Đề cương môn học: Xã hội học văn hóa

1 ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC: XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA 1. Thông tin về giảng viên: 1.1. Họ và tên giảng viên 1: Chu Thị Thu Thủy - Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, Thạc sĩ - Thời gian, địa điểm làm việc: + Thời gian: Thứ 2 và thứ 4 + Địa điểm: Khoa Lịch sử - Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2. - Địa chỉ liên hệ: Văn phòng khoa Lịch sử - Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2, phƣờng Xuân Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. - Điện thoại: 0211.3512101; Mobile: 0988831119 - Email:chuthuyhpu2@gmail.com - Các hướng nghiên cứu chính: + Biến đổi cơ cấu kinh tế - xã hội Việt Nam thời cận đại + Phong trào dân tộc thời cận đại + Một số khuynh hƣớng, đảng phái chính trị ở Việt Nam đầu thế kỷ XX + Giáo dục Việt Nam thời thuộc địa (1858 – 1945) 1.2. Họ và tên giảng viên 2: Bùi Ngọc Thạch - Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, Tiến sĩ - Thời gian, địa điểm làm việc: + Thời gian: Thứ 2 và thứ 3 + Địa điểm: Khoa Lịch sử - Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2. - Địa chỉ liên hệ: Văn phòng khoa Lịch sử - Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2, phƣờng Xuân Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. - Điện thoại: 0211.3512101; Mobile: 01254217575 - Email: buingocthach.sp2@moet.edu.vn - Các hướng nghiên cứu chính: + Các học thuyết chính trị - xã hội ở Trung Quốc. + Lịch sử tƣ tƣởng phƣơng Đông và Việt Nam. + Cơ sở văn hoá Việt Nam. 2 + Các khuynh hƣớng tƣ tƣởng giải phóng dân tộc ở Việt Nam thời cận đại. 2. Thông tin chung về môn học - Tên môn học: Xã hội học văn hóa - Mã môn học: LS646 - Số tín chỉ: 02 - Loại môn học: Tự chọn - Môn học tiên quyết: - Giờ tín chỉ đối với các hoạt động học tập: + Học lý thuyết trên lớp: 30 + Xêmina, thảo luận trên lớp: 0 + Tự học, tự nghiên cứu: 60 - Đơn vị phụ trách môn học: Tổ Lịch sử Việt Nam, Khoa Lịch sử, Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2 3. Mục tiêu của môn học: 3.1. Kiến thức: Học xong môn Xã hội học văn hoá, sinh viên phải nắm đƣợc: - Những khái niệm cơ bản về Xã hội học nói chung và Xã hội học Văn hóa nói riêng. - Các kỹ năng, phƣơng pháp nghiên cứu đặc thù của xã hội học trong nghiên cứu những vấn đề văn hoá của xã hội Việt Nam cổ truyền và đƣơng đại. 3.2. Kỹ năng: Nắm được các kỹ năng: - Đọc, ghi chép và tóm tắt tư liệu - Chuẩn bị xeminar theo yêu cầu của giáo viên - Làm việc nhóm, tự học và tự nghiên cứu tài liệu. - Triển khai các phƣơng pháp nghiên cứu xã hội học (lập bảng hỏi, phỏng vấn, quan sát, thảo luận nhóm) 3.3. Các mục tiêu khác: 3 Sau khi học xong môn Xã hội học văn hoá, sinh viên tự khẳng định đƣợc: - Tính khoa học trong việc sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu xã hội học để giải quyết các vấn đề văn hoá học. - Xác định thái độ trung thực khi lấy thông tin từ bảng hỏi, phỏng vấn sâu... - Nghiêm túc chuẩn bị bài trƣớc khi đến lớp, tích cực nghe giảng, thảo luận và làm việc nhóm. 4. Tóm tắt nội dung môn học Môn học trang bị cho sinh viên những hiểu biết sâu sắc, khoa học về lý luận và thực tiễn của chuyên ngành Xã hội học Văn hóa. Trên cơ sở đó, giúp sinh viên nhận thức đƣợc những gì đang và sẽ diễn ra trong đời sống văn hóa xã hội, đi sâu tìm hiểu các vấn đề, hiện tƣợng văn hóa. 5. Nội dung chi tiết môn học Hình thức tổ chức dạy học Nội dung chính Số tiết Yêu cầu đối với sinh viên Thời gian, địa điểm Ghi chú TÍN CHỈ 1 45 Lý thuyết CHƢƠNG 1: KHÁI LUẬN VỀ XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA 1.1. Khái niệm Xã hội học văn hóa. Đối tượng, chức năng và nhiệm vụ 1.1.1. Khái niệm Đọc 4 1.1.2. Đối tƣợng 1.1.3. Chức năng 1.1.4. Nhiệm vụ 1.2. Mối quan hệ giữa Xã hội học văn hóa với một số chuyên ngành Khoa học Xã hội 1.2.1. Xã hội học văn hóa với Xã hội học đại cƣơng 1.2.2. Xã hội học văn hóa với Triết học 1.2.3. Xã hội học văn hóa với Văn hóa học 1.2.4. Xã hội học văn hóa với Dân tộc học 06 trƣớc học liệu 1,2, 3, 4, 6, 7, 10, 13, 14, 17, 18 Lớp học CHƢƠNG 2: MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA 2.1. Xã hội 2.2. Vai trò xã hội 2.3. Ứng xử xã hội và khuôn mẫu ứng xử xã hội 2.4. Thể chế xã hội 2.5. Giá trị và chuẩn mực 2.6. Xã hội hóa 2.7. Văn hóa nhóm 2.8. Tiểu văn hóa, phản văn hóa và văn hóa nhóm 06 Đọc trƣớc học liệu 1, 2, 3, 5, 6, 7, 10, 12, 13, 17 Lớp học 5 Thảo luận 1. Vai trò của Xã hội học văn hóa 2. Những đặc trƣng cơ bản của nghiên cứu Xã hội học 3. Mối quan hệ giữa giá trị và chuẩn mực 03 Đọc học liệu 1,2, 3, 5, 6, 7, 12, 17 Lớp học, theo nhóm Tự học, tự nghiên cứu 1. Khái niệm Văn hóa và Xã hội học 2. Sự hình thành Xã hội học văn hóa 3. Mối quan hệ giữa Xã hội học văn hóa với một số chuyên ngành Khoa học Xã hội 30 Đọc học liệu 1, 2, 3, 4, 10, 11 Thƣ viện, ở nhà TÍN CHỈ 2 45 Lý thuyết CHƢƠNG 3: MỘT SỐ HƢỚNG TIẾP CẬN TRONG NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA 3.1. Tiếp cận theo thuyết Chức năng – Cấu trúc 2.3.1. Thuyết Chức năng – Cấu trúc 2.3.2. Một số khái niệm cơ bản 2.3.3. Thuyết Chức năng – Cấu trúc trong tiếp cận nghiên cứu Văn hóa 3.2. Tiếp cận theo thuyết Xung đột 06 Đọc trƣớc học liệu 1, 2, 3, 8, 11, 16, Lớp học 6 3.2.1. Thuyết Xung đột 3.2.2. Một số khái niệm cơ bản 3.2.3. Thuyết Xung đột trong tiếp cận nghiên cứu Văn hóa 3.3. Tiếp cận Sinh thái học văn hóa 3.3.1. Khái niệm 3.3.2. Tiếp cận Sinh thái học trong nghiên cứu văn hóa CHƢƠNG 4: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA 4.1. Hệ các phương pháp nghiên cứu của Xã hội học văn hóa 4.1.1. Phƣơng pháp thực nghiệm 4.1.2. Phƣơng pháp đối chiếu so sánh 4.1.3. Phƣơng pháp thống kê Xã hội học 4.1.4. Phƣơng pháp chọn mẫu 4.2. Hệ phương pháp thu thập thông tin Xã hội học trong nghiên cứu 4.2.1. Phƣơng pháp phân tích tài liệu 4.2.2. Phƣơng pháp quan sát 4.2.3. Phƣơng pháp trƣng cầu ý kiến 4.2.4. Phƣơng pháp phỏng vấn 4.3. Các bước tiến hành triển khai một đề tài Xã hội học thực nghiệm về văn hóa 06 Đọc trƣớc học liệu 1, 2, 3, 8, 15 Lớp học 7 6. Học liệu 6.1. Học liệu bắt buộc 1. Đoàn Văn Chúc: Xã hội học văn hóa, NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội, 1997 2. Mai Văn Hai, Mai Kiệm: Xã hội học Văn hoá, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2003. 3. John J. Macionis: Xã hội học, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội, 2004. 6.2. Học liệu tham khảo 4. Phạm Tất Dong, Lê Ngọc Hùng: Xã hội học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2001 5. Phạm Văn Đồng: Văn hóa và đổi mới, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1994 6. Trần Ngọc Thêm: Cơ sở văn hóa Việt Nam, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1999 Thảo luận 1. Ứng dụng nghiên cứu các thuyết Chức năng – Cấu trúc, Xung đột và Sinh thái học trong nghiên cứu Lịch sử văn hóa và Văn hóa học 2. Ƣu điểm và nhƣợc điểm của từng phƣơng pháp nghiên cứu Xã hội học văn hóa. 03 Đọc trƣớc học liệu 1, 2, 3, 8, 15, 16 Lớp học, theo nhóm Tự học 1.Khái niệm về phƣơng pháp nghiên cứu Xã hội học 2. Một số dạng nghiên cứu trong Xã hội học 3. Những đặc trƣng cơ bản và các bƣớc tiến hành nghiên cứu Xã hội học 30 Đọc học liệu 3, 4, 8, 13, 14, 15 Thƣ viện, ở nhà 8 7. Trần Quốc Vƣợng: Văn hóa học đại cương và cơ sở văn hóa Việt Nam, NXB KHXH, Hà Nội, 1996 8. Chung Á, Nguyễn Đình Tấn (chủ biên): Nghiên cứu xã hội, Nxb Chính trị Quốc gia, H. 1997 9. A.A. Radughin: Văn hóa học - Những bài giảng, Viện Văn hoá Thông tin, Hà Nội, 2004 10. A.A. Belik: Văn hóa học – Những lý thuyết nhân học văn hóa, Tạp chí văn hóa nghệ thuật, Hà Nội, 2000 11. Vũ Minh Chi: Nhân học Văn hoá – Con người với thiên nhiên, xã hội và thế giới siêu nhiên, NXB Chính trị Quốc gia, H., 2004. 12. G. Endruwei và G.Trommsdorff:Từ điển xã hội học, NXB Thế giới, Hà Nội, 2002. 13. Lê Ngọc Hùng, Lịch sử và Lý thuyết Xã hội học, NXB Đại học Quốc gia, H, 2002. 14. Thanh Lê, Xã hội học hiện đại Việt Nam, NXB Khoa học Xã hội, H., 2001 15. Phạm Văn Quyết, Nguyễn Quý Thanh, Phương pháp nghiên cứu Xã hội học, NXB Đại học Quốc gia, H, 2001 16. Tadao Umesao, Lịch sử nhìn từ quan điểm Sinh thái học – Văn minh Nhật Bản trong bối cảnh thế giới, NXB Thế giới, Hà Nội, 2007 17. M. Roodin, Văn hoá học, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2000 18. Bùi Quang Thắng, Hành trình vào văn hóa học, NXB Văn hoá Thông tin, H., 2003. 7. Kế hoạch giảng dạy cụ thể: Tuần Giảng viên lên lớp (tiết) Sinh viên tự học, tự nghiên cứu (tiết) Lý thuyết Minh hoạ, ôn Thực hành, bài Xêmin a, thảo Chuẩn bị tự đọc Bài tập ở nhà, Tổng 9 cơ bản tập, kiểm tra tập luận bài tập lớn 1 2 4 6 2 2 4 6 3 2 4 6 4 2 4 6 5 1 1 4 6 6 1 1 4 6 7 0 1 1 4 6 8 2 4 6 9 2 4 6 10 2 4 6 11 2 4 6 12 2 4 6 13 1 1 4 6 14 1 1 4 6 15 1 1 4 6 Tổng cộng 23 1 6 60 90 10 8. Yêu cầu của giảng viên đối với môn học * Yêu cầu * Yêu cầu của giảng viên đối với sinh viên: - Đối với các tiết lý thuyết, sinh viên phải tham dự đầy đủ theo quy định của nhà trƣờng. - Trong giờ học sinh viên phải nghiêm túc, tích cực tham gia xây dựng bài. - Sinh viên phải chủ động, tích cực trong những giờ tự học, tự nghiên cứu. - Nội dung bài học, bài tập ở nhà, các vấn đề sẽ thảo luận sinh viên phải chuẩn bị trƣớc theo yêu cầu của giáo viên. - Hoàn thành tốt các yêu cầu kiểm tra đánh giá thƣờng xuyên, kiểm tra đánh giá giữa kỳ và kiểm tra đánh giá kết thúc môn học. - Các tài liệu đƣợc giao trong tuần phải đƣợc chuẩn bị trƣớc bài học, trƣớc buổi thảo luận hoặc kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ. 9. Phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá môn học 9.1. Kiểm tra thƣờng xuyên trong quá trình học tập: đánh giá nhận thức và thái độ tham gia thảo luận, chuyên cần. 9.2. 9.3. Thi hết môn học: - Hình thức thi: tự luận, theo ngân hàng đề - Thời gian: 90 phút. (Trọng số: Mục 9.1 chiếm 1/10; Mục 9.2 chiếm 2/10; Mục 9.3 chiếm 7/10). Hà Nội, ngày 10 tháng 9 năm 2012 GIẢNG VIÊN 1 GIẢNG VIÊN 2 11 ThS Chu Thị Thu Thủy TS Bùi Ngọc Thạch TRƢỞNG BỘ MÔN P.TRƢỞNG KHOA ThS Nguyễn Văn Dũng