng của cá nhân tính hay phi nhân tính phần lớn là ở trong
việc kết hợp lứa đôi và việc lựa chọn lứa đôi và ngoài ra còn phải tìm trong sự
quan tâm đến việc bảo đảm hay chống lại một kết quả nào đó của sự sinh đẻ việc
pháp xét với sự thô bạo và ngu muội đang thống trị trong lĩnh vực này thì trên thực
tiễn ta phải để lại cho đời sau làm tuy nhiên ngay cả dưới sức ép của những thiên
tiến cũng có thể giải thích cho mọi người hiểu rằng phẩm chất của những đứa trẻ
mới sinh có thành công hay không thành công đối với thiên nhiên và đối với sự
thận trọng của con người chắc chắn là phải quan trọng hơn nhiều so với số lượng
của chúng chắc chắn là bất cứ ở thời nào và dưới tất cả mọi chế độ phát luật những
quái thai cũng đều phải bị thủ tiêu; nhưng cái thang dẫn từ trạng thái bình thường
đến một quái thai không còn có gì giống với con người nữa thì cũng có nhiều
bậc... nếu có biện pháp để phòng ngừa sự ra đời của một con người mà sau này sẽ
chỉ là một sản phẩm tồi tệ thì điều đó rõ ràng là một điều có lợi"
Ta cũng lại thấy nói rằng như vậy trong đoạn khác:
"tư duy triết học có thể hiểu một cách chẳng khó khăn gì cái quyền của thế giới
còn chưa sinh ra là phải được cấu tạo một cách hết sức tốt đẹp... sự thụ thai và có
thể là sự sinh đẻ nó đều cung cấp những cơ hội về phương diện này phải áp dụng
những biện pháp phòng ngừa và trong những trường hợp đặc biệt - áp dụng cả
những biện pháp loại bỏ nữa".
Và ở một đoạn dưới:
"Nghệ thuật Hy-lạp lý tưởng hoá con người trong đá cẩm thạch sẽ không thể giữ
được ý nghĩa lịch sử của nó như cũ nữa một khi con người bắt tay vào thực hiện
Chống Duyhring III Chủ nghĩa xã hội
cái nhiệm vụ ít có tính chất nghệ thuật hơn và vì vậy mà quan trọng hơn nhiều đôí
với vận mệnh sống còn của hàng triệu con người tức là nhiệm vụ hoàn thiện việc
cấu tạo con người bằng xương bằng thịt. Loại nghệ thuật này không phải là một
nghệ thuật chỉ giản đơn gọt giũa đá và cái đẹp của nó không phải ở chỗ ngắm
nghía những hình thức chết", v.v...
Người công dân trẻ tương lai của chúng ta đã rơi từ trên mây xuống. Nói rằng khi
kết hôn thì đó không phải chỉ giản đơn là một nghệ thuật gọt giũa đá cũng không
phải là việc ngắm nghía những hình thức chết - điều đó không có Đuy-rinh chắc
chắn anh ta cũng biết; nhưng ông này đã hứa với anh ta rằng anh ta có thể bước
lên tất cả mọi con đường mà tiến trình của sự vật và bản thân con người của anh ta
đã mở ra cho anh ta để tìm thấy trái tim thông cảm của đàn bà cùng với cái thể xác
gắn liền với trái tim ấy. Hoàn toàn không phải thế - giờ đây cái "đạo đức sâu sắc
hơn và nghiêm khắc hơn" lại thét lên như sấm vào mặt anh ta như vậy. Vấn đề
trước hết là phải chấm dứt tình trạng thô bạo và ngu muội hiện nay ở trong lĩnh
vực kết hợp lứa đôi và lựa chọn lứa đôi nam nữ và chú trọng đến cái quyền của thế
giới mới ra đời được có một cấu tạo tốt đẹp nhất. Trong một lúc trang trọng như
thế vấn đề đối với anh ta là phải hoàn thiện việc cấu tạo con người bằng xương
bằng thịt có thể nói là trở thành một Phidias bằng xương bằng thịt. Bắt tay vào
công việc đó như thế nào? Những lời tuyên bố của ông Đuy-rinh trên đây tuyệt
nhiên không chỉ dẫn qua một điều gì cho người thanh niên đó cả mặc dầu chính
ông này cũng nói rằng đây là "nghệ thuật" có thể là ông Đuy-rinh đã có một cuốn
sách chỉ nam về nghệ thuật đó "trước mắt dưới dạng đồ thức" có lẽ cũng giống
như các cuốn sách trong phong bì có đóng dấu mà ngay cả người ta đang thấy lưu
hành khá nhiều trong các hiệu sách ở Đức chăng? sự thật thì ở đây chúng ta đã
không còn ở trong xã hội xã hội chủ nghĩa nữa mà trái lại chúng ta đang ỏ trong
vở kịch "cây sáo thần" chỉ có khác một điều là đứng trước nhà đạo đức sâu sắc
hơn và nghiêm khắc hơn của chúng ta thì viên thầy tu to béo Sarastro thuộc phái
Tam điểm thậm chí chưa chắc đã có thể gọi là "một đạo sĩ loại hai" những sự thử
Chống Duyhring III Chủ nghĩa xã hội
thách của Sarastro đã dùng để thử thách cặp tình nhân là tín đồ của mình thật sự
chỉ là một trò chơi của trẻ con so với sự thử thách khủng khiếp mà ông Đuy-rinh
đã bắt hai người vô thượng của ông ta phải chịu trước khi cho phép họ được bước
vào trạng thái "kết hôn một cách có đạo đức và tự do". Như vậy là lúc nào cũng có
thể xảy ra tình trạng là chàng Tamino tương lai của chúng ta "dựa vào bản thân"
quả là đã có ở dưới chân mình cái gọi là tuyệt đối nhưng một chân của chàng lại
trượt khỏi tiêu chuẩn vài bậc thang thành thử có những kẻ xấu mồm gọi chàng là
anh thọt chân. Và cũng rất có thể là Tamina tương lai yêu quí của chàng cũng hoàn
toàn không đứng thẳng ở trên cái tuyệt đối nói trên do hơi nghiêng một chút về
phía vai bên phải nên có kẻ ghen ghét thậm chí sẽ gọi đó là cái bướu nhỏ vừa phải
như thế thì làm gì bây giờ? Liệu ông Sarastro sâu sắc hơn và nghiêm khắc hơn của
chúng ta có lẽ cấm họ không được thực hành cái nghệ thuật hoàn thiện con người
bằng xương bằng thịt hay không liệu ông ta có đem thi hành " biện pháp phòng
ngừa" của ông ta khi "thụ thai" hay "biện pháp loại bỏ" của ông ta khi "sinh đẻ"
hay không? Tôi đánh cuộc mười đổi một rằng sự việc sẽ chẳng xảy ra như thế đâu;
cặp tình nhân sẽ mặc xác Sarastro - Đuy-rinh và sẽ tìm đến công viên chức phụ
trách việc đăng ký dã thú.
ông Đuy-rinh vội kêu lên: hãy khoan! các anh chưa hiểu tôi hãy để cho tôi nói đã.
Khi có "những động cơ cao cả hơn thật sự có những người đối với những quan hệ
nam nữ tốt lành... thì các hình thức kích thích tình dục - đã được làm cho cao quý
hơn cho hợp với con người - mà khi phát triển lên thì biến thành tình yêu tha thiết
- hình thức đó đối với cả đôi bên đều là một bảo đảm tốt đẹp nhất cho một cuộc
kết hợp tốt đẹp cungx như cho những kết quả của sự kết hợp đó... từ một mối quan
hệ tự bản thân đó là quan hệ hoà hợp đẻ ra một sản phẩm mang dấu ấn của sự hoà
hợp từ đó chỉ là một kết quả thứ yếu. Do đó mà ta lại thấy rằng bất kỳ một sự
cưỡng ép nào đó cũng đều nhất định tác động một cách có hại", v.v...
Chống Duyhring III Chủ nghĩa xã hội
Như vậy mọi cái đều được giải quyết hết sức tốt đẹp trong cái xã hội tốt đẹp nhất
của xã hội xã hội chủ nghĩa. Anh chàng thọt chân và chị gù lưng yêu nhau một
cách tha thiết và vì vậy cả đôi bên đều là một đảm bảo tốt đẹp nhất cho "một kết
quả" hoà hợp "thứ yếu"; tất cả đều diễn ra như trong tiểu thuyết vậy họ yêu nhau,
họ lấy nhau và tất cả cái đạo đức sâu sắc hơn và nghiệm khắc hơn, như thường lệ
lại hoá ra là một sự ba hoa hoà hợp.
ông Đuy-rinh nói chung có những quan niệm cao quý như thế nào về giới phụ nữ,
- điều đó lời buộc tội sau đây đối với xã hội hiện nay sẽ cho ta thấy:
"Trong xã hội áp bức dựa trên cơ sở người này bán mình cho người kia thì mãi
dâm được coi như một sự bổ sung tự nhiên cho chế độ hôn nhân cưỡng ép có lợi
cho người đàn ông và việc không thể có một cái gì giống như thế đối với người
phụ nữ là một trong những sự thật dễ hiểu nhất nhưng cũng có ý nghĩa nhất".
Dù có cho tôi thứ gì ở tên đời này chăng nữa thì tôi cngx sẽ không nhận những lời
cảm ơn của giới phụ nữ với ông Đuy-rinh về lời tán tụng đó. Tuy nhiên phải chăng
là ông Đuy-rinh hoàn toàn không biết gì về cái loại thu nhập mà ngày nay tuyệt
nhiên không phải là một cái gì khác thường nữa - tức là thứ tiền phụ cấp do những
người đàn bà trao cho nhân tình của họ (Schurzensti pendien)? vì bản thân ông
Đuy-rinh trước đây cũng đã từng là một báo cáo viên toà án (Referendar) và ông ta
lại sống ở Béc-lin, nơi mà hồi tôi còn ở đó tức là cách đây 36 năm không nói gì
đến viên trung uý danh từ Referendaruis thường rất hay đi cùng với danh từ
Schurzensti pendien.
Xin cho phép chúng tôi từ dã một cách vui vẻ và hoà giải cái đề tài của chúng tôi
một đề tài chắc chắn là thường khá khô khan và buồn tẻ trong khi chúng tôi phải
phân tích một số vấn đề cá biệt thì sự phán xét của chúng tôi gắn liền với những sự
thật khách quan không thể chối cãi được; căn cứ vào những sự thật ấy sự phán xét
này lắm lúc cần phải gay gắt và thậm chí còn phải độc ác nữa giờ đây một khi mà
Chống Duyhring III Chủ nghĩa xã hội
triết học, kinh tế chính trị học và xã hội xã hội chủ nghĩa đã lùi lại ở phía sau rồi
và trước mắt chúng tôi là bức tranh toàn thân của nhà văn mà trước đây chúng tôi
đã phải đánh giá từng quan điểm riêng biệt - thì bây giờ những ý kiến về ông ta
với tư cách là con người có thể được xếp lên hàng đầu; bây giờ chúng tôi có thể tự
cho phép mình lấy những phẩm chất cá nhân để giải thích nhiều điều lầm lạc và sự
tự cao tự đại về khoa học - vì nếu không thì cũng không thể hiểu cách nào khác
được - và bây giờ chúng tôi đã có thể tóm tắt sự phán đoán chung của chúng tôi về
ông Đuy-rinh bằng những chữ sau đây: tình trạng không có khả năng chịu trách
nhiệm vì bị bệnh cuộng thích làm vĩ nhân.
Chú thích:
[1*] Tính chất hai mặt sau này mới có ấy của các vị thần là một nguyên nhân đưa
đến sự lẫn lộn sau này trong các thần thoại, - nguyên nhân mà môn thần thoại học
so sánh đã không chú ý đến, vì nó tiếp tục coi các vị