Đánh giá năng lực quản lý nhà nước bằng cách nào?

Đánh giá năng lực quản lý nhà nước bằng cách nào? Những nỗ lực nghiêm túc thực hiện cải cách có thể cho phép cải thiện chất lượng quản lý và giảm tình trạng tham nhũng chỉ trong vòng chưa đầy một thập kỷ. Báo cáo mới được công bố của Ngân hàng thế giới “Gorvernance Matters, 2006: Wolrdwide Governace Indicateurs” (tháng 9-2006) đã cho thấy hiệu quả quản lý hoàn toàn có thể đánh giá được và có thể đạt được bởi bất kỳ quốc gia nào. Dù luôn là một chủ đề nhạy cảm và thường được hiểu một cách không đầy đủ, vấn đề năng lực và hiệu quả quản lý đang ngày càng thu hút sự quan tâm đáng kể trên phạm vi toàn cầu. Hiệu quả quản lý được nói đến như một công cụ quan trọng đảm bảo chất lượng phát triển. Không thể phủ nhận rằng cải thiện chất lượng quản lý sẽ góp phần quan trọng trong việc cải thiện điều kiện sống của người dân trong các nước đang phát triển. Thực tế những năm vừa qua cho thấy nhiều nước đã có thể triển khai những cải cách đem lại hiệu quả nhanh chóng, đặc biệt việc cải thiện chất lượng quản lý về dài hạn có thể cho phép tăng thu nhập bình quân đầu người gần ba lần. Daniel Kaufmann, giám đốc chương trình quản lý toàn cầu thuộc Viện Nghiên cứu quản lý và chống tham nhũng của Ngân hàng thế giới nhận định: “Chất lượng quản lý là yếu tố quan trọng hàng đầu để cải thiện chất lượng sống, đây là quan niệm đang ngày càng phổ biến trên thế giới, trong giới lãnh đạo, ở các doanh nghiệp nhà nước, các tổ chức tài trợ, các nhà đầu tư nước ngoài cũng như người dân”. Và do vậy, “nhiều chính phủ đã tiến hành cải cách để cải thiện sự minh bạch của nền hành chính công, nhất là trong các lĩnh vực như đấu thầu các công trình nhà nước, sử dụng tài sản công, quản lý ngân sách, và ở nhiều nước người dân cùng các phương tiện thông tin đại chính ngày càng có cơ hội tham gia quản lý. Điều này có thể cho phép cải thiện chất lượng quản lý, tăng hiệu quả tài trợ và giảm đói nghèo”. Nhưng do quản lý là một khái niệm có tính bao trùm, liên quan đến nhiều khía cạnh khác nhau từ chính trị, thể chế, kinh tế..và việc đánh giá một cách chính xác chất lượng quản lý nên đây là một công việc toàn diện chứ không chỉ dựa vào những thăm dò dư luận hay những báo cáo do chính những cơ quan quản lý thực hiện mà kết quả thường cao đến đáng ngờ (!). Những chỉ số mà Ngân hàng thế giới đưa ra trong Gorvernance Matters, 2006: Wolrdwide Governace Indicateurs được xây dựng trong giai đoạn 1996-2005, dựa trên các tính toán tại hơn 200 quốc gia và trên nhiều thông số khác nhau, thu thập khoảng 120.000 câu trả lời của người dân, chuyên gia các lĩnh vực, các doanh nghiệp và từ 30 nguồn khác nhau có thể xem là một công cụ đầy đủ nhất có thể cho phép chính phủ các nước sử dụng để đánh giá hiệu quả quản lý của mình. Các chỉ số này cho phép đánh giá sáu nội dung cơ bản sau: 1. Biết lắng nghe và báo cáo, giải trình - cho phép đánh giá quyền chính trị, dân sự và nhân quyền ở các nước. 2. Ổn định chính trị và tình hình bạo lực - đánh giá tình hình bạo lực chống lại chính phủ hay những biến động về chính trị, trong đó có cả khủng bố. 3. Hiệu quả của nền hành chính công - đo lường năng lực của các cơ quan hành chính, mức độ quan liên và chất lượng các dịch vụ công. 4. Tính ổn định của luật pháp - đánh giá những biến động chính sách có thể không thuận lợi đối với thị trường. 5. Nhà nước pháp quyền - đánh giá chất lượng của việc thực hiện các hợp đồng, hoạt động cảnh sát và tòa án, tính độc lập của hoạt động tư pháp, tình hình tội phạm. 6. Chống tham nhũng - đánh giá tình hình lạm dụng quyền lực công để đạt các lợi ích cá nhân. Theo Báo cáo của Ngân hàng thế giới, nhiều nước đã đạt được những kết quả tích cực sau khi tiến hành cải cách trên các lĩnh vực khác nhau. Chẳng hạn như Peru, Ghana, Tanzania, Mehico... đã đạt được những tiến bộ đáng kể về việc “Biết lắng nghe và báo cáo, giải trình” hay Bulgaria, Cộng hòa Slovaquia, Romania trên nội dung “Hiệu quả nền hành chính công”, Armenia, Hungary, Lituanie trên khía cạnh “Tính ổn định của luật pháp”... Báo cáo cũng đã phá tan cái gọi là “chủ nghĩa bi quan châu Phi” (theo đó châu Phi không còn hi vọng nào để phát triển) và chỉ ra rằng trong vòng một thập kỷ qua, một số nước khu vực này như Tanzania, Ghana, Botsawna, Mozambique..., thông qua việc triển khai các chính sách cải cách đã tiến bộ rất nhiều trên nhiều lĩnh vực của quản lý, cho phép đạt được những kết quả phát triển khả quan. Các chỉ số đánh giá năng lực quản lý của Ngân hàng thế giới cung cấp nhiều thông tin về mối liên hệ giữa chất lượng của các thể chế hành chính công và kết quả kinh tế - xã hội và đặc biệt chỉ rõ rằng việc cải thiện chất lượng quản lý sẽ cải thiện được chất lượng sống, giảm được tình trạng nghèo đói. Cải thiện chất luợng quản lý trong các nuớc đang phát triển có thể đem lại những kết quả quan trọng đối với quá trình phát triển và nhất là trong việc thu hút đầu tư nước ngoài. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới Việt Nam trên thực tế đã có nhiều nỗ lực để tăng cường năng lực quản lý nhà nước nói chung nhưng một điều rõ ràng là hãy còn thiếu một tầm nhìn dài hạn và một chương trình cải cách toàn diện. TRƯỜNG GIANG