Đào tạo nguồn lực con người và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước

Lêi më ®Çu "D©n téc chóng t«i hiÓu ®Çy ®ñ r»ng: d©n téc m×nh lµ mét d©n téc nghÌo, mét ®Êt n­íc ®ang ph¸t triÓn ë møc thÊp… Chóng t«i hiÓu râ kho¶ng c¸ch gi÷a nÒn kinh tÕ cña chóng t«i vµ nÒn kinh tÕ cña nh÷ng n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Chóng t«i hiÓu râ khoa häc c«ng nghÖ trong thÕ kû 21 sÏ cã nh÷ng b­íc tiÕn khæng lå. Thùc hiÖn t­ t­ëng vÜ ®¹i cña chñ tÞch Hå ChÝnh Minh: LÊy søc ta mµ gi¶i phãng cho ta, chóng t«i ph¶i tri thøc ho¸ §¶ng, tri thøc ho¸ d©n téc, tiÕp tôc tri thøc hãa c«ng n«ng, c¶ n­íc lµ mét x· héi häc tËp, ph¸t huy truyÒn thèng nh÷ng ngµy míi giµnh ®­îc ®éc lËp 45, c¶ n­íc häc ch÷, c¶ n­íc diÖt giÆc dèt, c¶ n­íc diÖt giÆc ®ãi… Ph¶i n¾m lÊy ngän cê khoa häc nh­ ®· n¾m lÊy ngän cê d©n téc. Mét d©n téc dèt, mét d©n téc ®ãi nghÌo lµ mét d©n téc yÕu" (Lª Kh¶ Phiªu - Tæng bÝ th­ ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam - Ph¸t biÓu t¹i héi th¶o quèc tÕ t¹i ViÖt Nam trong thÕ kû 20). Kh«ng, d©n téc chóng ta nhÊt ®Þnh kh«ng ph¶i lµ d©n téc yÕu. Chóng ta ®· tõng chiÕn th¾ng bän thùc d©n Ph¸p vµ ®Ò quèc Mü. Th¾ng lîi ®ã lµ th¾ng lîi cña lùc l­îng trÝ tuÖ ViÖt Nam ®èi víi lùc l­îng s¾t thÐp vµ ®« la khæng lå cña Mü. Con ng­êi ViÖt Nam ®· lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu t­ëng nh­ kh«ng thÓ lµm ®­îc vµ t«i tin r»ng, con ng­êi ViÖt Nam trong giai ®o¹n míi víi nh÷ng thö th¸ch míi vÉn sÏ lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu kú diÖu nh­ thÕ. §Êt n­íc ViÖt Nam sÏ s¸nh vai ®­îc víi c¸c c­êng quèc n¨m ch©u cho dï hiÖn nay chóng ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, rÊt nhiÒu sù ®èi ®Çu. ChÝnh v× niÒm tin bÊt diÖt ®ã mµ t«i chän ®Ò tµi: "§µo t¹o nguån lùc con ng­êi vµ båi d­ìng nh©n tµi cho ®Êt n­íc" cho tiÓu luËn triÕt häc cña m×nh. BiÕt ®©u, trong chót kiÕn thøc bÐ nhá nµy l¹i cã ®iÒu g× thËt sù h÷u Ých. B. Néi dung I. Lý luËn vÒ con ng­êi 1. Kh¸i niÖm chung vÒ con ng­êi Trong x· héi kh«ng mét ai nhÇm lÉn con ng­êi víi loµi ®éng vËt, song kh«ng ph¶i v× thÕ mµ c©u hái "con ng­êi lµ g×" bÞ trë thµnh ®¬n gi¶n, v× c©u hái chØ lµ ch©n thùc khi con ng­êi cã kh¶ n¨ng t¸ch ra khái b¶n th©n m×nh ®Ó nhËn thøc m×nh víi t­ c¸ch lµ hÖ thèng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, sinh thµnh. Tõ thêi cæ ®¹i ®Õn nay vÊn ®Ò con ng­êi lu«n gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong c¸c häc thuyÕt triÕt häc. C¸c nhµ triÕt häc ®­a ra rÊt nhiÒu c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ con ng­êi nh­ng nh×n chung c¸c quan ®iÓm triÕt häc nãi trªn ®Òu xem xÐt con ng­êi mét c¸ch trõu t­îng, do ®ã ®· ®i ®Õn nh÷ng c¸ch lý gi¶i cùc ®oan phiÕn diÖn. Chñ nghÜa M¸c ®· kÕ thõa vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ ®ång thêi ph¸t triÓn nh÷ng quan niÖm h¹n chÕ vÒ con ng­êi ®· cã trong c¸c häc thuyÕt tr­íc ®©y ®Ó ®i ®Õn nh÷ng quan niÖm vÒ con ng­êi hiÖn thùc, con ng­êi ho¹t ®éng thùc tiÔn c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi. Víi t­ c¸ch lµ con ng­êi hiÖn thùc, con ng­êi võa lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi, ®ång thêi võa lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi. Hay nãi c¸ch kh¸c chñ nghÜa M¸c xem xÐt con ng­êi nh­ mét thùc thÓ sinh häc - x· héi. 2. Con ng­êi lµ mét thùc thÓ sinh häc - x· héi. Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕn hãa l©u dµi cña giíi h÷u sinh. Con ng­êi tù nhiªn lµ con ng­êi sinh häc mang tÝnh sinh häc. TÝnh sinh häc trong con ng­êi quy ®Þnh sù h×nh thµnh nh÷ng hiÖn t­îng vµ qu¸ tr×nh t©m lý trong con ng­êi lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña con ng­êi. Song con ng­êi kh«ng ph¶i lµ ®éng vËt thuÇn tóy nh­ c¸c ®éng vËt kh¸c mµ lµ mét ®éng vËt cã tÝnh chÊt x· héi víi néi dung v¨n ho¸ lÞch sö cña nã. Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña x· héi, lµ con ng­êi x· héi mang b¶n tÝch x· héi. Con ng­êi chØ cã thÓ tån t¹i ®­îc mét khi con ng­êi tiÕn hµnh lao ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt tháa m·n nhu cÇu sinh häc cña minh. Lao ®éng s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh con ng­êi vµ ý thøc. ChÝnh lao ®éng ®· quy ®Þnh b¶n chÊt x· héi cña con ng­êi, quy ®Þnh c¸i x· héi cña con ng­êi vµ x· héi l¹i quy ®Þnh sù h×nh thµnh c¸ nh©n vµ nh©n c¸ch. V× con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi nªn con ng­êi chÞu sù chi phèi cña m«i tr­êng tù nhiªn vµ x· héi cïng c¸c quy luËt biÕn ®æi cña chóng. Víi t­ c¸ch lµ con ng­êi x· héi, lµ con ng­êi ho¹t ®éng thùc tiÔn, con ng­êi s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt t¸c ®éng vµo tù nhiÖn ®Ó c¶i t¹o tù nhiªn, con ng­êi chÝnh lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn. Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn song con ng­êi cã thÓ thèng trÞ tù nhiªn nÕu biÕt n¾m b¾t vµ tu©n theo c¸c quy luËt cña b¶n th©n giíi tù nhiªn. Con ng­êi kh«ng chØ lµ s¶n phÈm cña x· héi mµ cßn lµ chñ thÓ c¶i t¹o x· héi. B»ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt con ng­êi sn¸g t¹o ra toµn bé nÒn v¨n hãa vËt chÊt vµ tinh thÇn. MÆc dï tù nhiªn vµ x· héi ®Òu vËn ®éng theo quy luËt kh¸ch quan, nh­ng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, con ng­êi lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®éng c¬ vµ høng thó, theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh vµ do ®ã ®· t×m c¸ch h¹n chÕ hay më réng ph¹m vi t¸c dông cña quy luËt cho phï hîp víi nhu cÇu vµ môc ®Ých cña m×nh. Nh­ vËy con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi võa vµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi. Con ng­êi lµ thùc thÓ thèng nhÊt sinh häc - x· héi. 3. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi. XuÊt ph¸t tõ con ng­êi hiÖn thùc, M¸c ®· nhËn thÊy lao ®éng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ph©n chia ranh giíi gi÷a con ng­êi vµ ®éng vËt. V× lao ®éng lµ ho¹t ®éng x· héi nªn mäi sù kh¸c biÖt gi÷a con ng­êi vµ ®éng vËt ®Òu lµ kÕt qu¶ cña cuéc sèng con ng­êi trong x· héi. C¸ nh©n lµ thùc thÓ x· héi vµ b¶n chÊt con ng­êi cã tÝnh lÞch sö cô thÓ. §iÒu ®ã quy ®Þnh sù kh¸c nhau cña con ng­êi trong c¸c thêi ®¹i kh¸c nhau, sù kh¸c nhau nµy tïy thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña x· héi, sù thay ®æi c¸c quan hÖ x· vµ giao tiÕp. V× vËy, b¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ x· héi, kh«ng chØ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ trong hiÖn t¹i mµ c¶ trong qu¸ khø. Tãm l¹i, b¶n chÊt chung nhÊt, s©u s¾c nhÊt cña con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a ng­êi vµ ng­êi trong x· héi diÔn ra trong hiÖn t¹i vµ c¶ trong qu¸ khø. B¶n th©n cña con ng­êi kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, bÊt biÕn mµ cã tÝnh lÞch sö cô thÓ. Chóng ta kh«ng thÓ hiÓu b¶n chÊt con ng­êi bªn ngoµi mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi. II. VÊn ®Ò ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi trong sù nghiÖp Ph¸t triÓn kinh doanh x· héi ë n­íc ta 1. ThÕ nµo lµ c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tõ quan ®iÓm ®æi míi vÒ c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa cña ®¹i héi §¶ng lÇn thø VII rót ra tõ thùc tiÔn c«ng nghiÖp hãa trªn thÕ giíi vµ ë n­íc ta, cã thÓ ®­a ra ®Þnh nghÜa: C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ, x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt x· héi cao. 2. Nguån nh©n lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë n­íc ta: §èi víi ®Êt n­íc ta khi chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êt ®­îc x¸c ®Þnh lµ “®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc” theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa nh»m môc tiªu “d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng minh”, th× vÊn ®Ò x¸c ®Þnh dóng vµ huy ®éng cã hiÖu qu¶ nh÷ng nguån lùc vèn cã vµ cã thÓ t¹o ra trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cµng trë nªn quan träng. Khi x¸c ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êt n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay, §¶ng ta ®· chØ râ nh÷ng nguån lùc lµm c¬ së cho viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ : nguån lùc con ng­êi ViÖt Nam, nguån lùc tù nhiªn (tµi nguyªn thiÖn nhiªn , vÞ trÝ ®Þa lý), c¬ së vËt chÊt tiÒm lùc khoa häc-kÜ thuËt vèn cã c¸c nguån lùc ngoµi n­íc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý. LÞch sö ph¸t triÓn ch©n chÝnh cña x· héi loµi ng­êi lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña con ng­êi, do con ng­êi ,v× con ng­êi. Con ng­êi lµm ra lÞch sö cña chÝnh m×nh vµ lµ ®éng lùc cña lÞch sö ®ã. Khi kh¼ng ®Þnh ch©n lý vÜnh h»ng ®ã, c¸c nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c-LªNin ®· ®ång thêi chØ râ, xu h­íng chung cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö ®­îc quy ®Þnh bëi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt do con ng­êi vµ nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt, bao gåm con ng­êi vµ nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt do con ng­êi t¹o ra. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi qua viÖc con ng­êi khai th¸c vµ sö dông nguån lùc tù nhiªn ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt-kü thuËt cho ho¹t ®éng sinh tån, ph¸t triÓn cña chÝnh con ng­êi vµ quyÕt ®Þnh quan hÖ cña con ng­êi víi con ng­êi trong s¶n xuÊt. Vai trß vµ tÇm quan träng cña nguån nh©n lùc ®èi víi ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh, trong tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ ®Æc biÖt lµ ë ViÖt Nam. ë n­íc ta, nguån nh©n lùc cßn ®­îc nhÊn m¹nh lµ yÕu tè néi lùc quan träng nhÊt ®Ó x©y dùng ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, søc m¹nh cña nguån néi lùc nµy l¹i bÞ chi phèi bëi rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, trong ®ã gi¸o dôc ®µo t¹o ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh hµng ®Çu. 3-Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc cña n­íc ta hiÖn nay. D©n sè n­íc ta thuéc lo¹i d©n sè trÎ vµ tèc ®é t¨ng nguån d©n sè ®Õn ®é tuæi lao ®éng lµ rÊt cao, trong khi nÒn kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn l¹i mÊt c©n ®èi ngiªm träng lµm n¶y sinh hai vÊn ®Ò: t¨ng n¨ng suÊt lao ®éngvµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi lao ®éng trë nªn hÕt søc bøc thiÕt. Trong khi ®ã, kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm cña ta cßn rÊt h¹n chÕ. V× vËy, m©u thuÉn cung cÇu vÒ sè l­îng nguån nh©n lùc rÊt lín, g©y søc Ðp ngµy cµng nÆng nÒ vÒ lao ®éng viÖc lµm. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng di c­, g©y nhiÒu x¸o trén vÒ x· héi, m«i tr­êng, t¸c ®éng nhiÒu ®Õn c¬ cÊu vïng cña nguån nh©n lùc. KÕt hîp vµo ®ã lµ sù thiÕu qu¶n lý, thiÕu kiÕn thøc nªn ng­êi di d©n lµ lùc l­îng ph¸ rõng, g©y « nhiÔm m«i tr­êng ë c¶ vïng hä rêi ®i vµ nhiÒu vïng hä ®Õn. T×nh tr¹ng thiÕu hôt kÜ n¨ng cña ng­êi lao ®éng rÊt râ rÖt. Lao ®éng cã tay nghÒ cao, c«ng nh©n kü thuËt thiÕu do ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o ch­a ®ñ, c¬ cÊu ®µo t¹o ch­a hîp lý, thiÕu c¬ së ®Þnh h­íng, kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ tr­êng lao ®éng. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc nh×n chung ®· ®­îc c¶I thiÖn nhiÒu nh­ng cung vÒ chÊt l­îng vÉn kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc cÇu vÒ mÆt thÓ lùc, trÝ lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lùc l­îng lao ®éng, nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam. ChÊt l­îng th× nh­ vËy, l¹i kÕt hîp thªm viÖc ph©n bæ, sö dông nguån nh©n lùc bÊt cËp, thiÕu ®ång bé cµng lµm t¨ng thªm m©u thuÉn vÒ cung cÇu nguån nh©n lùc c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. ë c¸c vïng miÒn nói, vïng s©u vïng xa thõa lao ®éng gi¶n ®¬n nh­ng l¹i thiÕu nghiªm träng lao ®éng cã tr×nh ®é, g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn vÒ nhiÒu mÆt ë c¸c vïng nµy. Nh÷ng n¬i cÇn th× kh«ng cã, cßn nh÷ng n¬i ®· cã nhiÒu råi nh­ ë c¸c thµnh phè lín th× l¹i ngµy cµng nhiÒu thªm g©y ra mét sù l·ng phÝ rÊt lín cho x· héi. §iÓm m¹nh cña n­íc ta lµ sè ng­êi biÕt ch÷ cao so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc hay c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. Nguån nh©n lùc n­íc ta cã ®éng lùc h¹c tËp tèt, th«ng minh, tù tin cao, khÐo lÐo, cã thÓ thµnh giái nÕu ®­îc gi¸o dôc ®µo t¹o tèt. §iÓm yÕu cña n­íc ta vÒ nguån nh©n lùc chñ yÕu lµ tri thøc, nghiÖp vô kinh doanh, tiÕp thÞ, bu«n b¸n, qu¶n lý vµ tri thøc khoa häc kü thuËt cËp nhËt. Nh÷ng h¹n chÕ ®ã cña nguån nh©n lùc n­íc ta trong c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ xu thÕ héi nhËp ph¸t triÓn rÊt cÇn ®­îc kh¾c phôc cµng sím cµng tèt b»ng mäi biÖn ph¸p, kh¶ n¨ng vèn cã cña n­íc ta. §ã lµ thùc tr¹ng vÒ nguån nh©n lùc cña n­íc ta hiÖn nay. 3-Gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta. Do mét trong ba mÆt thÓ hiÖn vai trß s¸ng t¹o ra lÞch sö cña quÇn chóng nh©n d©n lµ: ho¹t®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt vËt chÊt cña quÇn chóng nh©n d©n, trùc tiÕp lµ nh©n d©n lao ®éng, lµ c¬ së tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi. Do néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ lµ: Trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ theo h­íng hiÖn ®¹i trong c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Néi dung nµy ®­îc thÓ hiÖn qua hai c¸ch: TiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó tù trang bÞ. ViÖc trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®­îc thùc hiÖn th«ng qua nh©n chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ c¸c n­íc tiªn tiÕn . X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi. Muèn râ thùc tr¹ng vÒ nguån nh©n lùc cña n­íc ta ®Ó ph¸t huy nh÷ng ®IÓm m¹nh, kh¾c phôc vµ h¹n chÕ nh÷ng ®iÓm yÕu vµ ®­a ra ®­îc nh÷ng yªu cÇu ®èi víi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nguoßn nh©n lùc. Mét mÆt ph¶i trùc tiÕp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chÊt l­îng nguån nh©n lùc, vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt vµ ®ång thêi ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n©ng cao thÓ lùc ng­êi lao ®éng vµ sè l­îng nguån nh©n lùc. Trong tr×nh tù gi¶i quyÕt võa ph¶i ®i tuÇn tù tõ tiÕp tôc xo¸ mï ch÷, phæ cËp tiÓu häc, trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, ®µo t¹o nghÒ tõ s¬ cÊp ®Õn c¸c bËc cao h¬n nh­ng ph¶i kÕt hîp t¹o ra mét bé phËn ng­êi lao ®éng cã chÊt l­îng cao, sè l­îng kh«ng lín nh­ng ph¶i ®¹t c¸c tiªu chuÈn cña lao ®éng kü thuËt khu vùc vµ thÕ giíi, ®¸p øng nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp míi, c¸c khu c«ng nghiÖp vµ c¸c khu kinh tÕ më. Tr­íc tiªn, viÖc më réng quy m« gi¸o dôc ®µo t¹o lµ rÊt cÇn thiÕt. Nh÷ng cè g¾ng më réng quy m« gi¸o dôc ®µo t¹o cña n­íc ta vÉn kh«ng theo kÞp ®­îc tèc ®é gia t¨ng d©n sè. Quy m« mäi ngµnh häc, bËc häc hiÖn nay ®Òu ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu theo häc cña mäi løa tuæi. Nh×n chung, sè häc sinh vµ sè tr­êng, líp ë mäi ngµnh häc tõ mÉu gi¸o, c¸c cÊp phæ th«ng, trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng, ®¹i häc ®Òu t¨ng. Riªng ®èi víi hÖ thèng ®µo t¹o nghÒ th× quy m« vña hÖ thèng trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm vµ d¹y nghÒ, trung t©m kü thuËt tæng hîp, h­íng nghiÖp vµ gÇn 1000 c¬ së d¹y nghÒ b¸n c«ng, d©n lËp, t­ thôc…Quy m« ®µo t¹o cã chuyÓn biÕn nhê t¨ng c­êng h×nh thøc ®µo t¹o ng¾n h¹n. Ph¶i kh¾c phôc sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu ngµnh häc, bËc häc cña gi¸o dôc ®µo t¹o. Gi¸o dôc mÇm non cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®øng tõ gãc ®é chuÈn bÞ nÒn t¶ng c¶ vÒ thÓ lùc vµ trÝ lùc cho nguån nh©n lùc. Gi¸o dôc phæ th«ng, ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc häc, theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh c¸c c¬ héi vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Gi¸o dôc ®µo t¹o chuyªn m«n nghiÖp vô kü thuËt ngoµi ý nghÜa víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ cßn ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn ®ãn b¾t, gi¶m nguy c¬ tôt hËu. Tuy nhiªn, nh÷ng bÊt cËp gi÷a c¸c lo¹i ngµnh ®µo t¹o, gi÷a c¸c bËc häc ®· g©y khã kh¨n kh«ng Ýt cho sù ph¸t triÓn. Mét sè ngµnh th× ®­îc häc sinh, sinh viªn theo häc. NÕu kh«ng cã sù ®IÒu chØnh kÞp thêi, ViÖt Nam sÏ nhanh chãng gÆp ph¶i khã kh¨n vÒ ®éi ngò kü s­, c«ng nh©n kü thuËt nh­ ë nhiÒu n­íc Asean, nhÊt lµ cña Th¸i Lan. Gi¸o dôc ®µo t¹o ë thµnh phè, ®ång b»ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¬n ë n«ng th«n, vïng s©u kiÖn ph¸t triÓn h¬n ë n«ng th«n, vïng nói, vïng s©u vïng xa.V× vËy, vÊn ®Ò kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng, miÒn, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, vÊn ®Ò thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi còng trë nªn phøc t¹p h¬n. Muèn n©ng cao tr×nh ®é cña nguån nh©n lùc ë c¸c vïng n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa, miÒn nói, chÝnh s¸ch cÊp häc bæng, gi¶m häc phÝ, ­u tiªn c¸c häc sinh nghÌo v­ît khã lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Çu tiªn t¹o c¬ héi ®­îc gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc. YÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh chÊt l­îng nguån nh©n lùc cã ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn hay kh«ng ®ã lµ ®æi míi môc tiªu, néi dung, ch­¬ng tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o. ViÖc héi nhËp vµ c¹nh tranh kinh tÕ ®ßi hái hµng ho¸ ph¶i ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó t¨ng thªm kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, tõ ®ã n¶y sinh yªu cÇu vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é sö dông c¸c c«ng nghÖ ®ã còng ngµy cµng ph¶i ®­îc n©ng cao. Ngoµi gi¸o dôc ®µo t¹o v¨n ho¸, chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ mÆt lý thuyÕt, cÇn chó ý ®Ðn kh©u thùc hµnh, øng dông, gi¸o dôc kü thuËt, t¸c phong lao ®éng c«ng nghiÖp, rÌn luyÖn kü n¨ng thÝch øng cña ng­êi lao ®éng víi nh÷ng ®Æc ®IÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. KÕt hîp víi c¸c cÊn ®Ò gi¸o dôc ®ã lµ gi¸o dôc liªn quan ®Õn d©n sè, søc khoÎ, giíi tÝnh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, gi¶m søc Ðp ®èi víi quy m« vµ chÊt l­îng gi¸o dôc. Trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam ta hiÖn nay, yªu cÇu ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh gi¸o dôc ®µo t¹o rÊt cÇn thiÕt ®Ó võa bæ xung, c¶i thiÖn hiÖn tr¹ng nguån nh©n lùc, kh¾c phôc nh÷ng bÊt hîp lý vÒ ph©n bæ nguån nh©n lùc, nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån lùc, nhÊt lµ vÒ tµi chÝnh, n©ng cao hiÖu qu¶ cña ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o ®ång thêi phôc vô ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn, ®ãn b¾t, ®uæi kÞp. §èi víi gi¸o dôc h­íng nghiÖp vÉn ®­îc kÕt hîp víi mét quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn toµn diÖn vµ mét chÝnh s¸ch sö dông sau ®µo t¹o hîp lý, cã søc thuyÕt phôc ®Ó gi¶m l·ng phÝ gi¸o dôc ®µo t¹o cña x· héi vµ cña gia ®×nh. Ng­êi lao ®éng ®µo t¹o ra ®­îc lµm viÖc ®óng ngµnh, ®óng nghÒ, ®óng kh¶ n¨ng vµ së tr­êng cña m×nh. Ngoµi ra, gi¸o dôc h­íng nghiÖp còng ®ßi hái ph¶i cã c«ng t¸c dù b¸o nghÒ ®Ó lµm gi¶m nguy c¬ tôt hËu. Gi¸o dôc ®µo t¹o chÝnh quy, dµi h¹n lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh mét bé phËn ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kü thuËt cao, cã kü n¨ng tiÕp cËn víi khoa häc, c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i. Ngoµi ra, cÇn më réng c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o ng¾n h¹n ®Ó c¶i thiÖn hiÖn tr¹ng nguån nh©n lùc hiÖn nay vµ nhanh chãng n©ng cao sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cña ta lªn. Gi¸o dôc ®µo t¹o t¹i chøc vµ tõ xa cÇn chó ý h¬n n÷a ®Õn chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc. ViÖc sö dông tèt h¬n, ph©n bæ hîp lý h¬n nguån lùc ®· cã, ®a d¹ng h¸o vµ khai th¸c mäi nguån lùc kh¸c cho gi¸o dôc ®µo t¹o rÊt cÊp thiÕt. Nguån tµi chÝnh h¹n hÑp hiÖn ®­îc coi lµ th¸ch thøc lín ®èi víi hÖ thèng ®µo t¹o nghÒ. Tãm l¹i, gi¸o dôc ®µo t¹o lµ xu h­íng vµ ®ßi hái ngµy cµng cÊp b¸ch kh«ng chØ ë n­íc ta mµ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng vËy. Trong thêi ®¹i ngµy nay, khi th«ng tin, khoa häc, kü thuËt trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ ®· n¶y sinh nhiÒu ngµnh nghÒ míi còng nh­ lµm nhiÒu ngµnh nghÒ cò bÞ co hÑp hoÆc thËm chÝ biÕn mÊt. Mét h­íng gi¶i quyÕt kh¶ thi lµ Nhµ n­íc nªn cã chÝnh s¸ch quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®µo t¹o l¹i kh«ng chØ sè ng­êi cßn lµm viÖc mµ c¶ víi ®è ng­êi sÏ bÞ sa th¶i do kh«ng cßn phï hîp víi c«ng viÖc ë doanh nghiÖp, ®Ó sè ng­êi nµy vÉn cßn c¬ héi t×m viÖc lµm míi. 5- Nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc cña viÖc gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn nay ®· t¸c ®éng vµ lµm biÕn ®æi m¹nh mÏ lao ®éng x· héi theo h­íng t¨ng tû träng cña lao ®éng trÝ tuÖ, gi¶m bít c¸c ho¹t ®éng ch©n tay, lµm cho lao ®éng trÝ tuÖ trë thµnh ho¹t ®éng c¬ b¶n cña con ng­êi. ViÖc øng dông ngµy cµng réng r·i tri thøc vµo s¶n xuÊt vµ tæ chøc lao ®éng ®· lµm cho tri thøc nhanh chãng trë thµnh yÕu tè s¶n xuÊt quan träng nhÊt, thµnh nguån lùc kinh tÕ c¬ b¶n vµ chñ yÕu. Vai trß cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt truyÒn thèng nh­ ®Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vèn…dÉu kh«ng mÊt ®i song ®· trë thµnh thø yÕu. C¸c nghiªn cøu tr¾c l­îng gÇn ®©y cho thÊy chØ mét phÇn nhá cña sù t¨ng tr­ëng cã thÓ gi¶i thÝch bëi ®Çu t­ vµo vèn, cßn phÇn quan träng cña t¨ng tr­ëng g¾n liÒn víi chÊt l­îng lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m chóng ta tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, ng­êi d©n ®­îc tù do kinh doanh nh÷ng lÜnh vùc ph¸p luËt kh«ng cÊm; trong sinh ho¹t t­ t­ëng, ng­êi d©n còng ®­îc tù do th¶o luËn h¬n rÊt nhiÒu nhiÒu so víi tr­íc; d©n chñ ë c¬ së ®­îc thÓ chÕ ho¸ ®· cã t¸c dông tÝch cùc; sù th¶o luËn vµ ®èi tho¹i trong Quèc héi th¼ng th¾n, c«ng khai; sù khiÕu kiÖn cña d©n ®­îc gi¶i quyÕt kÞp thêi h¬n; nh©n d©n ®­îc tham gia trùc tiÕp vµo nh÷ng vÊn ®Ò träng ®¹i cña ®Êt n­íc. §iÒu nµy chøng tá nguån nh©n lùc cña n­íc ta cã tr×nh ®é ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh vµ ®­îc träng dông. Nh÷ng thµnh tÝch cña gi¸o dôc ®µo t¹o nãi chung vµ gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc nãi riªng lµ to lín nhê ®ã mµ mÆc dï mét sè chØ tiªu kh¸c nh­ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ch­a cao nh­ng ViÖt Nam vÉn cã chØ sè HDI t­¬ng ®èi cao, ®­îc xÕp vµo c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn trung b×nh. Tuy nhiªn, so víi nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× gi¸o dôc ®µo t¹o cña n­íc ta hiÖn nay cßn ch­a ®¸p øng ®­îc. Nh÷ng ph©n tÝch trªn ®©y cho thÊy gi¸o dôc ®µo t¹o cÇn vµ cã thÓ gióp cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn gi÷a cung vµ cÇu kh«ng chØ vÒ sè l­îng mµ c¶ vÒ chÊt l­îng nguån nh©n lùc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña n­íc ta hiÖn nay. 6-X©y dùng m«i tr­êng x· héi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy yÕu tè con ng­êi. Con ng­êi lµ chñ thÓ ®ång thêi lµ s¶n phÈm cña sù vËn ®éng x· héi. V× vËy muèn ph¸t huy ®­îc yÕu tè con ng­êi cÇn ph¶i cã m«i tr­êng thuËn lîi. ViÖc gi¶i phãng lùc l­îng s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn tr­íc tiªn vµ chñ yÕu lµ xo¸ bá nh÷ng c¬ chÕ ®· vµ ®ang k×m h·m tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng ®ång thêi ph¶i x©y dùng mét c¬ chÕ míi b¶o ®¶m thùc hiÖn gi¶i phãng ng­êi lao ®éng vÒ mäi mÆt. CÇn x©y dùng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Æc biÖt lµ ng­êi tµi. §©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng, tr­íc hÕt nguån nh©n lùc ®µo t¹o tèt cã c¬ héi t×m kiÕm viÖc lµm phï hîp víi nguyªn t¾c ph©n ph«Ý theo lao ®éng ®¶m b¶o c«ng b»ng trong kinh tÕ. III-KÕt luËn Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay, ®Ó chiÕn l­îc ph¸t triÓn treo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®i ®Õn th¾ng lîi, chóng ta ph¶i lÊy nguån lùc con ng­êi ViÖt Nam - “ nguån lùc quan träng nhÊt ” trong c¸c nguån lùc, nguån lùc néi sinh - lµm ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn l©u bÒn. §Ó båi d­ìng vµ ph¸t huy nguån lùc con ng­êi ViÖt Nam víi t­ c¸ch ®ã, chóng ta cÇn ph¶i t¹o ra mèi quan hÖ hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh víi tiÕn bé x· héi, ®¶m b¶o c«ng vô vµ quyÒn lîi c«ng d©n, c¶i thiÖn vµ n©ng chÊt lÉn tinh thÇn; gi¶i quyÕt hîp lý mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých l©u dµi vµ lîi Ých tr­íc m¾t, lîi Ých quèc gia, d©n téc vµ lîi Ých tËp thÓ, lîi Ých c¸ nh©n; kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn, v¨n ho¸ cho hä trªn c¬ së x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. C¸c tµi liÖu tham kh¶o: -TriÕt häc M¸c-Lª nin-Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia -§Þa lý kinh tÕ ViÖt Nam -Kinh tÕ chÝnh trÞ -T¹p trÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, sè 1/1999 -T¹p chÝ céng s¶n, sè 21,15 -TriÕt häc sè 3(115)