Đề tài Chăn nuôi và môi trường

* Chăn nuôi & Môi trường * Chương 1: Tác động của các yếu tố khí hậu & không khí đến vật nuôiChương 2: Nước trong chăn nuôi thú yChương 3: Vệ sinh sát trùng trong chăn nuôi thú yChương 4: Quản lý chất thải chăn nuôi thú yChương 5: Chăn nuôi thú y & sức khỏe cộng đồng * Chương 1: Tác động của các yếu tố khí hậu & không khí đến vật nuôi * Tiểu khí hậu chuồng nuôi Là không khí bên trong chuồng nuôi, gồm các yếu tố: - Vật lý: Nhiệt độ, ẩm độ, tia bức xạ, thông thoáng, v..v.. - Hoá học: các chất khí & bụi - Sinh học: vi sinh vật, các thành phần từ tế bào vi sinh vật - Các yếu tố này quan hệ & ảnh hưởng lẫn nhau Sự thay đổi 1 yếu tố có thể dẫn đến sự thay đổi những yếu tố khác. Bầu tiểu khí hậu tối ưu: là môi trường không khí cần thiết, phù hợp với những đặc điểm sinh lý & sản xuất của vật nuôi, nhằm nâng cao năng suất vật nuôi. * Điều hòa thân nhiệt Nhiệt độ chuồng nuôi bị ảnh hưởng bởi: mật độ nuôi ẩm độ không khí sự thông thoáng thiết kế chuồng trại - Nhiệt độ TKH ảnh hưởng sự điều hoà thân nhiệt (thermal regulation) * Vùng trung hòa nhiệt: thân nhiệt được duy trì bằng cơ chế giãn mạch thay đổi tốc độ chuyển hóa thay đổi mức độ cách nhiệt * Thân nhiệt được duy trì phụ thuộc vào 2 quá trình: - Sinh nhiệt - Thải nhiệt * Sinh nhiệt * Các quá trình sinh nhiệt phụ thuộc vào: - tuổi, sức khỏe, kích thước, thể trọng - hoạt động - giống, sức sản xuất, năng suất - giai đoạn tăng trưởng, thai nghén Các quá trình sinh nhiệt chủ yếu xảy ra bên trong cơ thể: các cơ quan nội tạng: tim, gan, cơ trơn, cơ bắp - Do đó, lượng nhiệt sinh ra cần được vận chuyển đến da để thải ra ngoài, nhờ hệ ... ?? Sinh nhiệt * Thải nhiệt * Đối lưu (convection) (30%) k.khí / nước tiếp xúc với da, nóng lên, giản nở, di chuyển ra xa nhường chỗ cho luồng vật chất lạnh hơn - Đối lưu tự nhiên (natural convection) - Đối lưu bắt buộc (forced convection) di chuyển, gió, quạt - Lông ngăn cản truyền nhiệt bằng đối lưu * Dẫn truyền (conduction) (5 – 15%) truyền nhiệt trực tiếp giữa 2 bề mặt khi tiếp xúc không phải cơ chế truyền nhiệt chủ yếu * Thải nhiệt * Bức xạ nhiệt (thermal radiation = heat radiation) (20%) Các vật rắn (>0oC) luôn phát ra các tia bức xạ mang nhiệt (hồng ngoại) Do sự di chuyển của các nguyên tử & phân tử (mang các hạt tích điện: proton & electron) -> phát ra các bức xạ điện từ mang nhiệt. * Bốc hơi (evaporation) (40%) 1 g nước bốc hơi lấy di 580 cal - bốc hơi nước qua da, mồ hôi (perspiration, sweating) - hơi thở (respiration) - nước tiểu - nước bọt Là cách thải nhiệt duy nhất khi nhiệt độ không khí > nhiệt độ cơ thể - Bốc hơi hạn chế khi ẩm độ không khí cao * Bốc hơi (thở) Evaporation (respiratory) Mồ hôi Evaporation (sweating) Dẫn truyền (conduction) Bức xạ (radiation) work Metabolic heat Đối lưu (convection) Bức xạ mặt trời (solar radiation) Bức xạ từ mặt đất (reflected solar radiation) Ground thermal radiation Nhiệt độ không khí (air temperature) * The hypothalamus controls body temperature, hunger, important aspects of parenting and attachment behaviors, thirst, fatigue, sleep, and circadian cycles. Human hypothalamus (animation, shown in red) * A thermographic image of a dog * Thermographic image of a snake around an arm * Nhiệt độ môi trường cao- cảm nóng (heat stress) Xảy ra khi: - nhiệt độ không khí cao, - mật độ nuôi cao - thông thoáng kém - Là nguyên nhân chủ yếu gây tổn thất trong chăn nuôi - 1 số phản ứng: biếng ăn, giảm chuyển hóa giảm sản lượng sữa, trứng, giảm tăng trọng giảm các hoạt động giảm khả năng sinh sản (fertility) tìm đến các bóng râm, các vũng nước, những nơi có gió giãn mạch, tăng nhịp thở * Nhiệt độ môi trường cao- cảm nóng (heat stress) Khi nhiệt độ không khí cao gần bằng hay cao hơn cơ thể, chủ yếu thải nhiệt = ? ? mất nước, mất muối, tuần hoàn suy kiệt – giảm thải nhiệt mất nước mất CO2 – rối loạn cân bằng acid-base - Tăng nhịp thở - Tăng thải nhiệt bằng mồ hôi * Respiratory alkalosis * Cảm nóng trên các loài động vật - Ảnh hưởng của nhiệt độ luôn kết hợp với ẩm độ tương đối - Ảnh hưởng khác nhau trên các loài động vật khác nhau Ví dụ: - Trâu bò thải nhiệt bằng tiết mồ hôi - Heo/gà không có tuyến mồ hôi Do đó, khi ẩm độ tương đối cao, trâu bò > 90oF (32oC): giảm lượng vật chất khô ăn vào (8-12%) giảm sản lượng sữa 20-30% (10-25 lb/ngày) ảnh hưởng hiệu quả tiêm phòng có thể gây xẩy thai * Cảm nóng – bò sữa - Mất nhiều CO2 - kiềm máu (respiratory alkalosis) - có thể dẫn đến què; - ảnh hưởng tiêu hóa dạ cỏ (hệ đệm-buffer) - Nhiệt độ cao trong 3 tháng cuối kỳ cho sữa: - bê lứa kế tiếp nhẹ cân, bị nhiều rối loạn chuyển hóa sau cai sữa - giảm 12% sản lượng sữa của kỳ cho sữa kế tiếp - giảm tỷ lệ thụ thai (do giảm vận động trong lúc lên giống) - tỷ lệ chết phôi cao; sanh khó; viêm vú (mastitis) * (Dept. Agriculture and Bioengineering, Iowa State Uni.)oC = (oF - 32)/1.8; oF = 32 + oC*1.8 35 oC (95 oF) 30 oC (86 oF) 25 oC (77 oF) * Cảm nóng – gia cầm - Nhiệt độ lý tưởng cho gà đẻ & gà giống: 20-25oC - Khi nhiệt đô môi trường > 30 oC: đứng yên, thở dốc, sảy cánh (thở: thải 540 cal/ g nước bốc hơi từ phổi) - Gia cẩm sẽ kiệt sức nhanh chóng khi cả nhiệt độ & ẩm độ tương đối cao - Giảm ăn (giảm sinh nhiệt) -- tỷ lệ chết do cảm nóng cao khi gia cầm ăn nhiều * Cảm nóng – gia cầm - Tổn thất: giảm tăng trọng; giảm sản lượng trứng; trứng nhỏ, vỏ mỏng: - giảm ăn (thiếu Ca); - thở nhiều - mất CO2 - kiềm hóa máu (respiratory alkalosis) - giảm khả năng giử & vận chuyển Ca - Nhặt trứng thường xuyên, làm mát trứng ngay lập tức * Effect of temperature on feed consumption, egg size & body weight Source: D.R. Sloan & R.H. Harms, 1984. Univ. of Florida, Poultry Science, Volume 63, Supplement, page 38. * (Dept. Agriculture and Bioengineering, Iowa State Uni.) 25 oC (77 oF) 30 oC (86 oF) 35 oC (95 oF) * The heat stress index (HIS) combine the effects of both temperature + relative humidity classified as alert, danger, emergency zones Different animal species & humans have different sensitivities to temperature & relative humidity. Cattle tolerate much higher temperature at lower relative humidity. cattle dissipate their body heat more effectively by sweating, swine or poultry do not have sweat glands. But increase in relative humidity during hot weather will put cattle under stress much faster than for pigs or chickens. (Iowa State Uni.) * The heat stress index (HIS) Alert:  - Take necessary cooling measures; increase ventilation rate; turn on cooling fans where applicable;                 - Monitor animal behavior for signs of heat stress such as                  panting or open mouth; make plenty of drinking water available; setup cooling sheds for cattle if possible.        Danger: - Apply additional cooling by spraying or misting the animals with water (make sure that there is plenty of air movement                during this phase); - Move air over the animals at a velocity of 2.8 – 3.4 MPH for swine/cattle & 4.0 – 4.5 for poultry (When possible). - Closely monitor the animals.                                           Emergency: - Avoid transporting market weight animals. - Withdraw feed during the hottest part of the day; - reduce light level in light-controlled houses to reduce animal activity & thus heat production. * Cảm nóng – đề phòng & khắc phục - Các biện pháp môi trường - Theo dõi hành vi & biểu hiện bất thường: thở hổn hển, thở bằng miệng - Cải thiện môi trường: Mật độ nuôi nhốt thích hợp Chuồng trại thông thoáng, lưu thông khí: 50-300 ft/phút (76-91 m/phút) (heo/bò) 350-400 ft/phút (107-122 m/phút) (gia cầm) 1 foot = 0.3048 m Phủ lớp ở: tường, mái chuồng Quạt, Tắm – lượng nước sử dụng ??? * - Sử dụng các hệ thống hạ nhiệt chuồng trại dùng nước phun sương (mist or fog systems) phun nước (sprinkling system) - Phun sương: giảm nhiệt độ không khí khoảng 3-4 oC, sau 10 phút Cải thiện tình trạng chịu nhiệt vật nuôi Tuy nhiên, làm tăng ẩm độ - giảm thân nhiệt bằng bốc hơi? - tạo điều kiện tốt cho VSV phát triển? Cần bảo đảm lưu thông không khí tối đa phun sương/ nước + quạt = hiệu quả cao Hệ thống nước nhỏ giọt - giảm stress đ/v heo rất có hiệu quả Cảm nóng – đề phòng & khắc phục - Các biện pháp môi trường * Sprinkler System – Heat stress control * CombiCool - the high-pressure fogging system in pig finishing - the first high-pressure fogging system for pig compartment houses worldwide; it ensures efficient cooling, constant air humidity and reduced dust formation in every house. (bigdutchman.com) * * - Trồng cây giữa các dãy chuồng, cây cao ≥ 2m - Giảm ánh sáng (đ/v chuồng có hệ thống điều chỉnh ánh sáng) để giảm hoạt động – giảm sinh nhiệt - Đối với thú chăn thả trên đồng cỏ ra đồng vào sáng sớm & chiều tối trồng cây có bóng mát hay xây chòi tránh nắng Cảm nóng – đề phòng & khắc phục - Các biện pháp môi trường * - Cung cấp đầy đủ nước uống (chú ý nhiệt độ nước) - Bổ sung chất điện giải    - Tăng khẩu phần vào sáng sớm & chiều tối Giảm hay cắt khẩu phần vào thời điểm nóng nhất trong ngày Thức ăn dễ tiêu hóa Thêm các chất kích thích chuyển hóa để tăng sự ngon miệng - Tăng hàm lượng các chất dinh dưỡng trong khẩu phân (đạm, béo, khoáng, vitamin, đặc biệt vit C- “anti-stress agent”) * Bò sữa: bổ sung 1 số khoáng (K ≥ 1.5% VCK, Na ≥ 0.45%, Mg ≥ 0.35% ) * Không chủng ngừa trong thời gian nóng nhất Cảm nóng – đề phòng & khắc phục - Dinh dưỡng * Nhiệt độ môi trường thấp Phản ứng tức thời - Co mạch ngoại vi – giảm nhiệt độ ngoài da – giảm sự mất nhiệt bằng bức xạ & đối lưu - Dựng lông cách nhiệt - Tăng sinh nhiệt = tăng chuyển hoá & run Nhiệt độ thấp kéo dài: tăng tiết thyroxine, giảm đồng hóa lông mọc dày giảm miễn dịch * Nhiệt độ môi trường thấp Nhiệt độ môi trường thấp hơn nhiệt độ tối ưu: tăng tiêu hoá thức ăn, giảm sản sản lượng thịt, trứng, sữa; 80%) – ngột ngạt, khó thải nhiệt bằng bốc hơi Nhieät độ thaáp Ẩm độ cao (>80%), thông thoáng kém – mất nhiệt Cöûa nhieàu, gioù luøa - mất nhiệt * Bức xạ mặt trời - Ánh saùng khaû kieán: 400-760 nm - Tia hoàng ngoaïi (IR): 760 nm – 1 mm, taùc duïng nhieät, kích thích tuaàn hoaøn Caûm naéng: động vật bò phôi döôùi aùnh naéng maët trôøi, chòu taùc ñoäng cuûa tia hoàng ngoaïi leân trung öông thaàn kinh -- kích thích khu öông thaàn kinh, taêng hoâ haáp, tuaàn hoaøn, -- xung huyeát naûo, coù theå gaây phuø naûo, toån thöông giaùc/keát maïc maét * A thermographic image of a dog * Thermographic image of a snake around an arm * Bức xạ mặt trời – tia tử ngoại (UV) Ánh sáng mặt trời chứa 3 loại tia tử ngoại : UVA, 400 nm - 320 nm, long wave, 99% UVB, 320 nm - 280 nm, medium wave UVC, kích thích sinh tröôûng Dieät truøng - Xaáu: kích thích thaàn kinh trung öông, taêng oâ xy hoaù chaát beùo => gaây tích tuï chaát ñoäc; coù theå gaây vieâm giaùc/ keát maïc maét (B); -- da: tổn thương lớp collagen (A >B,C); ung thư (B), biến tính vitamin A (A, B); (không làm đỏ da; sunscreen block A, B) * Ultraviolet photons harm the DNA molecules of living organisms in different ways. In one common damage event, adjacent Thymine bases bond with each other, instead of across the "ladder". * Bụi trong chăn nuôi - Nguoàn goác: cô theå vaät nuoâi, thöùc aên, chaát loùt chuoàng - Bụi trong chuồng nuôi có thể chứa tới 90% chất hữu cơ - Thaønh phaàn cuûa buïi trong chuoàng nuoâi Thöùc aên proteins phaân naám moác phaán hoa coân truøng & caùc thaønh phaàn töø chuùng proteases vi sinh vật endotoxin ammonia & caùc khí khaùc Source: Donham 1989 * Sơ đồ vận hành của bụi trong chuồng nuôi VAÄT NUOÂI, THÖÙC AÊN, CHAÁT THAÛI, LOÙT CHUOÀNG quaù trình hình thaønh: keát tuï, thaêng hoa, phaùt taùn CAÙC HAÏT TRONG K.K. (AIRBORNE PARTICLES = NUCLEI) (ví duï: vsv, buïi, hoån hôïp) quaù trình loaïi thaûi: sa laéng, khueách taùn, bò hít vaøo ñöôøng h.h. VAÄT NUOÂI, SAØN, DUÏNG CUÏ, CON NGÖÔØI, TÖÔØNG, ÑOÀ VAÄT * Kích thöôùc haït vuøng ñònh vò 7 - 11 mm muõi 4.7 - 7 mm thanh quaûn 3.3 - 4.7 mm khí quaûn & pheá quaûn lôùn 2.1 - 3.3 mm pheá quaûn nhoû trâu bò - Tyû leä beänh ñöôøng hô hấp treân ngöôøi & vaät nuoâi trong chuồng gaø, heo > traâu boø Bụi trong chăn nuôi * Dust emissions from cattle, pig and poultry barns (Seedorf & Hartung, * - Taùc haïi (đến sức khỏe vật nuôi & người) phụ thuộc nhiều yeáu toá: - Tính chất bụi: vô cơ > 2 giờ/ngày, vài năm) viêm mũi, viêm xoang, nặng ngực, thở ngắn, thở khò khè viêm màng nhầy, viêm phổi mãn tính hội chứng hen suyễn coù theå laøm taêng khaû naêng vieâm khôùp, abcesses Tác hại của NH3 – công nhân * Tác hại của NH3 - heo > 10 ppm gia taêng tyû leä gia suùc bò ho 50, 100 ppm giaûm taêng troïng ngaøy 12%, 30% 61 ppm giaûm 5% löôïng thöùc aên - Noàng ñoä NH3 cao ( 30 ppm giaûm saûn löôïng tröùng & thòt tăng các hoäi chöùng beänh phoåi taêng khaû naêng nhieãm virus Marek & mycoplasma Treân gaø, khi cho tieáp xuùc vôùi virus gaây beänh New Castle: khoâng coù NH3 40% bò nhieãm beänh 20 ppm 100% bò nhieãm beänh Söï hieän dieän cuûa NH3 laøm sinh tính gaây beänh cuûa E. coli treân ñöôøng hoâ haáp * - H2S laø khí raát ñoäc, sinh ra töø söï phaân huyû phaân, muøi tröùng thoái - Coù theå nhaän ra muøi ôû noàng ñoä 1 ppm - Noàng ñoä khuyến cáo trong chuoàng nuoâi ≤ 8 - 10 ppm - Cô cheá gaây ñoäc: - kích öùng maøng nhaày (ngứa mắt, mũi); phù phổi - kết hợp Fe của cytochrome oxidase của mitochondria -- không vận chuyển O2 - hô hấp mô bào - taùc ñoäng mạnh nhất đến thaàn kinh trung öông Tác hại của H2S * - Người, tiếp xúc lâu ngày: mất ngon miệng, nhức đầu, choáng váng, khó chịu; giảm trí nhớ ảnh hưởng khả năng sinh sản, sảy thai (around 2 ppm) - 700-800 ppm, có thể gây chết - Trieäu chöùng truùng ñoäc: thôû khoù, tím da, löø ñöø, co giaät Beänh tích moå xaùc: maùu khoâng ñoâng, xuaát huyeát tim, thanh quaûn, phuø phoåi, bieán ñoåi ôû gan, thaän, laùch, xuaát huyeát & phuø ñöôøng tieâu hoaù - Thở amyl nitrite, tiêm sodium nitrite, thở oxygen Tác hại của H2S * (Barker & ctv, 2000) Tác hại của H2S trên người & heo * - Noàng ñoä trong khoâng khí khoaûng 300 ppm (0.03%) - Nguoàn goác töø khí thaûi hoâ haáp & töø caùc quaù trình phaân giaûi chaát thaûi - Noàng ñoä trong chuoàng nuoâi khoâng quaù 0.3% - Tác hại kém hơn NH3 & H2S (Barker & ctv., 2000) Tác hại của CO2 * Symptoms with observed increased frequency in the vicinity of animal production facilities & selected observed chemicals with ability to cause the symptoms * Symptoms with observed increased frequency in the vicinity of animal production facilities & selected observed chemicals with ability to cause the symptoms Nimmermark S. 2004. Odour influence on well-being and health with specific focus. Ann Agric Environ Med 2004, 11, 163–173 * Những triệu chứng bệnh thường gặp ở công nhân trại heo (Donham & Gustafson, 1982) Trieäu chöùng tyû leä quan saùt (%) Ho 67% Ñaøm 56% Ñau hoïng 54% Chaûy muõi 45% Ñau maét (xoán maét, chaûy nöôùc maét) 39% Nhöùc ñaàu 37% Töùc ngöïc 36% Thôû ngaén 30% Thôû khoø kheø 27% Ñau nhöùc cô 25% * 1 số biện pháp làm giảm khí độc & mùi hôi Taêng söï thoâng thoaùng; laøm veä sinh, thu doïn phaân * Xöû lyù khoâng khí - ô xy hóa không khí, duøng ozone hay tia UV - Loïc không khí qua maøng carbon hoaït tính, silica gel - Haáp thu: qua nöôùc, nöôùc + vi sinh vaät, nöôùc + hoaù chaát - Maøng sinh hoïc (biofilters): maøng loïc ñaát, than buøn, caây, vi sinh vật * University of Minnesota * 1 số biện pháp làm giảm khí độc & mùi hôi * Caùc bieän phaùp sinh hoïc: - Taêng chất löôïng protein thöùc aên (protein thoâ cao,taêng khöû amine) - Löôïng thöùc aên trong ngaøy - Gioáng (thuù vôùi tyû leä naïc cao coù khaû naêng chuyeån hoaù protein cao) - Tình traïng söùc khoeû gia suùc - Haàm & phöông phaùp xöû lyù phaân hôïp lyù * Hạn chế sự phát triển vi sinh hoại sinh, sinh các khí độc - các acid hữu cơ - probiotics - prebiotics Tăng tiêu hóa proteins - Bổ sung proteases 1 số biện pháp làm giảm khí độc & mùi hôi * Vi sinh vật trong không khí chuồng nuôi - Nguoàn goác: vaät nuoâi, thöùc aên, chaát thaûi, chaát loùt chuoàng -Thành phần: > 80%: staphylococci & streptococci, töø ñöôøng hô hấp treân &ø da 1%: naám moác, naám men 0.5%: coliforms, töø phaân (1 soá taøi lieäu: 10-15%) - Vi sinh vaät trong k.k. chuoàng nuoâi caùc loaøi khaùc nhau: Traâu boø 58-212 cfu/ L Heo 354-2000 Gaø thòt 850-2983 Gaø ñeû (chuoàng loàng) 360-3781 Gaø ñeû (neàn) 1907-22044 (ñeán 1 trieäu) - vsv trong không khí: chuoàng gaø > heo > traâu boø Source: Hartung, 1994 * From slide collection, Department of Medical Microbiology, Edinburgh University * - 1 nghiên cứu ở Taiwan, chuồng hở: culturable bacteria: 3.3 × 105 CFU/m3 Gram-negative bacteria: 143.7 CFU/m3 airborne fungi: 103 CFU/m3 cao nhất ở chuồng heo thịt (Chang et al., 2001; Appl Environ Microbiol. 67(1): 155–161) - Chuồng kín (1 số nước ở Âu châu, Mỹ): vi khuẩn: 105 to 107 CFU/m3, vk Gram dương, cao nhất nấm: 10 to 104 CFU/m3 * * Emission rates of microorganisms, Log CFU per h & 500 kg LW (n = 61) (Seedorf & Hartung, Cow Beefs Calves Sows Weaners F.pigs Layers Broilers Total count Enterobacteria Fungi Log CFU per hour and 500 kg - Total count: highest, broilers, 9.5 log CFU - Enterobacteria: highest, layers, 7.1 log CFU; - Fungi: highest, broilers, 7.7 log CFU; * - Soá löôïng trong không khí phuï thuoäc caùc yeáu toá: mật độ vật nuôi sự thông thoáng loài gia súc thời gian trong ngày: hoạt động nhieät ñoä & aåm ñoä không khí tình trạng vệ sinh maät ñoä thuù, ñoä thoâng thoaùng, nhieät ñoä & aåm ñoä không khí, haøm löôïng buïi trong không khí kyõ thuaät laáy maãu Khó khăn trong xác định số lượng của vi sinh vật trong không khí: chưa có pp lấy mẫu tiêu chuẩn Vi sinh vật trong không khí chuồng nuôi * - Có thể tồn tại riêng lẻ - Tuy nhiên, có khuynh hướng kết hợp > 85% hạt gây nhiễm có > 2 tế bào vi khuẩn (Fisar et al. , 1990) Thường chỉ tồn tại trong không khí 1 thời gian ngắn Thời gian coliforms toàn taïi trong không khí mùa hè - Sự thông thoáng: vừa phải: pha loãng, phát tán quá cao: tăng hàm lượng bụi, aerosols từ mặt đất Các yếu tố ảnh hưởng đến số lượng & sự tồn tại của VSV trong không khí * Endotoxins Median values of airborne inhalable endotoxin: - dairy cattle: 16.9 EU/m3 - beef cattle: 557.9 EU/m3 - pigs: 668.7 EU/m3 - laying hens: 463.2 EU/m3 - turkeys: 1902.0 EU/m3 The endotoxin levels in settled dust - the same pattern - Proposed Dutch endotoxin threshold = 50 EU/m3 Schierl et al. (2007). Endotoxin concentration in modern animal houses in southern Bavaria. Ann Agric Environ Med 2007, 14, 129-136 * Study in open-style swine houses in Taiwan for the airborne endotoxin, dust, NH3, H2S & CO2 Average concentration of airborne total endotoxin: 36.8 - 298 EU/m3 respirable endotoxin: 14.1-129 EU/m3 total dust: 0.15 - 0.34 mg/m3 respirable dust: 0.14 mg/m3 The respective concentrations of NH3 < 5 ppm CO2, 600-895 ppm H2S < 0.2 ppm. - Total dust & endotoxin: nursery house - highest - NH3, CO2 and H2S: finishing house - highest - Breeding units: the least contaminated Chang et al. 2001; Ann Occup Hyg. 45(6): 457-65 * Vi sinh vật & endotoxins: - những yếu tố bệnh chủ yếu trong chuồng nuôi - dẫn tới 1 số bệnh cho vật nuôi & người - tác hại thường kết hợp với bụi - AÛnh höôûng ñeán ngöôøi &ø vaät nuoâi . vsv gaây beänh cô hoäi . vsv gaây beänh truyeàn nhieãm . gaây beänh maõn tính treân ñöôøng hoâ haáp - Endotoxins + bụi có thể: - stress hệ miễn dịch, giảm sự đề kháng - mở đường cho bệnh truyền nhiễm - quá mẫn cảm, dị ứng, tăng khả năng viêm Tác hại của vi sinh vật trong không khí chuồng nuôi * Airborne infectious diseases in pigs ?= not known; * Indirectly using mouse infection as a biological indicator. † Established with other Mycoplasma spp. Stark, 1999. The Veterinar y Journal 1999, 158 , 164–181 * Lan truyền bệnh qua không khí - Nhiều bệnh có thể lan truyền qua không khí - Tuy nhiên, do khả năng phát tán xa bị hạn chế: - không khí là đường lan truyền bệnh quan trọng - trong trại - không phải đường truyền lây bệnh quan trọng - giữa các trại Các nghiên cứu cho thấy: - 90% khả năng lan truyền bệnh giữa các trại gà xảy ra: con người (công nhân) trang thiết bị dùng trong chăn nuôi phương tiện vận chuyển (Butcher & Miles, University of Florida; * Tiêu chuẩn điều kiện vệ sinh thú y không khí chuồng nuôi (10 TCN 679-2006) * Lấy mẫu không khí - Lọc - Filters cellulose filters gelatin filters - Hấp thu vào dung dịch - Impingers khí vi sinh vật - Andersen air samplers vi sinh vật * SKC Impingers & pump SKC Bio sampler * Button Aerosol Sampler * BioStage, Single-stage Viable Cascade Impactor * Bioaerosol samplers - MICROBIO MB1 (Parrett) * The Andersen air sampler, in a laboratory (L) and mounted with a wind-vane in a field site (M).  * When fully assembled (with an open agar plate between each unit) an electric motor sucks air from the bottom of the unit, causing spore-laden air to enter at the top (arrowhead in Figure L) and to pass down through the cylinder. The path taken by this air is shown in Figure O  * Air sample from indoor environmentCopyright © 2007 Environmental Microbiology Laboratory, Inc. (