Đề tài Các giải pháp nâng cao hiệu qủa huy động vốn tại chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Huyện Hiệp Hoà Tỉnh Bắc Giang

LỜI MỞ ĐẦU. Vốn luôn là một trong những yếu tố đầu vào cơ bản của quá trình hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Chúng ta cần khẳng định rằng không thể thực hiện được các mục tiêu kinh tế xã hội nói chung của Nhà nước, cũng như các mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng nếu như không có vốn. Đối với các NHTM với tư cách là một doanh nghiệp, một chế tài trung gian hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ thì vốn lại có một vai trò hết sức quan trọng. NHTM là đơn vị chủ yếu cung cấp vốn thu lãi. Nhưng để cung cấp đủ vốn đáp ứng nhu cầu thị trường, ngân hàng sẽ phải huy động vốn từ bên ngoài. Vì vậy, các NHTM rất chú trọng đến vấn đề huy động vốn đáp ứng đầy đủ nhu cầu kinh doanh của mình. Có thể nói hoạt động huy động các nguồn khác nhau trong xã hội là lẽ sống quan trọng nhất của các NHTM. Tại Việt Nam việc huy động vốn (khai thác lượng tiền tạm thời nhàn rỗi trong công chúng, hộ gia đình, của các TCKT-XH hay các TCTD khác) của NHTM còn nhiều bất hợp lý. Điều này dẫn tới chi phí vốn cao, quy mô không ổn định, việc tài trợ cho các danh mục tài sản không còn phù hợp với quy mô, kết cấu từ đó làm hạn chế khả năng sinh lời, buộc ngân hàng phải đối mặt với các loại rủi ro.v.v. Do đó, việc tăng cường huy động vốn từ bên ngoài với chi phí hợp lý và sự ổn định cao là yêu cầu ngày càng trở nên cấp thiết và quan trọng. Để tăng cường huy động vốn ta cần nghiên cứu các hình thức huy động, các tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác huy động vốn như quy mô, cơ cấu nguồn huy động đủ lớn để tài trợ cho các danh mục tài sản và không ngừng tăng trưởng ổn định; nguồn vốn có chi phí hợp lý; huy động vốn phù hợp với sử dụng vốn về mặt kỳ hạn; quản lý tốt các loại rủi ro liên quan đến hoạt động huy động vốn. Cũng như phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới công tác huy động vốn. Trong những năm gần đây, NH đã thực hiện đổi mới sâu sắc cả hệ thống tổ chức và hoạt động. Sự đổi mới này đã tạo nên một sắc thái mới trong hoạt động kinh doanh tiền tệ ở nước ta. Hệ thống Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn(NHNo& PTNT) nói chung và chi nhánh NHNo &PTNT Huyện Hiệp Hoà nói riêng thông qua những hoạt động của mình đã không ngừng mở rộng quan hệ tín dụng với các thành phần kinh tế. Làm thế nào để huy động được vốn, cấp tín dụng kịp thời có hiệu quả đáp ứng cho sự nghiệp CNH - HĐH đất nước, phát triển kinh tế địa phương, đây đang là vấn đề đang được NH quan tâm. Qua thời gian thực tập tại chi nhánh NHNo&PTNT Huyện Hiệp Hoà , em đã nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động huy động vốn đối với sự tồn tại và phát triển của ngân hàng. Chính vì vậy em chọn đề tài:” Các giải pháp nâng cao hiệu qủa huy động vốn tại chi nhánh NHNo&PTNT Huyện Hiệp Hoà Tỉnh Bắc Giang” Đề tài em thực hiện kết cấu gồm 3 chương: Chương I: Lý luận chung về Nguồn vốn và Huy động vốn trong ngân hàng thương mại ChươngII:Thực trạng công tác huy động vốn tại chi nhánh NHNN0&PTNT Huyện Hiệp Hoà - Bắc Giang ChươngIII:Một số giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại chi nhánh NHNNo&PTNT Hiệp Hoà - Bắc Giang. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGUỒN VỐN VÀ HUY ĐỘNG VỐN TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI. 1.1. Ngân hàng thương mại và vốn của ngân hàng thương mại. 1.1.1. Khái niệm và vai trò của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế. 1.1.1.1. Khái niệm NHTM Ngân hàng thương mại được quy định bởi luật tín dụng. “Ngân hàng thương mại là 1 tổ chức kinh doanh tiền tệ với nhiệm vụ chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi của khách hàng dưới các hình thức khác nhau với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để chiết khấu, cho vay và làm phương tiện thanh toán”. 1.1.1.2. Vai trò của ngân hàng thương mại: Ngân hàng là một kênh huy động vốn tạm thời nhàn rỗi trong xã hội để cung cấp cho nhu cầu cuả nền kinh tế. Như chúng ta đã biết trong xã hội luôn luôn tồn tại sự mâu thuẫn thừa và thiếu vốn một cách tạm thời tức là tình trạng người thì thừa tiền, người thì thiếu tiền . Đối với những người, những tổ chức kinh tế có tiền tạm thời nhàn rỗi, thì vấn đề đối với họ là làm sao bảo quản số tiền đó được an toàn, tránh rủi ro và sinh lời. Nhưng để thực hiện được điều này, nó còn phụ thuộc vào khả năng và mối quan hệ của từng người. Thông thường những người có tiền tạm thời nhàn rỗi luôn luôn tìm cách cho những người hoặc những tổ chức có nhu cầu về vốn vay trong 1 thời hạn nhất định chứ không trực tiếp đầu tư vào sản xuất, do sự giới hạn và khả năng thu hồi tiền mặt. Tuy nhiên điều này rất khó có thể thực hiện được. Do vậy trong xã hội luôn luôn tồn tại mâu thuẫn này. Xét về mặt kinh tế thì lượng tiền này nếu được tập trung lại để cho vay với những người có nhu cầu vay sẽ đem lại lợi ích cho cả người có tiền nhàn rỗi và những người có nhu cầu về vốn và đem lại hiệu quả cho nền kinh tế nói chung. Ngân hàng chính là người thực hiện chức năng cầu nối này. Ngân hàng với hoạt động của mình góp phần tăng cường hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng và của nền kinh tế nói chung. Đặc trưng cơ bản của ngân hàng là cho vay có hoàn trả với mức lãi suất nhất định. Chính điều này đã bắt buộc mọi cá nhân và tổ chức khi vay vốn của Ngân hàng phải cân nhắc và sử dụng vốn đó 1 cách có hiệu quả. Đây chính là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp tăng cường công tác hạch toán, giảm chi phí sản xuất nhưng phải tăng cường chất lượng sản phẩm và tăng vòng quay của vốn . Qua đó tăng cường hiệu quả sản xuất kinh doanh. Mặt khác khi quyết định một món vay ngân hàng thường thẩm định tín dụng, chỉ thực hiện cho vay đối với những cá nhân doanh nghiệp phải có sự sắp xếp bố trí sản xuất phù hợp để có cơ hội vay vốn của ngân hàng. Đây chính là cơ sở giúp cho việc tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong nền kinh tế. Qua đó tăng hiệu quả của nền kinh tế. Ngân hàng là tổ chức thực hiện phân bổ vốn giữa các vùng, miền. Qua đó tạo điều kiện cho việc phát triển đồng đều giữa các vùng miền khác nhau trong cùng một quốc gia. Trong quá trình phát triển kinh tế của một quốc gia. Đặc biệt là các quốc gia đang phát triển, thì việc thừa và thiếu vốn qua các vùng, miền diễn ra thường xuyên, cho nên một vấn đề cần giải quyết được đặt ra là làm sao thực hiện việc tập trung vốn từ vùng có nhu cầu vốn mà không có nguồn vốn sẽ có đủ nguồn vốn để phát triển kinh tế. Chính ngân hàng đã thực hiện hoạt động này thông qua hoạt động điều chuyển vốn của ngân hàng thương mại. Ngân hàng thông qua hoạt động của mình góp phần quan trọng vào việc chống lạm phát, ổn định sức mua của đồng tiền, ổn định nền kinh tế vĩ mô. Trong hoạt động của mình, ngân hàng có thể giảm bớt lượng tiền mặt lưu thông ngoài thị trường bằng cách tăng lãi suất đầu ra ( Nâng lãi suất cho vay) làm hạn chế đồng tiền ra và nâng lãi suất huy động để thu hút đồng tiền chảy về ngân hàng trong thời kỳ nền kinh tế có lạm phát hoặc nền kinh tế phát triển quá nóng hoặc ngân hàng có thể hoạt động ngược lại khi nền kinh tế phát triển chậm, sa sút thì ngân hàng lại có thể giảm lãi suất, kích thích đầu tư ra tăng lượng tiền trong lưu thông… Qua việc thay đổi chính sách huy động cho vay như trên. Ngân hàng góp phần ổn định sức mua, hạn chế lạm phát, ngăn chặn sự tăng gia đột ngột góp phần ổn định nền kinh tế vĩ mô. Ngân hàng là cầu nối nền kinh tế giữa quốc gia này với quốc gia khác, tạo điều kiện hòa nhập qua nền kinh tế trong nước với nền kinh tế trong khu vực và trên thế giới. Ngân hàng có phạm vi hoạt động và quan hệ rộng rãi với nhiều tổ chức kinh tế. Ngân hàng có khả năng huy động được vốn từ cá nhân, các tổ chức trong nước hay tổ chức tài chính, tín dụng quốc tế. Qua đó đảm bảo được vốn cho nền kinh tế trong nước, tạo điều kiện cho các tổ chức trong nước và nước ngoài thanh toán xuất nhập khẩu hàng hóa (thanh toán quốc tế). Ngân hàng còn là đại lý cho các tổ chức tín dụng nước ngoài. Qua đó giúp các tổ chức trong nước có thể vay vốn các tổ chức này 1.1.1.3. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại Ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hoà , cung cấp vốn cho nền kinh tế . Với sự phát triển kinh tế và công nghệ hiện nay,hoạt động ngân hàng đã có những bước tiến rất nhanh , đa dạng và phong phú hơn song ngân hàng vẫn duy trì các nghiệp vụ cơ bản sau : a) Nghiệp vụ huy động vốn : Đây là nghiệp vụ cơ bản, quan trọng nhất , ảnh hưởng tới chất lượng hoạt động của ngân hàng .Vốn được ngân hàng huy động dưới nhiều hình thức khác nhau như huy động dưới hình thức tiền gửi , đi vay , phát hành giấy tờ có giá . Mặt khác trên cơ sở nguồn vốn huy động được , ngân hàng tiến hành cho vay phục vụ cho nhu cầu phát triển sản xuất , cho các mục tiêu phát triển kinh tế của địa phương và cả nước . Nghiệp vụ huy động vốn của ngân hàng ngày càng mở rộng, tạo uy tín của ngân hàng ngày càng cao, các ngân hàng chủ động trong hoạt động kinh doanh , mở rộng quan hệ tín dụng với các thành phần kinh tế và các tổ chức dân cư, mang lại lợi nhuận cho ngân hàng. Do đó các ngân hàng thương mại phải căn cứ vào chiến lược, mục tiêu phát triển kinh tế của đất nước, của địa phương . Từ đó đưa ra các loại hình huy động vốn phù hợp nhất là các nguồn vốn trung, dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước . b) Nghiệp vụ sử dụng vốn: Đây là nghiệp vụ trực tiếp mang lại lợi nhuận cho ngân hàng, nghiệp vụ sử dụng vốn của ngân hàng có hiệu quả sẽ nâng cao uy tín của ngân hàng, quyết định năng lực cạnh tranh của ngân hàng trên thị trường . Do vậy ngân hàng cần phải nghiên cứu và đưa ra chiến lược sử dụng vốn của mình sao cho hợp lý nhất . Một là: Ngân hàng tiến hành cho vay . Cho vay là hoạt động quan trọng nhất của các NHTM. Theo thống kê, nhìn chung thì khoảng 60%- 75% thu nhập của ngân hàng là từ các hoạt động cho vay. Thành công hay thất bại của một ngân hàng tuỳ thuộc chủ yếu vào việc thực hiện kế hoạch tín dụng và thành công của tín dụng xuất phát từ chính sách cho vay của ngân hàng. Các loại cho vay có thể phân loại bằng nhiều cách, bao gồm: mục đích, hình thức bảo đảm, kỳ hạn, nguồn gốc và phương pháp hoàn trả... Hai là: Tiến hành đầu tư . Đi đôi với sự phát triển của xã hội là sự xuất hiện của hàng loạt những nhu cầu khác nhau. Với tư cách là một chủ thể hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ, đòi hỏi Ngân hàng phải luôn nắm bắt được thông tin, đa dạng các nghiệp vụ để cung cấp đầy đủ kịp thời nguồn vốn cho nền kinh tế. Ngoài hình thức phổ biến là cho vay, ngân hàng còn sử dụng vốn để đầu tư. Có 2 hình thức chủ yếu mà các ngân hàng thương mại có thể tiến hành là: Đầu tư vào mua bán kinh doanh các chứng khoán hoặc đầu tư góp vốn vào các doanh nghiệp, các công ty khác. Đầu tư vào trang thiết bị TSCĐ phục vụ cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Ba là :Nghiệp vụ ngân quỹ. Lợi nhuận luôn là mục tiêu cuối cùng mà các chủ thể khi tham gia tiến hành sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, đằng sau mục tiêu quan trọng đó là hàng loạt các nhân tố cần quan tâm. Một trong những nhân tố đó là tính an toàn. Nghề ngân hàng là một nghề kinh doanh đầy mạo hiểm, trong hoạt động của mình, ngân hàng không thể bỏ qua sự “an toàn”. Vì vậy, ngoài việc cho vay và đầu tư để thu được lợi nhuận, ngân hàng còn phải sử dụng một phần nguồn vốn huy động được để đảm bảo an toàn về khả năng thanh toán và thực hiện các quy định về dự trữ bắt buộc do Trung ương đề ra. c) Nghiệp vụ khác : Là trung gian tài chính , ngân hàng có rất nhiều lợi thế. Một trong những lợi thế đó là ngân hàng thay mặt khách hàng thực hiện thanh toán giá trị hàng hoá và dịch vụ . Để thanh toán nhanh chóng , thuận tiện và tiết kiệm chi phí, ngân hàng đưa ra cho khách hàng nhiều hình thức thanh toán như thanh toán bằng séc , uỷ nhiệm chi, nhờ thu , các loại thẻ …cung cấp mạng lưới thanh toán điện tử , kết nối các quỹ và cung cấp tiền giấy khi khách hàng cần . Mặt khác ,các ngân hàng thương mại còn tiến hành môi giới, mua, bán chứng khoán cho khách hàng và làm đại lý phát hành chứng khoán cho các công ty . Ngoài ra ngân hàng còn thực hiện các dịch vụ uỷ thác như uỷ thác cho vay , uỷ thác đầu tư , uỷ thác cấp phát , uỷ thác giải ngân và thu hộ… Như vậy ,các nghiệp vụ trên nếu thực hiện tốt sẽ đảm bảo cho ngân hàng tồn tại và phát triển vững mạnh trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt như hiện nay. Vì các nghiệp vụ trên có mối liên hệ chặt chẽ thường xuyên tác động qua lại với nhau.Nguồn vốn huy động ảnh hưởng tới quyết định sử dụng vốn, ngược lại nhu cầu sử dụng vốn ảnh hưởng tới quy mô, cơ cấu của nguồn vốn huy động. Các nghiệp vụ trung gian tạo thêm thu nhập cho ngân hàng nhưng mục đích chính là thu hút khách hàng, qua đó tạo điều kiện cho việc huy động và sử dụng vốn có hiệu quả. 1.1.2. Vốn và vai trò của vốn trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. 1.1.2.1. Khái niệm vốn. Vốn của các NHTM là toàn bộ các giá trị tiền tệ mà Ngân hàng huy động và tạo lập để đầu tư cho vay và đáp ứng các nhu cầu khác trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Thực chất nguồn vốn của các NHTM là một bộ phận thu nhập quốc dân tạm thời nhàn rỗi trong quá trình sản xuất, phân phối, tiêu dùng mà khách hàng gửi vào Ngân hàng với các mục đích khác nhau. Nói cách khác khách hàng chuyển quyền sử dụng tiền tệ cho ngân hàng và Ngân hàng trả cho khách hàng một khoản lãi và Ngân hàng đã thưc hiện vai trò tập trung và phân phối vốn làm tăng nhanh quá trình luân chuyển vốn trong nền kinh tế, phục vụ và kích thích mọi hoạt động kinh tế phát triển đồng thời chính các hoạt động đó lại quyết định đến sự tồn tại và phát triển hoạt động kinh doanh của ngân hàng 1.1.2.2. Vai trò của vốn trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. a) Vốn là cơ sở để ngân hàng tổ chức mọi hoạt động kinh doanh. Trong nền kinh tế thị trường bất kỳ doanh nghiệp nào muốn sản xuất kinh doanh cũng cần có vốn, vốn quyết định đến khả năng kinh doanh của doanh nghiệp. Đối với NHTM vốn là đói tượng kinh doanh chủ yếu, vốn là cơ sở để ngân hàng tổ chức mọi hoạt động kinh doanh. Nếu thiếu vốn NHTM không thể thực hiện các hoạt động kinh doanh. Vì thế những ngân hàng có vốn lớn sẽ có thế mạnh trong kinh doanh. Vốn là điểm xuất phát đầu tiên trong hoạt động kinh doanh của NHTM. b) Vốn quyết định quy mô hoạt động tín dụng và hoạt động khác của NHTM. Ngoài vai trò là cơ sở để ngân hàng tổ chức các hoạt động kinh doanh, vốn còn quyết định đến việc mở rộng hoặc thu hẹp khối lượng tín dụng và các hoạt động khác của NHTM. Vốn tự có của ngân hàng ngoài viẹc sử dụng để mua sắm TSCĐ, trang thiết bị, góp vốn liên doanh...Vốn tự có của ngân hàng là căn cứ để giới hạn các hoạt động kinh doanh tiền tệ bao gồm cả hoạt động tín dụng. Việc quy định tỷ lệ cho vay, tỷ lệ huy động vốn trên vốn tự có của NHTƯ thể hiện vai trò quản lý, điều tiết thị trường của nhà nước, để đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng và đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. Những quy định về mức cho vay, mức huy động trên Vốn tự có như: - Mức cho vay một khách hàng không vượt quá 15% vốn tự có - Mức vốn huy động không được vượt quá 20 lần vốn tự có - Mua cổ phần hoặc góp vốn liên doanh không được vượt quá 50% vốn tự có Qua những quy định của NHTƯ đối với NHTM ta thấy vốn tự có quyết định đến khả năng cấp tín dụng, huy động vốn của NHTM vì thế những NHTM có vốn tự có lớn thì quy mô tín dụng càng lớn và ngược lại. Không những vốn tự có ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh mà vốn huy động cũng ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động tín dụng và hoạt động khác .Vốn tự có rất quan trọng nhưng chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng nguồn vốn, vốn huy động chiếm tỷ trọng lớn nhất và là nguồn vốn chủ yếu để ngân hàng tiến hành các hoạt động kinh doanh do đó ngân hàng nào có nguồn vốn huy động càng lớn thì khả năng cấp tín dụng cho nền kinh tế và các hoạt động khác càng được mở rộng. c) Vốn quyết định khả năng thanh toán và đảm bảo uy tín của ngân hàng trên thị trường Một NHTM có thể thu hút được đông đảo khách hàng đến gửi tiền và sử dụng các dịch vụ của ngân hàng đó khi ngân hàng đó có uy tín trên thị trường. Uy tín của ngân hàng trước hết thể hiện ở khả năng sẵn sàng thanh toán cho khách hàng khi họ yêu cầu. Khả năng thanh toán của ngân hàng thông thường tỷ lệ thuận với khối lượng vốn mà ngân hàng đó có. Nếu có lớn vốn năng lực thanh toán của ngân hàng được nâng cao, do đó uy tín của ngân hàng được nâng cao từ đó sẽ thu hút được nhiều khách hàng và nâng cao được vị thế của ngân hàng trên thị trường. d) Vốn là một trong những yếu tố quyết định đến năng lực cạnh tranh của ngân hàng. Với mỗi ngân hàng quy mô, trình độ công nghệ hiện đại là tiền đề để thu hút vốn. Đồng thời khả năng về vốn lớn là cơ sở để ngân hàng mở rộng khối lượng tín dụng và có thể quyết định cả mức lãi suất cho vay. Do đó có tiềm lực về vốn lớn ngân hàng có thể giảm mức lãi suất cho vay từ đó tạo cho ngân hàng ưu thế trong cạnh tranh, và giúp ngân hàng có tiềm lực trong việc mở rộng các hình thức liên doanh, liên kết, cho thuê, mua bán nợ, kinh doanh chứng khoán... KL: Vốn có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động kinh doanh ngân hàng. Do đó ngân hàng phải luôn chú trọng đến việc phát triển nguồn vốn một cách ổn định cả về vốn huy động và vốn tự có. 1.1.2.3. Kết cấu vốn của NHTM a) Vốn tự có Vốn tự có là giá trị thực có của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ và một số tài sản nợ khác của ngân hàng theo quy định của NHNN. Vốn tự có chiếm tỷ trọng rất nhỏ nhưng có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động của NHTM. Vốn tự có gồm: - Vốn điều lệ : là số vốn do Ngân hàng nhà nướcquy định khi ngân hàng mới thành lập và đi vào hoạt động. Mức tối thiểu bằng vốn pháp định. - Quỹ dự trữ bổ xung vốn điều lệ :được trích lập hàng năm theo tỷ lệ 5% lợi nhuận sau thuế và không được vượt quá vốn điều lệ. - Quỹ dự phòng tài chính: được trích lập hàng năm theo tỷ lệ 10% lợi nhuận sau thuế nhương không được vượt quá 25% vốn điều lệ. - Tài sản nợ khác: + Lợi nhuận chưa phân phối + Thu nhập lớn hơn chi pní + Hao mòn TSCĐ..... b) Vốn huy động Vốn huy động là những giá trị tiền tệ do ngân hàng huy động được từ hai nguồn chủ yếu là: - Tiền gửi của cá nhân và hộ gia đình - Tiền gửi của tổ chức kinh tế và doanh nghiệp Đây là nguồn vốn chủ yếu và quan trọng sử dụng để kinh doanh của ngân hàng . vốn huy động chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn của NHTM. Để đảm bảo hoạt động có hiệu quả cao, ngân hàng phải huy động đủ vốn đáp ứng cho nhu cầu sử dụng vốn làm sao để huy động được nguồn vốn phù hợp với chi phí thấp nhất, tỷ trọng các nguồn vốn phải hợp lý từ đó nâng cao được sức cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của ngân hàng. c) Vốn đi vay Vốn đi vay là nguồn vốn được hình thành do ngân hàng đi vay các tổ chức tín dụng khác hoặc NHTƯ: * Vay các TCTD khác: Trong trường hợp vốn huy động không đủ đáp ứng nhu cầu thanh khoản NHTM có thể đi vay các TCTD khác để đáp ứng nhu cầu thanh khoản. Đây là nguồn vốn có tỷ trọng thấp trong tổng nguồn vốn, NHTM chỉ sử dụng nguồn vốn này khi thực sự cần thiết vì nó có chi phí cao hơn vốn huy động rất nhiều. * Vay NHTƯ: NHTƯ cho NHTM vay dưới hình thức tái cấp vốn, vay thanh toán, vay ngắn hạn bổ xung...NHTƯ có cho NHTM vay hay không phụ thuộc vào: - Chính sách tiền tệ mà NHTƯ đang theo đuổi: Nếu NHTƯ muốn mở rộng mức cung tiền để thúc đẩy kinh tế phát triển thì NHTƯ sẽ đáp ứng nhu cầu vay của NHTM một cách dễ dàng và ngược lại. - Hạn mức tín dụng của NHTM được NHTƯ cấp đã được sử dụng hết chưa: thông thường NHTƯ cấp cho mỗi ngân hàng một hạn mức tín dụng và NHTM được phép vay trong hạn mức này. Đây là nguồn vốn có chi phí rất cao do đó NHTM chỉ sử dụng khi thực sự cần thiết. d) Vốn khác Ngoài các nguồn vốn chủ yếu trên NHTM còn có các nguồn vốn khác cũng không kém phần quan trọng như: vốn trong thanh toán, nguồn vốn uỷ thác đầu tư...NHTM có thể sử dụng các nguồn vốn này để kinh doanh trong khoảng thời gian và điều kiện nhất định. 1.2. Hiệu quả huy động vốn. 1.2.1. Khái niệm hiệu quả huy động vốn. Hiệu quả huy động vốn là việc hy động vốn phải đảm bảo tiết kiệm chi phí và đủ nguồn vốn mục đích làm tăng lợi nhuận cho ngân hàng và đảm bảo khả năng thanh toán. Để nâng cao hiệu quả kinh doanh là một trong những việc làm cần thiết là phải tìm giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả huy động vốn của ngân hàng thương mại. - Mở rộng nguồn vốn đồng thời tiết kiệm chi phí. - Phát huy khả năng và hiệu quả của vốn huy động ngắn hạn với hoạt động kinh doanh của ngân hàng. 1.2.2. Các hình thức huy động vốn của ngân hàng thương mại. 1.2.2.1. Huy động tiền gửi. a) Tiền gửi của các t ổ chức kinh tế. * Tiền gửi không kỳ hạn: là khoản tiền mà khách hàng gửi vào ngân hàng nhưng khách hàng có thể rút ra bất cứ lúc nào và ngân hàng phải luôn đảm bảo yêu cầu này. Mục đích của khách hàng khi gửi tiền vào ngân hàng là an toàn và hưởng các dịch vụ ngân hàng, tạo mối quan hệ với ngân hàng. Tỷ trọng tiền gửi không kỳ hạn của tổ chức kinh tế trong tổng nguồn vốn của ngân hàng cao và nguồn vốn này có tính ổn định tương đối cao vì bao giờ các tổ chức kinh tế cũng duy trì ít nhất ở một số dư nhất định. Đối với nguồn vốn này ngân hàng chỉ phải trả lãi thấp nhưng chi phí phi lãi rất cao. Đó là chi phí mua và vận hành ATM, chi phí phục vụ... Đây là một kênh huy động vốn có chi phí rẻ. Vì vậy các nhà quản lý ngân hàng muốn giảm chi phí cấn phải quan tâm đến dịch vụ tiện ích phục vụ khách hàng: mở rộng các dịch vụ ngân hàng, nâng cao chất lượng phục vụ, củng cố uy tín của ngân hàng....Làm tốt công tác này ngân hàng sẽ trở thành một điểm tựa không thể thiếu được đối với các doanh nghiệp dân chúng, khách hàng sẽ tin tưởng và trung thành vào ngân hàng hơn nữa. Từ đó sẽ ký gửi tiền của mình vào ngân hàng. * Tiền gửi có kỳ hạn : là khoản tiền khách hàng gửi vào ngân hàng mà có sự thoả thuận về thời hạn trong đó khách hàng không được rút trước hạn. Đây là nguồn vốn mà khách hàng gửi vào ngân hàng với mục đích sinh lời là chủ yếu và ngân hàng phải trả lãi cao hơn tiền gửi không kỳ hạn. Đây là nguồn vốn có tính ổn định rất cao nhưng thường có thời hạn ngắn vì đây là những khoản tiền tạm thời nhàn rỗi trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và nguồn vốn này chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng nguồn vốn của ngân hàng. Muốn huy động được nguồn vốn này thì trong chiến lược kinh doanh của mình ngân hàng phải có một chính sách lãi suất hợp lý, đa dạng hoá các mức kỳ hạn gửi tiền..... b) Tiền gửi của cá nhân và hộ gia đình * Tiền gửi không kỳ hạn : Khách hàng gửi tiền vào ngân hàng với mục đích an toàn là chủ yếu và hưởng các dịch vụ của ngân hàng. Đối với nguồn vốn này chi phí trả lãi ngân hàng bỏ ra không đáng kể nhưng chi phí lãi rất cao. ở các nước phát triển thì tỷ trọng nguồn vốn này rất cao nhưng các nước đang phát triển thì tỷ trọng này lại rất thấp do người dân chưa có thói quen sử dụng các dịch vụ của ngân hàng. Nguồn vốn từ tiền gửi không kỳ hạn của cá nhân, hộ gia đình có tính ổn thấp do nhu cầu tiêu dùng của cá nhân, hộ gia đình không ổn định, khi cần khách hàng có thể rút tiền ra bất cứ lúc nào do đó ngân hàng phải chuẩn bị sẵn một khoản tiền để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Muốn tăng nguồn vốn huy động này ngân hàng phải mở rộng các dịch vụ của mình, tuyên truyền quảng cáo chúng đến với người dân. Khách hàng khi đến với ngân hàng có thể chưa hiểu rõ về các sản phẩm dịch vụ mà ngân hàng có thể cung cấp, vì vậy các nhân viên ngân hàng cần tư vấn, hướng dẫn tận tình cho khách hàng. Nhân viên ngân hàng có thể hướng dẫn cho khách hàng lựa chọn hình thức phù hợp nhất để khách hàng thực hiện gửi tiền. * Tiền gửi có kỳ hạn: Khách hàng gửi tiền vào ngân hàng với mục đích sinh lời là chủ yếu. Tiền gửi có kỳ hạn của cá nhân và hộ gia đình chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng vốn huy động và là nguồn vốn chủ yếu để ngân hàng cho vay. Nguồn vốn này có tính ổn định cao nhất và ngân hàng phải trả lãi rất cao cho nguồn vốn này. Vì vậy để tăng cường nguồn vốn này ngân hàng cần phải có một chính sách lãi suất hợp lý có tính cạnh tranh cao, bên cạnh đó phải thực hiện các hình thức khuyến mại tặng quà cho khách hàng. cải cách thủ tục đơn giản, rõ ràng, tạo được niềm tin cho người gửi tiền, cần rút ngắn thời gian thực hiện nhiệm vụ cắt bớt những khâu không cần thiết..... 1.2.2.2. Huy động vốn thông qua phát hành giấy tờ có giá Ngày nay trong hoạt động kinh doanh của các NHTM cạnh tranh là yếu tố không thể thiếu được. Các NHTM cạnh tranh nhau về lãi suất huy động đến lãi suất cho vay. Trong lĩnh vực huy động vốn các NHTM phải luôn luôn tìm các biện pháp để có thể huy động được đủ nguồn vốn phục vụ cho nhu cầu sử dụng vốn của mình. Các NHTM không chỉ sử dụng các công cụ truyền thống để huy động vốn mà còn đưa ra các các công cụ mới có hiệu quả hơn để huy động vốn một cách dễ dàng đáp ứng nhu cầu vốn của mình và kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng đã ra đời. Kỳ phiếu và trái phiếu là giấy tờ có giá xác nhận khoản nợ của ngân hàng với người nắm giữ. Kỳ phiếu được phát hành thường xuyên và có kỳ hạn ngắn: 3, 6 ...12 tháng. Trái phiếu thường có kỳ hạn lớn hơn 1 năm. Việc phát hành kỳ phiếu , trái phiếu có ưu thế: giúp ngân hàng huy động được đúng số lượng vốn cần thiết và có thời hạn đáp ứng nhu cầu sử dụng vốn của ngân hàng. Tuy nhiên chi phí của nguồn vốn này tương đối cao do ngân hàng phải trả lãi cao hơn các hình thức huy động truyền thống. 1.2.2.3 Huy động vốn qua đi vay a) Vay