Đề cương môn học tài chính – tiền tệ năm học 2013

ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC TÀI CHÍNH – TIỀN TỆ NĂM HỌC 2013 1. Thông tin chung  Mã số môn học:  Tổng số tín chỉ: 3  Điều kiện tham dự: sau khi hoàn tất các môn học:  Kinh tế vi mô;  Kinh tế vĩ mô; và  Nguyên lý kế toán.  Giảng viên:  PGS.TS. Sử Đình Thành  PGS.TS. Vũ Thị Minh Hằng  PGS.TS.Bùi Thị Mai Hoài  TS. Phạm Quốc Hùng  TS.Diệp Gia Luật  Ths. Phạm Đặng Huấn  Ths. Nguyễn Anh Tuấn  Ths. Trương Minh Tuấn 2. Giới thiệu môn học Môn học này cung cấp những kiến thức cơ bản về tài chính – tiền tệ như: Lý luận cơ bản về tài chính và cấu trúc hệ thống tài chính; lý luận cơ bản về tiền tệ; khái quát những nội dung cơ bản về các khâu tài chính trong hệ thống tài chính (tài chính công, tài chính doanh nghiệp, hệ thống ngân hàng và các định chế tài chính trung gian phi ngân hàng); tín dụng - lãi suất và hoạt động thị trường tài chính. 3. Mục tiêu môn học Kết thúc môn học này, sinh viên có khả năng hiểu được các thông tin cơ bản về tài chính – tiền tệ; mô tả và giải thích được cơ chế vận hành của hệ thống tài chính và thị trường tài chính, sự luân chuyển các nguồn tài chính trong hệ thống tài chính; phân tích được mối quan hệ giữa tiền tệ, tín dụng, lãi suất và thị trường tài chính. Vận dụng những kiến thức học được từ môn học này, sinh viên có thể: (i) lý giải các vấn đề thực tiễn trong lĩnh vực tài chính - tiền tệ (như: sự lựa chọn cấu trúc tài chính, sự biến động lãi suất, quyết định 1 phân bổ nguồn lực tài chính của các chủ thể tài chính...); (ii) làm cơ sở cho việc phân tích các vấn đề có liên quan trong những môn học khác. Ngoài ra, thông qua phương pháp giảng dạy tích cực và việc đề ra các nguyên tắc phải tuân thủ khi tham gia môn học, sinh viên còn có thể phát triển được khả năng tư duy, hoàn thiện các kỹ năng mềm cũng như thái độ. Cụ thể, sau khi kết thúc môn học, sinh viên có thể đạt được các mục tiêu về tư duy, kiến thức, kỹ năng và thái độ như sau:  Tư duy: Bước đầu hình thành khả năng tư duy hệ thống và tư duy phản biện trong việc phân tích, tổng hợp, đánh giá các vấn đề tài chính – tiền tệ.  Kiến thức:  Hiểu và sử dụng đúng các thuật ngữ tài chính – tiền tệ, nhất là những thuật ngữ gắn liền với các hoạt động kinh tế diễn ra hàng ngày như tài chính, nguồn tài chính, hệ thống tài chính, cấu trúc tài chính, cấu trúc vốn, lãi suất, tránh thuế, cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán phái sinh v.v;  Hiểu một cách cơ bản hoạt động tài chính của các chủ thể tài chính trong hệ thống tài chính. Hiểu rõ sự luân chuyển nguồn lực tài chính giữa các chủ thể tài chính, cơ sở để đưa ra một quyết định tài chính, các phương thức kiểm tra tài chính và biết vận dụng những hiểu biết này trong thực tiễn cuộc sống và công việc;  Hiểu cơ bản về nguyên lý hoạch định thuế ở góc nhìn doanh nghiệp (để tối thiểu hóa chi phí thuế một cách hợp pháp);  Hiểu một cách cơ bản và biết vận dụng lý thuyết thị trường hiệu quả, lý thuyết tài chính hành vi, lý thuyết thông tin bất cân xứng, lý thuyết bộ ba bất khả thi để lý giải và xử lý một số vấn đề và hiện tượng tài chính – tiền tệ.  Phân tích được mối quan hệ giữa tiền tệ, tín dụng, lãi suất và thị trường tài chính.  Kỹ năng: Kỹ năng chuyên môn:  Bước đầu có khả năng phân tích và tổng hợp dữ liệu dưới dạng đơn giản để mô tả thực trạng tài chính – tiền tệ.  Biết cách sử dụng biểu đồ, đồ thị, sơ đồ khối, mô hình toán đơn giản để mô tả hoặc giải thích các hiện tượng hay sự kiện tài chính – tiền tệ. Kỹ năng mềm: Trong quá trình học, sinh viên sẽ được rèn luyện các kỹ năng như: kỹ năng phát hiện và giải quyết vấn đề; kỹ năng làm việc nhóm; kỹ năng thuyết trình. 2  Thái độ: Thông qua những qui định trong học tập (mục 9) kết hợp với phương pháp giảng dạy tích cực và học tập chủ động, môn học sẽ góp phần xây dựng thái độ trung thực, hợp tác, tôn trọng qui định, và thiện ý học hỏi. 4. Đề cương tổng quát Những nội dung tối thiểu mà sinh viên sẽ được cung cấp qua môn học này gồm: Tổng quan về tài chính  Sự ra đời và phát triển của tài chính  Bản chất của tài chính  Chức năng của tài chính  Hệ thống tài chính Đại cương về tiền tệ  Khái quát sự ra đời và phát triển  Bản chất và chức năng  Cung – cầu tiền tệ  Lạm phát Tài chính công  Khu vực công và tài chính công  Ngân sách nhà nước  Các quỹ, các định chế tài chính nhà nước  Chính sách tài khóa Tài chính doanh nghiệp  Bản chất và vai trò  Cấu trúc tài chính  Thu nhập và lợi nhuận  Hoạch định thuế Trung gian tài chính  Khái niệm, đặc điểm và phân loại  Vai trò 3  Một số định chế trung gian tài chính tiêu biểu Tín dụng và lãi suất  Khái niệm và đặc điểm tín dụng  Các hình thức tín dụng  Lãi suất Thị trường tài chính  Khái niệm và cơ cấu  Thị trường tiền tệ  Thị trường vốn  Thị trường tài chính và hiệu quả thông tin 5. Tài liệu tham khảo (A) Giáo trình Nhập Môn Tài Chính Tiền Tệ Chủ biên PGS.TS Sử Đình Thành và TS Vũ Thị Minh Hằng Chủ biên, xuất bản . (B) Mishkin, F. S., 2004, The Economics of Money, Banking and Financial Markets, 7th Edition, Pearson Addison Wesley, Boston. (C) Những tài liệu khác về tài chính – tiền tệ. 6. Phân bổ chương trình học (15 buổi, mỗi buổi 4 tiết) Ngày (số tiết) Nội dung giảng dạy (tên chương, phần, phương pháp giảng dạy) Tài liệu đọc (chương, phần) Chuẩn bị của sinh viên (bài tập, thuyết trình, giải quyết tình huống) Ghi chú Ngày 1 và ( tiết)  Khảo sát ban đầu, giới thiệu vể môn học và thống nhất cách làm việc; phân nhóm; giới thiệu danh sách các vấn đề làm việc nhóm.  h ng : u n c n ề ch nh Bản chất của tài chính Chức năng tài chính Hệ thống tài chính  H ớng dẫn s nh ên chuẩn ị ìm h ểu: (1) Hệ thống tài chính của Mỹ / so sánh với hệ thống tài (A): Chương 1 (B) : Chapter 2 - Tạp chí Ngân hàng 2010-2013 - Đọc trước các tài liệu; tự nghiên cứu khái niệm về phạm trù tài chính; sự ra đời và phát triển phạm trù tài chính - Phân nhóm. 4 Ngày (số tiết) Nội dung giảng dạy (tên chương, phần, phương pháp giảng dạy) Tài liệu đọc (chương, phần) Chuẩn bị của sinh viên (bài tập, thuyết trình, giải quyết tình huống) Ghi chú chính Việt Nam; ( ) Tự do hóa tài chính. Ngày 3 (4 tiết)  Chương : Nh ng vấn đề cơ bản về tiền tệ và chính sách tiền tệ Sự ra đời và phát triển của tiền tệ Bản chất và chức năng tiền tệ Cung cầu tiền tệ và lạm phát Chính sách tiền tệ (SV tự ôn lại nội dung của chương này, GV kiểm tra một số nội dung cốt lõi thông qua đặt các câu hỏi trên lớp)  H ớng dẫn SV chuẩn ị để h o lu n ch ng 3 -(A): Chương ; 5; 6 -(B) Chapter 1, 3,14, 17,18 -Tạp chí Phát triển kinh tế, Tạp chí Tài chính, Tạp chí Ngân hàng xuất bản 11 - 2013 (liên quan đến các bài viết về lạm phát) - Đọc trước các tài liệu; - Nộp bài tập nhóm (1) Ngày 4 (4 tiết)  h ng 3: T ch nh công (Thảo luận, sau đó GV tóm lược vấn đề chính)  H ớng dẫn chuẩn ị áo cáo nhóm ề các NHTM ở VN.(4)  Giao bài tập tình huống cho buổi học kế tiếp. -(A): Chương - Tạp chí Phát triển kinh tế, Tạp chí Tài chính, Tạp chí Ngân hàng xuất bản 9- 2012 (liên quan đến các bài viết về TCC) - Đọc trước các tài liệu=> trả lời các câu hỏi GV gợi ý trong bộ học liệu (trao đổi với các thành viên trong nhóm); - Nộp Ô chữ.(3) Ngày 5 (4 tiết)  h ng 4:T ch nh do nh ngh +Cấu trúc tài chính doanh nghiệp +Cấu trúc nguồn vốn tài trợ kinh doanh Thu nhập và lợi nhuận Hoạch định thuế Thảo luận tại lớp một vài tình huống mà GV gợi ý. (A): Chương9 (B): Chapter 8 - Báo điện tử Tuổi tr cuối tuần 27/01/08. - Cùng nhau đọc báo Chuyện lãi l các đại gia Mỹ Báo điện tử vn conomy.vn (Ngày 5 tháng năm 2009) - Đọc trước các tài liệu; tự nghiên cứu khái niệm, vai trò tài chính doanh nghiệp; cấu trúc tài sản; thu nhập và phân phối thu nhập. - Suy nghĩ về vận dụng lt thông tin bất cân xứng trong vài tình huống liên quan. - Giải quyết bài tập tình huống GV ra buổi học trước. 5 Ngày (số tiết) Nội dung giảng dạy (tên chương, phần, phương pháp giảng dạy) Tài liệu đọc (chương, phần) Chuẩn bị của sinh viên (bài tập, thuyết trình, giải quyết tình huống) Ghi chú Ngày 6 (4 tiết)  Thuyế rình (2);  K ểm r g ữ kỳ -Làm việc nhóm và chuẩn bị bài thuyết trình; -Thống nhất kịch bản. Ngày 7 (4tiết)  h ng 5: Trung g n ch nh +Vai trò trung gian tài chính trong nền kinh tế Một số trung gian tài chính tiêu biểu: Định chế ngân hàng (NHTM,); Định chế phi NH(CTy bảo hiểm,)  Hướng dẫn tìm hiểu về : SGD chứng khoán Tp.HCM và Hà nội; Sàn Upcom (5); (A): Chương 4,11,12 (B): Chapter 9, 10,12 - Đọc trước các tài liệu; tự nghiên cứu khái niệm, phân loại và đặc điểm của trung gian tài chính; tự nghiên cứu các trung gian tài chính còn lại. - X m các bảng số liệu cuối tài liệu handout và cuối chương bảo hiểm (A); - Nộp BT nhóm (4) Ngày 8 và 9 (8 tiết)  Chương 6: Tín dụng và Lãi suất - Khái niệm tín dụng; Các hình thức tín dụng - Khái niệm lãi suất; các loại công cụ nợ và hiện giá - Các loại lãi suất - Cơ chế hình thành lãi suất  Hướng dẫn sinh viên chuẩn bị tìm hiểu: - khủng hoảng tín dụng dưới chuẩn tại Mỹ (6) - Nợ xấu của các NHTMVN.(7) (A): Chương 3,4 (B): Chapter 4,5 - Đọc trước các tài liệu; tự nghiên cứu vai trò tín dụng; các loại lãi suất; các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất; cấu trúc rủi ro và cấu trúc kỳ hạn của lãi suất. - Làm bài tập tình huống GV giao. Ngày 10 (4 tiết) Chương 7: Tổng quan về thị trường tài chính - Thị trường tiền tệ - Thị trường vốn  Báo cáo nhóm (5)  Hướng dẫn chuẩn bị (A): Chương 15 (B) Chapter 7, 28 - Đọc trước các tài liệu; tự nghiên cứu sự hình thành và phát triển thị trường tài chính; vai trò 6 Ngày (số tiết) Nội dung giảng dạy (tên chương, phần, phương pháp giảng dạy) Tài liệu đọc (chương, phần) Chuẩn bị của sinh viên (bài tập, thuyết trình, giải quyết tình huống) Ghi chú thảo luận: Lý thuyết thị trường hiệu quả; Lý thuyết tài chính hành vi; Lý thuyết bộ ba bất khả thi(8) thị trường tài chính. - Chuẩn bị thuyết trình (5) - Tra cứu trên các trên w b để lấy thông tin về hoạt động thị trường chứng khoán của Việt Nam: ov.vn/ vn/ .org.vn/ Ngày 11 (4 tiết) - Thị trường tài chính và hiệu quả thông tin. Th o lu n BT nhóm (8) huẩn ị để huyế rình BT nhóm (8) Ngày 12 (4 tiết) Ôn Nộ nhóm (6 7) Tổng cộng : 45 tiết 7. Đánh giá Điểm học phần bao gồm các thành phần như sau: Nội dung đánh giá Tỷ lệ đánh giá 1. Đánh g á quá rình 50% (1a) Hoạt động cá nhân: - Phát biểu trên lớp - Các hình thức khác th o qui định của giảng viên 15% (1b) Hoạt động nhóm: 15% 7 - Bài tập nhóm, giải quyết tình huống th o nhóm - Thuyết trình th o nhóm - Các hình thức khác th o qui định của giảng viên (Lưu ý:  Đánh giá A,B,C cho từng cá nhân đối với hoạt động nhóm;  Lịch trình chuẩn bị, nộp bài tập nhóm và thuyết trình x m chi tiết ở Mục 6) (1c) Kiểm tra giữa kỳ 20% 2. Th cuố kỳ  Hình thức: Tự luận hoặc trắc nghiệm hoặc kết hợp tự luận và trắc nghiệm (Bộ môn sẽ phổ biến trước m i khóa học).  Nội dung: toàn bộ các nội dung trong chương trình môn học. 50% Tổng cộng 100% 8. Trang thiết bị hỗ trợ: - Bảng, viết, micro. - Projector. 9. Các thông tin khác:  Yêu cầu sinh viên vào lớp đúng giờ, tham dự lớp tối thiểu 0% số buổi học; làm bài tập nhóm và các bài kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ một cách nghiêm túc, tuyệt đối không copy bài của người khác, nhóm khác;  Sinh viên phải chuẩn bị bài trước m i buổi lên lớp để nắm bắt được bài giảng trên lớp và để có thể tham gia một cách tích cực vào các hoạt động trên lớp;  Trên lớp sinh viên tham gia vào bài giảng bằng cách đặt các câu hỏi, trả lời các câu hỏi của giảng viên, trình bày quan điểm của mình về các vấn đề trong bài giảng, tham gia thảo luận nhóm về các chủ đề mà giảng viên đặt ra, thảo luận chiều giữa sinh viên và giảng viên, chia s kiến thức, kinh nghiệm và hiểu biết của mình về các vấn đề có liên quan đến bài học  Trong một số buổi học, sinh viên hoặc một nhóm sinh viên sẽ được yêu cầu nghiên cứu, và thuyết trình trước lớp về bài học của buổi hôm đó. Sinh viên hoặc nhóm sinh viên đó sẽ tiếp tục trả lời các câu hỏi của các sinh viên khác cũng như của giảng viên để làm rõ các vấn đề của bài học. Giảng viên sẽ chốt lại các vấn đề chính, liên hệ với các sự kiện có tính thời sự liên quan và đặt ra hướng nghiên cứu sâu hơn cho sinh viên;  Lớp học sẽ được tổ chức th o hướng tự học và tự tìm tòi nghiên cứu; cụ thể, các câu hỏi của sinh viên hoặc các vấn đề sinh viên còn thắc mắc, trước tiên giảng viên sẽ cung cấp tài liệu hoặc các nguồn thông tin (int rn t, sách, báo chí,) có liên quan để sinh viên nghiên cứu tự mình tìm ra câu trả lời./-